13 Mart 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 9

Sovyet ittihadı 9 — VAKIT 13 MART 194 - — Sovyetlerin Açacakları Krediye Dair Protokol Sovyet Cümhuriyetleri birliği, bu mukavele mucibince, faiz getirmemek ve yirmi yılda , ödenmek üzere bize 8 milyon altın dolarlık sanayi cihazi verecektir Ankara, 12 CA-A.) — Türkiye cümburiyeti ile Sosyalist Sovyet cümhuriyetleri ittihadı hükümet - leri arasmda 21 ikinci kânunu 934 te Ankarada imza edilen proto- kol ile o Münzam zabitanamenin metinleri berveçhiâtidir “Sosyalit Sovyet cümhuriyetle- ri ittihadı hükümeti ,Türkiye cüm buriyeti hükümetine sanayiinin ci- bazlandırılması için sekiz milyon Amerikan doları ( kıymetinde bir kredi açmağa muvafakat etmesi üzerine Türkiye cümhuriyeti hü - kümeti ve sosyalist Sovyet cümhu- riyetleri ittihad; hükümeti yukarı- da gösterilen kredinin tahakkuku tarzmı ve şartlarını tespit maksa- diyle işbu protokolu tanzime ka * Türkiye cümhuriyeti hükümeti; Hariciye Vekili ve İzmir meb- wsu doktor Tevfik Rüştü Beyefen diyi, Sosyahist Sovyet cümburiyetleri #tihadı hükümeti: Sosyalist Sovyet cümhuriyetleri #tihadının Türkiyede fevkalâde *lçi ve murahhası M, Jak Suriç ce- Bapalrını tayin etmişlerdir. Bu mürahhaslar âtideki husus - darı kai dır: Kredi kaç senede ödenecek? Madde: 1 — Sosyalist Sovyet <ümhuriyetleri ittihad, hükümeti, Türkiye hükümetine sanayiinin kurulması ihtiyaçları için muhtelif »evide makine techizatınr kredi de vermeğe ve projeler tahzimini, inin kurulmasını, müte- haastaların hazırlanmasını ve tesi- set için diğer bütün teknik iş mü- #ereketini deruhte etmeğe muva- eyler. Yukarıda sayılı işlerin ücretleri- ni ihtiva eden ve 11 inci madde- de gösterilen masrafları ihtiva et- miyen bu kredi, doların Amerika» da kabul edilen altın © miktarma yöre, ceman 8 milyon altın Ame- rikan dolarma baliğ olur, “Bir do- Ira, 0,900 ayarında 25,8) buğday altın.,, Madde: 2 — Birinci maddede gösterilen ve — Sosyalist Sovyet cümhuriyetleri ittihadı hükümeti tarafından Türkiye cümhuriyetine Verilen kredi faiz getirmiyecek ve 20 senede ödenecektir. Madde: 3 — Sosyalist Sovyet «) “ümburiyetleri ittihadı tarafından Türkiye cumhuriyetine £ verilen kredinin tahakkuku için iki bükü- met hususi teşekküller, yani: Tür- kiye cümhuriyeti hükümeti, idare merkezi Ankarada bulunacak bir Türk hükmi şahıs o ve Sosyalist hükümeti de idare merkezi Moskovada buluna» .İ cek bir Sovyet hülkmi şahıs ihdas İ veya irae edeceklerdir. Bu hükmi şahıslar mütekabilen 4 diğer âkit taraf arazisinde kendi 4) Mümessillerini bulundurmağa se- İ&hiyettar olacaklardır. Bu hükmi (şahıslar Sosyalist cümhuriyetleri ittihadı hü- kümeti tarafından işbu protoko- ihtiva ettiği uruumi ahkâm e- 3 Miatr dahilinde Türkiye cü ahuri- “4 İS hükümetine serilen &rediye Maksap edilecek (muhtelif nevi si tecbizağ belrkında aralarında hu- Nu: minkavalaler âktir. mezvn © e i çüncü maddesine (o tevfikan Tür | hükümeti tarafından bu maksatla sureti mahsusada mezun kılınan teşekkülün © siparişleri vaktinde vermesi şartiyle birinci maddede gösterile makine techizatının ta- mamen teslimi protokolun mer'i yete girdiği günden itibaren dört senelik bir müddet zarfında yapı- lacaktır. Son siparişin yukarıda gösteri- Süriç Yoldaş len dört senelik müddetin inkıza- sından en geç 18 ay evvel