19 Ekim 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

e EE —4 — VAKIT 19 B. teşrin 1933 (Mm ME i Devlet ve Meclis sl A 31 UMMAN Muharriri : Celât Nuri İNİLİR| Lâkin hıristiyanlık ve ondan inşiap eden müslümanlık, yukar - da söyledik, böyle milli ve mahal- li ailt ve kabilevi dinler addedil - memelidir. Bu iki dinin gayesi bü- tün milletleri kazanmaktır, An'a - ne ve akideye göre, meselâ, Haz reti Muhammet, tekrar edelim, yal nız bütün insanlara değil, hatta gözle görmediğimiz cinlere de ib- as edilmiştir. Müslümanlık ken - dini ırk, millet, renk gibi insanla” rı biribirinden ayıran farkların üstünde sayar. Hıristiyanlık ta öy ledir. Yahudiliğin o zamanki ka - palılığına karşı hıristiyanlık zen - gin, fakir, yahudi ve ecnebi fazıl, ve hatta fasik herkese Allahm oğ- lu muamelesi yapardı. Bunun için dir ki bu iki din, bütün insanlara! müracaatla kendilerini imana da- | let j le vet etmiştir. Mütalealarımız objektiftir. Yal pız hadiseleri kayıt ve tesbit edi -| yoruz; bu cereyanlar hakkında muhakeme yürütmüyoruz. Şu iyi - dir, bu fenadır; demek istemiyo - ruz. İşte, şüralar birliği devleti - nin de mahalli, milli bir mahiyeti olmadığını, gayesinin bütün insan lara şamil olduğunu kısaca kay - detmiş olduk. Vaktile, tereddi etmiş bazı devletler, mahiyetlerini dinden al- 'dıklarından umumiyet iddia edi - yorlardı.. Meselâ Bizans imparato "ru bütün kürenin padişahlığını id- 'dia ederdi. Kaideten bütün âlem Kayterindi. hükümdarlar haksız mütecavizlerden ibaretti, Kayser, her hükümdarın üstünde addolunurdu. Halbuki yeni telâkkilere, dev - letler hukukunun kabul olunan ah 'kâmına göre devletler müsavidir. Bizans gibi, Osmanlı devleti de böyle iddialarda (o bulunurdu. Padişah, halife, yer yüzünde Alla- hın gölgesi değil miydi? Sultanül- berreyn, Hakanülbahreyn ne de - mektir?. “Sultanül arap vel acem,, tabiri pek man “arap,, bil - diğimiz millet, “acem,, araptan maada her millete ıtlak olunan u- mumi nam (tıpkı yunanlıların yu- nan olmıyanlara barbar demeleri gibi). Sair ... Su fasıllarda bahsi geçen der- let, bittabi, bu günkü devlettir; bu | asrın muhassalası olan amme hu - kukunun istilzam ettiği devlettir. Fakat sosyalist akidesi devleti bu şeklile kabul etmemektedir. Bu akidenin devlet hakkındaki dü- şüncesini kısaca icmal etmek mecburiyetindeyiz. Fikirleri Viya- na darülfünunu profesörlerinden Anton Menzer'den alıyoruz. Bu zatın ifadesine göre “Bu gü ne kalar mevcut olan hukuki (Juridigue) rejimlerin nihai teme- li kuvvettir; bu sebebe mebnidir ki, daima, bu rejimler geniş halk kütlelerinin zararına olmak üzere kudretlerin teşkil ettikleri ufak a- kalliyetlere hizmet etmeyi istihdaf etmişlerdir. Kürunuulânın hukuki sistemleri, Yunan hukuku, Roma hukuku, esaret müessesesini kabul etmekle bu hassasiyetlerini açık - tan açığa gösleriyor'ar; bu ka - nunlar, halkın en büyük kısmını istedikleri gibi kullanmak için e - > fendilere teslim ediyorlar. Kurunu vusta devam ettikçe ve hatta on © sekizinci ve on dokuzuncu asırlara | yandı: Bu zincirler kırılmadı. Lâ- değin dayanan feodal (derebey - | lar umuyorlardı ki, | cak fransız inkılâbındanberi