11 Şubat 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

er İ Mütearrız devlet kimdir ? EAA (Raşmakaleden devam) Tevfik Rüştü Beyin bu mese - lede ne düşündüğünü tabit bilmi - yoruz. Ajans o telgraflarında da buna dair küçük bir isaret bula- mıyoruz. Yalnız biz, Türkiye nok- ae i tai nazarından bu meseleyi düs| | şünürken bir kaç sene evvel zü - hur eden Ağrıdağı hâdisesi ile bu hâdiseyi bastırmak “için yapılan ordu hareketlerini Uhatırladık. Herkes bilir ki o vakit İran top - raklarından Şark hudutlarımıza silâhlı eşkiya çeteleri girmişti. Bir çok yerlerde zavallı ahaliyi ceh - ren ayağa kaldırmak istemişti. Diğer taraftan kısmen Türkiye, kısmen de İran toprakları üze - rinde olan Ağrıdağmdaki eşkiya ile birleşmişlerdi. Böyle bir vazi - yette Türk askerleri tarafından tazyika uğrıyan eşkiya İran top - , raklarma iltica ediyorlardı. Bu ar ee karşılandığı IZMIR, 10 (A.A.) — İzmirin kahramanlar mahallesindeki cami minaresinde arapçe ezan o- kuyan (Oomüezzin Ömer E- i fendi ile gene ayni cami minaresin İ de evelki gün arapça ezan okudu- | ğu görülen Mustafa Avni Ef, müd- deiumumilikçe tevkif edilmişler - dir. Mersinlilerin nefreti MERSİN, 10 (A. A.) — Bursada türkçe ezan için vaki olan hâdise bütün Mersin vilâyeti şehir ve ka - li İ | zmirde Arapça ezan okuyanların tevkifi Her taraftan geri kafalıların nefretle i mecburiyetinde olan memle- | “ F büyük gailede o vakit İran hü - | zaları halkı üzerinde büyük bir kümeti hükümetimize karşı ha - hayret ve nefret uyandırmıştır. kikaten iyi bir hattı hareket takip | Halk hâdizeyi ihdas ve buna işti » etmiş, bilâhare hudut vaziyeti de | rak edenleri şiddetle tel'in etmek- gene iki tarafın mütekabil hüs - | te, mücrimelrin ağır surette ceza - mü niyeti ile hallolunmuştur. landırılmalarını o beklemektedir. Bununla beraber bu gibi fev - | Halkımızın cümhuriyet ve inkılâ - kalâde emniyet meselelerinde bi - | ba olan sadakat ve merbutiyetini le bir memeleketin hududuna ya - | arz için büyüklerimize telgraflar kın yerlerde askeri hareket yap - | çekilmiştir. Kütahyavin telgrafı daha evvel Akvam cemil KÜTAHYA, 10(A.A.) — Son yetini haberdar edebilir. Bu su - | Bursa hâdisesi münasebetile Kü - retle homhudut olan memleket - | tahyalılarm duygularını ifade için bildiriliyor kartmak istediği hâdise muhitimiz de lâyık olduğu nefretle karşılan- dı. Kütahyalılar dini taklit ve gö» renek olmaktan kurtarmağa ma - tuf olan son inkılâp hareketini de bütün inkılâplarımız gibi çok ye - rinde ve öz duygularına uygun bül muşlar ve benimsemişlerdir.. Genç liğimizin ve halkımızın her ileri yürüyüşte hükümet ve fırkamızla daima beraber olduğunu bir kers daha arz ve içten gelen tazimleri - mizi sunariz.,, Yozgatlıların telgrafı YOZGAT, 10 (Hususi) — Bugün Halkevinde toplanıldı türkçe ezan ve kamet için bazı ha-| in ve yobazların hareketleri tak » bih ve tel'in edildi. Bekir Ziya Çankırıda , | “ÇANKIRI, 10 (A.A.) — Bursa hâdisesi Çankırıda derin nefretle! ! karşılanmıştır. Eskişeh'irfe Türkçe ezan ve kamet ESKİŞEHİR, 9 (Hususi) — Ev- Gazi Hz. Dün Topkapı sarayını gezdiler ET EE (Baş taratı £ inci sayılamızda) ei Asi zırhlıya bomba 18 kişi öldü, 25 