19 Ekim 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

—— 6 — VAKIT 19 Teşrinevvel 1931 — — Kömür mü — Mazot mu ? Türkiye kömür memleketidir Bugünkü ve yarınki ihtiyacımızı tamamile tatmin edecek madenlerimiz var Yazan: Elektrik mühendisi Hasan Halet ya Ereyli kömürünün İngiliz kömürü ile mukayesesi — Ereyli kömürlü kar. dif kömürü ile kuvveiharuriyece ve fiatça pek güzel rekabet edebilir, Kar- difin kuvvelharuriyesi © beher kilog» ram için (7000) kaloridir. Fiatça k vi Ereyli kömüründen daha pahalı Ir. Ereyli kömür havzasının inkişalı ketimize ancak fevkalâde ihtiyaç lü. zumunda ithal etmeye müsaade etme liyiz. Diğer kömür madenleri; 'Türkiyede Ereyli havlisinden baş. ka aşağıdaki mahallerde maden kö. mürü mevcuttur, A) Garbi Anadolu: İzmir, Soma, Söke, Nazilli, Men- rihçesi — Bu ocaklar 1829 senesinde | inkişafa başlamıştır. o Evvelâ evkaf idaresi tarafından bilâhare 1565 ta- rihinde İstanbul tersanesi tarafından ve 1596 da Ereyli kömlir anonim $ir- keti tarafından işletilmeye başlanmış tr. Zonguldakta havai hat ve de miryoln, Kozluda, Kilimlide ve Çata. lağamda — demiryolları inşa edilmiş, dalga kıran yapılmış, tahmil için vinç; ler vücude getirilmiş, tüneller, kuyu-| Jar açılmıştır. Kömür ezmek için ez. me makineleri lâvaj tesisatı, briket tesisatı, kok kömürü fırınları yapıl.! muştur, Keza (Üzülmez) de vinçler ve) Kozluda kömür tahmil tesisatı ya. pılmıştır. o Bütün bu tesisat senede bir milyon tonluk kömür istihsalâtını temin edecek vaziyettedir. Yalnız ha- Ti hazırdaki Zonguldak limanın, 1s. Tahi Jâzımdır. Zötihsaldt aeliyatının şekli — E. resli o havaliş'nde kömür kesmen el kazmaları ile (ve kısmen tazyik edil. miş hava İle İşliyen (makineler ve elektrikle müteharrik O makinelerle istihsal edilmektedir. Kömür bundan sonra makinelerde elennekte ve ufak! parçalar, lâvaj fabrikasma O sevkedi- lerek depolardan akan sular vasıtasile mühtelif eb'atta * ayrılmaktadır, Bir santimetre kutrundaki parçalar, kok imali için ve bir ilâ iki santim kutrun- da olanlar da demirci ocaklarında kullanılacak demirler için ve iki ilâ beş santim kutrunda olanlar da hava- gazi koku için kullanılmak üzere ay) rılmaktadır, İşçilik — Amerikada beher amele! min senevi istihsalâtı 3,270, İngiltere- de 1020, Almanyada 920, Sar kavza- smda 790, Fransada 700, O Beleikada 590 kilodur. oEreylide henüz pek az derinliklerde istihsalit yapıldığı için bu miktar 3000 kiloya kadar baliğ ol- maktadır. Hatihsalâtın miktarı — 1884 sene sinden itibaren © istihsalât (70) bin tondan başlamış ve 1883 de (109) bine baliğ olmuştur. Bu miktar (1998) de 211 bin tona ve 1903 te (153) bin tona (1905) te (592) bin tona ve 1903 te (453) bin tona (1905) te (592) bin to. na 1910 da (750) bin tona vc 1912 de! (810) bin tona baliğ olmuştur. Harbi umumi esnasında 1915 de 186 bin to. na kadar düşmüş ve eümhuriyet hü. kümetinin faaliyetile senebesene teza- süt ederek bir milyon tona baliğ ol- muştur, (1884) ten bugüne kadar yir. mi milyona yakın istihsalât yapıl, tir. Bu miktar mevcut kömürün an. cak yüzde biri kadardır. Asri tesisat ile istihsalâtımızı yük.