5 Eylül 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 3

ER a m Hapisanelerimiz nasıl olmalı ? Bütçe darlığı ve yeni inşaat karşısında İtiraf Cetmek lâzımdır ki büyük'tu o günlerinde hapishanede İnkılâbımızdanberi hemen bütün mü-|kilisede O papasın bütün him ve hatta (tali derecelerdeki ida.|bütün mahpusların papası görehildik ri şuabata cümhuriyet hükümetininileri halde mahkâmların biribirlerini! ıslahatçı eli temas etmiş ve bütün bujgöremiyecek suretet tertibat yapıldı. devnir ve şuabat dn azçok &fakatlğını görmüş ve böyle bir ayini sonuna her halde (uzun senelerden beri gö-'kadar takip etmiştim. rize iş söy İN hel ye Yukarda söylediğim gibi hu tarz tehiren kaydetmek mecburiyetindeyiz.| (aki hapishaneler, gerek sıhhat mok- Şimdi artık bu devamlı ve hümmalı tai mazarından meselâ sari ve münte faaliyetin hapishaneler sahasma da te şir hastalıklar zuhuru ihtimalin! ta- mamen refettiği gibi biroçk ahlâki ve çmiline intizar etmek çok hakir: ve içlimai düşüncelerle mahkümların ve mevcut yerinde bir düşünce olur. Gerçi mah küm vatandaşların cezalarını geçir. mekte oldukları bu mahaller meyan da bazı oyerlerde meselâ Ankara, Bursa, Afyon Karahisar ve saire gibi bam şehirlerimizde yepyeni birer ha- pishane binası yaptırılmıştır. Fakat doğrusu bu miktar ne kadar azdır? Hapishaneler bahsinde mahküm is- mi telâffuz edilince bu şahısların vaziyeti hakkında da birkaç söz söyle» mek faydadan hali değildir. Mahküm denilince (o umumiyetle halk arsında münteşir ve hemen da- ima mahkümların aleyhinde olmak üze re mevcut bir ceryan vardır. o Garibi Şu ki bu yalnız bizde değil dünyanm hemen her tarafında efkâr: umumiye bilâkaydü şart mahkömların aleyhin- de hislerle mütehassistir. © Şüphesiz doğrudan doğruya hissiyata istinat «| den bu fikrin tebdili için çalışmak lâ; zımdır. Düşünmeliyiz ki mahkümlar.| da bir vatandaş nihayet bir insandır! lar. Makul ve gayri makul irsi, içti- mai, ahlâki oburada izah ve tafsil çok uzun süren bin türlü esbap ve ava| mil tahtı tesirinde kanun o haricine çıkarak cürümler irtikâp (eden kim- seler hakkında millet mahkemeleri ka bahatlerinin, cinayetlerinin nevileri- “e göre hatta. bazan ölüm derece smde,.ağır cezalar verir, Zabıt ve rap tı içtimat için o bu çok haklı ve elzem bir iştir. Fakat cezalar verildikten; #omra artik kendileri hakkında mer- ti vealeyhtar bir fikri temadi ettirmek *a alış bir düşüncedir. Bütün mahkümların uzun veya kı. sa bir ceza devrinden sonra mühiti içtimaimize ya bir baba, bir kardaş ve yahut bir hemşire sıfatile dahil olacağını asla unutmamak lâzımdır. Bir mahkümiyet (kararı alan kimsele! rin üzerlerinde herkesin daima dola- şan ihtiraz ve hatta nefret nazar- ları kendilerinin maddi cezalarma in #rmam eden büyük bir dert erici ve he men ebedi ve manevi bir işkencedir. Bu da onlar (için kâfidir. İşte bu sebepledir ki (o bundan sonra mahkümlar hakkında halkımı sn daha müspet ve şefkatli his ler beslemesini temenni etmek çok in- bilhassa mükerrer sabıkalıların yekdi- 3 Vi Bahisler — VAKIT 5 Eylül 1931 — e MAM EMİRE İİ müm Buhran ve sıkıntı, iktisadi | bir mesele Çozümünü bekleyen bu son büyük amma kuvvetçe yaman, gövdesi görül. mez amma ölkelerden kocaman bir ze- bellâdır. Hamlemiz de Tanrı dilerse ona göre olur ve bunu da kündeden 4 tarız. Biz ki “Kayseri Rum,, un parça lanan şarap küpünden âbı hayat akı- tan sağlam bir güğüm yaptık, medeni- yet