19 Ekim 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7
“ 2 pi Tİ Meutiy etin ilânından bir k Evy, aç Mİ Dir Yerde, şöyle bir bahis hi em kay eler nezdinde devlet 0 De demektir etleri devlet nezdinde — aylığını : maaşlarını hükü - va etlerden alır, kendileri - > İhya, kin komiserlerin bir f arazi Maaşları vardır ki asıl : Yetlisi odur; bunları şir - / k Bela rir« İşte, böylelikle, (Ka- ei be öne danberi imtiyazlı şirket- Ba ve, idareleri kontrolsüz tta, Yrupa sermayedarla - nimatı hayriyeden beri köy - Reygin #ehirlimizin iliğini em- ir, keler murakabe etmemek la icaplarından değil - hi kapitülâsyonların ru- de, çvafıktır; Ecnebi banger- lü teftişin üstündedirler. mülkü Avrupa sermâye- in iktisadi kolonileriydi. TAzlı, imtiyazsız bütün a - tirketleri birer göz bağcı - Nü, dare meclisi azaları, mu- » birer kukladır. Öyle a - Mu, verdır ki şirketlerinin doğ - Si Bay lerini, sermayelerinin Si Sh bilmezler. Hiç bir va - Mame, şartnamelerini, ta, Sslerini, tasdiklerine arzo- © Mi, ©vrakı, hesapları, hatta Arı okumamışlardır. Bunlar 106 Aza tayin olunan © bir, in sermayesini sormu$- Fİ, N N io orada azâyım. Hiç es- Sp, miyim? Cevabını lütfet- İz, mürakiplerine hesaplar, ay? Umumi lanma » re no Sözleri bağlı (o o rakamları yerler, Ve ücretlerini pe Ş X alırlar. Bu hapta kendi: Bilem (VAP etseniz bir kelime aker Bunlar bostan kor Aa " köy zda kapitalist âleminin iteyiyyciheti anonim şirketlerin bim aş Hele bizde Avrupalı: Hayal, ettikleri bu kabil kun» kai, (koloninl) bir fikirle has R, " ine âdet edinmiş- ik Srkelerin ardında bir ) bir (trust). veya bir var. Bütün kâr onlara tah aradaki bir iki hisse len iraptan hiç ma - iü » Bunlara yüzde bir, İğ” vir kazanç küponu ö- Bütün nam Lâkin hol- verişine nezaret e- Rİ Yegâne vasıta on EE 4. Zİ iç #Z. ii 2 m ise habbe- Vira lir ar. Meselâ bir ayal bir makine gelecek. Ele, *6y bun ünaka- Kğ öz Hağif Biye ol- Mar € ancak ana şirke- haya eler, murakabe he- keli,» Memuriyetlerin bir A yilin tam manasiyle li 5 ( Yağma Hasanın : Hâsanın, Hüseyi - Böylelikle, bu ka - * uzun müddetten dolandırmaktadır - lez İar müzevver « dır. “İflâs halinde- iy; *de on kâr bıraka - #iden bir işde bir | gm Ün mmm Yı “| ahaVekâletininizinden he, utiyetin ilânından önce şirketler “inde devlet komiseri ne demekti?) borsa manevrası kötü bir teşebbüs olmak üzere gösterilebilir. o Şu şartlar altında yapılmış bilânço - lara itimat caiz değildir. İşte, hafif sosyalizm, devlet sosyalizmi, hattâ daha mutedil içtimai meslekler erbabı mevcut cemiyetleri, bilhassa bu noktadan hırpalıyorlar ki bundan (dolayı yerden göğe kadar haklarını tes - lim ederim. Bizde ise, bu şirketler, meyda - nı sair yerlerden ziyade (serbest bulmuşlardı. Şu yazım büsbütün nazaridir. İsim tasrih etmek iste- mem. Hiçbir şirketten bahsedecek değilim. Lâkin açıkça söyliyeyim ki bütün şirketler hastadır. Bu hal, uzun müddettenberi devam edeğeliyordu. Ticaret ka- nununun ahkâmı bile (imal olun muyordu.. Hasılı, şirketler, bizde, görünmez karhalardı. Sosyal fi- kirlerin bü derece ilerilediği bir devirde sermaye, bizde, tıpkı Af- rikadaki Congo veya Senegal müstamerelerinde, - Hindistanda