kişi ler, kiyafetler silâhlar ve diğer yaralaniı!.. eşyaya dair müze müdürlerinden BATAVYA, 10 (A.A.) — İçin-| Tahsin Bey tarafından verilen i- de isyan çıkan de Zeven Provinci- | zahatı dinlemişlerdir. en ismindeki Felemenk zırhlısı Reisicümhur Hz., gördükleri gün ağarırken Suşnatranm cenubi bu eserler arasında en © ziyade şarkt sahili boyunca ilerlemekte o! | Türkün eli, emeği ve zevki ile duğu sırada kendisini takip eden | meydana gelmiş olanlar üzerinde Java krövazörile iki torpito muh -| durarak izahat ve malümat al- ribi bir kaç tayyareden mürekkep! mıslardır. filo tarafından görülmüş ve mevki Hükümdarların on altmer a « tayin edilmiştir. sırda giydikleri miğferleri bilhas- Hakit filosu kumandanı asilere | sa alâkaya lâyik bulmuşlardır. telsizle verdiği emirde kayıtsız ve | Bu miğferlerin bugünkü asker şartsız teslim olmaları lüzumunu) sapkaları gibi önlerinde güneşlik bildirmiş, böyle yapmadıkları tak-| vardır ve bugün dahi kullanıla - dirde kuvvet istimal edeceğini bil-| bilecek bir biçimdedirler. On al « dirmiştir. tmcı asrın bü güzel ve medenf Asilerin sadece — yolümuzu ka | kasket sekilleri karşısında nasıl pamaymız — tarzında bir cevap)| olup ta bilâhare kavuk ve fes gi- vermeleri üzerine takip tayyareleri| yildiğine insanın hayret edeceği asi gemiyi bombardıman etmiye| gelmektedir. başlamışlardır. Gazi Hz., Topkapı saraymı ge- De Zeven Provincien, tayyare «| zerken kapının önüne biriken hal- lerden atılan bombalardan birinin | kın tehacümünü görerek içeri isabetile içinde bir yangm baş gös| girmelerine müsaade edilmesini termesi üzerine teslim olmuştur.) emir buyurmuşlardır. Bu yangının ehemmiyetli ve tehli Zengin ve güzel bir müze ha- keli bir şey olmadığı söylenmek -| linde bulunan Topkapı saraym « tedir, dan ayrı'ten: BATAVYA, 10 (A.A.) —Zeven “— Çok iyi tanzim edilmiş, i Provincien zırhlısma takip tayyare | teşekkür ederim.,, lerle eşkiyanın terkili için yapı - | Gazi Hiz, ile Başvekil İsmet Paşa | kaf müdürlüğünün emrile Rama - | lerinden birinin attığı bomba tapar hareketlerin müştereken i- | Hazretlerine ve C. H. F. umumi kâ| zan ayı içinde usulile Türkçe Ezan | fından tayfadan 18 kişinin ölümü | vurmuşlardır. daresi bile kabil olabilir. Bu gi- | tipliğine muhtelif teşekküller tera- | okumağa çalıştırılan o müezzinler | ne ve 25 kişinin de yaralanmasına bi ahval haricinde olarak bir dev. | fından aşağıdaki telgraflar çekil! Diyanet işlerinin tebliği üzerine | sebep olmuştur. etin diğer bir devlet hudutları içerisine, bem de Akvam cemiye - tini haberdar etmeksizin, ordula- rını sevketmiş olmasını haksız (taarruz) dan başka birtabirle i- fade etmek mümkün değildir. Bir milletin efradı 'arasında Şıkan arazi kavgalarmı hallet - mek için tasarruf senetlerine ba- kılır, Bu tasarruf senetlerinde çi- Zilen hudutlara hangi tarafın te cavüz etmiş olduğu anlaşılır. Hal- bu ki bügün hiç bir milletin elin- de bulunan hudut haritaları bü - tün dünya devletleri tarafından © tanmacak k g Pe , caman bir Akvam resmiyet ve kıymeti haiz değildir. Fazla olarak bey - melmilel bir vesika ile mütearız devletin tarifi de bulunmadığı nazarı dikkate alınırsa beynelmi- | el emniyet