15 Nisan 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

— 2 — VAKIT 15 Nisan 1932 Hitlere darbe! Hücum Kuvvetleri lâğvedildi Almanyada dahili (vaziyet, fevkalâde alâka uyandıran saf- halar geçirmektedir Reisicümhurluk © intihabında mağlüp olan Hitler, neşrettiği beyannamede taraftarlarının ye- pi mücadelelere kazır bulunma” larını bildiriyordu. Buna karşı, hükümetin kâfi derecede müte- yakkız bulunduğu, Hitlerin ha- reketlerinde fazla ileri giltiğini görerek, csaslı tedbirler almas nin zamanı geldiğini kestirdiği anlaşılıyor. Son gelen malümet. bunu gösteriyor: Berlin, 14 (A.A) — Reisicüm- .! bur Hindenburg, dün akşam saat 17-30 da Hitlerin hücüm kuvvet- lerinin ilgasını amir bulunan ka- rarnameyi imza etmiştir. Bütün Almanyada Hitler or- dusunun zabıta tarafından feshi muamelesi sükün içinde icra €- dilmiştir. Hamburgda pek o kâ- dar «xahim olmıyan bir takım hadiseler olmuşlur. Orada Na- zisler umumi karargâblarına göz yaşı döktürücü gazlar sıkmışlar- dır. Polisler, maske takmak mecburiyetinde kalmışlardır. 20 kişi tevkif edilmiştir. Hükümet gazeteleriyle sösya- listlerin gazeteleri Hindenburgu | bu kararından dolayı tebrik et- mektedir, Sağ cenahın fikirlerini neşre- den gazetelerse, bunu şiddetle protesto etmektedir. Bulgaristan Belgrada sefir tayin etti Sofya, 14 (Vakıt) — Boş olan Belgrat sefaretine mebuslardan bütçe. komisyonu reisi bulunan | G.B. Drenskinin tayini takarrür etmiştir. Vaki olan istimzaca Yugoslavya hükümeti de muvafa- kat cevabı vermiştir. Yalnız söy. lendiğine göre G., Drenski büt- çenin mecliste kabulünden sonra Belgıada giderek yeni vazifesini deruhte edecektir. m nn yaaa —— lerine karşı hiç bir enahhüdümüz yok- tur. fakat onlar (otetkikat neticesini en bize bildireceklerdir. Haliç- m köprü yapılıp, yapılamıyaca- ğı da bu suretle anlaşılmış olacaktır. Köprünün beton yaptırılması hakkım- da bir kararımız yoktur. Mümkün olur mu, bilmiyorum. Belki de daha iyi olur, biraz pahalı olur amma mü. temadi tamir masrafı yoktur. Biz demir köprü esası üzerinden hazırla- milan şartname üstündeki tetkikleri - mizi hitirdik, beton yapılıp yapılmıya- cağı da yakında anlaşılacaktır. — Otobüs imtiyazı nasıl idare edi- lecek? Otobüs imtiyazr belediyeye veril -| ikmal edilmek; Belediye bu imtiyazı nakil miştir, mukaveleleri üzeredir. vasıtaları üzerindeki nazımlık vazife- «ini daha'iyi ifayâ imkân bulmak ü « zere almıştır, Şimdilik husust otobüs işletenler İ eskisi gihi işlerine güçlerine devam €- deceklerdir. e Bu imtiyazı lüzumu ha-| Yinde kullanacağız. — Mimar Yonsenin son günlerde; memleketimize gelişi İstanbulun pld- nı bahsinin tekrar tazelenmesini mu- cip oldu, bu iş ne safhadadır? — İstanhulun plânı geç kalmış iş-' lerden biridir. oPlânsız inşaat, şeh-| rin manzarasını pek garip bir hale ko yuyor. Plân işine bu sene mutlâka baş Jamak istiyoruz. (o Yeni bütçeye bu » nun için tahsisat koyduk. (Bir taraf- tan da plânı yapacak mutahassısa ves rilmesi lâzım olan malümat tesbit e- diliyor. Plânın kime yaptırılacağı he-| nüz kararlaştırılmamıstır. — Florya plâjının istimlâki işi ne oldu? — Mutasarrıfların tasarruf hak - ları tesbit ediliyor. Bu bitmedikçe,! istimlâk hareketine geçilemez. Bu yaz da bugünkil sahip ve müştecirler, pla-| ji