7 Ağustos 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

Köylü meselesi Köylü Halil Ef. söylüyor: “ Bu seneki bereketli mah- sulü, bugünkü düşük olmıyan fiyatla satsam bile satabile- ceğim zahire ve hayvan mah- sulâtı ile birlikte ancak (265) lira cağım, böyle de olsa benim açığım 375 liradır. ,, Niçin, çünkü &z istihsal ediyoruz hem de pahalt... Kental ve Hektar Dünyada bir hektar topraktan en çok buğday muhsulü alan memleket Dani markadır. Bir hektardan 33 kental buğday istihsal edilir. Türkiyede bir hektardan 6 kental buğday istihsal edilir. - Almanyada bir hektardan 25, kental. Bulgaristan-i da bir hektardan 13 kental, Yunanis- Türk köylüsü ne ka- dar çalışır ? Türk köylüsü Danimarka köylüsür- nün aldığı buğday kadar buğday is- tihsal etmek için beş buçuk (o hektar genişliğinde bir arazi Üzerinde emek sarfetmek mecburiyetindedir. Halbu- ki Danimarka köylüsü türk köylüsün den yilzde beş (yüz fazla İstihsal £ çin yüzde beş yüz az zaman sarfedi.! yor. Az mesai sarfediyor. İ Ayni nispeti komşularımızla yapa edeceğiz. Bulgar köylüsü bir hektardan bi- zim iki mislimiz mahsul almak için, bizim yarımız kadar çalışıyor. Türkiyede buğday meselesi; umur! miyetle istihsal meselesinin can dama rı! Dünyanın her tarafında dolaşan her tarafını saran buhran (kasırgası bize günlük tedbirler almayı icap ettirir. Fakat bizim asırlık derdi- miz, köylünün seneden seneye azal mıyan as'l derdi budur: Az istihsal € diyoruz, hem de pahalı. Ah şusmuhalefet! Dostum Nureddin birkaç gün ev- vel İzmire gitti, orada edebiyat cemi- yelinde İzmirin münevverleri, şairle- ri, ediplerile bir toplantıda bulunmuş, gilirler okunmuş, edebiyat bahisleri üzerinde münakaşalar yapılmış, Nu reddin de eski ve yeni (omekteplere mensup bazı parçalar okumuş, bura- ya kadar gayri tabii bir şey yok. Fa- kat , ertesi gün bakıyorsunuz meşhur Hizmet gazetesinde bir edöbiyat sahife si çıkıyor, ve Nureddinin senelerce ev- vel — yazdığı bir gazel alayı valâ ile dkuyuculara sunuluyor. Neden yeni bir şiir değil de, bir gazel böyle alayı valâ ile halka sürülü- yor? Bunü fazla odüşünmeğe lüzum yok, çünkü huydur çeker, muhalefet her şeyin geris'ni sever, (o eğeb'yalla bile gazellen daha ileri geçemiyor. SADRİ ETEM Masır Kıralı geziyor Son posta ile gelen Mısır ga- zetelerinin verdiği malümata gö- re Mısır kıralı birinci Fuat Av- rupaya seyahate çıkmışlır. Bu seyahat tamamile gayri resmi | ve şahsi olacak, kıral Vişi de kendini tedavi ettiricek, Misir kıraliçesi de Vittel de kıral ile birleşecektir. Mısır kıralının bu yaz Yuna- nistânı resmen ziyaret etmesi evvelce takarrür etmiş, hatta bunun için lâzım olan tahsisat ta kabul edilmiş, Mısırın Atina se- farethanesinin, kıralı kabule lâyık bir hale getirilmesi kararlaştırıl- mıştır. Son haberlere göre bu ziyaret, senenin sonuna talik olunmuştur. Trakyada mahsul Dün Trakyadan gelen, ahvale vâ- “rakyanm bu yıl mahsulü (maalesef pek zayıf bulunmaktadır. Çiftçinin ekseriyeti ektiği tohumu alamıyacak halde bulunuyor. Bunun esaslı bir sebebi tarla fareleridir. tanda bir hektradan 9 knetal.. cak loursak buna