7 Aralık 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

Tar ea Eğ GAL De ye EŞ s2 VAKTT 7 Kânunuevvel 1931 Ticar VEİKTiSaT HAYATI Halil B.in rakamlarında yanlışlık mı var ? Şehrimizdeki Kahve usunun statistiklerini hatalı buluyorlar Mustakil İzmir mebusu Halil bey meclise verdiği; bir teklifnamede ha- riçten gelen kahve, şeker, bezir yağı gibi maddelerin meni itha- Mini istiyor ve ithalinin menini istedi-! #i maddeler için senevi harice ( (25) milyon liramızım gittiğini teklifiname- nin esbabı mucibesinde bildiriyordu. Meni istenen mevaddın o başında çay ve kahve geldiği için oba teklif gay ve kahve tacirleri arasmda büyük bir alâka uyandırmış ve kahveciler ce- miyeti, Halil beyin esbabı mucibe lâ Mhasında gösterdiği rakamlar ve fi- kirler hakkında bir mütaleaname ha- sırlamıştır. cümle deniyor ki: Esbabı mucibe lâyihasıinda o bazı rakamlar görülüyorsa da bu rakam- lar hakikatten çok uzak olduğu gibi ciddi ve esaslı bir tetkike de (istinat etmemektedir. 1) Halil bey memlekette Brezilya- dan 5.5 milyon Hira kahve ilhal edil diğini zikrediyorlar. Halbuki, atide kaydetmekte olduğumuz on aylık u- fak bir istatistik bu rakamlarm ne kadar yanlış olduğunu göstermiye kâ- fidir: 1931 kânunusanisinde 4560 cuval, şu kakno,! maada binlerce kuru kahvecinin, kahve! Bu mütaleanamede ez - i.da, batta 7127 çuval, martta 4575 çuval, nisanda 4837 çuval, mayısta 2625 cu- val, haziranda 6696 çuval, temmuzda 3314 çuval ağustosta 9008 çuval, ey - Mülde 1436 çuval, teşrinievvelde 3670) çuval İstanbula geldi. Bu senenin ilk on ayı içinde 41363 çuval ithal ettik ki, vasati ayda 4156 çuval demektir. İ Yani; İstanbula senede 50000 çu» val kahve gelir. Bunlardan da büyük bir kısmı, Trakya, İzmit, Mudanya, Bursaya, aBndırmaya ve tekmil kari radeniz limanlarına sevkedilir. Şa 50000 çuvaldan maada, 12 bin cuval Brezilyadan İzmir çeker, 3 — 4 bin! çuval da Samsun ve Mersin limanla-, rma Brezilya yahut Avrupadan gi - der. Ceman: Tekmil Türkiyeye tak- riben senede 65 bin çuval kahve ithal ediliyor demektir. Beher (o çuvalın kıymeti vasatı olarak iki inigiiz Wrası hasebile 190 bin İngiliz lirası tutar, ki bugünğü kambiyo o İle bir milyon Türk lirası doldurmaz. o Beş buçuk milyon Türk Jirası yalnız kahveye verdiğimizi o Halil bey aenba hangi istatistikten almıştır? Galiba bun- dan dört beş sene evvel, kahvenin yüksek fint zamanında ve limanımız- dan Rusya, Romanya, Bulgaristan! (Transit) binlerce çuval sevkedildiği! vakitte 4 — 5 milyon krymetinde kahve geliyordu. 2) Kahve hem gayet ucuz, hem sıhhi bir içkidir. Ve Avrupaya gi - denler kahvenin milti bir içki olduğu- nu tekmil otellerin, barların, lüks kahvehanelerin İistelerinde o (Cafg Türe) için ayrı bir kalem olduğunu gü. Türler. Acaba kahvenin ( iihalâtmi; menedersek (birçok esnaf, amele ve wir tabakaların meyhaneye sevklerine sebebiyet vermiş olmazmıyız, ve bun- dan tevellüt edecek yarar daha mü- him bir yeküna baliğ olmaz mı? İste, misal olarak Amerikayı zikredebili - Tiz: İçkileri menettikten sonra, Ame- rTikada kahve ithalâtr yüzde yetmiş nispetinde tezayüt etmiştir. Bizde de, kahveyi menedetek olursak, içkile- rin sarfiyatı nispet kabul etmez bir şekilde artacaktır. | 3) Kahve iklim itibarile memleke- timizde yetişemiyen bir nebattır. Bu- na binaen, her halde memaliki ecne- biyeden getirmiye mecbur kaldığımız! gibi, hem en ucuz yerden, hemde memleketimizin malını alan devletten tercihan almamız lâzım gelir. Ru memleket Breziyadır. Şukadar var ki, kahve ihraç eden diğer mömleket- ler Türkiyeden bir tek liralık mal al. dıkları yoktur. ne bizden temin ediyor fakat bilvasıta. 4) Hükümetimiz ve suhunet, pek düşük bulunmakta” dar. Sesle asgari mabet gal tacirleri izmir meb” miz kahve ithalâtmdan malın kıyme- tinden fazla gümrük resmi tahsil e- diyorlar. Yani, bir milyon / liralık kahve ithal ediliyorsa, gümrük resmi ve belediye oktruvası bir milyondan fazla varidat tutar, © Bugün Türkiyede (kahveden tahminen (200) bin kişi (geçiniyor. Kahve ve tücenr komisyoncularından kavurmak için ufak fabrikaları var) Bunlara binleree lira kıymetinde alât ve edevat konuldu; kahve menedil - diği takdirde bu milli servet boşubos. şuna mahvedilmiş olmaz mi? Bun. dan sonra, her şehirde, her kasaba en ufak bir köyde bile bir kah- vehane bulunur, binlerce aile sahibi kimseler (o kahvecilikten © geçinirler. Kahve ve çay bulmazlarsa, bu dük - kânları meyhaneye mi» çevirsinler? Bir ufak Okambiyo menfaati için © kadar felâket, milyonlarca o liralık alât ve edevatı kıymetsiz bırakmak, ve sokaklarda binlerce adami işsiz bis) rakmak ne doğru ne de iktisadi bir programdır. İhracata gelince, Brezilyu kendisi. ne lâzım olan Türk hazır cigara, türk kuru yemiş ve saire ihtiyacatımı ge Biz yalnız Brezilyaya doğrudan doğ- ruya ihraç ettiğimiz listeye bakarız. Avrupa büyük limanları vasıtasi- le sevkettiğimiz mallarımızı unutu « ruz. İşte o nazarı dikkatimizi celbet- miyen bir noktadır. Ve gayet mühim- dir. Her halde, Brezilyaya , doğrudan doğruya mamulât ve mâhsalâfemizın satılmasını Türk ihracatçıları düşün- meli, Brezilya alıcıları bize mütaca- at etsinler diye beklememeli. Cıgara- larımızı Paristeki rejinin acentası sa- #yor, niye türk inhisarımız doğrudan doğruya bir mümessil aramıyor, yü hut Brezilyada bir kaç şube açmıyor? Satıcı dalma alıcıyı aramalıdır. Biz müşterinin ayaklarımıza (gelmesini bekliyoruz! Havalar Düzeliyor Neşredilen rapora göre sıcaklık dere- cesi yükselmektedir Ankara, 6 (A.A)— Meteoro- loji merkezinden aldığımız ma- lumata göre Trakya ve garbi Anadoluda üç gündenberi taz- yikin mütemadiyen düşmesi ne- ticesi olarak subunet © zaitlere kadar yükselmiş ve kar tamamen yağmura çevrilmiştir. Bu mınta- kalarda asgari suhunet sıfırın üstünde bulunmaktadır. Son 24 ! saat zarfında Bursada 9 mili- metre ve diğer mahallerde daha az olmak üzere ölçülmüştür. Bu iki mntakada şimdilik don teh- likesi mevcut ie Cenubi ve Şarki Anado Malatya ve Diyarbekir müstesna olmak üzere diğer yerlerde