işlerini hal hususunda tesadüf edilecek müşkülâtm de - recesi artık takdir edilir, Eski hukuku düvel devletlere | miştir; “ Geri rublu bir kaç beyinsizin İ türkçe ezan vesilesiyle Bursada çı « Silaaları Konferansta Alman ve Fransız murah- haslarının sözle | CENEVRE,10(A.A.) — Silâh I kuvvetlerini azalima konferansın- da Alman baş murahhası M. Na - dolny konferansı mesaisinin çabu- cak ve silâh kuvvetlerini külliyetli | bir mikdarda azaltmak hakkında İ bir karar vermeksizin bitirmesi ih- timali karşısında protestoda bulun i muştur. M. Nadolay, M. Edenin teklif et tiği usulü kabul etmiş, konferansa verdiği mesai proğramının baş ta» harp ilânı bakkı veriyordu. Eri . | vafrna kendi fikrince, hukuk bera- yan - Kelloğ misakı bunu kaldır - ile eski harp usulü kanun harici ilân edilirken bu misaka rayhalif “hareketler vukuunda hangi dev - letin mütearrız addedileceği hak- kında bir kayıt ve tarif yapılama- mıştır. Onun için şimdi harpler i- lân edilmeksizin yapılıyor. Yal - nız Japonyanın yaptığı gibi ta - cavüz eden devlet (harbediyo - rum) demiyor da (hukukumu ve menafiimi muhafaza için tedbir alıyorum) diyor. Ve garip olan cihet şudur ki Briyanın memle - keti olan Fransa bile böyle bir haksız tecavüze karşı gelmek şöy- de dursun, onun doğruluğunu â - 'deta ispata çalışıyor! / Fransız matbuatı ise açıktan açığa müte- caviz devleti müdafaa ediyor! Ortada milletler arasında sul - hü muhafaza için kurulmuş ko - cemiyeti var. İ berliği hakındaki 11 birinci kânun dı. Fakat beynelmilel bir misak | tarihli itilâftan mütevellit bazı mü talealar ilâve etmiş olmasından do layr İngiliz murahhas heyetine te - İ şekkür etmiştir. Konferansın esası Bonkur silâhları azaltma konferan smda İngiliz mümessili M. Edenle Alman baş murahhası M. Nadol - nyye cevap vermiş, M. Edenin tek liflerinden yalnız iki esaslı nokta- smı yaai karşılıklı yardım plânile bir (tecavüzi harp) in tarifi bile yoktur. Herhangi bir memleket diğer bir devlete taarruz ettiği za- man kimin mütearrız olduğunu i tayin edemiyecek bir o haldedir. Böyle bir vaziyette Akvam cemi - yetinden nasıl bir hizmet bekle - nebilir ve nasıl olur da devletler arasında tatbik edilecek hulruku düvel usulleri vardır, denilebilir. CENEVRE, 10 (A.A.) — M. Pol| İ dünden iWbaren şehrin her camiin | de Türkçe ezan olkumağa başladı. lar, azalima ri; Ordu tip'eri berrt hükümetlerin bulunduracak» | ları ordu tiplerinin birleştirilmesi plânnın müzakere edileceği anla: yıldığını söylemiştir. M. Pol Bonkur, ilk önce bu iki başlıca mesele müzakere edilecek olursa İngiliz murahhas heyetinin teklif ettiği — çalışma proğramı « nı— kabul edeceğini beyan eyle « miş ve demiştir ki: — Bununla beraber hukuk bera berliği hakkında bir kaç büyük dev let arasmda O12—12—932 de aktedilen oitilâf bizzat Okon- ferans tarafından verilmiş bir karar yerine geçemez. Fransa hu- kukça beraberliği ancak emniyet İ ve selâmet içinde ve halinde tasav vur edebilir. Bu sözlerden sonra M. Pol Bor- kur konferansın o esasa müteallik meselelerle vakit kaybetmemesi lüzumu hakkında M. Nadolny tara fından ileri sürülen fikri tasvip et- miş, siyast mahiyetteki mesclelerin bilhassa Avrupa