nizami hükümler dahilinde işlete »| ceklerdir Dahili ve Harici Silahları tahdit di Hakkında muhirarınız (Baş tarafı 1 inci sayıfada| Türkiye murahhas komisyon büro - suna atideki mektupla muhtırayı tak- dim etmiştir. Mektup sureti: Reis Beyefendi, “Evvelce tekliflerini vermiş bulu»! nan heyeti murahhasalarm bu teklif- lerin tatbiki zımnında katibi umumi- liğe etraflı izahatı o ve plânları havi wuhtıralar ihzar ve İsal etmeleri hu- susunda umumi komisyonca ittihaz o- lunan kararı bana bildiren 17 mart 1932 tarihli mektubunuzu aldım. He- yeti murahhasamızn konferansta ar- zettiği tekliflere müteallik muhtırayı leffen zatralilerine takdime müsareat ediyorum. Kuvvetlerin tenzili ve tesavisi hak- kındaki Türk projesinin - bir kül teş- kil ettiğini ve projeyle buna müte - allik izahatın herhangi bir kısmı ayrı ayrı ve projenin (heyeti umumiyesi haricinde telâkki (edildiği takdirde Türk heyeti murahhasasinın kendisi ni; bunlarla katiyen mukayyet görmi- yeceği hususlarma konferansın naza- rı dikkatini celbederim, İhtiramatı faikamın kabulünü rica ederim Reis; Beyefendi. Muhtıranın metni Projesinin tanzimine saik olan si! yasi, iktisadi ve içtimai sebepleri tu » mumi izahnamesinde (bildirmiş olan Türk heyeti murahhasası beşeriyetçe elde edilmesi bir ideal olan tam terki teslihata vusül için en emin ve en mü-! essir vasıtanın. bütün devletlere ait tenzil edilmiş kuvvetlerin tesavisi ol- duğu mütaleasmdadir. Türk heyeti murahhâsası esasen bu neticenin an- cak Kelloğ — Briand misakını' imza edenler tarafından terviç olunan bi - taraflık ve sulh prensipine kaf't ria- yetle tam tesirini eğgieçebilecştini Tüve etmek ister. edilebilecek bütün kuvvetler için Te »' vazım ve ihtiyat mevcudüyle beraber meselâ yüz bin, 150 bin, 200 bin gibi müşterek bir seviyenin tesbiti” ki, en küçük rakam bittabi en ziyade şayanı temennidir. Konferansa ait bülunacak ve bu seviye bir kere tayin edilince mezkür rakamdan yüksek mevcuğü olan or- dular konferansça derpiş olunan (Y) kişilik mevcuda sene zarfmda inmek üzere bu fazlayı her sene yüzde (N) nisbetinde azaltacaklardır. o Mevcu - dü tesbit olunan seviyeden aşağı or - dulara gelince; milletlerin kuvvetle - rini indirmek (hususunda ifilâf et - tikleri bir sırada bu devletlerin tes- bit olunan seviyeye çıkmak için o kuvs; vetlerini arttırmayı düşinemiyecekle- ri bedihidir. e 'Teslihat yarışı devrin- de mevcut kuvvetleriyle belki de 'nis- bi olan emniyetleri müşterek seviye- nin dununda kalan devletler etrafım- daki diğer kuvvetleri de ve dolayısiy- le melhrs tehlikelerde büyük bir tes nezzülü intaç edecek olan tesavi sis. teminde hemen hemen mutlâk olacak- tır, Türk heyeti murahhasasınca ili - zam olunan bu tesavi sisteminin bü - *ün orduların temsil ettikleri kuv - vet itibariyle tedricen © azaltılmasını istihdaf eylemekte olduğunu ve bügün kü kuvvet nisbetleri arasında statü - konun idamesin; istihdaf eden diğer sistemlerin tamamen zıddı bulundu « ğunu beyan ederek o Türk noktai na- zarına esrs olan ana fikri burada iyice tasrih eylemek (faydalı olacak- tır: Tatbik usulü Kara ordusu Ordularınm mevcudu (Konferans tarafından tesbit olunan (Y) mından yüksek devletler (1931 senesi zarfında o Cemiyeti Akvama verilen kuvvet beyannamesi (esas tutularak ! aşağıdaki formlin dairesinde kuvvet - Terinin tenziline tevesstil edecekler - dir, “X > 1931 de Cemiyeti Akvama bil- dirilen mevcut; Y > Teslihatın tenzil ve tahdidi için konferansça tesbit olunan sevi « ye: Z - Yapılacak fedrici tenzilâtın taksim erme adedi; N > Selik$'tenzil yüzdesi; Veya diğer suretle N > Y) Be) S.