30 Nisan 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

— 6 — VAKIT 30 Nisan 1992 Türk-Sovyet Dostluğu Tarihi Bir Mahiyet Kazanmaktadıf Natuklar üğ Teati' Ismet Paşa 7 Moskova, 29 (A. A.) — İsmet Paşa| hazretleri refakatlerinde hariciye ve kiti Dr. Tevfik Rüştü ve Türkiyenin) Moskova büyük elçisi Hüseyin Ragıp beyefendi olduğu halde öğle üzeri M. Molotofu ziyaret etmişlerdir. Bunu müteakip hariciye komiseri| M. Litvinofun resmi kabulünde hazır! bulunmuşlardır. « İsmet Paşa Hazretleri saat 16 da « Sovyet Sosyalist eüümhuriyetleri ittiha dı icra komitesi reisi M. kulenin tara- fmdan kabul edilerek — uzun müddet, görüşmüşlerdir. © İsmet Paşa Hazretlerine Tevfik Rüştü veHüseyin Ragıp beyefendiler refakat ediyorlardı. İ Başvekil Hazretleri; misafir bu -! *Tundukları otelde M. Molotof, Kara -| han ve Kalenin tarafından iadel zi » yaret edilmiştir. Misafirler bundan sonra Leninin mezarını ziyaret ederek bir çelenk va- zetmişlerdir. Saat 19 — 20 de Halk komiserleri meclisi elsi M. Molotof, İsmet Pasa Hazretleriyle Tevfik Rüştü beyefendi gerefine bir aksam ziyafeti vermiştir.! Ziyafet esnasında M. Molotof, bir) nutuk İrat ederek misafirleri selâm - Tamış ve İsmet Paşa bu nutka cevap vermiştir. Saat 22 de M. Molotof tarafından misafirler şerefine Kremlin sarayında büyük bir resmi kabul tertip edilmiş. tir, M. MOLOTOF'UN UNTKU | Moskova, 29 (A. A.) — M. Molotof Türk misafirleri şerefine dün akşam| verdiği ziyafette şu nutku söylemiş -| tir: la l “Başvekil Hazretleri; | “Sovyetler ittihadının hükümet! merkezine geldiğiniz bugünü Türk —| Rus dostluğunun inkişafı tarihinde| hatıra futulmıya değer bir gilin olarak tavzif etmeme müsaadenizi rica ede-| rim. “Bu telâkkimin ilk sebehi Sovyet. Ter birliği" hükümeti azasının dest! Türkiye cümhuriyetinin Zatı Devlet - leri gibi güzide ve şanlı bir siyaset a - -l damiyle doğrudan doğruya temns ba- sıl etmiye İmkân bulmalarından iba- rettir, “Moskovayı ziyaret ettiğiniz bugü - nü mühim ve tarihi addetmemin difer| bir sebebi de Sovyetler birliği top - raklarına yeni. Türkiyenin siyaset, matbuat, milli iktisadiyat ve hars â - Jemlerinin en yüksek miümessilleriyle birlikte gelmiş olmanızdır. e Onlarm Sovyetler ittihadr diyarmda ikamet - leri Sovyetlerin ilim ve fen sahaların- da Türk ve Sovyet mfimessilleriyle doğrudan doğruya (temas peyda et - melerihe imkân hazırlamak itibariyle birinei derecede chemmiveti haiz ola- caktır. “Bu nokta üzerinde bilhassa ısrar ediyorum. o Çünkü, bu karşılıklı ta- nışma Türk — Rus dostluğunun 7x ten sağlam temelini teşkil eden müte-| ,kabil anlaşmanın bir zrmanı mabiye| dinde bulunmaktadır. Dedi. Bu tebeddülden aşır- miş olan Mehmet ağa çuvalın içinde büzülmüş kalmıştı. Kara Ali çuvah sırtlayınca kapıdan uğradı. Avludaki atın semerine bağladı. Avluda sadrazamın maiyet hal- kı, çavuş o başılar, mulızurlar, peykler, baltacıla, selâm ağa ları dolaşıyordu! Geniş avluda birbirleriyle gülüşen, şakalaşan, yüksek sesle patırdılar yapanla- rm sesleriyle ötede duvar boyun- da sıralanmış tavla halkalarında bağlı. duran her dakika bare- kete hazırlanmış atların gişne- meleri, (o eşinmeleriyle (O kalak- ları tırmalıyan uğultular içinde © çalkanan bu avlıda Kara Alinin .bir çuvalla zuhuru, candan, ba- Hazretleriyle “Şümul ve ehemmiyeti memleketle.