veril » miş olması şarttır. Sosyalist Sovyet cümhuriyetleri hükümeti tarafından Türkiye cüm- buriyeti hükümetine verilen teçhi- zatın listesi, kezalik “proje tan- zimi, makinelerin kurulması, mü- tehassısların - hazırlanması ilâh, gibi teknik iş müşareketinin nevi ve ifa tarzı ve siparişlerin muhte- İif kısımlarının icrasına ait müh» letler iki hükümet tarafından bu maksatla sureti mahsusada mezun kılınan teşekküllerce bilitilâf be- her sipariş için ayrı ayrı hususi mukaveleler akti suretiyle tayin 0- lunacaktır. Techizatın mukavelenin icap ettirdiği ihtiyaç- lara göre yapılacak işlerin şartı iki tarafça uyuşularak tesbit oluna” Bu techizatın fiatları tayin edi» İirken iki taraf, mümasil başlıca o Müstahsilleri olan diğer memleketlerde satıldığı | fiatları esas olarak alacaklardır. İşbu ta- yin keyfiyeti için, yukarıda mez - kür sipariş bedeline dabil olup ol- | madığı tesbit edilecek. fiatlarda ar itibare almacaktır. Tediyat nasıl yapılacak? ! Madde: 5 Sosyalist Sovyet i cümhuriyetleri ittihadı hükümeti tarafından. bu maksatla sureti mahsusada mezun teşekkül senede iki defa 30 haziran ve 31 kânunu- / evvel tarihlerinde geçmiş altı ay- lik müddet zarrında teslim edilen ihbarnamesini Türkiye cümhuri- yeti hükümeti tarafından bu mak- satla sureti mahsusada mezun kı- / İman teşekküle gönderecektir. Bu i ihbarnamenin tarihinden itibaren İ bu siparişlere müteallik 20 senelik İ kredi işlemeğe başlıyacaktır. Türkiye ocümhuriyeti hüküme- ti, bu protokole tevfikan yapılan muhtelif mukavelelerdeki © taah- hütlerini 20 sene zarfında Türk li- rasiyle tediyat yapmak suretiyle | ifa edecektir. i Bu tediyeler senede iki defa ve müsavi kısımlar halinde yapılacak / ve işbu protokolun altıncı madde- i sinin ikinci | fıkrasmda mezkür fiatları ve birinci | maddede mezkür olup her hususi | i teknik | evsafı haiz ayni cinsten techizatın | Bu maddenin ikinci fıkrasında zikredilen tediyeler Türkiye hükü- meti tarafından senede iki defa yani bir evvelki senenin 31 kânu- nuvveli tarihli ihbarnamede gös- terilen tediyeler için en geç 30 ba ziran tarihinde ve işliyen senenin 30 haziran tarihli © ihbarnamede gösterilen (| tediyeler için en geç 31 kânunuevvel tarihinde icra © dilecektir. Bu suretle tediye — edilen Türk liralarına mukabil Sosyalist Sov- yet cümhuriyetleri ittihadı hükü- meti her tediyeden itibaren 14 ay zarfında Sosyalist Sovyet cümhu- riyetleri ittihadı riyetleri ittihadı arazisine ihraç edilecek Türk malları satm almağı arazisine ihraç | taahhüt eder. : Derhal ödenecek kısımlar | Madde: 6 — Teslim edilen tec- hizatın faturaları dolar üzerinden yapılacak ve her fatura her defâ sında şu kaydi ihtiva edecektir: “Dolar, sterlin lirasının şu ka * dar eczasına muadil olup —Lom dra borsasının o günkü kursu— buna nazaran faturanm tanzimi günü Londra piyasasındaki fiatına göre şu kadar altına muadildir.,, İsbu protokolun yedinci | mad- desinin ikinci fıkrasında zikredi - len teahhütlere tevfikan kredilerin ödenmesi için Türk lirasiyle yapı: lacak tediyeler Londra, nünde Türk lirasınin dolara nisbet İc vasati kursuna göre besabedile- cektir. Dolar ile tespit edilecek meb- lâğlar Londra borsasında doların sterlin lirasına nazaran (kursuna ve yukarda mezkür faturada gös- terilen doların altın muadil; esas tutularak Londrada aynı günkü