savaşının hiç bir gahasında pabuç bırakmayız. Hükümetimizin şuurlu gayretine ve olanca (hüsnü niyetine rağmen bütün cephede henüz tam bir galebe çalınamadı ise, bunun sebebi ğerile temas ettirilmemesi ve saite Gi mmce liderimizin o uzak görüşü ile ön bi gayet makul ve mantıki esaslara is-'ceden bildirmiş olduğu gibi, iktisadi tinat etmektedir. zaferin diğerleri arasında en güçü ol- Fakat hapsi münferit o usulünün; masıdır. kat'i ve mutlak surette tatbiki için) o Bununla beraber ağana şükür, yer günden güne yapılan bu tertibat niha|yer, adım adım, gene ilerliyoruz; ni- yet ifrata varmıştır. Netekim son za-|tekim paramızın tesbiti o İsmet Paşa manlarda hapsi münferit vaziyetinde) kabinesinin şanına şan katan müsbet, kalan bazı mahkümlar cümlei asabiye|bir halde. Şeniyat âleminde bunun sarsıntılarına ve akıl hastalıklarının) için sarsılmaz bir ümit fle gözlerimizi inkişafına maruz kaldıkları tesbit e-|dört açarak bu sormalığı ne kadar ya- dilmiştir. . Bundan maada hapsi mün)kından araştırsak, bununla ne kadar ferit usulünde beklenilen o içtima! uğraşsak, yeridir. faydalar temin edildikten sonra bunu Gençliğin 18 i nı süren tur- mütemadiyen uzatmakta bir sebep Ve) (anda aşkın aç keme gere Cırı- mana da kalmaz. Bu sebeple son sel nında gönlünü demlendiren | bahtı nelerde asabi ve ruhi teheyyilenta müs yarlardan gayrisine şorsanız, âleme tait olan mahkümlar hapishane dokto-İ yi. tatsızlık <ökmüş olduğunu söyler- ru tarafndan yapılan muayene neti-| yer, İçi dışı yaprak dökümüne uğramış cesinde, onar, yirmişer kişilik titrek ak saçlılardan ise hiç bir şey so ğuşlara konulmaktadırlar. Bizim ka rulmağa gelmez; çünkü onların bay- nunlarımızda ağır hapislerde — hapsi kuş ötüşü ancak maziye o rahmet © münferit üç sene olarak tayin edilmiş! kur, iyiler De MDA Lük pembe gözlüklere rağmen ge N yeni tesis (edilecek ne bir iç sık hem de salgın hapishanelerde hapsi münilerit usu-gi, yagı gesi varı ber e Mününi. begüm artik manasız görünen) sürteğini arasta A lerek, DütüN müfrit “şekillerinin tatbik edilmeme) yanı başı tıracak olasi si şayani tavsiyedir. Hap/ehaneler in unaltan buhran serpin öz şasında ( bizim memleketimizin zirai se üstelik hizi ayrıca a bir memleket olduğunu daima hazarı çiz ME darlığı olduğu çe >a a dikkatte tutmak" “lâzımdır. İm, e EN San'at defi çaresi yok mu? Hangisinin? henüz inkişaf halindedir. Ve ba dal Üninül' bulitalii Trandö MakEL bea ümmi MM limiz yok ki çaresi elimizde olsun ve imalâthâmelerinde yalnız . çorap işli buna bakmak bize kalsın! — O, alabil- yen yüz elliden fazla mahküm vardır. ve dönen istihsal © kasırgasına Ve bu yüz elli kişi Oo makinelerinin) ç “İni kaptırmış Asrımızın sermaye» ğildir. o Demek istiyorum ki, meselâ! para binlerce milyondan aşkındır. Kilitlenmiş o altin ise, Kör Oğlunun şühreti gibi, iş gören Ayva- za başkaca kuvvet verir. Gayri men- kul servet, O da başka. Mütarekede Fransızların altınla rımızı apardıklarını duymuştum, “fa kat elimizde ne (kaldığından veya bu gün altın mevcudumüzün ne miktar ol duğundan hiç haberim yek. o Kuyum- culuğun aşağısı (o yaldızçılıkta şayet büyük çapta bir esere yetse, yene ey” vallah. Altın karşılıksız ortada kendi iti- barına dayanarak dolaşan kâğıt pi ramız, ne yazık ki devlet bütçesinin on yüz veya bin mislini tutmak şöyle dur sun, baş başa gelmeğe takat getire miyor. Halbuki acıklı kesintilerle sün- net düğünü yapılan