asgari su- hunet sıfırın oldukça üstünde olup iki gündenberi devam et- mekte olan yağış kesilmiye baş- lanmıştır, Malatyada kar devam ctmek- tedir. Merkezi Anadoluda bir gün evvel pek düşük bulunan suhunet karın yağmasile bir mik- tar yükselmiye başlamıştır. Ne- tekim bir gün evvel Ankarada asgari suhunet nakıs 12 buçuk iken bu sabah nakıs 2 ye kadar yükselmiştir e Mamafi merkezi Anadolunun O bazı menatıkında 1 Üst tarafı 1 inci sayfada | ziyaret vazifesini yapmış bulunu- yoruz. Bulgar kilisesi Bulgar mil- letini esaretten Karli Vi da- ima milletin refah ve saadeti için çalışmıştır. Oradaki Bul- gar kolonisininde bize karşı gösterdiği alâka vatanlarına kar- şı gösterilmiş demektir. Bulga- ristan Balkanlarda ehemmiyetle bir mevki işgal etmektedir. Gün gelecek Bulgar vatanı bugünkü mevkiinden daha mümtaz bir mevki de alacaktır. i M. Muşanofun putkundan son- | ra gene kor heyeti bir iki şarkı söylemiştir. Saat on iki buçukta mektep- ten çıkılarak gene otomobillerle Eyube gidilmiştir. Burada misa- firler Eyup camlini ziyaret et- mişlerdir. Oradan Fatih camiine gelinmiş ve misafirler Fatih ca- miini büyük bir alâka ve dik- katle tetkik etmişler ve camide- ki san'at asarine hayran olmuş- lardır. Misafirlere Fatih camiinin yapılışı ve etrafındaki medrese- ler hakkında izahat verilmiştir. Fatih camiinin ziyaretinden sonra Perepalas oteline avdet Dün Bulgar Başvekili M. Mu- şanof İstanbul valisi Muhittin B. şerefine Perapalasta bir öğle zi- yafeti vermiştir. Bu ziyafette vali Muhittin B. ve refikası, Şükrü Naili paşa, Ticaret odası reisi Mitat B. ve refikası ve Edebiyat fakültesi reisi Muzaffer beyler bulunmuşlardır. Yemekten sonra misafirler Dolmabahçe sarayını ve Berler- beyi sarayını gezmişlerdir. Misa- firlerin şerefine Beylerbeyi sara- yında belediye tarafından bir çay ziyafeti verilmiştir. Misafirler Beylerbeyi sarayından otele av- det etmişler ve Bulgar sefaret- hanesinde şereflerine verilen ak- şam yemeğinde hazır bulunmuş- lardır. Yemekten sonra Bulgar kolonisile görüşmüşlerdir. Misafirlerimiz beğ de Top- kapı sarayını, müzeleri ve cami- leri ziyaret edeceklerdir. Misafirlerimiz bu akşam eks- presle Bulgaristana dönccekler- dir. Bul ekili M. Muşanof dün e ai Hizetesilire Ankara seyahati intibalarına ve bu seyahatin temin ettiği siyasi neticeye dair şu mübim beya- natta bulunmuştur: — Evvelâ Ankaranın üzerim- de bıraktığı tesirden bahsetmek isterdim. Ben, Ankaraya gider- ken orasını eski bir Türk ka- sabası olarak © bulacağımı zan- nediyordum. Filvaki Ankarada eski bir kasaba buldum. Fakat 17, Konyada 14, Aksoray ve Yozgatta 11, Kayseri, Merzifon ve Çorumda 9 dur. Bu mıntaka Konya müstesna olmak üzere tamamen karlı geçmiştir. Ve devam etmektedir. Boluda kar irtifa 16, Sivasta 32, Kayseride 25 santimetredir. Şarki Anadolu tamamen buz- lu ve karlı geçmektedir. Asgari suhünet 16 dir. Erzurumda kar irtifa: 50, Sarı. kamışta 55, Karsta 28, Bitliste 35 santimetredir. Karadeniz sa- hil muıntakasında asgari