hükümetlerine şa mil bir karşılıklı yardım misakı vücuda getirilmesi meselesinin si- yasi komisyona ve silâhları azalt- mıya tenllâk eden meselelerin ve bilhassa orda mevcutları meselesi- nin — çabuk halli neticesine varı" labilmek için — umumi komisyo - na havalesini teklif etmiştir. Bu teklifi yaptıktan sonra hava kuv - vetleri meselesine geçen M. Pol Bonkur bu meselenin hava kuvvet | ite olan bu merasimde Sovyetler ler mu “| 45 Ifa'ya — ihgiltere * LONDRA, 10 (A.A.) ws Rotary Klübün tertip ettiği bir toplantıda hazır bulunan İtalyanm Londra büyük elçisi M. Grandi söylediği bir nutukta İngiliz — İtalyan iti - lâfmdan ve iki memleketi biribiri- ns bağlıyan samimi dostluğun — Avrupa sulhunun istikrar bulması için devam ettirilmesi lüzumundan ehemmiyetle bahsetmiştir. Halyada yspılacak iki Rus gemisi CENEVRE, 10 (A.A.) — İtal - ya tezgâhlarma ısmarlanan 2 Rut gemisinin inşasma başlama mera simi yapılmıştır. Hususi mahiyet | birliği hükümetinin Cenevre kon: | solosu, mahalli hükümet memurla. | yı ve bir Rus heyeti hazır bulun - muştur. | e rahhaslarından mürekkep bir ko: misyon teşkil edilmeden evel umu mi komisyon tarafından tetkikini istemiştir. CENEVRE, 10 (A.A:) — Silâh! kuvvetlerini azaltma konfsarnsı - nm bürosu M. Litvinofu dinlemiş: | tir. M. Litvinof büroda yaptığı be * yanatta proğramlara çok büyük bir ehemmiyet vermediğini kay - dettikten sonra demiştir ki: — En ziyade ehemmiyetli olan nokta tam manasile asıl çalışmıya bağlıdır, M. Litvinof Fransız plânmda bahse mevzu olan İstişari ve umu- ml mahiyette bir misak akdi tekli- fine verdiği ehemmiyete manalı bir surette dikkati celbetmiş ve bü- tün devletlere bu misaka iştirak im kânı bırakılması lâzım geldiği mü taleasında bulunmuştur. Diye memnuniyetlerini açığa Reisicümhur Hz., gene etomo- billeriyle Sultanahmet meydanmı Divan yolundan Fati'w he kadar gitmişler. ve “wwadai tekrar ayni yolu takiben taksim üzerinden Dolmabahçedeki dai - relerine dönmüşlerdir. e Geçtiği ye İerde ve yollarda halk derin sayğı ve sevğilerile büyük reisi selâmlamıştır. Hele Türbe önün- de biriken büyük kalabalık ara - sından otomobilleri güçlükle ge « çebilmiştir. — Şubat toplanlısı ÇANKIRI, 10 (A. A.) — Belerli- ye meclisi şubat toplantısını dün yapmıştır. EA, Çankırı iayyaresi ÇANKIRI, 10 (A.A.) — Çan - kırı tayyaresinin bu sene alınacağı tahakkuk etmiştir. isli Lindbergin yeni çocuğu datehlikede ROANOKE, 10 (A.A.) — Tay - yareci Lindbergten henüz altı ay * hik olan ikinci oğlunu kaçırmak tehdidile 50,000 dolar koparmıya kalkıştıklarından şüphe edilen iki adam burada tevkif edilmiştir. Bu yolda bir tehdit yapıldığını haber alan zabıta içi kovuk bir ağacın kö tüğüne bir kaç gün evvel 17 bin do larlık bir çek koymuştur. Dün bir adam bu çekin bedelini bankalardan birinden almak iste“ miştir. Bu sırada etrafı gözetlemek te olan polisler bu adamı ve yant na gelen diğer bir şahsı hemen y? kalamışlardır.. ———— Bir ambarda yangın ŞIKAGO, 10 (A.A) — İçinde 1930 kile buğday bulunan bir an” M. Litvinof İngiliz plânmı bazı| trepoda yangın çıkmıştır. Zararı İ$| ihtirazi kayitlerle kabul ettiğini ziyana bay bir milyon dol, d iğ n fazla old X m öl;