| rimiz arasındaki münasebetlerin çer-| çivesini vâsi mikyasta aşan bu Türk — Sovyet dostluğu beynelmilel hadisele- TİN potasında tecrübe edilmiş eski bir dostluktur. o Bu dostluk gerçekten| tarihi bir vasıf, mahiyeti haiz addedi.! lebilir. Bu dostluk müstakil bir var- lik temin etmek ve hayatlarını menfa- aâtlerine uygun yeni temeller üzerine! kurmak hakkını elde etmek için Türk ve Rus milletlerin emperyalist hü- kümetle karsı çetin bir mücadele - bir zamanda ve emperyalist harbinin neticesi olarak doğmuş bulunmakta - dir. O zaman memlekeilerimiz yalnız eski idare tarznm doğurduğu netice- lere karşı mücadeleye mecbur olmekla İ kalmayıp in sahasında elde ettik- Teri muvaffakiyetler de ecnebi müda- halesine karsı omüdafaa zarliretiyle katsılaşmız!ardır. Milletierimiz arasındaki dostluğun ve mesni iştirikinin temellerinin 5 - tılması, bu devre tesadüf etmiştir. İl O za lan beri geçen 12 sene mü) nasebetlerimizin ve Türk — Sovyet mesai iştirikinin dalma daha derin ve daha devamlı bir snrette inkişafiy- le temayüz etmiştir. Bu hal ve vaziyet iki tarafın men- faatlerine tekabül eden ve memleket lerimize has devamlı sulh siyasetine birer mükes olan son derecede mühim bir takım siyasi ve iktisadi münhede ve itilâflarda bakiki ifadesini bulmus- tur. ! : Siyasi o münasebetler sahasında Türk — Sovyet mesai iştirâki âdemi| tecavüz ve bitaraflık misakları gibi! siyasi mahiyeti haiz yeni bir itilâflar manzumesi vücuda getirmiştir. Bn manzumenin İlk misalini 17 kânunuey- vel 1925 tarihili misak teşkil etmiştir, Bu misak iki tarafın Üçüncü bir ta- rafla münasebetlerini tânzim hususun | işte tam !oda Wer çok defalar misal teşkil etmiş ve etmekte devam eylemiştir. Türk — Sovyet münasebetlerine bu suretle esas tutulan bu prensipler. za- manın her türlü tecrfibe ve imtihan «| larını muvaffakiyetle geçirmiş, bütün | hayat kabiliyetlerini ve her iki taraf | için haiz oldukları büyük ehemmiyeti! isbat etmiştir. İktisadi münasehetlerimiz de, mem-| leketlerimizin iktisadi ve içtimai hün- yeleri arasındaki farka vağmen, inki. şaf etmektedir. Türkiyeye ve Sovyet harici siya - setlerini sevk ve idnre edenler arasın- da vuku bulan müteaddit temaslar ve beynelmilel büyük meseleler hakkın -; da aralarında vuku bulan fikir teati- leri bü meselelere ait noktai nazar bir- liklerinin teessüsü için en müsajt şes| raiti yaratmıya odevamlı hir tarzda yardım etmiştir. Halı hazırda beynelmilel sahada umümi sulh meselesine karşı gittikçe! daha husümetkârane olan tesir ve nü-) fuzlarm tezaüf etmekte © olduğu bu! rekelten eser bırakmamıştı, Her kesin korkudan benzi ata- rak birer köşeye çekilmişti. Hic bir şeyden sakınmıyan bu adamlar, korkuyu kulağından yas kalamak için göz kırpmıyan bu dev cüselli yeğitier Kara Alinin kanlı çuvalı karşısında titreşerek kaçışmtışlardı. Kara Ali, teşrifat merdiveninin üst sahanlığında duran kâhyaya seslenerek: — Kân tamam olmuştur.. Ey- vallah! - Dedi ve elindeki kamçiyle hayvanın sağrısına bir kuvvetli darbe indirince İki tarafına elle- riyle tutunmuş