suhunet sıfırın dunundadır.Rizede asgari suhunet4türBummtaka ekseriyetle karlı gemiştir. İneboluda kar irtifa 23 Sinopta 8 santimetre- dir.Bu mıntakada tazyikin munta- zaman düşmesine nazaran suhu- netin yükseleceği ve binnetice don tehlikesinin zail olacağı bek- em RE di Onun O yanında da muhleşem, muazzam binalar ile nazarı dik- kati celbeden yeni bir şehrin M. Muşamolun beyanatı yükselmiş olduğunu gördüm. Bu muazzam binalar çok az zaman- da Sarfedilen azim mesaiyi gös- termek itibarile bilhassa şayanı dikkattirler, Bunlar az zamanda bir milletin azim ve say ile ne- ler vucüde getirdbileceğinin par- lak delilleridir, Bu inşaat benim üzerimde Türk tarzı mimarisinin güzelliği hakkında kuvvetli fikir hasıl etti, Zirant bankası, Halk evi, Meclis binası bu fikri ten- miye eden canlı (omisallerdir. Ankarada temas — ettiğim yeni Türkiye ricaline de açıkça söy- ledim ki Ankaranın müstakbel I mimarisi Türk tarzı mimarisi ol- malı ve bu şehir bu suretle Şarkın bir harikası halini alma- hıdır. Ben ve arkadaşların, Gazi Hz. başta olduğu halde bize karşı gösterilen'fevkalâde büsnü kabulden çok mütebassisiz. Türk milletini kurtaran adam, sade- liği, samimiyeti ile bizi derhal teshir etmiştir. Müşarünileyh haz- retlerinin Bulgar milletine karşı olan muhabbet ve merbutiyet- leri bize, bizzat kendileri tara- fından çok samimi bir şekilde beyan edildi. Bunu biç bir za- man unulmıyacağız. İsmet Pş. nın çok ciddi ve çök mükümmel bir devlet adamı ol- duğunu işitmiştim. Bu defa onu yakından görmek fırsatını elde ettim. Ve yüksek fıtratın yakın- dan tanımak bahtiyarlığına nail oldum. Derin ve kuvvetli fikir- lerini, mantiki mutalealarını din- ledim. Bunlar, üzerimizde fevka- lâde bir tesir tır. Türkiye ile ie inndeki He luk münasebatı * İsmet Pş. nın şahsiyetile büyük ve kuvvetli bir teminat bulmaktadır. Tevfik Rüşiü beyefendile ev- velden tanışırdım. Onun esasen vasi malümata sahip olduğunu biliyordum. (Bilhassa Obariciye umurundaki yüksek vukuf ve ehliyeti malümdu. Fakat şabsi temasım, bana bu yüksek zatın | aynı zamanda çok böyük bir | nüfuzu nazara malik olduğu ka- naalinide telkin etmiştir. Te- maşlarım esnasında müşarüniley- hin bilhassa Balkan umurundaki derin malümatına şahit oldum. Yeni Türkiye ricalinden Kazım paşayı da tanımak fırsatına nail oldum. Gayet sakin hali, azim irade sahibi olduğunu gösteren ahvalile nazarı dikkatimi ce'betti. Kâzım Pş., bir Makedonyalı ve eski Menlik kaymakamıdır. Bu itibarla Bulgarları pek ya- kından ve pek iyi tanımaktadır. Türkiye hükümetinin diğer ve- i killerile temaslarım, bu zevatın kendi dairelerinde ne kadar vu: | kuf ve ibtisasla çalıştıklarını ve müşterek gayelerinin Türki- yenin saadet ve tealisinden baş- | ka birşey olmadığı kanaatini ba- | na kuvvetle telkin etmiştir, | Hülâsa; gördüğüm ve duy- duğum şeyler karşısında hayran kaldım. Bu insanların, vatanları- nın menafiinden başka birşey düşünmemekte olduklarını ya- kından anladım. Hepsinin arzusu, devamlı bir sulhün