yakın nispetler elde i İhaleleri başlamış, dahili isyanlar, sui Troçki ——— Ispanyâya gidecek 6 Üst tarafı 1 İnci sayıfada | “Sovyet rejiminin düşmanları, Rus yadan nefyimi omüteakip, hasımane hareketlerde bulunmamı beklemişler. İdi. Fakat yanıldılar. “Onun için bu sefer, yalanlar uydurmakla, arzuları- ni yerine getirmek istediler, Onun için Sovyet rejimi (O hakkındaki kanaati. min zerre kadar değişmediğini beyan ederim. Benim komünizm dairesi içinde dostlarım ve en sık: kafadarlarım ile yuku bulan mücadelem, sosyalizmin wmümi meselelerine temas etmez. Bun-| larım temas ettiği noktalar, teşrini. evel ihtilâlimin tahmil ettiği Vazifele- ri tatbik hususunda takip edilecek u- suldür. Gelelim usrl mevzuu bahsedilmesi. ni istediğimiz meselefe. Stalin tarafından irat olünün son nutuk, kapitalizm yoluna O avdeti Jifade etmiyor. Hayır, böyle bir telâk ki tamamile esaserıdır. Bizim önümüzde © kapitalizminden sosyalizme giden bir zikzak vardır. Bu zikzağı katederken bir takım ileri» lemeler ve dönmelere mecbur oluyo- ruz. Bu dönmelere rağmen yol. kate- dilmektedir.. Bu dönmeler, son devir. de Stalin tarafından işlenen hatala. rm neticesidir. Ben bu hataları da- ha evel izah etmiş olduğum için “bu gerilemeler beni hayrete düçar etme- di. Bununla beraber bu gerilemeler, sosyalizmin hedefini terketmek gibi te| kki olunmamalıdır. Bununla beraber “*Stalinin tuttu- ğu yol, hafif kafalı düşmanları mem. nun ettikfen bâğka Sovyet ittihadınn derin düşünen döstlarini dâ inkisara uğratıyor. Birinciler, Sovyet Rusya. da çiftçilerin — kollektifleşmelerinden ve sosyalizmin kuvvetlenmesinden kor-! kayorlar, Beş senelik plân meselesi bir yarış işi oldu. Halbuki muhalif © sol buna razı olmadıktan başka beş senelik plâ-| nın dört seneye indirilmesine “muva-| fakat etmiyordu, Rusyayı süratle * makimeleştirmek için her şeyi yapmak xaruridir. Fa. kat makineleşme plânı dört değil, an-| cak beş, altı, yedi senede tam bir muvaffakıyetle otatbik © olunabilir. Kaptalist cemiyet, daha çok bati bir surette inkişaf etmiş ve daha birçok zikzaklardan geçmiştir. Rugün Soy- yet Rusyanın sağa doğru giden zikza- ğı dahâ eyel işlenen hatalardan ileri gilmiştir. Bu yüzden muvakkat bir zaman için burjuva . kuvvetlerinden! istifade edilecektir. Bununla beraber devletin araziye ve zaruri istihsal va- sıtalarına malik olması, kaptalizmin ihyasını ifade etmez. İl Bununla heraber bu yeni dönüşün, siyasi bir takım tehlikelerden azade olduğunu söyliyemem. İ Troçki daha sonra mesaiden bahse-' derek şu sözleri söylemiştir: | “ Hali hazırda Rus ihtilâl tarihi. nin İkinci cildini yazmakla meşgulüm. Birinci cildin mühim bir kısmı intişar| etmiştir. Daha sonra 1918 senesi için bir eser yazacağım. Çünkü (Fransız ihtilâlinde 1793 senesi ne ise 1918 sene si Rus ihtilâli de odur. Bu sene, büyük müşküller, tehli- keler, ziyanlar senesi “idi. Ihtilâlei kütleler bu sene en müthiş gerginliği hissetmişti. Alman taarruzu bu se ne vuku bulmuş, müttefiklerin müda- kastlar; turörler . almış yürümüştü. Bu eserlerde Amerikanm istiklâl harbini de mukayese farikile tahlil e