yamakların ara- sında hayvan süratle cümle ka- pısından dışarı fırlayıp gitti, | M. Molotof Arasında saatte Moskovayı ziyaretiniz, çok hu: susi bir mahiyeti haiz bulunmakta ve! umumi sulh meselesi için olduğu ka- dar memleketimizin menfaati için de 'Türk — Sovyet dostluğunun büyük şümul ve hududunu göstermektedir. Başvekil Hazretleri, Sovyet ittiha-| dı hükümeti ve . memleketimiz efkârı| umumiyesi yeni Türkiye tarihinde gah! sen oynamış olduğunuz rolü tamamen! bilmekte ve takdir eylemektedir. İsminiz, Türkiye cümhuriyetinin| inkişafmda unutulmaz tarihler teşkil eden, Anadolu mücadeleleri, Lozan! müzakereleri, Türk eümhuriyetinin| milli, iktisadi ve fikti ihyası proğra-! mı ve Sovyet — Türk münasebatınm! büyük merhaleleri gibi tarihlerin lâ Zzımı gayrı mufarikıdır. Bu müm - sebetle Sovyet ittihadının hükümet) merkezinde size hoş geldiniz demekte! ve sizin şahsmızda kahraman Türk! milletini selâmlamakta tamamen hu- susi bir zevk hissediyorum. Aynı zamanda bize dostluğu mü 1 cerreb olan Türkiye o hariciye vekili Tevfik Rüştü beyefendiye hoşamedi | temenni etmekle de bahtiyar olduğum gibi Türk cümhuriyetinin bugün bu - râda hazır bulunan mümtaz şahsiyet- lerini ve Türkiyenin © muhtelif milli iktisat sahalarında mutahassısları o - lan zevatı da selâmlarım, Türk milletinin kahramanca mü -! cadelelerine hayat veren Büyük Şefi| Türkiye Reisicümhuru ve yeni Türki - yenin bânisi Gazi Mustafa Kemal Haz! retlerinin, muhterem O misafirimiz Türkiye Bagvekili İsmet Paşa Hazret. lerinin, Türkiyenin mümtaz harleiye vekili Tevfik Rüştü beyefendinin, Tür| kiye cümhuriyetinin Moskovadaki bü - yük elçisi muhterem Hüseyin Rağıp beyin ve buradaki hazır bulunan bü - tün Türk misafirlerimizin sıhhatleri- ne ve dost Türkiye cümhuriyetinin sa- adet ve şerefine kadehimi kaldırıyo -| rum ve Türk — Sovyet (o dostluğunun. her iki memleketin ve umumi sulhün menfaati için daima inkişaf ve rasa net bulmakta devam edeceği teminn - tınr izhar ediyorum. Yaşasın Türk — Sovyet dostluğu.,, İSMET PAŞA HAZRETLERİNİN NUTKU Başveki İsmet Paşa Hazretleri M. Molotof'a cevaben şu nutku irat bu - yurmuşlardır: “Rels Hazretleri; Hanımlar, Bey -| ler; “Sovyet Sosyalist ocümhuriyetleri ittihadı hükümetinin bize göstermek! lütfünda bulunduğu samimi ve par - lak istikbal için derin teşekkürlerimi arzederken ittihat milletleriyle müm-| taz zimamdarlarının Türk milleti ve onun büyük şefi. .Reisicümhurumuz hakkında besledikleri hissiyatı ifade hususunda kullandığınız hararetli ve samimi Jisandan da ne kadar müle - hassis olduğumu behemehal söylemek isterim. Aynı zamanda, şahsıma tev- cihle beni derin bir surette mütehas - sis etmiş olduğunuz nâzikâne ve sevim li sözlerden dolâyı da bütün kalbimle! Kâlyanın bu kanlı manzara- İ dan benzi solmuş, dili tutulmuş- ta. Apti paşa, kâhyasınin bir söz söylemeden göçtüğünü sahibi devlete arzetti, Apti paşanın ka- run gibi malından bir şey ala- mıyan sadrâzam, ahz ve müsa- | dere için başka zengin aramakla meşgul oldu. Karaali arka caddeden Edir- nekapısı tarafına bayvanı sürüp gidiyordu. Yolda yamaklardan biri arkadaşına; — Çuval içinde bu herif kı- pırdıyoz galiba! — Delimi oldun, hiç