| selttiğimiz takdirde Bulgaristan, Mı. sır, Yunanistan, İran ve Romanyaya sevkedilen ingiliz kömürünün yerine bizim kömürlerimizi sevketmek müm. kündür. Ereyli kömürünün en büyük müş terisi, memleketimizde tesis eliden ve edilecek buharla müteharrik elektrik santralları ve Türkiyede elyevm yâ- pılmâkta olan ve işliyen demiryolları kuvvel muharrikesidir. (İstanbul © lektrik şirketi senede altmış bin ton Zonguldak kömürü © sarfetmektedir. Zonguldak limanma uğrıyan ecnebi! vapurları senede iki yüz bin ton kasi dar kömür almaktadır. o Üç yiz bin ton kok kömürü de İstanbul şehri ih.l tiyacı için kullanılmaktadır. Müteba, ki kısmı Anadoluya ve Karadenizde! Kalas, Köstence, Varna ve Buryazi Timanları ile Yügoslavya ve İtalya 1. manlarma ihraç edilmektedir. Ereyli havalisi, bu limanlara in giliz limanlarından daha yakın oldu. ğu için, buralarda istihlâk miktarın tezyit etmeye çalışmak vazifemiz ol. —alıdır, Ecnehi kömürlerini memle İ i lınlığında bir tahakanm mevcut oldu- dres, Muğru havalisinde mühim mik: tarda Bitumen kömürü mevcuttur, Keza Lâpsekide, Biganm 45 kilo. metre cenubu garkisinde Mardiçikte ve İznik gölünün (50) kilometre şar. kında kâin Geyvede Bitümen kömürü mevcuttur. B) Şarki Anadolu: Erzurumun 90 (lâ 110 kilometre şarkında Oltu - Kanlı suyu havali. sinde 12,000,000 ton kadar linyit ile! karışık Bitemen kömürü de mevcut. tur. 1915 senesinde (Obu havaliden! (50,000) ton kömür elde edilmiştir. Ruslar tarafından 1916 senesinde (66) bin ton kömür bu havalide istihsal edilmiştir. Keza Erzurumun (SU) kilometre garbinde Kükürtlüde 25 ilâ 50 santim! kalınlığında Odamarlara malik ve (130,000) ton tahmin edilen kömür mevcuttur. Senede takriben (250) ton kömür bu havaliden istihsal edilmek; tedir. Erzurumun 4 kilometre sarkında kin (Ağzraçık) havalisinde 12 metre kalınlığında ve miktarı (40,000,000) ilâ (200,000,000) ton tahmin edilen; mühim miktarda Bitumen kömürü mevcuttur. Bu miktar Howell ve 'Tsharnavski tarafından mahallinde yapılan — tetkikat meticesinde anla- şılmıştır. Bu kömürün kuvvei ha- ruriyeni beher kilogramda (6350) ka» loriye baliğ olmaktadır. . « D) Van gölü: ! Van 80 kilometre şarkı cenubisin- de ve Muş yaylâsının garbinde Bitu- men kömürü mevcuttur, Slirt vilâyetinin cenubu şarkisinde-| ki kazalarda, Bitlis vilâyetinde, Er. dekte, Kaşgalda ve Gerovikte de an- trasit kömürü mevcuttur. E) Avrupayı Türkide: Edirne vilâyetinin Keşan knzasm. da, Keşan kasabasının bir buçuk kilo. metre şimali şarkisinde Bitumen kö. mürü mevcuttur, Ru takriben biri metre kalınlığında olup 5 kilometre imtidat etmektedir. Komürlin kesrfeti (1,31) dir. Yapılan sondajlar, sathı arzdan 24 metre derinliğinde, 45 santim ka- ğunu ve bu tabakanın da üç metre! derinliğinde de bir metre kalınlığında diğer bir tabakanın mevcut bulundu. Zunu göstermiştir. e Keşanın ot kilo-| metre garbinde ayni cinsten kömür mevcut bulunmaktadır, Keşanın 45 kilometre cenubu şar- kisinde kâin Şarköy ve Ganos civarın- daki Marmara sahilinde de (90) MA (45) santimetre kalımlığmda damar. lar mevcuttur, Kömür tabakaları ma- zot vücude getiren mevaddı fhmiye ile karışık bir vaziyette bulünmakta- dir. Diğer kömür havzaları: 1. Konya şehrine yakın bir mahalde senede (2000) ton kadar Bitumen cin- sinden kömür istihsal edilmektedir. 