16 Mart 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

—6 — VAKIT 16 MART 1934 İnkılâp Tarihi Enstitüsünde : Türk inkılâbı bütün dünyayı büyük şümulile ihata eden bir inkılâptır (Maş tara 1 inci sayıfamızma; o | Recep Bey konferansta alkışla karşı- lanmış ve bunun üzerine söylediği sözle» rin ders olduğunu, bazı noktalarda kış, o noktaları tasvip etmek, diğer nok- talarda alkışlamamak da onlara (o iştirak etmemek manasına gelebileceği için ken- di dersinde, konferanslara has olabile- cek alkışlara yer verilmemesi daha öyil olacağını söylemiştir. Recep Bey dersinden bittiğini, istiyenlerin fakat son sınıf talebesinden ders hakkın. da sual sormak istiyenler varsa on daki- ka kadar dinlendikten sonra yarım kalarak sorgularmı sormalarını, bunları dinlemek istiyenlerin salonda kalabilecek ak sonra (dersin gidebileceklerini gaal İerini işaret etmiş ve üç talebenin (İnkı- lâbımız neden âlemşümuldur?) (İnkılâp ve ihtilâlde meşruiyet ölçüsü nedi bi sorduğu suallere cevap vermiştir. Recep Beyin dersinde, bir muharri- rimizin tuttuğu notlar şunlardır: Arkadaşlar; Yirminci asrın ilk dörtte birin- de Türk ufuklarında büyük bir hâdise oldu. o Dünya tarihi bunu Türk inkılâbı diye kaydetti. Türk inkılâbı biribiri O ardından gelen tek tek bir takım hâdiselerin hi- | kâyesi değil, asil bir milletin bün- | yesindeki yüksek kahramanlık, şe- ref ve kudret ifade eden, büyük vak'aların ve hâdiselerin ifadesi- dir. Bu millet asırlarca en şeni ideresizlikle ve en uyutucu hura- | felerin tesiri altında kendi siyasi benliğini, içtimai bünyesini dün- yadaki asil mevcudiyetini kay- betmiş değil, kaybetmiş gibi görü- nür bir hale gelmişti. İnkılâp fenayı, köhne, geri zararlıyı birden kökünden söküp onun yerine iyiyi, doğruyu, haklı- yı ve faydalıyı koymak, onun bü « | tün iyi, doğru haklı ve faydalı «| saslarinı perçinleyip milletin içti- | mai bünyesini ruhunda yaşatmak- tir. İnkılâp ekseriya zorlu vasıta - larla vaki olur. İnkılâbın tarifin - deki esas farrka Türk inkılâbının vasfı olarak tam ve kâmildir. Fa - kat zorlu vasıtalar kullanmağa ha- cet kalmaksızm yapılmış inkılâp - lar da vardır. Biz bunun benzerlerini de bu asırda görüyoruz. Almanyada bir | sene evvel yapılan ( değişikliğin | zorlu vasıtalar kullanmağa hacet kalmaksızın yapılmış bir inkılâp | hâdisesidir. Eskimiş, zararlı an'a- nelerin de kökünü kazıyan bizim inkılâbımız çok güç ve çok çetin olmuştur. İnkılâplar bâzan yalnız bir si-| yasi rejim, yalnız bir iktisadi for- | mülün değiştirilmesi için de yap ler. Tam mânasiyle (o inkılâp ru- hunda iktısadi ve siyasi rejim de- gişiklikleri olmakla beraber bir milletin içtimai bünyesinde de de- ğişiklikler yapar. (Bu izahla da Türk inkılâbı tam ve kâmil bir in- kılâptır. Milletin bütün O içtimai| hayatmda değişiklik yapmak mec buriyeti hasıl olmuştur. Türk inkı- lâbı bütün dünyayı en büyük şü - mülü ile ihata eden bir inkılâptır. İnkılâpları iyi anlayıp, kavraya- bilmek için onu iyi bir tasnife ta- | bi tutmak lâzımdır. | İnkılâbı kötüyü, fenayı, geriyi, zararlıyı birden yerinden söküp onun yerine iyiyi faydalıyı birden ikamet etmek diye tarif etr ! Şu halde inkılâplar, ya halk küt- | İek.rinden doğarak, büyük fikir - lerle şuurlanmış OO kalabalıkların ayaklanarık aşağıdan yukarı yapı” br; bu aşağıdan yukarı sözünü bir | rak yapılmış ve muvaffak olmuş İ ihtilâl ve bazan inkılâp diye kul- | Po vadisinde şuurlanan seviye farkı olarak Ii, hendesi bir tabir kullanıyorum Yahut ta, vazife başında olanlar, | kliği kendi milletleri | için elzem addederler. olarak bir iç