16 Ekim 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

i .— * — 4 — VAKIT 16 nu 1933 , (Devlet ve Meclis m 29 İnsan lr muhtaçtır, İnsa nın yavrusu timsahın yavrusu gi - bi yumurtadan çıkınca anasına müftekir olmıyacak derecede re - şit değildir. Medeniyeti vücude ge tiren âmil, insanın müşacı (col'ec- tiviste) olmasıdır. Eğer insan ce a miyet haricinde kalsa, yalnız ha - yat için mübareze kanunu muci - bince yaşasa, bu gün, bizim kurt - Tardan, kaplarnlardan, balinalar - "dan farkımız kalmaz, medeniye - timiz olmazdı. Eğer insan yalnız bir cemiyet | İçinde kalsa, hayat için mübareze- min kendisine verdiği teşebbüs kuvvetinden ihtiraz kabiliyetin - 'den mahrum bulunsa, o, bu daki- kada, bir arı kovanımın fertlerin - den ve azasından başka bir şey ol- mıyacaktı, İnsanın fıtratı hem fertçiligi, hem müşacılığı cemeder. İşte bu, v oç bir garibedir; bir tezadı andırı - wd Şu son asırlarda medeniyet art tı. İlim, pek fazla terakki etti. O derecede ki eskilerin (o felsefeleri, “Aristonun ilmi, o peygamberlerin tebliğ ettikleri dinler bize » "rk çocukluk efsaneleri gibi geliyor. Fizik ilminin baş döndürücü keşif leri huzurunda eskiler alayım! bir istihzadır... Tatbiki ilimler son derece ileri Jedi. Biraz evvel bugünkü (indus- trie) var mıydı?. Kimya, tatbikat ve terkibat sahasına girdi. Rene - sans'tanberi beşeriyet hep fütu - hattadır. Hele teknik itibarile bü - yük bir ihtira olmamakla beraber tban denilen âlet ilmi, havadisi — harcâlem etti. Nüfus ilânihaye arttı. Pek eski taş devrinde, tah - mine göre, insanların miktarı beş milyonu bulmuyormuş. Şimdi ise 2000 milyon, yani iki milyar insan kürenin üzerinde yaşıyor. Demek ki cemiyet genişlendi. Bununla mütevaziyen ferdiyet te arttı. Meselâ harp ilim ve hü- nerinin bu derece incelmesi beşer- “deki ferdiyet hassasının, individu- alisme'in inkişafı demektir. Cemiyetin genişlenmesi “dev - İet,, i şümul itibariyle büyüttü. - Bolşevism, devletçiliği mübalâ » Za ve ifrata götürüyor. Kapitalism ise ferdiyetçiliğin mübalâğa ve ifratıdır. Hasılı iki uknum mütevaziyen ilerliyor v» çarpışıyor. Beşer, tekrar ediyorum, hem in- dividunliste, hem collectiviste'dir. i lı niz individualiste (e değildir. : asıran collectiyiste te değil - dir. Bu mesleklerden biri ifrata uğ - rarsa, akibet bir aksülâmele mey dan verir. Bir irtica hasıl olur. İmdi, devletin çok genişlik peyda etmesi tabiidir. Çünkü esasen ce- miyet genişliyor ve ona ait işler çoğalıyor. Fakat devletler ferdin hayat mü barezesine tâbi ve teşebbüs kuvve tine sahip olmak iktiza eden bu © fıtratına tecavüz edip te collecti - visation'u azıtacak olurlarsa mü - Yazene bozulur. Anarşi mesleki nasıl müvazene- © yi bozarsa tıpkı onun gibi müfrit le “Collectivisation,, da zembereği o alt üst eder, Evet, insain cinsinin aynı Za - manda hem individualiste, hem de — <ollectiviste olması, brdenbire zih- Ni iye kabul etmiyeceği bir noktadır. AAA KR Ss: S ! Muharriri: Celâl Muri Ti Tarihte, bir aralık fertçiliğin ga lebesini görüyoruz. Bu meslek bir müddet devam eder, eder, eder. | Lâkin sonra kuvvetli bir irtica onu lâyık olduğu seviyeye indirir. tivisme muzaffer olur. Bu meş - İder, eder. Fakat akibet