imiş gibi milyonlarca halkı bo - yünduruğu altında eziyordu. Bun- lar mukaddes (Tabu) addedili- yorlar, kendilerine dokunan olmu- yordu. Pek yakm zamana değin şir - ketler, sanki ikinci Abdülhamit devrinde yaşıyorlardı. Facia! Sermaye bir zulüm âleti, bir is- tibdat, bir itisaf âleti oldu. o Şu fıkrtamızda ne sosyalizmi müda * faa ediyoruz, ne de aksi fikirleri. Bütün söz sermayenin, muhtekir- lerin, murabahacıların, haram yi- yicilerin, sarrafların bangerlerin midir? İşte, bu fikre, sosyalistler değil, pek mutedil âlimler, omeselâ bir Charles Gide bile isyan ediyor. Yirminci aşır beşeriyeti Mısır ehramını kuran ve kırbaç altında çalışan köleler değildir. Sermayenin, vakia, bu asırda, bu asrın faaliyetinde bir yeri var. Henüz mülga değildir. Lâkin hü- kümetin de, halkın da, işçinin de, Akhisarda Bir bağ damı yıkıldı İki kadın öldü, iki kişi hastalandı Akhisarda hazin bir kaza ol - muştur. Kazanın kurbanları iki ka dındır, Çınarlı mevkiinde sağır Mustafa isminde bir adam, karısı Zeliha ve kızı Hatiçe ile birlikte bağının damında oturmaktadır. i Gece yağan yağmurların şiddet - lendiği bir vakitte bağ damı bir - denbire çökmüş, Zeliha ile Hati - ce hanımlar enkaz altında kal - mşlardır. Mustafa ağa ile diğer bir erkek o esnada dışarıda bulunuyorlar - dr. Damın yıkıldığını görünce on- larda korkularından baygın bir hale gelmişlerdir. Yrkıntıyı haber alan kaza jan- darma kumandanı, kaza mahalli- ne gitmiştir. Enkaz altından çıkarı lan kadmların öldükleri görülmüş tür. Mustafa dayı ile arkadaşı ve cesetler şehre getirilmiştir. Ceset- ler üzerinde tetkikler yapıldıktan sonra bu kaza kurbanlarının def- nine ruhsat verilmiştir. Mustafa ağa ile arkadaşı şimdiki halde hastadırlar, Bu hastalık yıkıntınm verdiği heyecandan ve ölüm va » kasının doğurduğu korkudan ileri gelen bir yürek kalkığıdır. Ölüm hâdisesini duyanlar üzerinde de - rin bir kalp sızısı yapmıştır. Bir köy kyaıyor Trabzonun Maçka “kazasma bağlı Olasa köyünün Kalyan de - resine doğru kaymakta olduğu Maçka kaymakamlığma köy hal- kı tarafından haber verilmiş, ka; makamlıkça yazılan rapor Kak raya gönderilmiş, hükümet bu hadiseye çok ehemmiyet vermiş, hemen üniversite arziyat profe - sörlerinden Hmit Nafiz bey ve profesör Şapoyu bu hâdiseyi tet- kike göndermiştir. Bu iki profesör Trabzon ve o - Ye VAKİT 19 Teşrinlerel 1934 gem | Ispartada | Okuma işleri ve bir düşünce İsparta, (Hususi) — Şimdi An- talyada Maarif müdürü bulunan Fevzi Bey buranm maarifine çok yardımda bulunmuş, onun zama * nında bir çok mektepler yapılmış tır. Mumaileyh vilâyetin maarifi- ne en çok hizmet eden bir şahsi- | yettir. Vilâyet içinde (95) mek - tep, (175) muallim ve (8500) ta- lebe vardır. Merkezde sekiz mek- tep açılmıştır. Bu-sene imtihanda son sınıf mevcutlarının * Go 50 si muvaffak olmuşlardır. Bu seneki kadroda 15 muallim noksandır. Birini yaparken diğerini yıkmamalı ! Sekiz köyün ortasına tesadüf e- den (Gönen) köyünde tam teşki- lâtlı bir*yatı mektebi açılacağını söylediler. Bu çok âlâ bir teşeb - büs! Fakat, diğer taraftan köyün mektepleri kaldırılarak çocuklar meydanda bırakılmıştır. İş başında olanların her halde