31 Ekim 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7

adıköy-F enerb ları dün merasimle açıldı di Muh: - ; Muhittin Beyle Necmettin Sahir Bey birer nutuk kları müşkülleri anlattılar Pi emmeye em, NN Sam Moda, Kadiköy — Fe: | : a an, Vay hatlarının şletilme- e A, Eöasebetiyle dün Kadı- Ye, Yolağıında merasim ya - x, , Ni Üre da İş Mriyi, ye edilenler saat 15, sile, , Aadıkö; itmişler - Bang köyüne, gitmişle Kan yeni tramva lardan i- tan (7 Fadıköy Tramvay. ii ndan Altryolağzında br muhavvile mevkifi - “di ak k * Bitmişlerdir, si eyy klar baştan başa doldur- gı. . Kabaları büyük bir mem- Ytediyorlardı. İl, yasında Vali ve be'edi- Vk atin. belediye rels mua- Ni tb “ylerle Hakk: Şinası Pa- Paşa, Şehir meclisi aza— 4 / Mepıyordu. NO Ş ahhas azası Necmettin Wi, irket idare meclisi namr- Me söylemiştir Sahir Beyin Na sözleri Ra ğe, hanımlar, beyler, Miş N Uzun © zamandan beri Tİ kalış olan e Anadolu f kün başka bir canlılık gö- l Wa yg ilerinin ve Marmara de- / Anda yükselen ve İstan Niş Mkü, Büyük bir kısmını barın- — Kadıköy yepyeni ve nakil vasrtasma kavuş- me bağlanmış bulunu - " aracaahmedi aşa- i Da Zeçidine dayanan Üş- : > sebekesi, bugün Ka - dak #ebekesi ile daha geniş- iy b, büzleşmiş oluyor. ln güzelliklerini kucak- *eklerinden Usküdar - na kadar uzayan ve kısır tramvay sabahından beri Hay. üne ve 1 Birinci beri de Kâdiköyün- ar halk hizmetine ; buradaki toplan - Kadıköy Fener - — Moda hatları iş- A ie le İYER day, e devrinde işletinlen Üz. miz İleri ömhuriyetimi » ea” yü iy Maviye gerekti. Başr ae dör VE Zeğide dayanmış he buçuk © Kilometresi N ia N men, 2 ria dolu bulun - e Muya ıl iki buçuk mik. > A ” temin edi İh VE Ünder. erme " Yandan balk hiz . a diğer yandan da» 1 letme çin vak daha ilerile. &iden işlerine göre müvacehesinde 9, İçinde bulundu Soyliyerek karşılaştı bi E Vüşlere göre, ye. Açılma resmi yapılırken ni bir düzen vermek için beş yıl çalı - şıldı ve bütün tedbirlere baş vuruldu. Bu suretle bir yandan, açıkla işliyen bu milli teşekkülün yaşaması temin e- i dildi, diğer yandan mali bir tertip ile eski şebekenin takviyesi ve yeni şebe- kenin inşası kararlaştırıldı ve geçen yıl, bu yıl içinde, Otto Wolff Konsar- siyomu ile imzalanan bir mukavelena - me ile beş buçuk yılda ödenmek üzere yüzde yedi bir çeyrek faizle tutarı bir milyon liraya yaklaşın ray ve ray mal zemesi, tel ve tel malzemesi, muhav « vile mevkifi teçhizatı ve yirmi metris arabanın mübayaası temin edildi, Bu suretle bundan altı ay önce, 30 Nisan 1934 Pazartesi sabahr sast se- | kizde Kadıköy tramvay o şebekesinin inşasma başlanıldı; £ Baytar mektebi yanında ilk kazma vuruldu. 4 Mayıs 1934 ten itibaren de gelen malzeme - nin tramvay güzergâhma (taşınması « na başlanıldı ve 7 Mayıs 1934 günü öğleden sonra Kadıköy iskelesinde ikinci makas hattının bulunduğu yer - de ilk kaldırım taşı söküldü. Bugün 30 birinci Teşrin 1934 altı aylık sürekli bir çalışma ile Üsküdar tramvay şebekesi takviye ve Kadıköy tramvay şebekesi muhavvile mevkifi ile birlikte, başarılmış bulunuyor ve bu suretle şebekelerimiz yirmi dört kilo - metreyi bulmuş oluyor. Dün gözleri trmalıyan bu yerler bugün temizlenmiş ve temiz hir yapı ile bezenmiştir. Dün, mozat kokulariy- le ve çılgınca bir süratn tozlariyle do- lan sokaklar, bugün, çelik ağlarla ö - rülmüş ve