sarsıntılı bir aksülâmel onu makul ve mu- hik haddine indirir. DEVLETLER ve INDİVİDU - TALİSME ; Hususi, yahut dahili hukukta in- sanlar individualist olmaktan çık- tılar. Aralarında hâkim aücak ce- | Bunun için » ; miyetin icaplarıdır. dir ki bir adam diğerini öldürürse cemiyet işe karışır. Hiç bir kimse kendi kendine hakkını ihkak ede- mez. Medeni, cezai münasebet - lerde hep cemiyet hâkimdir. Vendetta (kan gütmek) ve dü- ellö medeni örfler değildir. Demek ki hususi ve yahut dahili hukuk ilerlemiştir. Buna mukabil umumi ve yahut beyenddüvel hukuk individualist kalmıştır. Devletlerin aralarında : hâkim olan hukuk cemiyet arasın. da hâkim olan hukuk değildir. Va- kta devletler hukuku diye bazı mü- devvenata tesadüf ediyoruz. Şu değildir. Saniyen teyit kuvvetin - den aridir. Yer yüzünde harp de- nilen müessesenin vücudu devlet- ler hukukunu az çok nefyeder. Beşerin iki seciyesi olduğundan ! bahsetmiştik: — İndividualism ve collektirism. Birinci söciye sırf hayvanidir. İkincisi onun behimi- likten çıkıp yukarılara doğru yük- Kezalik, başka bir zamanda is « (i mi her ne olursa olsun, aynı collec- |İ rep te bir müddet devam eder, e! kadar ki, bunlar iptida musaddak | TAKVIM Salı 17 Tevel 26 Cema ahir l Pazarlesi 16 T.evel — Geğin ahir ISTANBUL; m— 13,30 — 19 iler. lemiş olanlar için Fransızca ders. 19 — 19,15 BMikeet Kira Hanım, 1945 — 29030 2020 — 21,59 Münir ve arkadaşlar. 21,80 — 22 21 den iibarem ojans, boresa, 18,80 grnmofan. Sevim Hanım, Nurettin Bey gramafon, saat, ANKARA: —- 1230 — 15.50 grammen konseri, 18 — 18,45 orkestra konseri — 18,45 — 20 ala- | tarkan sax konseri. 30 ajans, VİYANA: SANI a 12,50) konser — 18 devamı — 14çl0 — VK plak — 16,55 operet Petpurller — 17,50 Dr. Ervin Felber tarafından “Niçe masikişinas,, mevrula konferans — 2005 konser — 72 konser — 23,25 dans plakları. BUDAPEŞTE: Sm — 1430 konar — 18,30 plak — 19,40 Al manca ders — 21 şir vemnsiki omevsula Sonfernas, Born İğunte tarafından — 21,39 | — Seven kmmeeri #HURREŞ. SAZ m — M4 orkestra, plak — 18 “Cima, Güz be- yeti — 19,15 caz konserinin devamı — 2i şenlik Konseri — 21,30 eski Romen şarkıla- ri, kadın sesi — A5 konser, YARŞOYAT Miz m — 13,35 Brams konseri — 17,55 musiki — 20,05 konser — 21 R, Ştolisin o “Repipinn,, isimli oporeti — 23.45 dans havaları, EY . 1305 radyo orkesirasi — 17 sarkilar — 18 dans musikisi — 21 konferan — 21,80 Gamonun “Favst,, öpereli, Belgrad epera- “dan — 23 leki fasılada gezete haberleri. İm seldiğini gösterir. Devletler ise he lar. Yahut dahili hukukta hasıl olan teraki, harici hukukta henüz | husul bulmadı. Ahmet, Mehmetten alacağını ye baş vurur. Adli bir kararı hü- kümet, yani cemiyet icra eder. Ah medin ordusu yoktur. Ahmet, kuvvetine değil, hakkına güve- nir. Pek zaif ve âciz olsa bile, hakkını elde etmek hususunda bu zâfın, bu aczin ehemmiyeti yok - tur. Halbuki A. devleti alacağını, muvafık görürse B. devletinden si- lâhla alır. Mahkeme yoktur. Ha- kem heyeti mevcut olmakla bera" ber onların kararını icra edecek bir makam ihdas olunmamıştır. A. devletinin ordusu mükemmeldir. A. devleti, hakkından ziyade kuv- vetine güvenir. Eğer âcizse, hak» kı bile olsa, o hakkı istihsal etmesi