deceğim. İspanyada vuku bulan © hadiseleri en büyük alâka ile takip ettiğimi söy- lemek zaittir. İspanya (hariciye nazı. rı Lerroux bana vize © vermekte beis görmediğini haber verdi. Yalnız M. Zamora yeni hükümetin teşekkiilüne kadar beklememi muvafık gördü. Ben de ilk fırsatta vize verilmesini iştiye- ceğim.,, Mülâkat bitmişti. Troçki, Amerika Stalin « hakkında yazılan bir kitabı muhabire hediye etmiştir. “Odadan çıkarak merdivenleri iner tem. Güneşten yanmış olan obu kiz, Troçkinin kızıdır. Bogaz haslaliğn- dan Stalin hakkında yazılan bir kitabı Muhabir! kıf bir zatın verdiği malümata göre|mülükata şu malâmatı ilâve ediyor: ken büyük gözlüklü bir kızla karşılaş! Nişantaşı Yangınının Tafsilâtı Itfaiye; yangından sonra evvelki gece ve dün gece sabâha kadar yangın yerinde çalışmış, emniyet tertibatı almıştır. Evvelki günkü Muradiye yans gını . faciasının. büyüklüğü gün geçtikçe birkat'daha anlaşılmak» tadır. Dün yapılan resmi tahkikat zarar ve ziyanın ilk tahminler- den çok fazla olduğunu ve ya- nan yerlerin 74 ev 8 dükkândan ibaret | ulunduğunu meydana çı- karmıştır. e Bunlardan 49 ev 4 dükkân Muradiye, 25 ev 4 dük- kânTesvikiye mahallelerine aittir Ziyan yarım milyon lira Yanan evlerin ekserisini bü- yük ve eski konaklar teşkil et- tiği, bazı evler bütün eşyasile yandığı için zarar ve ziyanın ya- rım milyon lirayı geçtiği tahmin edilmektedir. Yangında bazı aileler pek çok zarar görmüşler ve bir kısmı da eşyasını kurtarmağa muvaffak olduklarından : nisbeten. ucuz kurtulmuşlardır. Ateşin ilk şiddetine maruz kalan evlerde oturanlar hiç bir Şey alamadan evlerini birak- mağa mecbur kalmışlardır. Bun- ların bir kısmı da yangına uzak bir saha Rl eşyalarını Kâğıthane caddesindeki evlere taşımışlarsada “alevlerin da s0- kağa kadar sirayeti üzerine eş- yaları burada yanmıştır. Ezcümle dükkânları yanan 8 esnaf da mağazalarından pek az bir şey çıkarabilmişlerdir. Bun- lardan bakkal Abdullah ve Hü- seyin EF, ler yangın çıktığı vakit mal almak üzere İstanbulda bu- lunduklarından faciadan mahal- leye dününce haberdar olmuşlar dükkânlarımi içindeki bütün mal- ir beraber yanmış bulmuşlar- ir, Kırk anahtar Halil Beyin Kâ- ğıthane caddesindeki kâgir ko- nağı birkaç gün evvel 10 bin Hraya satılmış ve 3 bin Jiram peşinen alınmış, fakat bakiyesi alınmadan konak yanmıştır. Hayskol ve Galatasaray lisesi muallimlerinden Bekir Beyin kü- bik tarzda 9000 liraya yeni yap» tırdığı bir evde bu ârada yan- tır, akat bina beton arma olduğu için heyetile durmaktadır. Bu bina cüz'i para ile sizortalıdır. Asıl yangın çıkan Haşim Beyin evi eşyalarile beraber 11000, kolonyacı Şevki Beyin evi 8000, Hacı Beyin evi 7000 liraya sigor ta edilmiştir. Yangında 74 ev yatmışsa da hakikatte o semtin Harbiye mek. tebi ve diğer yerlere yakın ol ması itibarile aynı evde birkaç aile oturduğundan balen iki üç yüze yakın aile açıktadır. Eşya zayistı Yangında eşya kurtulması sıra- sında birçok çapulcular olduğun- dan eşya sahipleri ancak malları- nm üçle ikisini bulabilmişlerdir. Söylendiğine göre Niyazi Bey namında (oObir zatın o evinden mezarlığa taşınan bir