— Her devletin yapacağı senelik tenrilâtm hakiki miktarı, Bu sistemin neticesi tedrici, gay- ri muhrip ve az mahsüs bir tenzil o - Iacak ve bu sayede bütün dünya kuv- vetleri muayyen bir müddetin hitamm da müşterek bir seviyeye inecektir. Bu sürte hallin daha az mühim ol- mıyan diğer bir faydası da küçük ör- duların müdafaa imkânlarını çok mü- teessir etmeden (o büyüklerin tecâvür kuvvetlerinin her sene daha ziyade 2) zaltmak olacaktır. Deniz kuvvetleri Kuvvetlerin kat'i tesavisi hakkında bir proje arzetmiş olan o Türk heyeti murahhasası adedi çok mahdut der - letlere inhisar eden büyük mevcutlu deniz kuvvetleri hakkında bir müddet sora kat'i tesaviye vasıl olmak üzere iki veya üç dereceli bir birinci tesavi merhalesj tayini suretiyle (bir daha mülâyim bir tesviyeyi kabule müte - mayildir. Filhakika Türk heyeti mu rahhasası müşterek menfaati muhte- lif milletler arasında serbest irtiba» tı temine yarıyan ve kara ordüularınm malik olduğu mükemmel tecavüz im - kânlarından kendi başlarına mahtum i bulunan deniz kuvvetlerinin daha az dürüstane ve ihtiyaca göre beheri (R) tonilâtoluk iki veya üç seviyeye ten- zil olunabileceği mütaleasındadır. En aşağı seviyenin dununda kalan kuvvetler tenzilâta uğramıyacaklar « dır. Türk heyeti omurahhasası her şeyden evvel kuvvetler - arâsındâki kat'i müsavata taraftar olduğu “için bu tahdit teklifi bir uzlaşma tarzı o - larak dermeyan edilmektedir. Haya kuvvetleri Türkiye heyeti murahhasasi hava kuvvetlerinin tamamen O kaldrrılma- sini teklif etmiştir. Bu teklif konfe- rnsça kabul edildiği takdirde bunlar. dan müsait olanların rihin tahribi lâzım gelecektir. Bitta- bi bu tebdilâtı ve tahribatı hakikaten temin için eiddi teminat derpiş olum! malıdır, Ihtiyatlar Türk heyeti murahhasası en elve- rişli asker taplama ve talim usullerini tatbik ederek ordusunu teşkilde her devlet katiyen serbest ( bırakılmakla beraber fil, tesavi ve tenzilât gayele- rine usul için hizmet müddetinin şe- nelik ihtiyat mevcudümun ve azami za- bit ve küçük zabit sdadinin tevhidini istihdaf eden bir usulün de bütün dev letlere tahmil lâzrm geldiği o mütale asındadır. Aynı maksatla harp ima- lâtında, aşağıda izah olunacak şe - ralt dairesinde tevhidi icap eder. Levazım Türk heyeti mürahhasası hücum takımlarınm ve ağır *opların tama » men kaldırılmasını (teklif etmiştir. Tankların ve topların başka türlü kullanılmasma (imkân omadığından, gerek bunların, gerekse bunlara müte allik Tevâzımın tahribi tam olmalı ve fili şerait ve hakiki teminat altında jera edilmelidir. — İmalât kuvvetle - rinin fili tenzil ve tenzil ve tesavisi ancak harp imalâtının beynelmilel bir şekle konulmasiyle temin olunabilir. Devet imalâtı hususi imalât levazımı- nm sebest ve hatti (mahdut surette raka -| satısı küvvetelrin kendiliğinden çe - almasını intaç eder. o Bunun içindir ki, askeri fabrikalardn o bir çoğunun tamamen kaldırılmasını