bütçemizin kaf- tan, ozaten boyuna bosuna, öteden beri uygun biçilmiş değildi; çünkü tezgâhtar hayli zamandır (o makastar lığı zaruret yapıyor. o İçinde birazçık rahatça kımıldamak için bunun en az) dan 240 milyon olması lâzım gelirdi. Elde dönen sermaye ise, tıknefesli 189 milyon papellik (o bütçemizle bile boy ölçüşemiyor; nitekim bugün pyasada 125 milyondan ziyade kâğıt paramız bulunabileceği pek şüphelidir. Esham filân da ilâve edilse toptan 150 mllyo- nu çok aşmaz sanırım. Bundan dola- yı emlâkimiz, malımız, mahsülümüz para etmiyor, (yani bilkuvve özünde mevcut kıymeti dışarıya vuramıyor; nasıl vursun ki onu satın alarak de ferini belirtecek (nakit bulunmıyor. İçeği (dahili) pazarlarımızda kan ve can yek, Bütün mevcudümüz devlet çarhınm bir defalık dönümü ihtiyacı. na yetmediği halde (halkın birbirine İdevrederek faydalandıracağı akımlı sermaye nerede kalır? Değiş tokuş u- sulünü mü kabul etmeli? Lâkin mü- badele ile büyücek çapta iş kolayen görülemediğinden, eldeki müşterisiz; mal yok sayılabilir. Bunun çaresi? Çak çetin iktisadi bu sorguda söz söylemeğe kendimde ( salâhiyet gör- <İ ve aç gözlü makine (o medeniyetine ka gin tilki ei e ancak akla daha yakın, karşılıklı ih- kara ve İstanbul © hapishanelerindeki)'Ya6lara uygun bir anlaşma (cere- matbaalar cidden pek mükemmel bir)7a"! Verilmesini mutlüka beklemekte hale getirilmiş ve hariçten matbatlara dir. Şüphesiz bunu da zaman Ye- şiddetle rekabet etmektedirler. Kğ Belki eğe dampin- 5 gi, lukta boğulanların, daha uzun ve pr aa üs a an en rm teriyor. o Bu ciheti memnunen söyle- izm dekiytirmiği uöele'e, mekle beraber umumiyet (üzere vilâ- Ki K yetlerimiz & hapishanelerindeki mah- Buhranin kezzap serpinti ve saçın kümların oziraat ve çifiçilik ve saire gibi işlerden başka esaslı san'atlara vukufları olmadığı da (muhakkaktır. Binaenaleyh yeni hapishanelerin zira- atile san'atı meze ve telif edebile- korkunç ve acıklı olamaz; çünkü is ter sevinelim, ister ağlıyalım, ne zi- JTaİ bolluğumuz atı arpadan o öldüre- cek, one de sınai Varlığımız tısının bizde açtığı berecikler hiç de|#*”” hepimi.| MS müyorum. Arşimedin manivelâsına bunda dayanak olacak noktayı varsın erbabı bulsun. O Yalnız bana öyle ge liyor ki, bir miktar altın tedariki ka- bil olsa, para değil amma belki ay- ren © banknot çıkarmak münasip 0 Yurdu. Bundan ötürü elinizdeki ka- gıt paranın kıymetten düşmesi tehli kesile < karşılaşmıyacağımız o mey- dandadır; çünkü bunlar başka başka ler olmakla beraber yaşlandıkları temeller de ayrıdır. Lâkin o altınla ça karşılık gösterilecek elimizde, yani memleketimizde, halâ hacze uğrama veya — başka bir suretle kapatıl mamış değerli bir metarmız var mı? zin sırtını giydirecek kadar taşkın de- #ildir. Bulgaristanda köylünün mah sülüne karşı hükümetçe yapılan nak- cek bir şekil (ve tarzda inşası İcap edecektir. Bunun için Ode şehir haricinde Memleket içinde dolaşan madensi paramızı kıymetlendirmek — ve arttır Muhtırası Takvim—Cumartesi 5 Eylül Guncu ——— Ay 1931, senenin günlere geçen 248 sormalığın (meselenin) güreş meyda devlet bütçesi altı yüz milyon tutsa, kılan gürler 117, 21 Rebiblâhir 1350 ” nıns nâçâr çıkmış bulunuyoruz. Önü-'halkın elinde dolaşan mahkümlar!