modern arabalarla zengin « leştirilmiştir. Ancak Anadolu yakasının zengin leştirilmesine güzelleştirilmesine matuf olan bu çalışmalarımızın engel- siz ve müşkülsüz geçtiğini sanmamak gerektir. Daha ilk hamlede, bu işe taraftar olmayanlar ve hattâ imar birliği adir bir teşekkül ile ortaya çıkanlar en me- deni bir imar vasıtası olan filiyet mev» zuumuza karşı cephe © almaktan geri kalmamış ve şöyle söylemişlerdi: — Bu hatları yapamazımız, iste - meziik”, Vatan toprakları çelik ağlarla 8 - ren hükümetimizin Demiryol .siyaseti- ni de böyle karşılıyanlar o olmadı m? Fakat yalnız yabancıların yeniliğe karşı geri duran bazı zihniyet lerin bile başarılamıyacağını, işletile * miyeceğini söyledikleri ve iddia ettik» leri bu iş, bugün geri fikirlere çelik 86- siyle cevap veriyor, Daha geçen hafta demiryollermır üzerine parke taşı koyarak savuşan, bir düşüncesize, penceresinin önünden sokağa fırlıyan' yaşlıca kadın gür ve temiz sesiyle na güzel haykırıyor: “ — Bu taş ne? Taştan adami” Şahsi menfaat için umumi menfaati baltalamak istiyenlere ve ceza kanun - larmızın çerçevesine girenlere bu 8öz- ler, çok yerinde bir cevap değil mi? ve Medeni ihtiyaçları ve memleketimi- | zin iktisadi şartlarını göz önünde bu - lunduran yurttaşlarm — gösterdği bu yakmlık ve canlılık ve yeni hatlarım - zn işletmeye açılışmdan beri, (daha başka hatlar tesisi için vukubulan mü- racaatler, milli tramvayların yaşatıl » | ra. | değil, her | Fransada — VARİT 31 Teşrinievel 19 ahçe-Moda tramvay- İkinci D eyfus! alâkaylatakip | edilen'bir muhakeme Fransız yüzbaşısı, Fransanın seferberlik plânlarını Lehistana satmış Yabancı bir devlet lehine casus- | İ luk yapmakla itham edilen Leva- ması genişletilmesi için çekilen istirap- ları unutturuyor ve bu uğurda dökü - len paraların, verilen emeklerin boşa | gitmediği ve gitmiyeceğini isbat etmiş oluyor. Cümhuriyetimizin dördüncü yılm - da burulan ve on birinci yılında geniş- letilen milli tramvayların, içinde bu - lunduğumuz muhit için yalnız imar ba- kınımdan değil, içtimni ve iktısadi 46- kilde ve vmumi mahiyetteki hizmetle ri de, bugün inkâr edilemiyecek, ihmal olunamıyacak vaziyette bulunuyor. Halka ait olan hizmetlerimizin Cüm- huriyet devrinde başarılmış ve inkişaf etmiş olmasin: şükranla karşılarken Cümhuriyetimizi kuran (ve koruyan Gazi Hazretleriyle (o Başvekilimize ve büyüklerimize gönülden (saygılarımızı sunarız. Şu kısa sözlerle umumi göz önüne koyduğumuz bu milli te - şekkülün doğması, işletilmesi ve ileri götürülmesi için hükümet ve şehir teş-| kilâtmın gösterdiği yüksek yardımla - rı ve aldığı kararları sevgi ile ana - vazyetini Bu milli teşebbüsün, Türk kafası, Türk emeği ile ve Türk parasiyle ba- sarılmış olmasını Cümburiyet idaremi- zin daima ileri akan ileri yürüyüşünün yeni bir merhalesi olarak sayar ve mil. M işlerimizi zaafla ve tereddütle gö- renleri şu sözlerle karşılarız: “ — Cümhuriyet idaresinde, başa » rılamıyan hiç bir teşebbüs olamaz.” Saygı değer Hanımlar, Beyler ve Belediye reisi Beyefendi, Bizi böyle bir günde, birlikte bulun- makla sevindirdiğiniz için İdare meç - lisimiz namına teşekkürlerimizi sunar ve Muhavvle mevkifimizle yeni şebe - kemizin şehir namına işletmeye açıl - masını Vali ve Belediye Reisi Muhit - tin Beyefendiden dileriz. Vali Beyin sözleri Necmettin Sahir Beyin