uy - lik) rejim de esareti kabul etmiş- | ti ve gaye ve netice ayni idi. “Büyük fransız inkılâbı da, ki tesiri halâ münkeşif oluyor, ancak fenalığı maskeledi; ortadan kal - dırmadı. Şüphesiz fransız inkılâbı ve ona bitişik olan hareketler halk | kütlelerinin muayyen şahıslara o - lan tabiiyetlerini ortadan kaldırdı ve mukavelelerin hürriyeti üzeri - ne müstenit iktisadi nizamı kur - du; lâkin bu hürriyet yalnız seri ri olduğundan ve mühim mukave- lelerde zengin ve fakir, kudretli ve vazi mücadelede bulundukla - rmdan, mala sahip < olmıyanlar, şahsi tabiiyetin ilgasından sarfı - | nazar, halk tabakası olmak haysi- yetile, eskisi gibi, zenginlere ta - bi - olmak vaziyetinde kaldı - lar. “Aşağı tabakaların dev-| ve cemiyet teşkilâtının kendi leh'erine ıslahı için hesapsız teşebbüslerine rağmen, nazariyat- ta, küçük bir akalliyetin değil de, bütün halk kütlelerinin “iyiliğini istihdaf eden bir hukuki sistem ha lâ yaratılmadı. , “Birkaç neticesiz e tecrübeden | sonra, hariçte bir scmere veren! ilk aşağı tabakalar kıyamı, hıristi- yanlık hareketidir. İlk hıristiyan - Hazreti İsa, yakında, azametle; bulutların için- den çıkacak, ve, bu dünyada birin- cilerin sonuncu ve sonuncuların birinci olacağı o nefis saltanatını kuracaktır, Orada, İsa aşkına ser- vet ve ailesini terkeden her hıris - tiyan verdiğinin yüz mislini ala - caktr. İmdi, ilk hıristiyanlar, za - manımızın içtimai ıslahatçıları gi- bi, fakirlere üygun bir içtimai dev rin geleceğini umuyorlardı; yalnız şu farkla ki, yeni içtimai nizam, ilk hıristiyan telâkkisince, bir mu- | cizenin neticesi olacaktı. | “Lâkin, hıristiyanlığın doğdu - ğu hengâmda, zemin ve muhit bu temayüllere asla muvafık değildi. Bir tek adam, küreiarzın malüm olan kısmı üzerinde mutlak bir hakimiyet icra ediyordu; Roma İmparatorluğunun her tarafında, nisbetle adedi az hür insanların karşısında hayret edilecek dere - cede çok kullar, köleler kalaba - lıkları görülüyordu; ve bunlar da ikiye bölünmüşlerdi, bir kısmı nis- petsiz derecede zengindi, ötekiler dilenecek kadar züğürttü. Lâkin bahtiyar âlem, bu dünyada değil, öteki dünyada - ahrette - bulundu- içtimai mahiyeti değişti, yani dini mahi - yeti tefevvuk etti. Bunun içindir ki, o hâdiseden itibaren, iki bin senedenberi, halk hareketleri he - men hemen münhasıran dini bir şekilde tebarüz ediyor; gene bu - nun içindir ki o harekete karışan içtimai cereyanlarım gayeleri ve neticeleri büyük bir ehemmiyeti haiz değildir. “Protestanlık inkılâbı ile ve 18 inci asrın felsefi hareket'erile din duygusu mühim bir surette zaafa | uğradığından, halk kütleleri an - | kularından uyandılar. Bu büyük halk hareketi, gerçek! bir taraftan krallık ve imtiyazlı tabakalar, ve, diğer taraftan büyüyen orta halk | (bourgeoisie) arasında tahaddüs eden münhasıran siyasi ihtilâfla - rın boynuna vuru'an iktısadi zin - cirler sadece yeni bir boya ile bo - kin ilk defa olmak üzere - bu ha- 1 yi 4004 AMEL G1 FAR 10810061 0 PİNE SAYA TAKVİM Cuma 20 Tievel 29 Cema ahir öt 4,16 Perşembe . 