teminidir. Türk kadınları içinde müsaa- ade beyurulursa fevkalâde nazik ve kibar hanımlara tesadüf | ettim ve bunların sade tavır ve hareketlerile bize karşı çok misafirperverlik © gösterdiklerini kaydetmeliyim. Esasen bu mi- salirperverlik yalnız Türk ha- nımlarına değil, bütün Türk mil- letine has ve mümtaz bir alice- naplık sıfatıdır. ürdüğ hüsnü kabulden | takviye edilmiştir. ikinci p olarak iktisadi münasebele. ,nof da Ankara ziyareti ini Bulgar Başvekili Ankaradan Döndü çok mütehassisiz. Bekledi den fazlasını yaptınız. Size bunu” mukabelesini yapabileceğiz günü (Sofyada (sabir bekliyeceğiz. Bu seyhatla iki memle! sındaki rabıtalar bir kat ar kek geti? zin daha geniş bir sahads de şafı için anlaşılmıştır. Şer fab yebilirimki iki memleketin ! içi ve saadeti ve sulkun tesir Bu yeni ufuklar açılmıştır. Bu cenin oalmmasında Türkiye Sofya elçisi Tevfik Kâmil yefendinin büyük hizmetle takdir ile yadederim. Profesör Petkonün intiba Bulgar - Türk dostluğu “© jeli reisi profesör Petko St9/ ç Al d tibal” rını şu suretle anlatmıştır: “— Ankarada büyük bir nü kabul gördük. Başta Hz. olduğu halde Türkiye Cif buriyeti rieslile yakından görü miye mavaffak oluşum beni için büyük bir bahtiyarlıktır-. Bet Bulgar - Türk dostluğu cemi nin reisi sıfatile yedi seneden?” ri bu gaye uğrunda çalıştı” Bugün sayimizin mükâfatın! müş bulunuyoruz Fakat bun bu kadar kalmıyacağına emini” Ankaradaki temaslarımda da olduğu gibi burada da Türk - Eulgar cemiyetinin dana gelmesi lüzumunda mi bık kaldık. Hatta bir Türk“. gar Ticaret odası tesisi de ye rarlaştırılmıştır. Bundan başi aradaki teması kesmemek bu suretle dostluğu kuvvetlenİ. mek için daha bazı esaslar hazırlanmıştır. Bu esaslar af da müderris mübadelesi de dır. Ben Safyaya avdetimde Tİ kiye seyahatimizin intibalar” konferanslar vererek izah ei” Seğimi Törie Bulgar derli inkişafı, cemiyetimizi daba bir şevkle faaliyete sevked” cektir celil M. Muşanofun sö Bulgar Eseekeşmizeik Den rat fırkası grup reisi M. nof da şunları söylemiştir: Memlekekinizde b barlar yi yük bir hüsnü kabule gesi olacağımizı evvelden tab memiştim. Gösterilen hüsnü kabulden o kadar bu” hassis ve müteheyyicim ki ğe” ları tekrar ederken duy' heyecandan gözlerim yaşan Gâzi Hız. bizi Türk - Bulgar luğu hakkında beliğ ifade” irşadettiler, Türk - Bulgar i lerinin yalnız dost değil olduklarını tarihi delâil ile buyurdular. Biz de aynı olduğumuzu müşarünileyh€ eyledik, 4 Ankarada iki Başvekil aras da neler konuşulduğunu rum fakat bildiğim bir #1 le” o da her şeyin görüşülüp “.. dilmiş olması ve kat'i bir i hasıl olmus bulunmasıdır. > Ispirto fabrika” E Uşşak, 6 (A.A: — U! pirto fabrikasının küşat çe yarın yapılacaktır. Ankara, 6 (Vakıt) Evi eket umum müdürü Tevfik Tevfik B. fabrikada yefi Mi büt Gsi ve Ki RE k ri şeker fabrikasina bar edilen ispirto fabrikasının “5 resminde bulunacaktır. # | Pulluk imal ederi E — Ankara, 6 (Vakıt) imal edenlere verilec Iktısat : vekâletine tevali etmektedir. Möri N çen i