ve diğer ima- lât merkezlerinin de mantıki ve mü - enmen bir surette tasrihini düşünmek icap edecektir. e Bu merkezlerde her devlet alâkadar diğr bütün devletle rin fil? mürakabesi altında yapılacak olan siparişlerinin mecmuunda aynı derecede menfanttar bulunacaktır. KI i Bulgar -Yugoslavya myevl vasıtalar Kimyevi harbe gelince; Türk heye! Münasebatı Belgrada bir Bulgar heyeti gitti Belgrat, 14 (Vakı) — Buraya Kostantin Vanef'in o riyasetinde bir Bulğar heyeti gelmiştir. He- yetin azaları meyanında İvan Markof, Nikola Manolof ve Ku- zupof bulunmaktadır. Bu heyet Yugoslavya heyetiyle teşriki me- sai ederek iki tarafın arazileri dahilinde kalan hükümet emlâki hakkında 1930 senesinde akte- dilen mukaveleye ilâve edilmek Üzere mütemmim bir itilafname bazırlıyacaktır. Bornuvada bir define Izmir, 14 ( Vakıt) — İzmirin istirdadı esnasında kaçan Rum- lardan birisinin Bornuvada bir define gömdüğü hükümete ha- ber verilmiştir. Bu haber üzeri- ne definenin bulunması için tabarriyat başlamıştır. Lâğvedilen sefâret ve konsolosluklar Avkara, 14 (Vakıt) — Harici- ye vekâleti bütçesinde yapılan tasarruf dolayısiyle sekiz kon- soloslukla bir sefaretin 31 Ma- yıs tarihinden itibaren ilgas takarrür etmiştir. Ilga edilecek olan konsolos- luklar Bari, Napoli, Ceneve, Bars'or, Burgaz, Meşhet, Ams- terdam ve Kıbrıs konsolosluk- lardır. Sefaret de Madrit sefa- retidir. Lâğvı takarrür eden konsolos- luklarla sefarete bugün telgrafla tebliğat yapılarak, memurların Haziranın © birinde” Temlekete hareket etmeleri İüzümu (bildir rilmiştir. mimar.Yansen İzmirde toiki- kat yapıyor Izmir 14 (Vakıt) -— Belediye- nin daveti üzerine buraya gelen mimar Yansen Belediye reisiyle birlikte şehri gezerek tetkikat yapmaktadır. M. Yansen tetki- katının neticesi hakkında bir rapor — hazırlıyark © belediyeye verecektir. Para bedeliyle hizmet müddeti . hökkindeki tetkikat Ankara, 13 — Para bedelinin 250 liraya indirilmesi ve hizmet müddetinin de kısaltılması hak- kında Milli müdafaa vekâleti tetkiklerine devam ediyor. Bu husustaki kanun Jâyibala. rının bayram ertesi vekiller he- yetine gönderilmesi muhtemeldir. ti murahhasası müstakbel bir harp düşüncesi karşımda milletlerin duy»i makta olduğu en büyük endişenin tek nik sürpirizler olduğu mütaleasnda- dır. Muvaffakiyeti alelâde ve müşte - rek vesnitle elde etmek hususundaki kabiliyetsizliğini müdrik bulunan her ordu muhasımının meçhulü olan ve kendi lehine ve memlekete âni müvaf- fakiyete müsait birer kargaşalık çi - karabilecek mahiyette bulunan silâh. Jar teminini aramaktadır. Milletler komşularının elinde bulu nanlar faik vesaitle ordularını tech'. ze mecbur omadan rahat bir hayata ka vuşunca ve tesavi preosipi şifabahş tesirlerini gösterince mevzuubahs va- sıtaları aramıya ve okullanmıya ma- hal kalmaz. Maamafih kimyevi har- beynel- milel müahedelerle taahkkuk ettirdik- ten sonra da (Oimalâtmda olduğu gi- bi hakiki maksadma © İnlüsar ettirile. cek olan kimya sahayini beynelmilel Diğer İnraftan bugün mevcut kimyevi harp vasıtalarının daha bidayette tamamen imhası suretiyle memnmuiyet yolunda bin tamamen memnuiyetini bir şekle koymak lâzrm gelir. ilk adımı atmakta katiyen elzemdir. “gıkarıldığı takdirde ? şecek demektir. Taran neresinden