al- tın fiatine göre hesap edilecektir. Verilecek taahhütname Madde 7 — Türkiye cumbhuri- yeti hükümetince sureti mahsusa- da irac edilen teşekkül tarafından, | bu protokolun beşinci maddesinin birinci fıkrasında mezkür ihbarna- menin alınmasından itibaren (o 15 günlük bir müddet zarfında Tür - kiye hükümeti veya anın tarafın - dan bu maksatla mezun kılman vekâlet, sosyalist Sovyet cumhuri- yetleri ittihadı hükümetine veya a- nın tarafımdan bu maksatla sureti mahsusada mezun Kılınan teşek - küle ihbarnamede gösterilen tesli- malta ait tediyeleri icra teahhüt- namesini tevdi edecektir. Bu teahhütnamenin metni Tür- kiye cumhuriyeti hükümeti veya Anın tarafından bu maksatla sure- ti mahsusada mezun kılınan o bir şahıslar Sosyalist Sovyet cumhuri- yetleri ittihadı hükümeti veya anın mezuniyeti üzerine Sosyalist Sov- yet cumhuriyetleri ittihadının Tür- kiyedeki ticaret mümessili tarafım- dan işbu protokolun meriyete gir- diği günden itibaren iki aylık bir müddet zarfında aktedilecek anlaş mada tespit olunacaktır. Madde 8 — Sosyalist Sovyet cumhuriyetleri ittihadı o hükümeti tarafından verilen teçhizat Türki- ye cumhuriyti hükümetine (o veya Türk hükümeti tarafından bu mak sıtla sureti mahsusada mezun kı- lınmış olan teşekküle Karadeniz css mukavele'er | şartlar dahilinde hesap edilecek - | Sovyet limanlarmda “fob,, teslim 4 -- Bu protol.o' nü-jtir. edilecektir. Karadeniz Sovyet li- Nevyork | ve İstanbul borsalarında tediye gü- | manından Türkiyede gideceği ye- re kadar sevk masrafı (o Türkiye cumhuriyeti hükümetine ait olup Sosyalist Sovyet o cumhuriyetleri ittihadı hükümetince açılan kredi- ye dahil değildir. leri mucibince Sovyet eşyasının tes limatı, kezalik bu protokolun be - $inci maddesinin üçüncü ( fıkrası mucibince Türk mallarmın ihracı- Tevtik Rüştü Bey dilip Türkiye cumhuriyetiyle Sos- yalist Sovyet cumhuriyetleri ittiha- i dı arasındaki ticari muvazenenin İ hesabında nazarı itibara alınmaz. İ o Madde 10 — Sosyalist Sovyet cumhuriyetleri ittihadı hükümeti kredi hesabına yalnız (Sosyalist Sovyet cumhuriyetler; ittihadında imal edilen teçhizatı verir. Türk hükümeti şu veya bu sa- nayiin kurulması ibtiyaçları i Sovyetler tarafından verilen liste- , ye göre Sosyalist Sovyet cumhuri- yetleri ittihadında imal edilmiyen teçhizat parçaları satın almak ihti- İ yacında bulunduğu takdirde — bu İ mubayaalar bizzat Türk hüküme- | tince diğer memleketlerden ve Sos yalist Sovyet cumhuriyetleri itti - hadı tarafından açılan kredi hari- ci olarak icra edilecektir. Madde 11 — İki hükümet tara- fından bu maksatla sureti mahsu- ! sada mezun kılınan teşekküller a- İ rasında teknik iş müşareketi “ta- harriyat işleri, makinelerin kurul- masr, Türkiyeye Sovyet mütehas- sıslırı gönderilmesi ilâh,, hususun- da aktedilen Oo mukavelelerin ic- rası için Sovyetler tarafından Türk arazisinde yapılan masraflar der- hal nakten ödenecek ve Sosyalist kümeti tarafından açılan kredi hesabına geçirilmiyecektir. Hükmi şahıslar Madde 12 — Üçüncü maddede | gösterilen hükmi şahıslar arasın- dı aktedilen mukavelelerin icrası | sırasında hadis olabilecek ihtilâf- lar Türkiye cumhuriyeti iktisat ve- kâletiyle Sosyalist Sovyet cumhu- riyetleri ittihadı harici ticaret halk komiserliği veya işbu protokol hü- kümlerine tevfikan iki tarıfca bu maksatla