19 T.evel 28 Cemu.abir Gün doğuşu | Gün | atışı 340 1189 16.94 İ Sabah namaz eN Mile namaz bindi samaz, Akşam namazı 11,9 Yatsı nama 1,9 İmsak 433 Yilan çeçen günler — 492 Yalın kalan 7” RADYO Bugün ISTANBUL; 14 — 19 graofen, 18— 49 Kemali Niyazi Bey ve arkadaşları 20— 29,30 Nebil oğlu İs- mall Hakkı Bi 0,80 — 71,09 Kemani Re- sat Bey ve arkadaşları o refakatiyle Vedia Rera Hanım ve Muzaffer o Bey, 21.30 — 22| gramelen. 2 Zden itibaren ajans, borsa, saat, ANKARA: — 12,30 — 1340 gramofon. 15—IR45 ala- turka saz. 1845 — 10,15 Edip Bey tarafım - | dan Viyolonsel, 19,15 —20 alaturka saz. 20 lans VİYANA: SS m — 12,30 piâk. 13 konser, 14,10 — 15 kon - #er. 16,55 kenser. 20 konser. 21,45 konser, 28,35 plâk. BUDAPEŞTE: 5505 m. — 17 Moda, 14,50 opera orkestrası. (Haremde me kaldı?.) 3150 piyann ve'eilo sanatisrı, 20,15 pik , 23,85 radyo kanferans, haberleri, 24,15 caz havaları, BÜKREŞ. S2 m — 10 konser, 71 şarkı 2130 senfonik kon- ser. 2215 senfonik konserin devamı 2340 haberler, VARŞOYA: Miğm — 15,85 mektepliler o konseri, 1540 hafif mssiki, şarkılar. 1740 kadın santi, 1038 ha fit muniki, 72,15 sen zefakatiyle © senfonik kanser, BELGRAD: 451 m — 20 plâk. 2i Kuvartet. 3189 Günenün Besteleri, Dindam — Nikevig Groramomun “me konseri, 25 çiçem muhikie, 33,45 danis hüvm » ini, | ROYA M2 m. — 17.80 gençlik. 15 sohbet, 21 Serarina Ba: onerba tarafından konser. 23 piyano. 13,15 dans havaları , PARİS; 3182 m — 31 plik. 7235 O konser. 28/15 fevkalâde | konser. 24,30 won haberler, İl Sırp gazetecileri Yugoslavyanm başlıca gazete - leri muharrilerinden mürekkep bir İ heyet bugünlerde İstanbula gele - | cektir, Heyet İstanbuldan Anka - | raya gidecek ve cümhuriyetin o - ||| münasebetile | uncu yıldönümü yapılacak merasimde hazır bulu «! nacaktır. Heyet yeni Türkiye hakkında tet kikatta bulunacaktır. ' Yugoslav meslektaşlarımızın şerefine ziya - fetler verilecektir. ISTANBUL BELEDİYESİ Darülbedayi Temsilleri | 295. payım bill ve Gigi l ii Yazan: Müsa- *ü HN hipzade Celâl B. Dz MUMA dise fransız inkılâbının ehemmi - yetini daima teyit eder - aşağı ta- bakalar dini sebeplere itaat etme- den devlet içinde muharrik kuv « vet şeklinde göründüler ve müca- deleleri neticesinde büyük seme - | re'er elde ettiler ki bunların an 1 cak bie kısmı bilâhare imha olun - | du, Devamı var) | | . Asadole - | emr MERA RASAT TERE TERRARIAZIEIIZ Jktısat LL. Haberleri ya yakamızı sakınan Ölçüler, ayarlar kanun! tatbik edil 29 Birinci teşrindi mek üzere en iübareni büt tacirler ölçülerini mühürleteceklef Ölçüler ve ayarlar baş müfettiş- liği 1934 yıl başından itibaren tat bik edilecek olan ö'çüler kanunu- nun hazırlığı ile meşgul olmakta - dır. Bu maksatla ticaret (o odasına yazdığı bir tezkerede bütün tacir- lerin 29 teşrinievelden © itibaren olaki surette ölcülerini hürlendirmelerini bildirmiştir” nun üzerine ticaret odası bü İ cirlere keyfiyeti bildirmiş v€ © lerini muayene ettirme lüzu”. | dan bahsederek kanunun bU | sustaki maddelerini anlatmı$” — rn .Mekteplere hücum Bazı mekteplerde talebe güçlükle yer buluyor Bu sene İstanbul semtinde ye: niden Vefa lisesi tesis edildiği hal de gene talebeden bir çoğuna güç- lükle yer bulunabilmiştir. Tahmin edildiğinden pek fazla