de; İnkılâplar için bir kaç misal ve- reyim: inkılâplar için bir kaç misal | Eski Rusyadaki (Petro) bı yukarıdan ge inki- lâp- | ük Petro diye ta - iş bir in tır. Tarihin a» NI | nıdığı 231, bir oçok sebeplerden! dolayı uyanmamış, hayatın zev- kini tatm; bir mi n başın - Büyük (Petro) Ruslardan yeni bir içtimat heyet | lâp tarifi | ç e sığacak birden söküp ilet bir inklây yaptı. | | l a bulunuyordu. İkinci Mahmut, milletin o za- manki anlayış, yaşayış hayatında | bir şuur haline gelmemekle be “| raber, biraz iç ve birçok tadış sebeplerden dolayı (o yukarıdan | gelme bir inkılâp yapt. Kral (Amanullah) ım Efganistanda| tatbik ettiği hareket te muvaffak olmamış, fakat yukarıdan gelen ve | bugünkü dersimizde misaı olarak kullanabilecek tipte bir tır. Halktan gelen inkılâplara ge -| lince, Fransız, İngiliz, İtalyan ve | inkılâp- İ son Alman inkılâbı, şimdiki Türk İ inkılâbı ve bundan evelki İ rutiyet inkılâbı, iyiyi, doğruyu, meş- hakkı aramak için zor kullanıla - ve inkişaf etmiş olan inkılâp nü - | müneleri, inkılâp tipleridir. Arkadaşlarım ; Sözümün bu mecraya gelişi, ba- na memleketimizde zaman zaman doğru ve yanlış bir takım telâk- kilerle kullanılan ve ayni mânayı ararken ayrılık ifadesi veren şu | iki kelime üzerinde durmağı vazi- fe kıldı: ihtilâl ve inkilâp.. Söze başlarken yaptığım tarif - lerin heyeti mecmuasını bazan lanıyoruz. Türkiye şimdi bir inkılâp mem- ! leketidir; fakat ne sokaklarda dö- | vüşler oluyor, ne halk kütlelerinin ayaklanıp mütemadiyen bir şey * ler isteyip dava ettiği görülüyor. Tarifi bazı misallere tatbik e- delim: Fransız inkılâbında, Versaya, Bastile akın belinde bir takım kalabalıkların indiği iste | inkılâbında | iki ajanş haberi (olarak gazetelere geçti. Her bakımdan siyasi bir in- kılp olduğu halde ihtilâl olmamış- | tır. Milletin i tün vasıfların Türk inkılâbı bu fark vasfiyle kal- maz, bir ihtlâlli inkılâp olarak ta kendi şeklini, tarifini ve simasmı imai bünyesinin bü- alır. isyan nedir ? İhtilâl ve inkılâp sözleri müna- ebetiyle düşüncelerimi söylerken işlerinde çalışanlara bir tetkik mevzuu olmak üzere bir kelimeye daha temas edeceğim: İsyan ke- limesi.... Bi maf meyzularımızı mütalea eder- | ken ve fikirlerimizi kullanırken | ker ve fikirlerimizi kullanırken bu kelimeye bence şöyle bir mâ- ua vermek faydalıdır: Ihtilâl doğruyu ve haklıyı ara” yış noktasmdan bir ayaklanıştır.. | İsyan kelimesinde ise, ihtilâlde kudsiyet ifade eden mânanın tam zıddını anlamalıyız. İsyan, doğ- ru vaziyete geri fikirlerle, menfaatkâr O fikirleriyle, bazan kapalı ve bazan açık maksatlarla otoritelere karşı ayaklanmaktır. | Türk inkılâbı karşısımda iç ve dış bir takım fennların zünden çıkan Şeyh Sait hareketi- ni isyana bir misal olarak verme- me imkân vardır, ihtilâl ve inkılap tipleri İhtilâllerin ve irkılâpların tip - leri üzerinden ve bir o başka ba - kımdan bir başka tasnif vardır . Bir bakımdan da, bugün dünya: | nın iyiyi ve doğruyu arayış yolun- | da ihtilâl olarak kalmış hâdiseleri | tp (ayırmak lâzımdır. anlayışımıza © göre iç tahriki yü- Beşerin o ruhundaki esas, içti- mai asil, sulhseverliktir. İnsanla- rı o kadar sulh sever olmuşlardır ki muayyen içtimai hakları gasp” edildiği ve çiğnendiği devirlerde dahi bir büyük birleşik hareket yapmak hususunda — bunu yap” manm farzolduğu ande dahi — çekinmişlerdir. Bu kadar sulh seven insanlar, nihayet kendi mevcudiyetlerini, Roma Mü lâkatı Italya Kıralı Başvekiller şerefine Bir Ziyaf Roma, 15 (A.A.) — M. Dolfus ile M. Gömböş bu sabah kral ta- rafından verilen öğle ziyafetinde