mezun kılınan şahıslar | arasında uyuşularak tesviye edile- İ cektir. ! Madde13 — Bu protokol tısdik edilecek ve her iki tarafça tasdi- | kinden itibaren meriyete girecek- tir, Yukarıki hükümleri tasdik et- mek üzere aşağıdaki imza sahiple- ri bu protokolu imza ettiler ve mü- hürlerini koydular. Ankarada 21 Kânunusani 1934 tarihinde ik; nüsha olarak tanzim edilmiştir. Madde 9 — Bu protokol hüküm- | tı safi muvazene haricinde icra €- | için | Sovyet cumhuriyetleri ittihadı hü- | | İmza: Dr. Tevfik Rüştü, imza: İ J. Souritz. i o Munzam zabıtname 8 milyon Amerikan dolarlık kredinin tehakkukumı dair Türki- İ ye cumliuriyeti ve Sosyalist Sov- yet ittihadı hükümetleri arasında- -»y Dpi uoydapa ez! nJoyoyozd 14 ! kümetin aşağıya imzalarmı koyan salâhiyettar murahhasları atideki- hususları kararlaştırmışlardır: 1 — Sosyalist Sovyet cumhuri- yeti ittihadı hükümeti tarafından verilen kredinin, Türkiye hüküme- ti tarafından altı aylık taksitlerle Türk lirası olarak protokolun al - tıncı maddesinin ikinci fıkrasma tevfikan hesap edilerek yapılacak tediyesi için protokolda derpiş e- | dilen tarz Türk lirasının hali ha- zırdaki serbest piyasa rejimi de - vam ettiği müddetçe meriyette ka- lacaktır. Hersene yapılacak muamele 2 — Hali hazır vaziyeti değişti ği takdirde Türk hükümeti aşağı- daki şartlar dahilinde Türk malla- rı teslimi suretiyle teahhütlerini i- faya ve krediyi itfaya muvafakat edecektir, Türk mallarının teslimi proto- kolun beşinci maddesinin ikinci fıkrasına tevfikan, ve (o fıkradaki nisbetler dahilinde senede iki defa icra edilecektir. (o Bir evvelki se- menin 31 kânunuevveli tarihli ih- barnımede gösterilen teslimal için en geç 30 haziran, ve çari se nenin 30 haziran tarihli ihbarna- mede göslerilen teslimat için geç 31 kânunuevvel, müteallik kredinin itfası için Türk hükümetince teslim edilen malla « rın listesi ve miktarı her tediye se- nesi için Sosyalist Sovyet cumhu- riyetleri ittihadınım Türkiyedeki ticaret mümessilliğinin işareti üze- rine senenin başında ve Sosyalist Sovyet cumhuriyetleri ittihadr ta- rafından tediyeye tekaddüm eden sene zarfında Türkiyede satın alı- nan malların listesine göre tânzim edilir, Siparişlere müteallik kredinin itfası için Türkiye hükümetince teslim edilen malların fiatleri Tür- kiye cumhuriyeti iktısat vekâletile Sosyalist Sovyet cumhuriyetleri it- tihadının Türkiyedeki ticaret mü- messili arasmda uyuşularak tespit olunur. Bu protokola mülhak bir numaralı listede gösterilen mal ların fiatler; dünya fiatlerinden ve bu protokola mülhak iki numaralı listede gösterilen malların fiatleri ) de bu malların Türkiye tarafmdan | diğer her hangi üçüncü bir mem- | lekete satıldığı fiatlerden (daha yüksek olmıyacaktır. Kredinin ödenmesi için alının malların kıymetleri bunların tesli- İ mi gününde doların Londra bör- sasında sterlin İirasına © nazaran kursuna ve protokolun altıncı mad desinde zikredilen faturada mez- kür doların altın mundili esas tu- tularak Londrada aynı günkü al- tın fiztine göre yeniden dolar ola- rak takdir edilecektir. İşbu zabıtname sekiz milyon Amerikan dolarlık kredinin te- hakkukuna dair protokolun o mü- temmim cüz'ünü teşkil eder ve ay» nı şekilde meri olacaktır. Ankara 21 kânunusani 1934 ta- rihinde iki nüsha olarak tanzim edilmiştir, siparişlere i