çok alkış- lanan nutkundan sonra Vali ve Bele- diye reisi Muhittin Bey şu nutku söy- lemiştir: — İstanbalun Anadolu (yakasını tramvaylamak hususunda dört sene evvel başlıyan çalışma bugün mühim bir inkişaf merhalesine varmıştır. Biz, şimdi bu mesailin faydasmı ve menfaatlerini muhterem halkımıza ar- zetmek vazifesini yapıyoruz. Usküdar — Kadıköy, Kadıköy — Bostancı ana hatları ile Moda ve Fe- nerbahçe kollarının ne kadar uzun - lukta olduğu (ve ne kadar zamanda yapıldığını arkadaşım Necmettin Sa - hir Bey anlattı, Ben bunları tekrar edecek değilim, Yalnız şunu arzedeyim ki, | tramvay yolunun bundan evvelki umumi vazi- yeti hattın tedrici bir surette ölümünü hazırlamaktan başka bir. mana ifade etmiyordu. Yenileme ve tesisat payı ayırmak şöyle dursun günlük masrafı nr da çıkaramıyor, küçük bir sahada yaptığı söze değmez hizmetini haşara- bilmek için belediyenin her sene elli bin Tiralık yardımına muhtaç bulumu - yordu. Bu işin başında bulunan arkadaşla rm mukadder olan bu ölümü tevekkül le karşılıyacak insanlar değildi. İşi e nine boyuna hesapladılar, ölçtüler, biç» zım Zabitinin muhakemesinin Bel- fort'da gizli olarak görüldüğünü dün kısaca haber vermiştik. Dey- li Ekspresin Paris muhabiri bu hu- susta şu tafsilâtı vermektedir: Çelik miğferli askerlerle polis » ler 25 Teşrin gecesi Belfort mah - kemesini muhafazaya memur edil- mişlerdir. Askerlerle polisler rö - | volverler ve karabinalarla selâm- lanmıştılar. Mahkeme, askeri sir - ları Almanyaya satmak töhmetile Fransız zabitlerinden (Yüzbaşı Corç Froceyi muhakeme ediyor - | du. Kırk senedenberi Fransa efkâ- rı umumiyesi üzerinde bu derece tesir eden bir muhakeme vuku bul- madığı için fevkalâde tedbirler al- mağa lüzum görülmüştü. Kırk yıl evvel Dreyfus hâdisesi de Fransa- da buna benzer alâka uyandırmış- tr. Muhakeme sırasında Yüzbaşı Hroge'nin suçlu olduğuna inanan- larla masüm olduğuna inananlar &rasında kavgalar, mücadeleler vukuu ihtimali de nazarı dikkate alınmış bulunuyordu. onun Almanlarla münasebatta bu- lunmasından endişe ediyordu. Yüzbaşı, aleyhinde takibat ya» pıldığını hissederek bu takibata kanuni bir şekil verilmesini iste - miş, bunun üzerine dava mahke - meye verilmiş ve yüzbaşı Froce de beraet etmişti. Diğer taraftan is - tihbarat dairesinin takibatı devam ediyordu. Geçen mayıs ayında ya- kalanan Leh ordusu sabık zabit « lerinden Krans, Hroge ile müna - sebette bulunduğundan bu zat tek- rar tevkif olundu ve aleyhindeki tahkikat derinleştirildi. Froce aleyhindeki dosyanm ne ihtiva ettiği az çok biliniyor. Krans, yüzbaşı Hrogeye iki bin Sterlin vermiş ve bunun mukabi - linde Fransa Erkânı Harbiye mek: tebinin tekniği hakkında malümat aldıktan © başka Fransa Erkânı Harbiyesine ait iki mahrem emir « nameyi ve Bolfort'un havadan müdafaasma ait plânları ve Fran- sanı seferberlik plânma ait vesi - kaları aldığımı itiraf etmiştir. kilde harekete spekülasyon - Froceyi bu sevkeden âmil, mi Yüzbaşı Frocenin kardeşi, bi - raderinin lehinde bir nümayiş ter- | tip etmişti. Fransız istihbaratı, yüzbaşı Fro- 5 eörlüyor, ve ceyi iki seneder versene rreenane vereme vermen #ler ve bugün açılma merasimini ya - pacağımız hatları tekliflerini getir - diler, verdiler. Teşebbüs bize göre, mühim ve ma- li noktadan çok çetindi. Bunu iş ve ha- kikat haline koymak için bir çok