sandık kı- nlarak içinden 3 bin liraya ya- kım gümüş takimı tamamen aşi rılmış, sandık boş bırakılmıştır. Yangın esnasında da buna ben- zer birçok hırsızlıklar yapılmıştır. Karyaşalıktan istifade etmek için yagnın yerine gelen birçok çapulcular girdikleri eylerde cep- lerine eşya doldururken, tel do- laptaki yemekleri yerken yaka- lanmışlardır. Bunlardan Nuri isminde bir serseri de Sivas lisesi tarih mu- allimi Suphi Beyin evinde kırdı- ğı bir elbise dolabından aşırdığı yeni elbiseleri üzerine giyerken için Avrupaya gönderilecek © ve © z8| man Troçki hasta olan karısile yalnız kalacaktır, Troçkinin oğlu İvan Al manyadadır ve babasının neşriyatını idare etmektedir. Troçkinin Avusturyalı bir kâtibi de vardır, kini çıplak tutulmuştur. Yangın yerinin dünkü manzarasi Yangının için için devam et- mesi ihtimaline binaen etfaiye evvelki akşam, dün ve dün ge- ce yangın yerinde kalmıştır. Yangın yeri daima sulanmış, bütün enkaza mütemadiyen su atılmıştır. Buna rağmen ekser yerlerde hâlâ ateş ve dumana tesadüf edilmekte, toprak ve enkaz yığınının altından alev çıkmaktadır. Evleri yanan zavallılardan bir kısmı dün hep yangin yerinde dolaşmışlar , bir avuç kül ve lugla harabesinden ibaret kalan yıgınlara bakarak ağlamışlardır. Bu meyanda bazı yürekler sız- latıcı manzaralara tesadüf edi- liyordu : Ezeümle Bayır soka- ğında AliEf.nin zevcesi olduğunu söyliyen Hayriye isminde genç bir kadın etfaiye hortumlarından sızan suları küçük tenekelere doldurarak evinin o arsasından çıkardığı Okömürlerin o üzerine döküyor, sonra kömürleri men- dilinin içine sarıyordu. Bu kadın çine sanyo senin kendisin merhmeğle. “uğradığı “felâketi de “aklâtinâyı ihmal etmiyordu: 43 senedir bu mahallede otu- ruyorum, Yangın benden 20 ev uzaktan çıltı.Nasıl yaklaştı bile- mem. Ortalığı bir kara duman kapladı. Biz alevi arkadan sey- rederken ateş iki sokak atlıya- rak karşımıza geldi. Bu sokakta iki sıra evimiz dumandan hiçbir şeyi kurtaramadan çayır çayır yandı şimdi bu kömürleri kuru- tup satacağım.,, Zavallı kadıncağız belli kihaile- nin dehşetile aklımı oynatmıştı. Hilâllahmerin yardımı Harikzedelerden hiç kimsesi bulunmıyanlar Raif ağa ve Teş- vikiye camiine yerleştirilmişlerdir. Bunlar 80 nüfus kadardır. Be- lediye, fırka, Hilâliabmer dün akşam muhtacine ekmek peynir dağıtmış ayrıca da ikişer buçuk lira vermiştir. Beyoğlu o kaymakamı oSedat Bey de dün O barikzedeleri ziyaret etmiş, ihtiyaçlarımı sor- muştur. Başvakil ve meclis reisi yangın yerinde Yangın yeri dün şebrin her semtinden gelen binlerce kişi tarafından ziyaret edilmiştir. Bu arada akşam üstü Başve- kil Ismet Paşa Hiz. leri ile Meç- lis reisi Kâzım Paşa Hz. bir taksi otomobilile facia maballine elmişler ve harikzedelerle alâ- kadar olmuşlardır. Yangının asıl sebebi Yangının (sebebi (o yubüru henüz tamamile tesbit edileme- miştir. Yangından sonra kaçan Haşim Obeyin hizmetçisi dün tutulmuş ve polise — Verdiği ifadede elektrik ütüsünü dalgın- ıkla prizde bıraktığını söylemiştir. Yangını haber veren muhtar Nuri Beydir Dünkü akşam gazetelerinden biri itfaiyeye geç haber verildi. ğini, telefon