27 Ağustos 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

ra — 7 VAKIT 77 Ağustos 1931 sile birinci ordu kumand. int Re.) : si: fet paşaya teklif etirdim. Kabul «| İNŞİlİZ buhranının asıl sebepleri memiş. (Nihayet o tarihlerde (o bilâ kaydü şart cephe emrine girerek ifacl yı vazife edeceğini söyliyen açıkta Nu. EU ala rettin paşayı birinci ordu kumandan, böma tayin ettik., diyorlar. Hadisenin o ehemmiyeti ve manası hakkında bir fikir verebilmek için bir az daha izahat verelim: Başkumandanlık Yunan ordusuna karşı taarruz (Okararı vermiş, Gary 1 inci sayıladı | temin ediyor, onu dünyanın en büyük kuvveti haline (getiriyordu. 14 üncü Luinin zamanındaki Hollanda o gibi, iylirminci asrın bidayetinde İngiltere de- İnizlerin hâkimi ve diğer milletlerin ara a sında mecburi rabıta vasıtası idi. Bu , "lelzem hizmetlerden dolayı elde ettiği cephesi — kumandanı ile erkânıharb.|, jar, mesçiyat ve kömür satış e Le yel umumiye reisi (taarruz plânımın a o < raber onun mali tefe in e- tatbikatına ait cihelleri (tetkik etmiş. dön GeleyiAaIE dize Artık filen taarruza geçmek için has) gırlıklar yapılmaktadır. | Bu hazırlıklar cümlesinden olarak İzmir üzerine yürüyecek ordu kumandanlığına da (Refet pa şanın tayini düşünülmüş, kendisme teklif edilmiştir. Eğer Refet paşa bu teklifi kabul etmiş olsaydı (kendisi İzmire (oOmuzafleren girecek (olan Türk askerlerinin başında bulunacak. tı. Bu ise Refet paşa için talin par. Jak bir tecellisi idi. Fakat Refet pasa taliin kendi ayağına kadar getirdiği büyük bir şerefi ogeri teperek reddet miş oluyordu. Acaba Refet paşa nasıl kendisine (o yapılan birinci mandanlığı teklifini reddetti? Refet paşa da o sıralarda Yunan ordusuna karşı Türk ordusunun taar- ruz edebileceğine inanmıyanlardandı. İlinei İnönü muharebesinde | Dumlu,)etmesi kanatlarını azıttı, pinar Üzerine hareket eden (ordunun! İngilterenin kumaş © tahakkümünü başında bulunmuş, burada £yaptığı/kısmen kabul etmiş olan yirmi kadar bir hatadan dolayı muahaze olunmuş) hükümet, bu tahakkümden kurtulmak idi. Bu defa kendisine birinci ( ordu;istediler, ve Çekoslovakya, Brezilya, kumandanlığı teklif edilimce işin sa.(/8p0nYâ, Hindistan, Avusturalya, Ka- mimiyetinden şüphe etti. Muvaffakıyet!nada, İngiltere ve ingiliz amelesi za- İ bir taarruz ihtimalini hatırma bilejrarına olarak keten ve yün mescine Fakat umum! harp bütün © bunları değiştirdi. Eğer İngiliz menbalarını kurulmadı ise bile, mahreçlerini büyük bir mikyasta azalttı, Kömür? İstihsalât bugün daza ar. dir. (Tahminen 225 milyon tona ka- dar) ve istihsal masrafı yükselmiştir. Rakip olarak karşısında birçok kömür memleketleri yükselmektedir: Hindis tan, Japon, Avusturalya, Çekoslovak- ya gibi, Fransa gibi kendisine yetije cek miktarda istihsal yapan © veya Gki ğer rakip kömürleri tercih eden mem-| leketleri de unutmamak lâzımdır. oldu da| (o Kumaşlara gelelim. Bu madde ü- ordu ku.