müracaat karşısında kalan Davutpaşa orta mektebinde iki şube açmak lâzım- i gelmiş, bunun için de mektebin ye mekhanesi smıf haline konarak ta dil edilmiştir. Şimdi mektepte ye - jni bir yemekhane inşa edilecektir. —— İlk mektepler İlkmekteplerde ayin 22 sinden itibaren dersler kesilecek ve tale- beye cümhuriyetin faydaları hak kında konferanslar © verilecektir. | Ders programları buna göre tan - tarafından ilk mekteplere tamim edilmiştir. İlk mekteplerin yirmi gün tatil edileceği doğru değildir. yazılmışsa da (Hizalarında yıldız işareti olanlar üzer lerinde 18 | ci teşrin muamele olanlar dır.) Rakamlar kapanış fiyatlarım gösterir Nukut (Satış) » Viyana * Londra | * Cenevre | » Sofa il) » Amsterdam # Prag 4 Srokhnm dl Nevyork Gmâi— Pars 1205 Milâno 1.0650 Prikset 38 Atm ğ Genevre 24473 Sotya 0633— Amsterdam: 1.1707 Prg im Varşova Büdapeşte Bükreş Be'çrar Yokohama Moskova Çimenin as Ünyen Dey. Yark, Mek Balya Sar mi ecri 2, Telefon 0 —— tahviller Şir. - Kayaya Tramvay V. Sigorta Bomonti istikrazlar 1931 da ist, istikrazidı, $ork D.vol s D.Mavah | Gümrükler 1938 Mü A Radar. Klektrik Tramvay « Ergani Rabtam 5140 94,59 18 | San) 1050) Yas 4105 4-8 4405 & Anadöla | zim edilerek Maarif müdürlüğü BORSA | Iktısadi buhran play eden birvilâY Haşmakaleden Filhakika evelce Antalya * 4 lisinde müstahsil olan sınıf 78 buğday ve arpa gibi bir iki denin istihsaline ehemmiyet ken şimdi pirinç ziraatine, M' ? cılığa ve bağcılığa, ve ipek de birer mevki vermişlerdir. * mütenevvi mahsul yetiştir# mek için de evelce senede i ! haltı, yedi ay çalışırken şimdi 2 dilerine senede on iki ay çalıf#” iş sahası bulmuşlardır. Bu suret'e senede on iki 89 a | lışarak eskisinden fazla ve ©. nevi mahsul yetiştirebilmek | kânı” hasıl olunca halkın en aşağı yüzde elli nisbetinde mıştır. Bu fazla kazanç ile sadi buhrana karşı galebe t beki olmuştur. Bununla beraber Antalyi elde ettikleri bu netice ile de p fa etmiyorlarmış. Yeni bir 9 seferberliği yapmak için yeni plân tatbikma hazırlanıyor! j Bu yeni plân mucibince Alt | havalisindeki köyler tasnif miştir. İç'erinden üç köy tipi " çilmiştir. Bu üç köy (Nümun? I yü) yapılmıştır. Çiftçinin e» İ ni azami derecede kıymetleR mek için bu nümune köyleri İ rine mesai teksif olunacaktır. pılacak tecrübeler netice ver İten sonra diğer köylerin çift$' nümune köylerine çağırılacak: il ralarda nasıl çalışıldığı ve S .l yapıldığı gösterilecek, anlat” 0 cak, şimdiye kadar elde ©. iktisadi muvaffakıyetlerin ziyade kuvvetlenmesi ve umu mesi temin edilmiş bulunacak, Şimdiye kadar tahakkuk ©”. o'an iyi neticelerden cesaret *£ | Rasih Bey bu yeni plânm mu“ fakıyetinden o kadar ümitl didi nihayet üç sene sonra An v tamamen kurtarılabileceğini — etmektedir. Bu takdirde m ve havalisi buhrandan vii i den birçok yerler için ist nabilecek bir iktısadi tecrübe? yük bir muvaffakiyetle geçi m Mehmet / y Böndrnde bir kongrefi bir âlimimiz davet El Gelecek temmuzda ingili? ” | | İnn himayesinde Londrada " ii | lanacak ilim ahvali beşer V9 il | akvam kongresine kongre pri heyeti ilmiyesi tarafından ibi emin Mahmut Kemal Bey İP” | ve davet edilmiştir. yi