bunlumuştur. M. Musolini ile M. Dolfus ve M. Gömböş ilk defa olarak bu ak- şam toplanacaklardır. Roma, 15 (A.A.) — M. Musoli- ni, Venedik sarayında, M. Gömböş ve Dolfus şereflerine bir aksam ye meği vermiştir. Yemekte, bir çok nazırlar ve şahsiyetler hazır bu - lunmuştur, Yemekten sonra, parl*k bir ka- Gemisi Hong Kong, 15 (A.A.) — Bias körfezinde korsanlara karşı nöbet- çilik yapan bir Amerika harp ge- mis yanmaktadır. Ve imdat işa. reti vermiştir. Geminin tayfası ge | miyi terketmiye hazırlınmaktadır. | lar. Bir İngiliz muhribi geminin yanında bulunmaktadır. Yanan Amerika gemisi Fueton isimli bir gemidir. Hong Kong, 15 (A.A.) — 1100 tonluk Fulton gemisinin tayfası ge miyi terketmişlerdir. Tayfadan 48 ini Toinan gömisi almış; altını şını da İngiliz (o muhriplerinden Wishart almıştır. Tayfanın içinde bulunduğu di- ğer sandalları arayıp bulmak için Wishart sis yüzünden güçlük çek- mektedir, Yangınm sebepleri meç huldur, getirdiği kâra iştirak noktasından kendi- lerini ihmal edilmiş ( addettiklerini, ba) müşterek şuurun işçiler arasında karşılaş» | tığını, sermaye ve patronların karşısın- | da sosyalist, sosyal demokrat ve niha- yet komünist gibi cephelerin teşekkül et-| İtiğini, sermaye ve patron tarafının işçi tarafı için yeni haklar tanımağa mecbur olduğunu, bu hakların bazan zorlu çar İlişmalar, bazan da hak tanıma yolu ile (oda edilmeğe başlandığını söyledi ve der- sine şöyle devam etti: en büyük atoritelere, mahfellere karşı ayaklanmışlar - dır, Healk tabakaları, a ve onların her türl krallara, h yiş devrine; İtalya Fasizm iy Romaya ir komünizm de ve Türkyideki yök kurtuluş inkılâbı da devam ediyor. İhtilâllere esas olan büyük fikirlerin doktrinlerin, illerin, tatbik sahasını gecmiş olduğu de- virler inkılâp devridir. Nihayet bir üniversite huzurun- dayım, size bu fikirlerimi, kendi şe. anlayışımın umumi bir yardımiyle verirken, bu kelimelerin o lâzım gelen mânasını daha selâhiyetli zevatın ve mahfellerin © vermesi | için bir tahrik yapmış oluyorum . Şu tariflere göre, şimdiki Alman inkılâbı bir ibtilâlsiz i İtalyan inkılâbr, eski İn lâpları ihtilâlli birer in talyan inkılâbı da ihtilâlli bir in-| kılâptır. İ Son günlerde Polonyada büyk * İhasıl olan vaziyetle, vücude gelen “Mukaddes bir aristokrasi , ne karşı ayaklanmışlardır.. k kütleleri, mal, can vez masuniyetlerini temin etmek için aristokrat kartelin başında klâsik da mücadeleye başlamışlar » Biz bu tip ihtilâle, halk ihtilâ- li, halk inkılâbı diyelim. Bu klâ- k ihtil&lin yanımda, yeri ve taze bir ihtlâl #pi © vardır ki, tarihin başlangıcı yüz seneyi geçmez.. Recep Bey, form hareketlerinden, burada rönesans ve “© makine devrinin başlamasından ve tekniğin ilerlemi le len kısaca bahsettik hulülünde makine ilerin bunları idare dia eder vaziye- ten sonra, bu de baş alışar eden patronlardan hak tine girebildiklerini söyliyerek dün da yeni bir davanın adı olan sosyalizmi doğusunu izah etti. Baş ve kol eme rabat ve huzurlarmı fedaya kat *! | lanarak , (en yarayı ” İsenedenberi | Sınıf mücadeleleri — Bir snf mücadelesinin bir tür- Pü «ibi bir milli ve içtimai kabiliyetleri yükselen içtimai heyetleri bu içinden gir| temizlemek için mesai sar fetmeğe inecbur'ediyor. Nihayet bu si- nif mücadelesi patron ve sermayenin 80 sınıfa b k olarak yeni erle şekilleşmesidir. ve w yaptığı zul bir takım bugünkü | mün bir çi ron ve sermayelere zaferi diye ifade © dilen bir devlet rejimi kuruluyor ve bu rejim bir asır devam eden sınıf mücade- İelerinin işçiler lehine zaferini kaydeden bir hadise olarak telâkki ediliyor. Buna| senet