ustanın elinden çıkan sağ kalır mı? Us- ta duymasın, dilini koparır. Cellât namzedi heriflerin de- diği, sahiyti. Zavallı Mehmet ağa, bu kaskatı meşin torba içinde büzülmekten, hayvanın yürüyüşünden, iki tarafa sallan- maktan ayakları fena halde uyuşmuştu, Biraz kımıldamak teşekkürler ederim. oRundan mağda,| hariciye vekilimiz Tevfik Rüştü beye - fendiyle refakatimde bulunan bütün! arkadaşlarımın vuku bulan hoşamedi temennilerinize mukabil hararetli te - şekkürlerini iblâğa tercüman olmak - lığıma milsaadenizi rica ederim. Ben ve arkadaşlarım ( Istanbulda güzel Sovyet vapuruna bindiğimiz ân- dan itibaren ve misafirperver büyük | dost topraklarının her tarafımda hize karşı gösterilen kıymettar samimiyet eserlerinin unutulmaz hatırasını dal - mâamuhafaza edeceğiz. Dostluğumuzun kuvvet bulmasın - da şahsi temasların faik ve ehemmi - yetli bir mevki tuttuğunu tecrübe bize -| göstermistir. Teceddüt sahasında ka- tettiği merhaleleri çok yakından da - kip ettiğim ve dostluğunu — artırmayı ansamimülkalp arzu ettiğim güzel memleketinizi gelip görmeyi çöktan| berlistiyordum. Bundan dolayı ken- dimi çok bahtiyar addediyorum. Sizlere Türk milleti tarafmdan sa- mimi bir kardeş selâmı getirmekle memnun bulunuyoruz. Memleketlerimizin tesis ettiği yeni rejimlerle birlikte doğan dostluğumuz tarihi bir mahiyet kazanmaktadır. Bu dostluk haklarını tanıttırmak, hayatlarını yeni esaslara göre tanzim etmek arzu ve menfaatlerine uygun 0- lan İdare tarzını kabul etmek ve dün- yada lâyik oldukları mevkii ele geçir- mek uğrunda milletlerimizin giriştik- leri kahramanca mücadelelerden doğ- muştur. 17 kânunuevvel 1925 tarihli müahe- deyle Ankarada M. Litvinof ve M. Ka- rahan taraflarından imza edilen pro- takollar — bu kadar kuvvet ve sara - hatle izah buyurduğunuz veçhiyle — tam olarak münasebetlerimizi “İdare ve memleketlerimizin karşılıklı men- fantlarını muhafaza eden prensipleri tesis eylemislerdir. Bu prensipler, cihan için kıymet- NM bir âmil ve memleketlerimizin bey- *) nelmilel münasebetleri için mesut hir misal teşkil etmektedir. Nutkunuzun iktisadi münasebetle - rimize ve şahsi temaslarımıza müteal- lik olan kısmı, memleketlerimizin ik- tisadi ve içtimai (o bünyeleri arasında mevcut farklara rağmen, bu münase- betierin müstakbel inkişafları için haz! ve methnuniyeti calip bulunmaktadır. Kemalist Türkiye şimdiye kadar | müteaddit misallerini vermiş olduğu veçhiyle sulh davasına karşı merbu - tiyetini göstermiştir. e Türkiye bey «| nelmilel tesaniit prensipinin zafer buvl lacağına emindir. Ve bu tesanüt his- sidir ki, bizim hepimizi bu akşam bu! t sofrada toplamıştır. Binaenaleyh, bu hisler ve kanant - lerden ve mütekabil münasebetleri da- ima emniyet bahsolmuş (bulunan ve birbirlerine sağlam dostluklarla bağ - lı iki memleket zimamdarları arasın - daki dostane temasların telkin ettiği mesut hislerden mülhem olarak kom- şu ve dost Sovyet Sosyalist cümhuti- yetleri ittihadı milletlerinin inkişaf istedi. Aynı zamanda bava gir miyen bu menhus, karanlık yer- de boğuluyordu. Şimdiye kadar kimbilir ne kadar adamın boğul muş, başı kesilmiş cesedini ta- şımış olan bu çuvalın her teması zavallıyı