İmüzdeki düşman hava gibi tutulmaz) milyondan, yüz binlerce Güneş— doğuşu 540 Hatşi, 1837 Namaz vakitleri— Sobıh $0& Öğle. 12.18 ikindi 1551; Akşam 1837 Yatsr 20.15. imsak 346 Hava — Dünkü hararet zamf) 29 a—— (asgari) 17. Bugün ruzgar Mütevassıt ve mütcbavvil esecek ve bava az bulutla olacaktr, * Bugün Tonlantılar — Aasrif müdürü Haydar beyın riyasetinde İlk tedrisat müfettişleri bir toplantı yaparak bei mesleki meseleleri görüşeceklerdir. $ Sant 14 de Darülfünüm divanı Mu- ammerRaşitB.in riyaseti altında toplanarak barem cetvellerini tesbite yeniden baş lıyacaktır. Bugünkü toplantının hararerli olacağı tahmin edilmektedir. $ Balkan birliği. cemiyeti Aza ve mu rahhasları bugün saat on beşte Darülfü- nunda toplanarak (Balkan konferansı proğramını tanzim edecektir. & i Radyo Istanbul — Sant 18 den 19 a kadar gramofon pliklan meşriyan 19,30 dan 9030a kadar birinci kısım. alaturka sar, Hafız Ahmet B. iştirekile Anadolu Ajansı haberleri 20,30 dan 21,303 kadar örkesira 2130 dan 22,30 a kadar ikinci kısım saz, Fehmi B. ve Belkis H. iştiree kile, Borsa haberleri. VakıtAbone şartları 1 3 6 i2 Aylık Dahilde 150 400 750 1400 Kuruş Haricte — (800 1450 2700 MİKİ “an * NMöân larımız: Resmi oo Hususi Satırı 10 Kş O1250Kş Santimi 2. » , Küçük ilân şartlatimizi* br 2m 1410 Defalık 30 S0 65 75 100 Kuruş A — Abonelerimizin ber üç aylı Hı için bir defa meccanendir. B — 4 satın geçen ilinların fazla satırı için 5 kuruş zammolunur Tasarruf haftası için hazır. luğa başlandı | Kânunsaninin ilk haftasında yapılacak olan tasarruf haftası için milli tasarruf ve iktisat cemiyeti hazırlıklara başlamıştır. Geçen seneki tasarruf hafta» sında yapılan vitrin müsabaka | sında birincilik ve ikinciliği ka- zanan mağazalara verilecek olan madalyalarla müsabakaya iştirak o edenlere verilecek diplomalar | önümüzdeki tasarruf haftasında i merasimle dağıtılacaktır. Bu seneki tasarruf haftasında | da mükâfatlı bir vitrin müsaba- miz olan hapishanel, kası yapılacaktır. sakil beli ei meselesine etrafı mazbut duvarlarla çevrilmiş istidat ve ihtiyaca © göre diktirtmekİrişte adela çuval ile getirilirken. gi azam YE TE vâsi ihtiva ed lar üze. 5 , i Memleketimizde © büyük ve tabi. ise gir bre elen Meler ci ve buna göre ; dışarlık. mallarımızı)di bu bolluk kalmadı. Acaba bunları) e ar ri marufile kolosal şa etmek (için bir mecbüriyet var mıdır? Ve bu muazzam binalar için yüz binlerle liralar sarfetmek mutlak lâzım #mdır? Bu ciheti tetkik edelim: inaşsı İle büyük ve esasi o maksadı temin etmek kabildir. Bazı büyük şe hirlerimizde ise (o şehrin hariç ve ya- Malâmdur ki © son yirmi otuz se İmha mevcut metruk eski kışla) yasetince alınması gerekli tedbirlerivaş toplanıp — satılıyormuş, fakat el A hp ei ğer a — ne zarfında mahkümin hakkında hı eya mekteplerden de Yapı-/bir taraftan, ve diğer taraftan da ih-|ühdetü alerrâvi, Ancak bu, hakikat geç ladık. Bunünla beraber hükü. dai a hAPljacak © tadilât ile pek alâ istifade tiyacın ögendiresile Mili k masa, yeniden dökü meselâ 5İ Har ydi ANE le “üç si münferit usulleri dünyanın her ta) edilebilir. Bözünü açarak|te olmasa, » ve içtimai o varlığımız günden güne Böylece mahküm Atıl vaziyete o kalanlarının da müs Sİtahsıl bir hale geçirilmeleri imkânı el rafında birden bire ttammüm etmiştir. münferit sisteminin sıhhi, 4 âli birlikler, simya yel bul timat ahlâki birçok faydaları teşhit sie unda altın edilmiştir. Bu ciheti inkâr edemeyiz. mesi mak gibi muhal bir | marifet olmadı Hapisheneler o meselesi şüphesizlğindan ihtimal Kİ günün birinde bul mededi İşte bu faydalarını nazarı