şüphelidir, Fazla olarak kuvvetli devlet, hakkı olmıyan nesneyi de, cebren zayıfın elinden alır. Tıpkı hay - vanlar arasındaki hayat mücadele» si... Meselâ her millet nazariye iti - bariyle, istiklâli haiz olduğu hal- de, acze düşen eski Lehistanı, ken disinden pek kuvvetli olan Rusya Prusya, Avusturya devletleri ara - larmda paylaştılar, Müslamere ve müstemleke diye | alınan ülkelerin vücudu bu iddiayı isbat eder. İngilterenin Hindis - tanda, Fransanın Madagaskarda İtalyanın Somal'da, Belçikanm Kongo'da Felemengin Somatra'da İspanyanın Rifte Portugalın Mo » zanbıkta Japonyanın Formoz ada- nüz bu ikinci merhaleye varmadı- | cebren, silâhla almaz. Mahkeme | ROMA AVE m — 18,80 plak — 17,50 çocuk saati, plak — 18,15 şarkı ve Çalgı — 20,20 muhtejir iisan- larda haberler — 21 haberler veşarkı — 2130 İ babetler, Sonra muhtelif hafif besteler, sohbet — 24 haberirr. PARİS: SAS m — 21 plakla Viyana valıları — 2140 plak- in car havaları — 92,05 sohbet — ILA0 Raks İ Kenya trapanun mwhtelif şarkıları — 2500 İ pia — 2480 sen bberler, sında, şimali Amerikanın Filipin adalarındaki vaziyetleri gibi. Evet, her iki La Haye konferan- sı, büyük harpten sonra Ceneve'de toplanan Milletler Cemiyeti dev - İ letlerin de, fertler gibi münasebet- lerinde kuvveten ziyade hakka te- baiyet etmeleri için atılmış adım- dır. Lâkin bu teşebbüsler şimdi- lik hayli zaiftir. La Haye konfe-' ransları umumi karplere karşı ge- lemedi. Milletler Cemiyeti ise u- zak şark gürültülerine mani ola - mıyor. Eğer bu teşkilât, her milletin dahili işlerindeki adli teşkilât gibi İB İ muta olsa ve teyit kuvvetini baiz bulunsa, devletler sisteminde bir tekâmül hasıl olacak ve müdafaa / vasıtalarına ihtiyaç kalmıyacak - tr. Sulh ve devletleri bir teşkilâ- ta bağlamak hususunda gayet fa- jsih ve pek beliğ sözler söylenmek» je beraber, bunlar nazariyatta ka- lıyor. Çünkü devletlerin teşekkül * leri buna müsait değildir. Bunun- la beraber Ceneve müessesesi, La Haye heyetleri, kendilerine her hususta güvenmek, bir ihtiyatsız - lık teşkil eden pek beşeri, pek fa- zıl icatlardır. Bu müesseselerin tasavvur ettikleri gayeye varmala- rı için devletlerin mahiyetinde. bir değişiklik olmalıdır. j buki cihan harbini kapıyan | yangın tertibatı alınması için“ bir İ rilmiştir, < Kısa Haberler > Bina plânlarını itiaiye de tetkik edecek İtfaiyeyi ıslah etmek üzere şeh- “rimize gelen Alman itfaiye müte- hassısı yeni yapılacak binalarda | tapor vermişti, Belediye, bü rapor üzerine tet. kikat yapmaktadır. Mütehassısın raporuna göre bir bina plânı itfa - iye mütchassısı tarafından lasdik edi meksizin inşaata rilmemelidir. Raporun tatbiki ka- bil olan noktaları hakkında be- lediye dahiliye vekâletine teklifte bulunacak ve yangın tehlike- sine karşı yeni binalarda tertibat alınması hakkında binalar kanu - nunda tadilât yapı'masını istiye * cektir. Serseri köpekler Sokaklardaki serseri köpekler son zamanlarda çoğaldığından be- lediyenin, köpekleri ortadan kal: | dırmak için kuyruk başına 25 ku- ruş vermeği düşündüğünü yazmış- tuk. Fakat bugünkü mali vaziyet hasebiyle buna imkân görülemedi- ğinden serseri köpeklerin tekrar zehirle öldürülme'erine karar ve» Bu karar