bizar ediyordu: Karaali- nin bıçakla açtığı yarık'ardan birini parmağiyle biraz ayırarak teneffüs etmek istemişti. İşte o zaman yamak kıpırtıyı hisset- mişti, Kara Alinin muttasıl şaklıyan kırbacı hayvanı dört nala kaldır- mış, yamakların tabanları kalkıp iniyordu. Karaali arkadan kendi hayvanını sürdükçe Oyamaklar inip kalkan bu çeşnisini pek iyi bildikleri müthiş kırbaç korku- sundan hayvandan çok koşuyor» lardı. Bu çuvallı seyranı halk çok iyi biliyordu, Yolda herkes, bu kanlı geçişe nefretle, istikrabla yol açıyordu (Bitmedi) * Edildi. ve saadetleri için samimi ten mi iblâğ ederim. İttihat milletinin o mukadd naat kadır p. rlak bl suret ri eden M. Kalenin'in, zat deyivi miimfz karicive komıseriyle | arkadaşlarıma, Sövyez Sosyalist * hadının Ankaradaki mühterem b elçisinin, bütün bu nazik ve rem hanımları ve burada topl9' Lulunan bütün, Sovyet erkânı d rımuzın sihatine kadehimi kaldi" ve “Yaşasın inhilâl bulmaz 5 dostluğu,, diyorum. Hepimizi Sovyetler ittihadmi re eden büyük fırkanın omümis' kudretli mümessili M. Stalinin $ ne içmiyedavet etmekle de hakiki memnuniyet hissediyorum.,, ismet Pş. Hz. nin fabrik ziyaret Moskova, 29 (A.A) — Sal leyin Başvekil İsmet Pş. Hz. Tevfik Rüştü Bf. ve refakat maiyetlerindeki zevat Amo? rikasiyle Kusine bilyaları if eden fabrikayı ziyaret lerdir. i Müsafirler Amo fabrikasında” mesai tarzım görmüşler otomobil imali için takip edil usulleri müşahede eylemişler Moskova Saniratimdaklı resmi kabul Moskova, 29(A.A) — M Sovyetinde yapılan resmi ka çok büyük bir dostluk bavs içinde geçmiştir. İsmet Pş. Hz.nip, başta Boulganine olmak üzre Mosko Sovyet heyetine hitaben miş olduğu “Moskova Sovyeti 1 selâm, muhabbet ve dostluk” sözleri şiddetli bir alkış tul le karşılanmıştır. | Çay ziyafeti esnasında, Sovyfj reise M. Boulganine kısa bir bil tabe irat ederek demiştir ki; # “Moskova | işçileri — Türkij Cümhuriyetiyle aramızda meye olan dostluğu yüksek bir sı te takdir etmekte ve Sovyetlğ ittihadiyle Türkiye arasınd bu dosiluk devresi (o esnasın Türkiyenin Gazi Mustafa Kem ve İsmet Paşalar Hazer sevk ve idaresi altında ikti ve siyasi kudret ve hâkimiyf ini muvaffakiyetle inkişaf etti viş dn müşahedo et irler.,, Irmet Pş. Hz. irat ettik! cevabi nutuklarında Ankaran'! Moskova'ya ' sa âm'arını teb eylemişler ve kendilerine göst rilen dostane büsnükabule şekkür ederek demiştir ki: “Bize gösterdiğiniz muan resmi metasimin çerçevesini geçmiştir. Bu hal, münaseb rimizin derinlik ve samimiyet da faz'a tebartiz ettirmetadır. | Isret Pş. Hz. beyanatını “/f şesın Türk- Sovyet dostluğ”” diye bitirmiştir. ir İN lr li konser ide 5 (A.A) - şam Türk misafirler vi Moskova büyük tiyatrosunda konser verilmiştir. Konserden €* vel ve Türk misafirlerinin vasalatları (esnasında milli marşı çalınmıştır. ismet paşa Hz. şerefine len ziyafetler o Moskova, 29 (A.A) — İst Paşa Hz. şerefine bugün Harbiye komiseri M. Vo: tarafından bir öğle ziyafeti * Hariciye komiseri M. tarafından da bir akşam ziy! verilmiştir. Her iki ziyafete bütün Sovyet hükümet erkâ! diplomasi âlemine mensup siyetler hazır bulunmuşlar: yafet pek samimi'bir hava de cereyan etmiş ve nuluklar teati edilmiştir.