28 Kasım 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

Sayıfa 8 Tayyare Cemiyetinin Ismet Paşa Hiz. kongrede mühi tayyarenin kıymet ve ehemmiy ANKARA, 27 (A.A.) — Türk | #Mayyare Cemiyetinin beşinci kon- İ İgresi bügün saat 14 te Ankara kei salonunda Başvekil İsmet | Paşa Hz. tarafından açılmıştır. Başvekil İsmet Paşa Hz. şu nut- ku irat buyurmuşlardır: ç “Muhterem arkadaşlar; Bu kongrenin açılması milli ha- şyatın belli başlı safhalardan bi- iridir. Evvelce her sene son za-| manda iki senede bir vuku bulan bu toplanma bize hava müdafaa ,r için ve bir hava filosu yaratmak çin memleketimizin sarfettiği gayretlerin plânçosunu gösterme- ie bir firsat oluyor. Yalnız bu ka- idar değil, milletlerin hava mesele- jlerinde her gün alâka ile takip et- tikleri faaliyeti milletlerin hava müdafaasına verdikleri ehemmi- yeti kendi milletimiz müvacehe- şsinde gözden geçirmek için ırü- him bir vesile oluyor. Tayyaren'n ehemmiyeti Arkadaşlar, biz ehemmiyet ve- gerek takip ettiğimiz gibi her bi- ,rimiz memleketin her köşesinde (tayyareciliğin daha çok ehemmi- yet aldığını her gün tayyareler- den daha çok endişe edildiğini ve onlardan daha geniş ümitler beklenildiğini söylemeğe mezbu- Tuz, Son iki senedenberi tayyare filoları kurmaktaki esas fikirler çok dikkate şayan mahiyet almış- tır. Harp olur da düşman üzerine sevketmek lâzım gelirse düşma- Tın ne şehrini ne insanını ne tar- lasımı ne fabrikasını hiç birisini ayakla tutmıyacak kadar büyük müsademe kuvvetile tayyare ye- tiştirmeğe çalışıyoruz. Tayyare- lerden büyük bombardıman kud- reti, şehirleri zehirlemek ve gaz- lamak kudreti ve eni boyu, yüz- lerce kilometre ile hesap edilen memleket parçalarının büyük fi- lolarla kâmilen tahrip edileceği" ni hesap ediyorlar. Aksayı şarkta son iki sene zarfında mühim tay- yare kuvvetlerile büyük tahribita tevessül edilmiştir. Bazı mütalen- | lara göre arazisinin müsait olma- masından dolayı gayri kâfi seme- re alınmış olsa bile kullanılan silâhların tesiri ve uğranılan za- rarların büyüklüğü itibarile tay- yarecilik aksayı şarktaki hâdisata shemmiyetle nazarı dikkati el betmiştir. Son iki sene içinde muhtelif memleketlerde yapılan hava ma- nevraları bugünkü fikir cereyan- larını ve insanların âtide bekle- dikleri ihtimalâtr göstermer! İili- barile çok dikkate şayandır. Bir Kel a vee fabrikalar, şehirler ve ciiul y , bat talim ettiklerini görmekteyiz. | Üç yüz tayyarenin hücumunu | tonlarca bomba taçıyan büyük | makinelerle sevk ve idare edile rek şehirlere ve ordulara musallat olduğunu tasavvur etmek icina- tiyen meselenin bu tarzda cereyan edeceğini kabul etmek lâzımdır. Fen, sevk ve idare bu ihtimalleri kabul etmiştir. Kumanda altında sevkolunan tayyare kütlelerinin büyüklüğü gözümüzü dört açacak kadat ehemraiyetlidir. | 400—500 tayyerelik kütlelerin manevrasma heves edilmektedir. Büyük milli kongrenin açılması İ ya tevakkuf halinde İ san'atları halinden çıkıyor. tayyarecilik üzerinde son seneler zarfında vuku bulan büyük tarak kileri ve gelecek muharebelerin vâsi mikyasta yapacağı işler hak- i kında hasıl olan fikir cereyanla- rını mütalea etmek için bir vesile- dir. Hattâ bazı nazariyelere göre | gelecek muharebeler silâhların çok terakkisi sebebile kara ve de- niz ordularının uzun müddet kar- şı karşıya