bir tarafı yapayım derken diğer tarafları yıkmak istemeyecekleri muhakkaktır, Yatı mektebine gelince: Bu - günkü vaziyette köylülerin yedi sekiz yaşlarındaki çocuklarını top lıyarak camiler içinde barındır - mak kolay olmasa gerektir, O ca- miler ki, camları kırık, zemini top raktır ve sifırm altıma kadar inen soğuklara maruzdur. Yatı mektepleri çok lâzımdır ve müşterinin de bir hakkı yok mu- dur? radan kayan köye gitmişler, o - Nafra Vekili Âli B. ta tanzimatı | rada tetkikatta bulunmuşlardır. hayriyedenberi kurcalanmıyan bu Tetkikat neticesinde hâdisenin işe ehemmiyet verdi. Şirketlerin | tehlikeli olmamakla beraber icap (Nafiaya merbut şirketler) akıl: | eden tedbirlerin tavsiye edildiği ları başlarına geldi. Kendilerin- | haber alınmıştır. den belki ilk defadır gerçekter | seemmermurnsumumsmarmanss aramama hesap soruldu. Şu vaka, tarihi - | nız inhisarlı ve imtiyazlı şirketler mizde başlıca bir hâdisedir. Zih- | ve idareler değil, bütün oOamme niyetin değiştiğine bir âlâmettir. | şirketleri, yani (anonim) ler de Bundan böyle bir kapitalist grup, | murakabeye tabi tutulsun... memleketimzide, tasaltun ede mez. kendileri değil, İngilterede oldu- İçtimai fikirlerin yükseldiği, | ğu gibi, hükümetçe mansup ye- sermayenin hakkı lâyik olan had - | minli (patented) murakip ve mu- dine indirilmeğe çalışıldığı, va - | hasipler tanzim etsinler. tandaşa, sây ve amele de bir yer verildiği bir zamanda eski reji - | ihdas edilen meclisi idare azalık- min hâlâ 1924 te temadisi, frenk » | ları ortadan kaldırılsın; hem sür'- | çe tabiriyle bir anachronisme teş - | atle.. R kil ediyordu. Şu devirde meselâ Hesap murakiblikleri bir mas- (derebeyi) hakkma © benzer bir | karalık olmaktan çıksın. hak tanrlabilir mi? Mevzuatımız- Meşkük alacaklar meşkük ala- da bir çapan oğlunun yeri © olur | zak gibi gösterilsin. Vesaire... mu? Devletimiz cümhuriyet şek- Bu gibi murakabelerde diğer lini aldıktan sonra şirket istibda- | devletlerden geri kalamayız. Ser- dma tahammül'etmek akla gel-| maye, bizde, ancak bu hadd dahi- > Tinde çalışabilir. Böyle çalışmaz” Bazı şirketler ise bu nazariye- | sa kalkar, gider. “lere değil, hattâ sadece namus Tekrar ediyorum: Nafia Veki- esasma bile ittibar lüzumsuz gör- | hi Ali Beyin açlığı bu çığırm bir | müşlerdir. devlet sistemi haline © gelmesini, Gönülden temenni ederiz ki, ! her türlü amme şirketlerine teşmi- Nafia Vekili Ali Beyin kurduğu | Tini candan, gönülden dilerim. bu sistemde devam edilsin ve yal- | Celâl Nuri di ik 4 ie ik Meselâ bilânçolarını şirketler |. Ötekini, berikini kayırmak için | çok iyi randıman veren müesses6- lerdir. Fakat, her türlü huzur ve istirahat temin edilmek şartile... Maarif vekilimizin şu mesöle ü- Zerine alâkasmı rica ederim. Posta ve telgraf müdüri- yelinin dikkat nazarına İspartanm bu sene servisleri bo zuktur. Gazete ve mektuplar bura ya iki üç gün gecikerek gelmek - tedir. Bura postasının İzmir üze - rinden değil de afyon üzerinden Dinar yolile gönderilmesine müsa ade edilse burada günü gününe Ankara ve İstanbul postalarını al- mak kabil olacaktır. Böyle çapra- şik posta servisleri halkı tatmin edememektedir. Müdüriyeti