zor- lukları yenmek lâztmdr. Bu çalışma ssnasında © iş bilhassa manevi mukavemetlere ve entrikalara maruz kaldı. O kadar ki, cesaretimizi kırmak i - çin bizi ewiistimallere âlet olmakla it- hama kadar insafsızlıkta ileri gidenler | oldu, İşin ve eserin sakatlığından ih- tiyaca ve bugünkü medeni hayata u; ğHunsuzluğundan (bahsettiler. Hattâ evvelce teşebbüsü mülâyim (görenler Feneryolundan ileriye tesisat için fili tecavüze kadar işi azıttılar. Bütün bunlara rağmen eser işte ta- mam olarak meydana geldi. Muhte - rem halkın rağbetini onun hakiki kıy- | metini takdir etmek te en iyi ve şaş « | maz bir ölçüdür. Kurulan bu ana hatların etrafında» ki semtler şimdiden tramvay yolu - nun kendi taraflarına kadar uzatılma- smı binlerce imzalı mazbatalarla iste- | mekte ve tramvayı içtimai hayatları i- çin nimet olarak anmaktadır. Bu tezabürler, muarızlara halkın cevabıdır. Efendiler! Bütün bunlardan sonra size bildir. mek isterim ki, aşağı yukarı bir mil - yon liralık bir sermaye istiyen bu ese- re peşin para tediye edilmiş değildir. | Bütün iş mali bir takım kombine - zonlârla başarlmıştır. Bu hatlarda bir tecrübe olarak hizmete açılan ilk kı - #miları istikbal için ümit £ ve cesaret verici: bir manzara arzetmektedir, Al- dığımız rakamlar gösteriyor ki, işlet - me hasılatı masraf ve borçları kendi kendine karşılıyabileceğini o tahminde hiç te aldanmış olmıyacağız. Bu vaziyeti böylece tesbit ettikten | sonra bu mühim işin başarılmasında | lara girişerek para sıkmtısma uğ - ramaktır. | Hroge hakkmda İngiltere de İ bir dosya bulunduğu anlaşılmak - İ tadır. kadirşinaslık ve şeref borcu sayarım. Belediyenin kefaletine dayanan te- sebbüs ancak umumi meclisin tasvbi- | le tahakkuk edebilirdi. Meclisimiz bu kararı cesaretle ve teşvik ederek ver « di. En evvel muhterem Meclisi umu - mi azasına açık teşekkür borcumu ö- demeliyim. Bu işi tetkik eden bütün esaslarını hazırlıyan, hesaplarını yapan ve işi ol- ğun bir hale getiren tramvay (şirketi idare meclisine ve şirketin müdürlük makamına getirip biiyük (bir isabetle tuttağu murahhas azası Necmettin Sa- hir Beye şehir namına huzurunuzda açık ve kati bir surette teşekkür et » mek lâzımdır. Bütün bu mesainin © ve kararların tatbikindek muvaffakyetinin merkez sikleti Necmettin Sahir Bey olmuş - tar, Bize göre, büyük olan bu işin mes- uliyetini ancak idare meclisinin müh- terem azası ve Necmettin Sahir Beyin müşterek mesaisi ile deruhte ve ta - hammül edebilirdim. Bu zevkli vazifeyi ifadansonra bi- ederek uzun ze emniyet ve itimadnı ibdal muhtaç olduğumuz malzemeyi bir kredi ile veren © ve taahhütlerini dürüst olarak konsersiyonuna (Otto - volif) teşekkür © ve memnuniyetimizi iblağ etmeliyiz. Bilmukabele bu kredi işine giriştik- lerinden dolay pişman olmıyacaklarını temin ederim. Kurulan ve bugün halkınhizmetine açılan bu işin hızını hergün biraz da- ha arttırmasını dilerken © her şeyden evvel ve sonra memlekete © bu yolda çalışma imkânlarını hazırlıyan ve ve - ren Cümhuriyet idaresine © ve onun Büyük yapıcısına yaşasın dye temen « nilerimi yükseltirim.” Muhittin Bey bu nutkundan sonra Muhavvile mevkifinir deleyi kesmiştir. So arabalara binerek Fenerbahçeye git « v de haz emeği ve yardığı geçenleri yüksek hu- yurunuzda takdir ve şükranla anmayı | nan büfede çay ve larla izar edil. mişlerdir,