müdafaa halinde kal- İ maları suretinde cereyan edecek- tir. Bu nazariyeye vüs'at taraftarları harbr umuminin nelerce siperler içinde karşı kar- veren se- geçmesini örnek göstermektedirler. Bu sebeple milletler kara deniz ordularını karşı karşıya bi- raktıktan sonra hasım aleyhine kat'i neticeyi alabilmek için bü- tün hava ordularını toplayıp düş- ve man memlekete saldıracaklardır. İ Eğer memlçket iyi müdafaa edil- ilen tayyareler en bele olarak karşı ta- mmezse gönd müessir muj | rafın tayyareleri cevap vermezse tayyarenin (o tahribatma (karşı memleketler dayanamıyacak de- nilmektedir. İ Bu nazariyeye göre demek ki ge- lecek harplerin kat'i neticelerini milletler havada arıyacaklar ve | meliyiz. Milli tayyarecilik bizde | tayyarelor vasıtasile alacaklardır. Vakıa her yeni silâh çıktığı 2a- man bazı her şeyin esasından değiştiğini id- dia etmeleri alıştığımız bir moda» dır. Bu mülâhaza ne kadar mübalâ- ğalı olursa olsun gene tayyarele- rin büyük ehemmiyetlerins delil olacak bir kıymeti haizdir. Son zamanların diğer büyük bir faali- yeti de şudur: Tayyarelerin tesiratma karşı şehirlerin ve halkın müdafaası i- çin de pek ziyde çalışılmaktadır. Artık muharebe ihtimalâtıma kar- şı manevre ve talim yapmak silâh altında bulunan resmi orduların Mu- harebe halinde tayyare hücumu- na karşı şehirler kendilerini nasıl müdafaa edecekler. Yani mektep yaşmda bulunan çocuk, fabrika da çalışan amele, tarlasını süren rençper, halinde iken tayyare memleketin. muharebe hücumuna uğrasa kendi hayatını koruyarak i I devam edecek. Bu ta- ir. Teyyare teşkilâtı » mızdan gelecek faaliyetlerinde halkımızı töyyare hücumları - dan korumak için lâzun gelen bil- gi ile tezhiz etmesini | eklediğimi- zi burada tekrar etmekte fayda mülâhaza ederim. Tayyare kücririerinda crunmni: İviupaı büyük şehirlerinin tayyare hü- cumlarına karşı talim ettiklerine şahit olduk. Demek ki biz de hal. kımızı bu talimlere alıştırmalıyız. Her vatandaş ansizın o rastlara- cak bir tayyare hücumuna karsı ahnacak tedbirleri (o bilecektir. İ Yangına karşı, gaza karşı ve ted- bire karşı... Arkadaşlarım; silâhları azalt | mak veya bırakmak için yapılan beynelmilel konferansta insâniye- te endişe veren bütün ihtimalât konuşulmaktadır ve bütün ihti - malât göz önüne alınarak bir ta- | nazariyecilerin artık | VAKTT kım tedbirler aranmaktadır. Bu tedbirleri aramak ve bulmakta İ milletler azami hüsnü niyet iddi- asında geri kalmıyorlar. Amma bu iddialara sözümün başındanberi söylediğim büyük manevraları ve müthiş ihtimalle- İ ri ve diğer neticeleri hesap ederek ona göre vesaiti artırmak ve ter- ketmekte kimseyi alıkoyamamak- tadırlar. (Biz silâhları bırakma konferansının muvaffak olmasını candan özliyenledeniz. (Hiç ol- mazsa bir çok tahribattan insani- yeti korumak mümkündür. Bütün İ olarak ne kadar netice çıkabile- ğini tahmin etmek müşküldür. Bü- yük kongre bizim bütün anlayışı- mızda hakiki bir sulh siyaseti için kat'i azim sahibi olduğumuzu bi- İ lir. Amma daha bir çok zamen- İ larda haysiyetli ve haklı olarak yaşamak için elimizd kâfi vasıta» lar bulundurmak lâzım geldiğini takdir buyuracaktır. Vesait almak ve adam yetiştirmek İ © Arkadaşlar; milli kongreyi tay- İ yare kongresini ve tayyare cemi» yetini yani Türkiyenin başlıca milli müesseselerinden