2. Ankaranm 45 kilometre şurkı şi. MEMLEKETTE— eş İzmirdeki ithalât ve ihracât ne kadardır? İzmir muhabirimizden; Mıntaka ticaret müdürlüğü haftaki oithalât ve ihracatımız hak. kmda (bir istatistik tanzim etmistir. Buna nazaran 20 eylülden 30 eylüle kadar son hafta zarfında ithal edilen muhtelif emtianın türk (lirası üze rinden kıymeti su miktardadır: Fransadan 31770, O Felemenkten 18,992, Lehistandan 2270, Suriyeden 1,967, Almanyadan o 142.205, Rusya- dan ponyadan Çekoslovakyadan o 25,842, 3,170, Çinden 90 Rrezilyadan Malyadan o 1004977, Avusturyadan 9.513, İsviçreden 5.112, Belçikadan 55,131, Macaristandan 1,784, Ame kadan ( 39,042, Misirdan 65,579, Hin- distandan (o 2288, Yugosiavyadan 10,000 liralık emtin ithal edilmiştir. Ayni hafta zarfında muhtelif memle. ketlere vukubulan o ihracat miktarı şudur: 806.360 kilo arpa, 1812 afyon, son 44,817, İspanyadün 15,071, Ja- 16,940, İagiltereden 47,153 İsveçten 1,869, | Yök” Matbuat sergisi iç) | Torpitolarımız | pons bar. e Bl Ginden. 1 teşrinisani 1931 iik türk (Üst tarafı 1 inci sayıfada) si çıktığının yüzüncü yıl döni giderek dönmüşlerdir. tesadüf ediyor. Cemiyetimiz © Gmeiler Boğaza giderken Ana-İİstanbulda bir matbuat sergisi dolü, gelirken Rumeli sahilinin ya.jcaktır. Sergi ilk günden beri ç kımndan geçmişlerdir. Tam saat üçlgazete ve mecmualardan nümu! buçukta muhriplerimiz o Dolmabahçelarzediyor. sarayi önünde demirlemişler ve ve-| Türkiyede en son gün, Geldi İ kil Zekâl, müsteşar M. Ali R. ler velay içinde çıkan nüshalarla se: bazı davetliler motörlerle Kocatepe-İtamamlanmıasını arzu eden cemi) ye gitmişlerdir. Bahriye muzikası velmiz rica ediyor: bir bahriye müfrezesi geminin ke) Gerek İstanbulda ve gerek çında sancak direğinin altında ahzılketin başka yerlerinde çıkmakta mevki etmiş ve saat dörtte istik-İgazete ve mecmua sahipleri, bir lâl marşı çalındıktan sonra her ikilrinisani 1931 sabahr erken gemiye de bayrağımız. çekilmiştir, bulunup teşhir edilerek surette marş bittikten sonra denizde saldan-tiştirilebilecek en $on çıkanla; lar ve motörlerde bulunan halk bay- ikişer nüshasını Ankara cadd rak çekme merasimini sürekli sürekli, Orhanbey hanmdaki cemiyet m alkışlamışlardır. Hamidiyeden de ?1İzine elden veya pesta ile tevdi kumandan vekili Şükrü bey kısaca şu nutku söylemiştir: “Yeni iki gemimize bayrak çek. mekle duyduğum menuniyet ve bah. ile Türkiye cümhuriyeti kesbikuvvet etmiştir. £ Cümhuriyetin gemileri büyük bir cevvaliyetle vazi- 115,938 burçak, o 756,545 bakla 3,368 çavdar, 4991 deri, 10984 fasulye, 15,590 halı, 3,808,783 incir, 59,970 kum darı — 12,077 kenevir tohumu, 200,120) kepek, 161,220 meyan kökü, 4928 ma» z1, 20,000 nohut, 785182 palamut, 189249 üzüm, 52145 valeks, 125,000 yulaf, 7.500 nurta, 16317 yün ve yapağı 28715 zeytinyağı, 25144 hardal, 10,000 Kuşyemi, 52190 güb- re, 111,800 saman İhraç edilmiştir. Üzüm © ve ircirlerimizin satış ve ihraç (o vaziyetieri hakkında (| İzmiri ticaret ve sanayi Odası tarafından bir râpor tanzim edilmiştir. Bu rapora #azâran mevsim ipti- dasından 4 teşrinievel tarihine kadar İzmir borsasında 9/019,473 kilo üzüm satılmıştır. Geçen sene ayni tarih. te 17,575,165 kilo satılaşıştı. Borsa fiatları sudur: Son halta zarfında aliyülâla âlâ, birinci, ikinci, ücüncü kara Boca 47-48 kuruş M— 3 32,5, 22 — 28,5, 17 — 215 kuruştu. Hamburg fiatları: Son hafta zarfında sif Ham. burg olmak üzere Üzüm fiatları şu suretledir: 7 numüra ekstra (o Karaburun 45) florin, sekiz numara küp karaburun sultaniye 46,5 , y numara üwsles küp karaburun sultaniye 485, 10 numara feln ausles küp karabürun sultaniye #, Tl numara mec plus