|7erinde dünya istihalesi daha çok kuv- vetlidir. Harp bütün milli hisleri ve bilhassa milli iktısat hislerini yükselt- ti, ziraat ve iktisat noktaj nazarların-! İdan her milletin kendi kendini idare olan birinei getirmedi. Birinci ordu kumandanlığı teklifine karşı! — Artık işler bu hale (geldikten sonra mes'uliyeti paylaşacak adam mi arıyorlar? dedi. mandanlığını niçin kabul de ifade etmiş oldu. Refet paşanm bu sözünden anla- gilıyor ki artık © ordudaki işlerin edilemiyecek dere cede bozulmuş (olduğuna kani (idi, Ordunun başındaki büyük kumandan. larm (neticenin vehametini hissettik- leri için (o kendilerine mes'uliyet ar. kadaşı aradıklarına hükmetti. Bunun İçin orduda mes'uliyetli bir vazife ve mevki almak istemiyordu. Fakat o vakitlerde (bu vaziyette olan yalnız Refet paşa değildi. Büyük millet meclisinde ikinci grupu teşkil eden muhalifler de ayni kanaat ve temayülde (idi. Gazi Hazretleri mü- haliflerin bu vaziyetini şu suretle hi- kâye ediyor: “Muhalifler (ordunun tefessüh ettiğinden, kıpırdıyacak (halde olma dığından, böyle zulmet ve müphemi- yet içinde ( intizarın felâkete müncer olacağından ibaret propagandaları- na çok germi vermişlerdi. Gerçi mec- Jiste Obu telâkki cereyanının yaptığı akisler (zaten düşmanlardan çok yiz- lemek (istediğim harekât noktai naza rmdan faideli idi. Fakat bu menfi propaganda en yakın ve en kani zevat üzerinde (dahi suitesire başlamış, on-| arda da tereddütler uyandırmıştı. On Tarı da kariben yapacağım (taarruz hakkında (ve altı yedi günde düşman, kuvayı asliyesini (omağlüp edeceğime! © Cdair olan İtimadım hususunda tenvir — ve teskin etmeyi lüzumlu gördüm., | » Millet meclisindeki muhalif fi 2 in menfi propagandalarına nihayet vermek (İçin Gazinin söyle. diği tatminkâr © sözler arasındaki su| (altı yedi günde düşmanı mağlüp et- mek) tabirine dikkat etmek lâzımdır. Çünkü bu tabir o Gazinin daha taarru za başlamadan evvel hazırlanmış olan O hareket plânımn muvaffakıyeti derecesi hakkındaki © kannatini göster mektedir. Bununla beraber acaba İ- kinci grupun azası o vakit Gazinin tat- minkâr sözlerine inanmışlar mıdır? Bilâhare o cereyan eden ahvale na! zara buna müspet © sürette cevap ve: iimkün değildir. e Çünkü ha Kkikaten inanmış olsaydılar, ve hareket © lerini bu inanışm icabatma tevfik et. miş bulunsaydılar mecliste ondan sonra (İkilik kalmazdı. İkinci grup © zamana kadar yaptıklarına pişman| olur, birinci grupa iltihak ederdi. Hakikati halde yunan ordu “sunun altı yedi günde kuvayı asliyesi | Bu suretle birinci ordu ku- etmediğini İbaşladılar. Japonya gibi bazıları da hariçte piyasa aramıya bile koyuldu- lar. Binnetice İngiliz ihracatı da o nispette azaldı. Nihayet altan menbalarınin temel direği olan denizcilik de günden güne daha zayıf düşmektedir. İngiliz bahriyesi karşısında rakip o- larak Amerika, Japon, cenubi Ame rika, Alman bahriyesini Obuldü. Ve Holanda bahriyesinin Fransız bahriye- vet olmaktan uzak kaldı. Hulâsa, İngiltere, cenubi Ameri- ka ve uzak şarkta mahvolan Alman ti-i caretinin yerine kendisinden ziyade A- merikanın kaim olduğunu görüp ka-i bul etmek mecburiyetinde kaldı. Bilhassa bu iki geniş sahada olduğu kadar dünyanın birçok yerlerinde de, İngiltere, en iyi vaziyetlerini kendisine müthiş bir rekabet yapan Amerikaya, döstane bir surette terketmek vaziye. tinde kaldı, buna mecbur edildi. Bu mecburiyetlerin İngiliz iktesadi. yatına neye mâlolduğunu bazı rak. kamlar daha İyi göstermektedir: 1913 ile 1927 arasında İgniliz ihra- catı yüzde 21 sukut etmiş, Amerika- nınki ise yüzde 5i yükselmiştir. 