dikkate larak Avrupada ve bilhassa Amerika her şeyden evvel bir bütçe meselesi. dir. Bunun ehemmiyetini takdir ede da yeliüi wsolü ihdas edilmiş ve mahli, Pakaş © yiz binlerce ve belki ktmların uzun seneler Yan YARA Cbf milyonlarca lira sarfile büyük bina- dukları halde biribirlerini görmemeleltar yaptırmak için | asla âcil bir mec H için birçok teşkilât yapılmıştır. buriyet ve zaruret yoktür. Malküm Bu tertibatın o cidden çe& MEALİ işin . havası ve güneşi bol, yiye. ve üstadane şekilleri tatbik edilmiş ceği ve yalacak temiz yalağı, çalışa. tir. Meselâ Almanyanın Drestan şehicak bir imalâthanesi temin edildikten rinde yeni yapılan hapishaneyi gez-'soura her yer hapishane olabilir. Her diğim zaman £ sengieree AYRİ binada! yapılacak iyi bir işin mutlak çok mas- kanaatindeyiz. meveudiyetinden £ bile haberdar olma > Doktor: fbrahim Zati dıklarımı ve hatta bunların dini yer| iğ ME di yardım usulü, ekini bundan sonralmak da var. Nikeller eskiden alış ve! karşılıklı den ve mizi yacak kılığa sokmak gayrete gelecek olan mizin kuracağı memul ticari ve iktisa- derde deva olur. miri tavında döğmek gerek. pimiz duyuyoruz. jyakmadan kendi yağımızla kavrula bil mek İçin bize lâzim miktarı bilmem ik- tisatçılarımız heseplamiş mıdır. Her hangi birdevletin bütçesine bakarsa- nız. görürsünüz ki, bu, ortada dönen i nakdin, eldeki yaşıyan (o mahkümların Ml mütevakkıf olması şart değildir. hazne veya ban İ polanmış altınların yüzde, binde hat- tâ bazan milyonda biri kertesinde de- denkleşecek orman ticaret âlemi- Şukadar var ki 'de- *** Gelelim para darlığına, Bunu he- Tencerenin dibini türlü kıymet kâğıtlarının. ka bodrümlarında de- kanunnameleri» | derini. misli yükseğine gümüş maden ocaklarımızı bir, İki küçük, beş, liralık gümüş sik ke çıkarmak kabil değil midir? Bunun mübalâğa edilecek büyük olamaz; bunu itiraf ederiz. Bu nunla beraber sıkıntımızı bir miktar yarıyacağında kıymeti ve yalnız ölkemiz içinde sürülecektir. Anadoludan iş aramağa gelip Is- tahbulda (aç kalan zavallılara da bu gidermeğe yoktur. alış verişlköylülerimiz gömdü mü? Hayır. Mâ- de, ucuz (ve birer katlı paviyonlarimukayelelerine dayandırmak, ma-İdensi (1) değeri, üzerinde basılı e rivayete göre bir hayli za- ecnebi sermayesini yıldırmı; mandanberi aşmış bulunduğundan, 2» gibi devlet sirjçık gözlüler tarafından Çünkü iş bulunmuş olur. Fikir vermek değil, erden danışmak, düşüncelerimi dağıt. yel ifa biten k kaygusu ile yazdım. Evet; yandan fazlalık © dolayısi ile buğda-| gihi ki rerrımar ra ehamsizlen büsbütün yın yakıldığı Amerikada adam oğul beher, larının Nevyork © gibi medeniyet mer Hiğedir. Elk meyli ssnzmdll öğr > N ül SİS fiatlandırmak ve cek olursak, bir yeyip bin şükretmek lâzımdır. Bahusus ki san'at ve ticaret te kazanç (o yolunu ancak meşrutiyet. ten sonra düşünmeğe ve onu ger. yavaş ya- serpilip genisliyeceğine kuvvetle bel bağlamak isteriz. Köse Raif Paşaoğlu K.M. Fiat, Mâdensi müdeni, Mâdenimâi gibih mâderi; mâden gibi, Bu fan; pori tebih irlaşı (âhikcesi) âsmi, ber- keğimsi, | Gümmer, Hazımsı, gölgem. si 0.8) İle nispet talas (si) erkeksi recili, o Kadınımsa o nisvi; daşsı haneri v6.) farkı betde halime kos nu'yrak gözediline, — yakancı (yayi nisbi) ye ihtirmemez kalmaz, Acık İli yürü (ra) gibi var »lmelirdle araya bir bir|/4) girer. Ares, anajsı, Ebe, ebeğsi işleterek kadar şüphe itibaridir fakat bilen- Bu wözivrim yetisvcek genç