ihtilâli dersek, ormif | ihtilâl de! yetmiyor demekti; müşküllerini ve ne- vilerin: değiştirerek o mütemadiyen © des, vam eden bir hadise oluyor.,, Recep Boy smıf mücadelesinin, için. de cereyan ettiği bazı memleketlerin va. er verdi. İşçi ve ziyetine dair mis c yaptığı hare mekçilerin zor kullanarak ketlerin mukabili hareke! ğini ve meselâ İtalyada si epi sinin yıkılarak heyeti umumiyesi biribi- ni tamamlıyan bir ettikten ist cephe- rinin işini ve vazif; mili devlet kurulduğunu sonra: izah Türk inkılâbı | «Türk inkelâbe bu tasnif o şekline göre tam ve tipik bir halk ibtilâlidir. Hiç | mimi olmuştur. i hart, İngi İBunu bütün dünya tasdik etmiştir. i davet etti.! et Verdi.. ı bul resmi yapılmıştır. Bütün yasi mümessiller hazır bulunmuş- si. tur. | Roma, 15 (A.A.) — M. Dolfus refakatinde Avusturyanın Roma sefiri ve İtalyanm Viyana sefiri ol- | duğu hslde dün Italya krallarınm mezarı ile meçhul askerler mezarı- nı ziyaret etmiştir. M. Musolini öğle vakti Venedik sarayında Avusturya (o başvekilini | kabul etmiştir. Mülâkat pek sa- M. Dolfus saat 18,30 da Vatikanda Papa tarafın- dan kabul edilmiştir. Hong Kongta Bir Harp Yandı. Hong Kong, 15 (A.A.) — “Wiş. liz muhribi şimdiye ka dar Fulton gemisi 139 kişi kurlarmıştır. Bu suretle geminin bütün mürettebatı kurta- rılmış olmaktadır. tayfasından Artvinde grip ve kıza- mık salgını Artvin, 15 (A.A.) — On beş gündenberi başlayıp sirayet saha- sını genişleten grip ve kızamık has talığı üzerine mektepler bir hafta müddetle tatil edilmiştir. Vilâyet. ten gelen sıhhiye müdüriyle kaza hükümet tabibi hastalıklarla mü- SEÇİ ime AL . yapılan araştırma neticesinde 73 kızamık hastalığı tespit (o edilerek hastalar tecrit edilmiştir. Sirayetin önüne geçilmiştir. kiyede vaki olduğu kadar yerinde, kati ve lüzumlu şerait altnda olmamıştır. Türkiyede olduğu kadar çetin müşkü- lâtla çarpışarak Başarılmamıştır. Türk inkılâbı devri, bir büyük ve asil milletin diriliş ve farikası olmak üzere, ona, bü- tün cihana karşı açılan bir büyük istik. lâl muharebesinin de başarılmış olmak hususiyetini vermeliyiz. Türk ufukları. nın orijinal vasıfları arasında mul vaziyeti daima hatırda zımdır. Türk inkılâbının — cihanşümullüğünü gösteren hususiyetlerden © biri coğrafya cihanşü- tutmak lâ- vaziyetidir. Türkiye, Avrupa ile Asya arasındadır. Sanayi memleketleriyle sa- nayi için iptidai madde hazırlayıcı ve ik- tısadi bakımdan iptidai sanayi memleket. leriyle parçaları arasında esaslı bir geçit ve yol üzerinde bir memlekettir, Türkiye boğazların sahibidir. Bulunduğu coğra kar- Sovyet Rusyada işçi ve emekçilerin pat. fi vaziyet, bu inlelâbmin kendi hudut İları dışmda tesir icra etmek vasfını kar İzandırmıştır. Cihanşümullüğü temin o edecek bir başka sebep de, bu inkılâbı yapan mille- tin, en asil, şerefli ve en yüksek kah» ramanlık vasıflarını taşıyan ve bu husus larda başta sayılan bir ırktan olmasıdır. Bu topraklarda Türkten başka bir millet ol. saydı inkılâbın cihanşümullüğü bu kadar yüksek görünmez, bu kadar genişliği haiz olmazdı. İnkılâbın cikânşümullüğü, vaki clduğu zamanda bütün dünya vazi- yetinin ayrılığı ve hususiyeti noktasından da teyit edilir. Türkiyenin iktisadı canlanma yolunda Joluşu geri kalmış memleketlere eümhüri- yetten © örnek olmak © hususiyetin de göstermektedir. Nihayet Türkiye cüm- huriyetinin her türlü kudret ve kuvveti, Türk inlelâbinm cihan nazarındaki ehem- bir değişiklik yapılmıştır.Kısa bir kullananların bütün bu fabrika işlerinin .bir milli ihtilâl hiç bir halk ibtilâli Tür-miyelini genişleten, arttıran bir sebeptir.