üzerine zehir sipariş edilmiştir, Gelecek hafta- dan tibaren tekrar serseri köpek - | ler zehirleneceklerdir. | Kaşık adası satılığa çıkarılıyor Burgaz adaşının hemen yanı | başında küçük bir adacık vardır. Şekli bir kaşığa benzediği için Kaşıkadası (denilen bu adacık meşhur Rum zenginlerinden Koz meiş a aittir. Üzerindeyüz ka- -...... yün ağacı bulunan ve yuz- ih sekseni ziraate elverişli omı - yan Kaşıkadasını Kozmeto vak -| tiyle hükümetten yüz liraya satın almıştır. Kozmeto ölünce 20 ka! dar varisi zuhur etmiş ve Kaşıka - dasının temellükü hususunda bu varisler arasında ihtilâf çıkmıştır. Şimdi bu adacık hissedarların ar - zusu üzerine mahkeme tarafından satılığa çıkarılacak ve en çok pa - ra verenin üzerinde kalacaktır. ruhsat ve - Gözel Film Gözmeği başka buğday ca zarar bile olsa gene bir * | arttırdı. bipzade Celâl B. Bu ğday mesel& Haşmakeleden V bugün yapılmış olan buğda? * e'de bulundukça kuraklık © sine karşı bir nevi midir?. Hükümetin böyle Vi için yatırdığı paranın faizi lık sigortası için gözden $i satışında sigorle © il cak fedakârlığa nisbetle €# yelsiz bir şeydir. Bizde tin tatbik ettiği usuldeki İl der&cesini anlamak için Fransada tatbik edilen d hü e usulle bu usulün neticesini Wi yese elmek kâfidir. Fransa hükümeti bu sene ? fiatlarındaki düşkünlükten © Filhsf çiftçilerin çektikleri sıkımtıy8 olmak üzere bir kental için yüz on beş frank as tayin etti, çıkarıldı. Bu maksatla bir v Halbuki Fransadö bul edilen bu usul, çiftçile m kıntılarını eksiltecek yerde #5 kentalı doksan Fransız fran$' rafında satılırken fiatın beş frank olarak tesbiti yerlerde tüccarın buğday tan vaz geçmesini mucip ol ğer taraftan bu fiat ile te buğday almıyordu: Zira evvelce buğ© mutlaka mallarını satmak c© riyetinde olan çiftçiler fer: pardı. Binaenaleyh bu meselenin * leri hâlâ Fransada devam diyor. Fransız çifteileri şikâyet ediyor. Ve bu sut i zim tatbik ettiğimiz usulün 3 sı daha ziyade vuzuhla çıkıyor. hül adli Onun Mehmet Asi “TTAMSUL BELEDİ Darülbedayi Temsi Salı akşamı saat 21 de Gl ve Gönül Yözen: Müsa- | i. nl | Komedi li in imi yayan yle Muallim ve talebe gecesi Kim istemez ? Zevkle — Eğlence ile — Kahkahay'a Gülmeyi Kim istemeli ve ŞEN ŞUKH ANNYONDRA BABY (çarkın kız) filmisde herhesi MELEK gisi ow Elektrikli kuhkahadan bay iletesktir. Çarşamba akşamı sinemasında mann (8684) Mutfak SATİE Şirketi | j 18 TEŞRNEVVEL ÇARŞAMBA günü saat 15 de Kabristan soağında (Union Française; in bir salonundâ v ELEKTR KLE YEMEK PiŞ:RME derslerinin küşat resmini icra edeceğ ni muhterem #haliye arz eder. 2 Mr) GRMEK SERBESTTİR (iliği) 6620) | imuahedeler, ki hepsi Paris civa - rındaki şehirlerde imzalanmıştır. (Lozan muâhedesi müstesna), Ay! rupaniın müvazenesini yerine ge : tirmemiş, bir çok meseleleri hal - letmiş ise de onlardan daha”çok dava'arı fasletmemiş, hattâ yeni davalar ihdas etmiştir. Bir haylı milletler huküka, istik- lâle nail oldukları halde, yeni a - | kalliş setler de vücut bulu letler istiklâl peyda etti. Macarlar çil yavrusu gibi © Tazminat ve borçlar mese'$ tusadiyat ve maliyat itibariy”.. letler arasında tâbiler ve m9 silsilesi teşkil etti, Meselâ Lehistan, Lituania İl iğ 4g (Devami ©