biri addet milli ordu gibi doğrudan doğruya rudan doğruya kendisinin tedarik etmesiyle meydana O gelmitşir. İ Tayyare kongresi kendi raporun- da yedinci seneye bastığını söylü- | yor. Bu yedi sene zarfında mille- tn kendi ianesinde tayyare için para 4 Omilyon liraya ya- km gösteriliyor. Gerek vesait almakta ve gerek adam yetiştirmekte- ve bilhassa reciliği millete tanıtmakta irmelkte bu cemiyetin yap* neti bugünkü nesil ve ge- lecek nesiller daima (o bürmetle yadedezeklerdir. Arkadaşlarım; sözümün başın- daberi arzettiğim misaller göz ö- nüne alınınca bir daha anleşıla- caktır ki kongrenin ve cemiyetin İ ehemmiyeti azalmamıştır ve azal- mıyacaktır ,arimıştır ve artması lâzımdır. Tayyare ayni zamanda büyük medeniyet vasıtasıdır. Yalnız si- | lâh vasıtası olarak değil asrın n | temadiyen tekamül eden bü İ münakala vasıtası olarak da Türk milletini tayyare ile yakından a- etmek (o borcumuzdur. milleti be ilel tayyarc- atinde lâkadar T | cilik spotunda ve fen ve sa tayyare ferinde kendi sesini ve mevkiini diil Yareler. göstereir lar; milletin Tayyare | Cemiyetine büyük alâkasının en kanaat verici delili her müc3s2sc | min resmi ve hususi her teşel l&n varidatı bu son buhran sene- lerinde azaldığı halde Tayyare | Cemiyetinin varidatı binnisbe en az azalmış olmasıdır. Devlet büt- | gesinde varidatın azaltığı | Tayyare Cemiyeti © varidatımın buhrandan müteessir olduğu nis- peten fazladır. âyyare Cemiyetinin etini anlamakta ne ks- dar müşkülât içinde olursa olsun bu cemiyetin varidatının eksilme- mesine dikkat etmektedir. mız her gü ehemmi bu intizarlardan müspet ve ameli | milletin alâkasile ve milletin doğ- | nispet ! Demek ki halkı- | Arkadaşlar; halkımızın görü- şünde isabet vardır. Bu milletin tarihinde büyük safhalar olmuş- İ tur. Aklı başında zannolunan tec- | | rübeli zannolunan, diplomat ve devlet adamı zannolunan adam- lar milli büyük kararlar mevzuu bahsolduğu zaman kâfi derece- de isabet etmemişlerdi. miz milletimiz kendi hissi selimiy- le şuur ile mevzuu bahsolan bü- yük günlerde bizim memleketi- miz tedbirlerini isabetle bulmuş tur. (Alkışlar) Milletimizin anlayışındaki bu isabet tayyareye (verdiğimiz e- hemmiyet onun gözünde diğer me selelerden daha mühim bir mese- le şeklinde canlandırmaktadır .. Bu anlayıştan ve bu histen gele- cek senelred de istifade etmeğe mecburuz. Milletlerin tayyareci - aldıkları tedbirleri her gün mille- te söylemeliyiz. İşte filin yerde büyle tayyare fabrikası yapılıyor, filân (yerde böyle tayyare hücumu düşünülü - yor. iFlân yerde böyle müdafaa- ya kalkışılıyor ve saire ve saler.. Vatandaşın bunları sadece bilme- ması lâzım geldiğini anlatmak i- çin kâfi bir teşviktir. Her - re kongresini açtığım zam seleye çok zi hususi ehemmiyet verdiş.miz rh anla ifade 'et- miye çalıştım. Kongrenin muhte- meliyim ki, bu kongreyi zaman benim zihnimi işgal açtığım eden asıl nokta, yegâne nokta son s€- nelerin (o tayyareciliğe verdiği e- İ hemmiyeti milletimize iyce anlat mıya muvaffak olup olamıyacağı" mız endişesidir. Anladıklarımızı ve gördükleri- mizi memleketin her Oköşesinde bizim anladığımız gibi anlatırsak Tayyare cemiyetine mek için büyük bir tayyare filo- yardım et- su yapmak için milletimizin 'esir- gemediği yardımı bir kaç kat da- ha artırmak mümkün olacaktır . Gelecek harplerde tâyyare Biz hepimiz milletimize söyle- meğe mecburuz ki, tayyareciliğin gelecek harplerde ne suretle kul- lanılacağı milletlerin karşı nasıl müdafaa tertibatı ala- ün zihinler meşgul- ve buna yü Şunu da söyliyeyim ki bu mevzuda fennin bütün meseleleri de tamzmile hallolunmuş değil - | dir. Aklı başmda olan milletler Türk milleti de onların biridir ve çinde söz sahibi olarak bu- lunmaktadır. o Memleketlerin tayyare (o hücu- muna karşı nasl müdafaa edece- rak mütemadiyen kendilerini tec- hiz etmekle meşguldürler. Türk milleti bu ciharşümul mesaiye lâ- kayıt kalmamıştır. Ve lâkayt kalmamak onun ya» lâhazalar, kongrenin doğruya ruznamede derpiş edilen meseleleri çıkardıktan sonra mem lekette tayyareciliği daima ilerlet- mek ve kuvvetlendirmek için alı- nacak tedbirleri suzeti mahsusa- da düşüneceğini ümit ettirmekte- Böyle günlerde bizim milleti - | lik faaliyetlerini ve bu meselede | si bile tayyarecilikte nasıl çalış- | rem &zası size açık olarak söyle- | zi düşünmek ve gözlerini aça- | şamak vazifesidir. Bütün bu mü» | 28 Teşrinisani 1932 J beşinci kongresi dün toplanü m birnutuk söyliyerek etinden bahsettiler | dir. Asıl yapacağım: in yapacağı beyneli recilik faaliyetini dikkatle i ederek bu faaliyette geri kali İ mağı milli bir mesele, endişe J dilecek üzerinde titrenilecek a İ mesele gibi millete mütemadi?" | anlatmayı vazife telâkki etim dir. Bütün muvaffakıyetimizin #4 İ burada olacaktır. Bütün muv#'' | kıyetimiz her birimizin mesi takip etmemize ve anladığımız * i bi millete söylememize bağlıdfi Halk: mütemadiyen aydınlats© | olursak millet Türkiyenin © yetle müdafaası ve hava mül i latı için vasıtalar tedarik etmeli daha gayretle daha kuvvetle “ sacaktır. Büyük kongreye mu fakıyetler dilerim. j Tayyare Cemiyeti Türk mnille ne tayyare filosu teşkil eden ref hca muvaffakıyet menbafö”” Şüphemiz yoktur ki bu se9” yüksek toplanmamız gelecek kın senelerin ve büyük muv#' kıyetleri için canlı bir beye kaynağı olacaktır. (Alkışlar) Kongre reiâliğine B. M. M Reisi Kâzım Paşa Hz. kâtipli?i re Haydar Rüştü ve Neş'et yi Beyler seçilmiştir. Bundan son! cemiyetin reisi Rize meb'usu çuf Bey, umumi merkez heyetinin porumu okumuştur. Raporda cemiyetin iki # zarfındaki faaliyeti etrafile e tılryordu. Nizamnameye göre şe sapları gözden geçirmek vef” zamnamede yapılacak değişik | liklerle verilecek takrir ve * lifleri tetkik etmek üzere iki cümen ayrılmış ve cemiyetin v sap işlerinde İkinci kânun yer” Haziran yılbaşı olarak kabul ei miştir. Kengre yarın 14 buç B. M. Meclisi salonunda müzsli retına devam edecektir. d AGE EAA AB M. Forda ameliyf yapldı Detroit, 27 (A.A) — Oto" bil krah M. Henty Forda kendi ismini taşıyan bastan” fıtıkten ve apandisitten ameli yapılarıştır. Operatör, bastarın sıbbi ziyetinin mümkün olduğu ka şayanı memruniyet o duğunu yan etmiştir. Hararet dere tekrar normal olmuştur. —— Iş tarihi Pars, 27 (A.A) — Milli biye nazırı M. de Monzi€, bırfetler ve san'atlar kors€' tuarında iş tarihi kurların! men açmışlır. Yeni profesör M. sene mazide Mısır, Filistin ve Çin'de iş ter" ve leşrihe çalışacağım * tir. tet Mil Spinass* Yunan" > bini İZ öyle itizar Yazımızın çokluğunda" layı bugün sonunu rayici ş ğim'zi haber vermiş Se muz konterjan İiste iy cedemedik, özür dileriz