1929 da İngiliz ithalâtı, ihracatın- dan 60 milyar fazlalaşmıştı. 1913 te harice tahsis edilmiş olan meblâğ, Lon- dra piyasasına çekilenlerin yüzde 82 sini teşkil ederken, 1926 da, bu, am cak, yukarıki meblağın yüzde 26 sına düşmüştür. Bu suretle iktsadi muvs- zenenin ağır bir zararla kapandığı cr rada bariçten gelen mebaliğ gittikçe azalmış oluyordu. Bu itibar ile son birkaç ay içinde İngilterenin altınları muhafaza için çektiği büyük müşkülâ- tın sebebi kolayca anlaşılır. Binaenaleyh, mall vaziyetini bir de fa kurtardıktan sonra ihracat ticareti- ni düzeltebilmek için, İngilterenin bü- tün iktisadi hayatını tam ve yeni bir teşkilâta tâbi tutması icap eder. Biz, kendi hesabımıza, bu ikinci vaziyeti de, birincisi gibi halledebile- ceğini zannediyoruz. LEON ABENSOUR etmek plânma bir o takım yüksek rütbeli kumandanlar bile akal erdiremezler İse düşman tarafının hiç akıl erdiremiyeceği o pek tabit değil midir? Onun içindir ki (o Anadolu toprak larmı tahliye etmek şartile mütareke teklifine Yunanlılar hiç kulak verme- diler. Büyük Millet meclisi hükümeti nin ve Türk başkumandanlığınm sert larını bir nevi blöf gibi telâkki ettiler. (Bitmedi) si karşısmda olduğu gibi, milletler a-| rasında muvasalayı temin eden kuv- m Hariciye Vekilimiz | bugün gidiyor —m.— Tevfik Rüştü 4. dün Sovyet selareline giderek selirle görüştü Harlelye vekili Tevfik Rüştü bey 31 ağustosta toplanacak olan Avrupa birliği komisyonu müzakerelerine hü- kümetimiz namına iştirak etmek üzere; bugün, refakatinde hariciye hususi ka lem müdürü Kemal Aziz bey (olduğu) halde ekspresle Cenevreye hareket ede-| cektir. Tevfik Rüştü Bey din Sovyet sefa- retine gitmis ve sefir Süri vetini kabul ederek öğle yemeğini se- farette yemistir. ! Bir arkadaşımızı kaybettik İ Istanbalda çıkan gazetelerde İ 30 seneye yakm bir müddet çalışan gazeteci arkadaşlarımız» dan “Rüştü ba- ba,, namile ma- 75 ruf Rüştü Bey © dört aya yakın bir (ozamandan- beri Cerrahpaşa İ hastanesinde te- avi edilmekte idi. Teessüörle ha- İ ber aldığımıza i göre, boş soh- bet, o çalışkan, meslekdaşlarına hizmeti seven bu arkadaş, duçar olduğu rahatsır- lıktan kurtulamamış, cumartesi günü vefat etmiştir. Ölümü vak- tidne haber almamadığı için kendisi hakkında meslekdaşları tarafından lâzım gelen vârife ifa edilememiştir. Merhumun aile- sine, dostlarına teessürlerimizi beyan ederiz Sait Halim Paşanın katli hâdisesi On sene kadar evvel İtalyada esrarengiz bir surette öldürülen sabık sadrazamlardan Sait Halim Paşanın katilleri hakkın€n hadi- se esnasında merhumun yanında bulunan ve şimdi Boğaziçinde oturan bir zatın ifadesi alınmasi için İtalyan zabıtasının büküme- limize müracat ettiği yazılmıştı. “Yeni Gün, refikimizin ver- diği habere göre bu zat İstin- yede oluran Tevfik Azmi Bey- dir. Ve bu hususta hülâsalan Şu izahalı vermektedir ; — Sait Halim Pş. Maltadan avdetinden sönra evvela Paler- moya, sonra Napoliye ve Roma- ya gitmişti, Kendisile orada bu- luştuk. 