umu- miye şu ricayı is'af edecek olursa vilâyet halkının. büyük sevgisini kazanmış olacaktır. © Raaıp Kemal Veliahdın hediyesi İsveç veliahtı Hazretleri İzmir» eğime evvel konakta ser visi idare eden Perapalas müdü * Tü Nejat beye imzalarını havi bir fotoğraflarile bir altın tabaka he iye etmişlerdir. Bir hakim mahküm oldu İzmir ağır ceza mahkemesinde Tüyet edilmekte bulunan Seferi - isar eski hâkimi Cevat beyin mu emesi hitam bulmuş, bazı te - e işlerinde ihtilâsı sabit görün "düğünden beş sene on ay ağır hap sine karar verilmiştir. Elektriklenip öldüler © Eskişehirde yukarı mahallede bir elektrik kozası olmuştur. O cis “varda bir eve yapı yapmiakta olan i Bolvadinli amele elektrik hat- i sarılarak aşağıya sarkınış bir i kaldırıp atmak istemişler ve cereyana tutularak derhâl ölmüş - lerdir, Kırklarelinde di ea a 2 A Osmanlı bankası şubesi kapandı Orta mektep kadrosunu genişletmek lâzım Kırklareli, (Hususi) — 3-4 ay- dır muamelesini kesen Osmanlı bankası Kırklareli şubesi tahsil e- dilmek üzere bankaya gelmiş olan tüccar bonolarını ziraat bankası « na devrederek buradaki şubesini kapamaya ve buradan ayrılmaya emir almıştır. Memleketin milli bir bankaya ihtiyacı olduğunu hisseden ticaret odası bir raporla vekâlete müra » caat etmiştir. Vekâletten gelen ce- vapta Kırklarelinde milli bir ban - ka şubesinin açılması için tetkikat yapılmasının icap edenlere emre - dildiği bildirilmiştir. Orta mektep kadrosunun dol - ması dolayısile 36 çocuk mektebe almamamıştı . Vilâyet makamı keyfiyeti ehemmiyetle nazari dik- kate alarak Maarif vekâletine bil- dirmiş, bu sefer Tekirdağından Burgaz tarikile gelen umumi mü- fettiş İbrahim Tali bey de orta mektebe giderek bizzat tetkikatta bulunmuş, vekâlete mufassal bir raporla keyfiyeti bildirmiş tah « sisat istemiştir. Temenni ederiz ki bu çocuk « ların tahsilinin yarım kalmama - sını vekâlet nazari dikkate alarak çok yakın bir zamanda kabul em- rini göndersin, Rize evkaf müdürü iken vilâ - yetimiz evkaf müdürlüğüne tayin edilen Tahir bey gelerek vazifesi- ne başlamıştır. Hâmit Celâl Eskişehirde yeni belediye meclisi taplandı Eskişehirde yeni seçilen beledi- ye meclisi ilk içtimamtı yapmıştır. Mecliste üç hanım âzada vardır. Bunlar Eskişehir valisi Hakkı Be- yin refikası Mebrure, temyiz reis» lerinden Kâzım Beyin refikası Türkân ve belediye encümeni baş kâtibi Emin beyin kızı Zehra ha - nımlardır. Eskişehir belediye mec lisi belediye reisliğine eski reis Kâ mil beyi ittifakla intihap etmiş - tir, Reis vekilliklerine şeker fabri « kası muhasebe müdürü Bezmi bey le vali beyin refikası Mebrure ha- nım seçilmiştir... Kurbağaya benziyen çocuk öldü İzmir memleket. hastanesinde garip bir doğum hâdisesi olduğu- nu yazmış, kurbağaya benziyen kafasız ve beyni açıkta bir yavru- nun yaşamakta bulunduğunu ilâ- ve eylemiştik. Gelen malümata göre (o çocuk vefat eylemiştir. Doğumundan i- tibaren otuz dört saat yaşamıştır. Bu gibi vakalarda ekseriya çocuk- lar ölü doğmakta veya doğduktan sonra bir iki saat yaşayabilmekte- dirler. Bu yavrunun 34 saat yaşa- ması İzmir doktorları arasında tetkike değer bir mevzu telâkki o- lunmaktadır.