ultra 60 florindir. Ihracat: Son hafta zarfında ecne- b memleketlere | 2.51CA73 kile üzüm ihraç edilmiştir. Mevsim iptidasından o şimdiye ka- dar oAlmanya ve Şimali Avrupa İle İngiltere, Fransa, Amerika, İtalya ve Mısıra 8X52 ton üzüm ihraç eğil miştir, 1990 senesinde (o aymi tarihte ih- racat miktarı 14,592 ton İdi, Mevsim iptidasından 4 teşrinleve- le kadar İzmir (o borsasmda 8292075 kilo incir satılmıştır. Geçen sene ay- ni tarihte 11,683,691 kilo idi. Borsa fiatları: Son hafta zarfım- da süzme 24 — 22 kuruş elleme 17 » 28) paça 7 — 20,5 natürel 10 — 1) kuruşa; satıtlmıştır. Geçensene ayni (tarihte (süzme 28 — 45 kuruş, elleme 17 — 31, paçal 9 — 21 natürel 8 —i1 karuştu. Ihracat: Son hafta zarfında İzmir) limanından (muhtelif o ecnebi mem. malisinde kâin Kalecikte 35 metre de.| leketlerine ( 1,702,396 kilo incir ih. rinliğinde ve 15 kilometre imtidat e! aç odilmiştir. den bir kömür madeni mevcuttur, Mevsim (o İptidasından © Şimdiye 3. Diyarbekirin 65 kilometre şarkı| kadar (Almanya ve Şimali Avrupa şimalisinde Haçinde de antrasit kö- mürü mevcuttur. 4. Harputun 65 kilometre garbi şi.i malisinde Çemişkezekte Bitumen kö. mürü mevcuttur, 5 Tokatta Çankırmın 40 kilometre şarkı cenubisinde Kömerdinde Bitu- men kömürü mevcuttur. Bunlardân başka Antitoros dağla. rında, Adanada, Siste, Blenköyde, KI. lisecik köyde ve Ayintap ciyarmda, Falyacık köyünde de antrasit kömür. leri mevcuttur. —Bitmedi.— ile (İngiltere, Amerika, Fransa, İ- talya, ve Avusturyaya 8,969 ton in- cir ihraç edilmiştir. Geçen sene ay. ni tarihteki ihracat miktarı © 10598 ton idi. Viranşehir ————— Cenup hududumuzdaki bu küçük kasabada hayat nasıl geçiyor? Husust muhabirimizden: Viransehir ovaktile çok mamur felerini ifa edecektir. Türk milletini cümhuriyete kavuş- turan Büyük Gazi bu suretle donan- maya da ne kadar ehemiyet verildiği- ni ispat etmiş oluyor. Bize bugünle ri gösteren ulu Gaziye. bin minnet ve şülran.,, Nutuktan sonra Zekai bey filo ku- mandan vekilini tebrik etmiş ve mo- törlerle tekrar Hamidiyeye geçilerek hazırlanan büfede davetliler mü- kemmel surette İzaz edilmişlerdir. Saat beşte davetliler gene muhte. Nif vasıtalarla Dolmabahçe r htımına çıkarılmışlardır. Gemilerimiz bayraklarla süslen- mişler ve gece de elektriklerle ten- vir edilmişlerdir. Tınaztepe ile Zafer ve iki tahtel bahirimiz de yakında geleceklerdir. ve kalabalık bir şehir Şİİ yüz evli ve 1500 nüfuslu harap biri şehir halini almıştır. Evelce birçok dükkân © iki bin hane varken şimdi bu dükkân ve evlerin ancak harabe; lerini görebilirsiniz. o Memleket çok güzel tanzim edilmiştir. o Vaktile 2- şiret alayları kumandanı olan mer- hum (İbrahim paşaya (oAbdülhamit tarafmdan (Üç yüz on yedi senesin. de gönderilen doktor (Bahaettin Bey isminde ( birisi İbrahim pasanm nüfuzundan (o bilistifade (şehri gü-i zel tanzim (etmiştir. Arsa meydan lığı, meydanlıktaki çeşme, çarşiların Lir hattı müstakim Üzerine on ikişer metre (olarak açılmış olması gözle- ri okşamaktadır. İbrahim (paşa öl dükten (sonra memeket de gittikçe harap olmağa başlamıştır. o Ahfadı. memlekete menfaati (o dokuna- mn cağı yerde bilâkis (omazarratı do kunmuştur, Nitekim evamiri hükü. mete itaat etmiyen Halil ve Mahmut ismindeki iki oğlu da cenuba, hudut haricine firar etmiş ve Suriye tabii. vetine geçmiştir. Şehrin yolları Viranşehrinin