Dünüise kördir! | Baş makselmizden mabaat | mücadele ve rekabette pancardff yapılmış şekeri himaye etmiye hur kalmışlar, bunun için şeker tahsillerine (Oprimler overmi Bununla beraber bu himayekâir ted“ birler bile pancar şekerini, mevkiin ” de muhafaza edememiştir. Nihayet artık pancar şekeri (omücadele me?" danmdan çekilmiye mecbur olacak hir” vazıyete girmiştir. e Filhakika Cavs 4 da tasfiye edilmiş şeker kamışların" bir hektarda yetişen miktarından cn ton şeker çıkarılmaktadır. Hal pancar yetiştirmek için sarfedilen per ra daha fazla olmakla beraber hektar yerden İstihsal edilmiş pan” cardan çikan şekerin miktarı (4) to dur. Şu rakamlar arasındaki farki derecesine dikkat edilirse (ne kadâf gayrı müsait silâhlaria mücadele € dildiği anlaşılır. Bütün himaye © Sullerine rağmen pancar şekeri met kiini artık muhafaza edemiyecektir. | Bu sahada salih (imkânı yoktüf Çünkü Kongo'da mütemadiyen inki * şaf halinde olan şeker kamışı zi az zaman içerisinde Belçika da hâ“ kim bir vaziyet alacaktır., Ziraat mütehassısının bu sözleri Belçikalılardan ziyade bizim için © * hemmiyeti haizdir. Zira Adana hs” valisinde şeker istihsaline müsalt şe" ker kamışı yetişmekte olduğu söylen ”İ mektedir. Hatti bu hususta oda? evvel bazı tetkikat bile yapılmış oldu”) Zundan bahsedilmektedir. > Acaba bf! sözler doğru mudur? i Doğruysa Alpullu ve Uşakta pan“ car ziraatine müstenit şeker fabriks “| sın yapmıya kalkmazdan o evyebi Adanada şeker kamışına ehemmiy€! vermek ve şeker (o kamışmdan şekef! çıkaracak tesisat vücüde getirmek lâ“! zım gelmez miydi?. Tahkikatımıza göre, bugün Apak! Yu ve Uşak şeker fabrikaları şekeri okkasını ancak on sekiz yirmi kuruşi | pal edebilmektedir... Halbuki sl da yetişen şeker kamışlarından pancar çimen sekiz, yirmi karaş olan msi di yet biatiliç, nihayet dört kurusa, di Aradaki büyük #8 memleket için temin edilmiş fazla bir” tasarruf teşkil edecektir. Vakia Adanada şeker kamışınd8” | bu derece ucuz şeker yapmak imkâ * nı bulunursa, Alpullu ve Uşak şekef” fabrikaları buna karşı mukavemet edf mez, Bunlsrm kapılarını kapatmak iktiza eder. Fakat bunun için de mer) tavassıt bir tedbir vardır. Buda €| sasen mühim kısmı devlete, milli müesseselere ait olan bu fabri * kaları da tamamen hükümete mal €*; derek bir devlet inhisarı haline getir” mek, Adanada açılacak şeker kamıf fabrikasını da aynı suretle bu inhisaf idaresi vasıtasiyle tesis etmek, Ada" nada şeker kamışından © çıkarılacf “ şekerle Trakyada ve Uşakta pancar “| dan yapılan şekerlerin maliyet gri larını tevhit ederek | halka mümküf” olduğu kadar ucuz fiatla şeker sat * maktır, Her hâlde hükümetin o bu mesel hakkında — ciddi bir tekik yapmasıf isteriz, Mehmet Asım i Tıp talebe Yurdunda (Üst taralı T inci sayfada; di akşam yurda “iöülünek bereler | Dün geç vakit yurt idare he | yetine telefon ederek hadise — anime malümat detedi | elefon arşımıza çıkan v9 isminin doktor zeki bey oldu" | ğunu söylüyen bir zatle kısaci konuştuk : $İ — Bugünkü hadise hakkınd8 | en doğru malümatı hutfeder mir hadise cereyan etmemiştir ! — Haber aldığımıza göre ts” lebe toplo bir halde yordu ter” ketmişlerdir. — Katiyen... Şu dakikada b»” tün talebe, toplu bir halde “9 sükün içinde yemeklerini y€” mekle meşguldür !