1921 kânunuevvelinin al- tıncı günü şehri gezmeye çık- mıştık. Akşama doğru dönerken evmizin otuz metre yakınında üç metre uzaklıktaki yaya kal dırımından atılan bir tabanca kurşunile Paşa şehit edildi. Be- | im kutulmam bir tesadüf ese i ridir. Merhum Rüştü B İ Kurşun, bulunduğumuz araba- | | min sağından atılmıştı. Paşa'da | o İarafta oturuyordu. Kurçun tam şakağıra ge'di. Ben o sıra- da tesadüfen yere eği'miş bu'u- nuyordum. Kurşun da üzerimden geçti. | — Katil kurşonu atlıklan sonra i kaçmağa başladı. Bir müddet takip ettim. Yaka layamayacağımı anlayınca vaz geçtim. Bu kususta benim o melümatıma edilmiş değildir. Belki sonra sorar ar bu yakınlarda müracaat bundan | Meclis reisimiz Meclis reisimiz Kâzım Pş. Hz. dün bariciye vekilimizi ziyaret etmiştir. Gayri mübadilier | Şirket tesis etmek istemiyorlar Gayri mübadillerden bazıları tarafından teklif edilen bir şir- ket tesisi fikrinin birçok Gayri- mübadiller (o tarafından kabul edilmiyeceği anlaşılmaktadır. Dün Gayri mübadiller cemi» yetinde hususi bir toplantı yar pılmış ve bu mesele görüşü! müştür. Toplantıya iştirak eden Gayri mübadillerin hemen ekse- risi şirket tesisine taraftar ol madıklarını bildirmişlerdir. Pu fikri ileriye atan zevat şirkete kredi temini için bazı mali müesseselerle temasa geç | mişlerdir. tetkik ettikten sonra red ceva» bını vermiştir. Şirket tesisi mak sad'le yapılan teşebbüslere devam edilmekle beraber alâkadarların ekserisi bu fikre tatbik kabiliyeti olma- | dığından suya düşmüş nazarile bakılabileceğini | söylemektedir- ler, Darülfünunda Barem Verilen karara bir kısım asis- taplar da itiraz ediyorlar Darülfürunda Bareme göre tespit edilen müderris, muallim ve asistan maaşları etrafında de- dıkodular devam (etmektedir. Köprülüzade Fuat Beyden sonra bazı as'stanların ve müderr'sle- rin de Vekâlete müracaat ve bü arda Ferat” ve” Dişçi tek tebindeki asistanların maaşları- mu diğer faköltelerdeki asistan maaşlarından daha aşağı olarak tesbit edildiğinden şikâyet ettik- leri sövlenmekteriir Türkçe öğreniniz! Şark Demiryol'arı kompanya- sı 30 ağus'os zafer ve layyare bayramı münasebetile gündüz ve gece mabsus olmak üzere Yeşilköyden 2,42de İstanbul dan, (geceye) 1,20 kalkacak iki tren lerlip etmiştir. Kumpanya“ nın balkın ihtiyacını düşünerek bu katarları tertip etmesi güzel bir iştir. Fakat ne yazık ki kum- panyanın ku iş için gönder ilânı okurken göfümüze çarpan imlâ ve şive yanlışlarını saya saya bitiremedik. Aradan sene- ler geçti, kumpanyanın öğrem mesi lâzımdır ki: Ağoslos (o değil Bayrami rs Arasinda Aşağidaki Bakirköy Yeni kapi oç Zeytin Lurnu , Ağustostur. Bayramıdır. Arasındadır Aşağıdaki Bakırköydür. Yenikapıdır. Zeytinburnudur. Vv.L, Deniz gezintileri Hilâlinhmerin. Beykoz şubesi ağus- tosun 30 uncu günü bir deniz gezintisi tertip etmiştir. Bu gezintiyetahsis edilen 74 numa. ralı vapur köprüden saal sekizde kalka rak Yalovaya gidecek ve avdette boğaz da bir cevelân