o vaktile üç kapısı varmış, o$ark cihetinden (Mardin, garp cihetinden o Urfa, şimalden Di- şarbekir yolu, şimdi bir de cenup - tan OResülâyn yolu ilâve edilmiştir. Şimdi Mardin cihetinden Deriğe kadar olan o otuz kilometrelik yolun yirmi üç kilometresi (tamir ediliyor Mardin mühendislik dairesi de Derik oOkazasından Viranşehrine doğru yeddi kilometrelik (yolu yaptırırsa (o esasen Mardinden Deri- ge kadar oldukça bir otomobil Yeli bulunduğundan OMardinden Viran şehrine (o gelmek istiyenler şimendi- ferle Resiilâynı (o dolaşacakları yer- de iki saat (vakit kazanarak o'omo- hille Mardinden (Derik üzeri doğru- ca Viranşehrine gelebilirler. Garp cihetinden de doğru Urfaya bir yol açılmağa < başlanmıştır. Bu yolun imtidadı yüz tiyen yolcular (Akçakale trenile Resüjâynı (dolaşacakları (yerde &İ ki saat farkeden © otomohi! yolunu inliyar ederek (hiç olmazsı (Resi tiyarlığı tarif edemem. Bu iki gemi| ,,, donanması| ve pare top atılmış ve b" esnada filo|yursunlar. Darüşşafaka müdü lüğünden: Mektebimiz talebesi için açık mül ile 350 çift harici, 350 çif d 40 çift hademe kundurası imal el rileceğinden şeraltini anlamak isti rin her gün ve münakasaya İi e: ceklerin 28 Teşrinlevvel 1091 Çaş günü saat 9.30 da Nuruosmaniye G: mabfilinde Cemiyeti Tedrisiye merkez! müracaatları. 3230 Istanbul üçüncü icra memui ğundan: Mahcuz ve füruhtu mukarrer lone Belvil markalı dört kişilik tenezzüh otomobili şehri halin üncü cumartesi günü saat onda E oğlunda yeni çarşıda 44 nu Tolidis garajında bilmüzayede lacağından taliplerinin yevm ve ti mezkürda mahallinde hazır nacak memuruna müsacantları olunur. lâyn İstasyonuna gece gelen fi den İndikten sonra bin bir / tül müşkülâtı ihtiyar etmiş olmazlar, tembille. doğruca ve rahatça bilirler, Belediye işleri Birçok kazalarda olduğu gibi ranşehirde de belediye (reisliği ki makam Cemal beyin o uhti bura belediyesinin o muhammen bin lira (Okadar varidatı varsa hemen hemen hiç tahsil edil, gibi bir şeydir. Bunun için zaruri © rak gerek kalabalık olan çarşılar vegerekse (Ode mahallelerde li yakılamıyor. Burada (geceler Ki karanlıktır. Çarşı ve enddelerin © ekserisi miz ve geniştir ( binsenaleyh be diye bütçesinin darlığı (bu *emi? Ritaiç sokaklara kadar nüfuz tirememiştir. Memleketin her tarafında mem suları vardır. Şehrin ortasında € metre murabbamda üslü açık içersi pislikle dolu (o Oir göl vardi Göle gelen su gaye güzel ve meml sayu olduğu halde (bakımsızlık Y zünden pis bir şekil almıştır, Doktorsuz şöhir Viranşehirde hükümet (hind karşsında (on odalı, bir dispansi vardır. Fakat dispanser © bir mü dettenberi Okapaıl: durmaktadır. Kazada hükümet doktoru olmadı! için oOhastalar müşkül (vaziyet! kalmaktadırlar. - Dispanserin bin Jiralık o eczesi ve tıbbi mal “nden istifade eölememektedir. İl sıhhiye memuru (ellerinden geldi kadar halkın sınsatile alâkadar 9 maktadır. Burads, bir doktora dette ihtiyaç vard £. Adliye faaliyeti Adliyenin © çok muntazam ve #€l iş gördüğünü hera:s söyl Hâkim İsmet, müddetumami Nest müstontik İsmail Hakkı beyler mef lekette — ciddiyet faaliyet ve çal kanlığı ile tanınmış ve muhabbetini kazanmışlardır. İki * dadan İbaret olan hapishanesini #9 dim iki mevkufu vardı. Hapisha ratıp olmakla beraber temizdir. Burada beş sınıf ve seksen <3 cutlu omuhtelit bir ilk mektep i dır. Kadrosu nispetinde dolgundur.