edenin tesbit olun- madığıni yazmışsada yaptığımız tahkikata göre bunun aslı yok- mubtarı Nuri Bey tarafından görülmüştür. Nuri bey diyor ki: —“ Yemekten sonra pence- rede oturuyordum. Haşim beyin evine doğru alev fışkırdiğıni gö- rünce hemen gittim. Kapıda Haşim beyin hizmetçisi ile kar- şılaştım. Elinde bir iskemle tu- tuyordu. Şaşkın bir halde “Ev tuluştu ev yanıyor,, dedi, Bunun üzerine derhal Celâl beyin eyin- den telefon ettirdim. Ben köşeyi dönerken itfaiye geldi. Haşim beyin evinde hizmetçiden başka kimseyi görmedim.,, Haşim beyin ifadesi Halbuki Haşim bey bunun aksini iddia etmekte, evdekilerin korkudan hastalandığını. söyle- mektedir. Terkos müdürü su olduğunu iddia ediyor! Tekos musluklarında su bulun- madığı (hakkındaki (neştiyata karşı şirket müdürü dün bir mubarririmize bunu tekziben şu beyanatta bulunmuştur: — Muslukların susuz olduğu yalandır. Kim aksini iddia ederse gelsin. Ben ona fenni rapor ve aletlerle yangının devamı imed- detince musluklarda su bulundu- ğunu isbat edeceğim.,, ; Bu iddiayı Nişantaş halkı çok gülünç bulmakta ve kabul et- memektedir. Bir kısım halk ve sigorta şirketleri hukuk mahke- mesine müracaatla Terkos şirketi aleyhine dava açmağa karar ver- mişlerdir. Müddeiumumilik ve polisin tahkikatı Dün zabıta ve müddeiumumi- lik Haşim B. ve hizmetçisinden maada birçok kimseleri de istic- vap etmiştir. Şimdiye kadar tah- kikat neticesinde yangında yalnız tedbirsizlik görülmüştür, Mali BR. pelin 2. İm Yangın hakkında vali vesbesiim lediye reisi Muhittin bey şu iza- bâtı vermiştir : — Evler sık; aralarında yan- » gın dıvarı yok, rüzgâr çok.buna susuzluk da inzimam edince yan- gi bildiğiniz gibi büyük bir şe- kil aldı. Yangın esnasında rüzgâr üç defa seyrini değiştirdi. Her seyrini değiştirdikçe itfaiye baş- ka türlü tertibat almak mecbu- riyetinde kaldı. itfaiye yangının itfası husu- sunda uhdesine düşen vazifeyi hüsnü suretle ifa etmiştir.Susuz- luk meselesine gelince bunun için artık me penim söyliyecek sö- züm ve ne de sizin yazacak bir şeyiniz vardır.Terkos ve yangın... Bu mevzu etrafında her şey söylendi ve yapıldı, belediye de bu noktada vazifesini yapmıştır. Belediye fen müdürü ZiyaB. diyor ki: Bir gazetenin yazdığı gibi it- faiye yangın yerine 22 dakika sonra gelmiş değildir. Mamafi havadiste yalan yok, yanlışlık vardır. Yangın telefonla ihbar edildikten üç dakika sonra Beyoğlu itfaiyesi harik yerinde ıspatı vücut etmiştir. Fakat Be- yoğlu itfaiye grup amiri yangı Dın tesssü edeceğini ve bu kuv- vetlerin kâfi gelmiyeceğini göre- rek Istanbul grupundan yardım istemiştir. işte ika sonra harik mahalline gelen. itfaiye Istanbul grubudur. Vaziyeti dün herkes yakından gördü. itfaiye mi haklıdır, terkos mu kabahat- hdır? Herkes hükmünü verdi. itfaiye canla, başla çalıştı. Fakat su olmayınca ne yapalım! yan- gının daba ziyade tevessua mü- sait olduğu ve susuzluk mevcut bulunduğu görülünce denizden su almıya karar verildi. Bu sa- yede bol su alınarak yangın söndürüldü.Ben de susuzluk hak- : kında fazla birşey söylemiye lü- tur. Yangın ilk evvel Muradiye | zum görmem.,