yapacaktır. Müstahdimlere verilecek sıhhat cüzdanları Müstahdeminin &ihhat cüzdanı al. mak için verilen mühlet 15 teşrinisani. ye kadr uzatılmıştır . Son günlerde belediye müstahdemin şubesine birçok hizmetçi, aşçı, sütni- ne müracaat ederek beyanname alnıak- tadırlar. Şimdiye kâdar 700 kişiye sıh hat cüzdanı verilmiştir. — naneli ninni SİİRİ ayn ya amana ELİ İlmiye ilani Gazeteciler birliği bir ziyafet verdi Ankara, 26 (Telefon) — 26 ağustos zafer bayramı münâsebetile bugün türk gazeteciler birliği tarafından Gâzi çiftliğinde bir ziyafet verildi. Ziynfette Sıhhiye vekili, Maarif ve- &ili, Ali Sait Paşa, bütün vekâletler erkânı, meb'uslar hazır bulundular. S» kizindi kolordu muzikasınm çaldığı is tiklâl marşından sonra Türk gazeteci- ler birliği namına Neş'et bey o bir nu- tuk söyledi. Buna Ali Sait Paşa ce vap verdi ve bir dakika şehitler hürme ten ayağa kalkıldı. Ziyafet geç vakte >! İkadar devam etti. Haber aldığımıza göre bu ara- | da Selânik bankasına da müra- | caat edilmiş, banka müracaatı | M. Venizelos Atinada seyahatı hakkında yeni izahat verdi Atina, 25 (A.A.) — Atinaya avdet eden M. Venizelos Atina &jansına beyanatta bulunarak, İ son seyahatinde hiç bir ittifak teklif © edilmediğini, £ söylemiş ve Şunu ilâve etmiştir: “Istanbul ziyaretime gelince, Türk tebliği resmisine biç bir şey ilâve etmiyeceğim, Ancak iki bükümet tarafından değil iki millet tarafından da arzu edilmiş olon Türk-Yunan teşri. ki mesaisinin daima daba seme- reli neticelerinden dolayı sevin- cimi ve memnuniyetimi ifade etmeyi lüzumlu #ddederim., Nefia vekili Çankırıda Çankırı, 26 (A.A) — Nafia vekili Hilmi bey buğün Çankırı- İ ya geldi, böyük tünelin inşaatını görmek üzere Yıldırım istasyo- İ nuna gitti. İlk incir ihracı izmir, 26 (A.A) — incirleri- mizden ilk parti bugün merasimi mahsusa İle İzmir limanından Marsilyava gidecek olan Lotüs vapuruna tahmil olunmuştur. İzmirde spor izmir, 26 (AA) — Ankara Çankaya spor klübü birinci ta- kımı bugün saat 19 da şehrimize gelmiştir. ilk maç Altay birinci takımı ile cuma günü yapılacak- tır. Fransız ve İngiliz sefirleri ingiltere ve Fransa büyük elçileri dün bariciye vekili beyi Yeniköydeki (o ikametgâhlarında ziyaret etmişlerdir. —. Sovyet sefirinin ziyafeti Evgünlerde istanbulda bu'u- nan sabık Sovyet Maarif komi- seri M. Lunaçarski ile Madamı şerefine Sovyet büyük elçisi M. Suriç tarafından Böyükderedeki yazlık ikametgâhında verilen zi- yafette Hariciye vekilimiz de bulunmuşlardır. sk lgkmeiii Etnografya cemiyeti Halk bilgisi derneğinin Anadoluda ki şubelerinin hepsi lâğv © ve derneğin ismi (etnoğrafya cemiyeti) ne tahvi & dilmiştir. Derneğin lâğvedilen şubele- ri 19 dur. Bundan sonra cemiyete girecek olan azalar mütehassıs kimselerden olacak ve çalışmayı deruhte edeceklerdir. | Yeni neşriyat | Türkiye ve Krom Türkiye ve Dünya kronlir:. vaziyeti, mevki hakkında Madenciler birliği umu- mi kâtibi Sadrettin Enver Beyin bir eseri İntişar efmiştir Alâkadarlıra tavsiye &detiz. | Kizar “Kızı'cık Dalları, tefrikamiz yazımızın çokluğuna mebni bugün de cedilemedi. Okuyucularımızdan özür dileriz.