29 Haziran 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

GÜNÜN ——— 7 Yi Tekrar şaha kâlkan at mı lâzım ? Bu parçaları dostum Muzaffer Dündarın bir mektubundan alıyorum: “Mütareke günlerinde idi gazeteler iki taraflı olmuştu. Cephenin bir tara. fınd Alemdar, ve Peyamı Sabah. Ö- bür tarafında Ikdam, Vakıt, Akşam gi bi milli cephenin müdafaacıları vardı, Okuyucular da iki cephe olmuştu. Ga. zeteler, ve okuyucular arasında muha rebeler en ateşli bir şekilde devam e diyordu. Ceplerinde Alemdar ve Pa. yamı Sabah taşıyanlar işgal kuvvetle rini kendilerinin orduları, silâhlarını kendi silâhları O zannediyorlardı, Pe- yâm ve Alemdarcılardan bir zat ta. nırdım, ne zâmün beni görse, elimdeki (Yakıt) gazetesini alır; '— Evlât, derdi daha adam olamı- yacaksınız... Başınıza inen yumruklar, elinizden giden memleketler yetmedi mi, hâlâ mı kandıran şeytanlara tapı- yorsunuz. i İstanbul işgal edildi. 16 martın fa ciasını gördük, ihtiyar adam hâlâ e Jindeki Alemdar ve Peyamı Sabah he- pimize ders vermekle meşguldü. Bir gün Üsküdar postanesi önün- den geçiyordum. İki sarhoş ingiliz sü yarisi koskocaman atların üstünde dört nala ilerliyorlardı. Atların ağzı köpük içinde idi. Nal sesleri, kahkaha ve ingilizce küfürler biribirine karışıyordu. Nal sesleri, kahkaha, ve ingilizce küfrün arasında tostoparlak (şişman bir ihtiyar atların önünden kaçmak is. tiyor. Fakat adımlarmı açamıyordu. Nihayet at şaha kalktı, süvarinin atı iki ön ayağını ihtiyarın başı üstün de dolaştırmağa başladı. Atıldık, adamı kurtardık. İhtiyarın cebinde Alemdar ve Pe- yam hâlâ yan yana yatıyordu. Adım ayıldı ve ayıldıktan sonra İlk iş o- larak cebindeki gazeteleri yırttı. Ve mırıldandı: w “— Başımı şu ingiliz atının nalın- dün güç kurarttdtım ondan mede u- manın vay haline. Bugün vaziyet aşağı yukarı ayni- dir Bugünkü muhalefetin elindeki ga- yartıp normal adam olması £ çin bir işgal mi beklemek lâzım! ithalât ofisi Bana diyeceksiniz ki başlığı yanlış! koydun.. Onun adı ihracat ofisidir. Ben size diyeceğim ki bunun adı âthalât ofisidir. Ben anlatayım eğer haklı değilsem derhal serlevhamı de- Ziştiririm. Ihracat ofisi ne ile uğraşıyor? “— İhracat ofisi, Türk tüccarma yalfız malimiz iyidir, mahsulünüz iyi. dir diyor. “— Daha! “— Türk tüccarlarından beş yüz kişiyi Almanya fabrikalarını görmek için seyahate davet ediyor, İhracat ofoso türk tüccarının ına- Imı Avrupada, Amerikada, dünyanın yedi iklim dört köşesinde el âleme ta- nıtmak için açılmıştır. Bizim tüccara malın iyidir demek para etmez dün. yaya söylemeli bu lâfı! Türk tüccarı ni Almanyaya götürmek iyidir. Alman ihracat ofisi hesabıma... Eğer beş yüz kişi seyahate çıkarsa 500X700 liralık fabrikalarından mal alırsa alman fab rikaları beş yüz müşteri kazanmış o Tur. Bundan bize ne? Eğer bu beş yüz kişi siyahate çıkarsa 500X700 liralık yani (375) bin liralık kambiyo harice çıkacaktır. Bu da tasarruf yılında iyi geydir. Biz mallarrmızı dışarıya satmak İ- gin ihracat ofisine muhtacız. İthalât pfisine ihtiyaermız yok. Türkiyede se- nelerdir iş gören ecnebi bankalar, bü- yk ecnebi tcarethaneleri, büyük iş müesseseleri ne güne duruyor, Osmanlı tanzimatçılığınn yapama dığı Mhalât ofisini Hz wi yapacağız dersiniz? SADRİ ETEM olurdu, Buğdaylarımızı kıymetlendirelim Otomobillerin artması bizde hubübat sarfiya- tını azaltıyor Kredi meselesinin bizde buğdey meselesini halledeceğine kani değilim Buğday meselesi üzerine fikirlerine, müracaat ettiğimiz mitahassıs ve tüc- carlırımızın birkaç gündenberi fikir- lerini yazmaktayız. Bugün 'de alâka- İdar bir zakn fikrini yazıyoruz. Du izat diyor ki: “— Buğdaylarımızı kıymetlen- dirmek için müracaat edilecek en mühim ve birinci çare, buğ- daylarımızı temizlemek ve istan- daradize etmektir. Mallarımız çok iyidir. Fakat ayni cinsten birkaç yüz ton malı piyasaya arzetmek halâ mümkün değildir. Buğdaylarımızın içine oçavdar karıştırmaktan tevakki etmek ve karıştırılanların da makine ile temizlenmesini temin etmek ih- mal edilmemesi lâzım gelen işler dendir, Ticaret borsası, bundan altı ay evel bu mesele ile haylı meş- gul olmuş ve teşkil ettiği bir encümende meseleyi esaslı bir surette tetkik ettirerek buğday» larımızın temizlenmesi ve tiplere ayrılması o hususunda mufassal Eri lâyiha tanzim etmişti. Tica- et odasının hazırladığı bu lâyiha Gikli bir tetkikin mahsulü oldu- ğundan tatbikinden memleket namına faideli neticeler istihsal edileceğine eminim. Binaenaleyh bu lâyihanın biran evel kanuni- yet kespetmesi şayanı temenni- dir. Bu lâyiha bugün kanun şek- linde elimizde olmu olaydı, ih- “racat yapmamız İmi âni'da bul Lİ Bkm öm Haber aldığıma göre ticaret borsası, bu lâyihanın yeni mah- sulün idrakine, kadar çıkarılması için iktisat vekâleti nezdinde tekrar teşebbüs ve temenniyatta bulunmuştur. Bizim buğdaylanmıza babrı sefit sahillerinde rağbet ve müş- teri vardır. Bu sene sert buğ- daylarımızın bir kısmını Yunanis- tan ve Adalara satabildik, Yu- nanistan adalarının ihtiyaçlarını bizden temin etmeleri hesapları- na daba uygun gelmektedir. Fa- kat müşteriyi memnun edebilmek için malımızın temizlenmesi ve tiplere ayrılması mutlak surette lâzımdır. Bu taktirde hem ibra- catımız artar ve bem de yakın müşterilerimize malımızı dünya iyasasından birkaç para daha Fazlasile satabiliriz. Türkiyede ekmek (sarfiyatı, esasen fazladır. Halkın ekserisi- »in fakir oluşu, diğer gıda mad- delerini tedarik etmelerine mani olmakta ve fazla ekmek yenme- sini adeta mecburi kılmaktadır. Binaenaleyh istiblâki fazlalaştır- mak için tedbir almağa lüzum yoktur. Unlu yemetlerin ve buğ- daydan yapılan bazı şeylerin yenmesini tamim etmek balıra gelirsede bunun da istihlâkta esaslı bir fark yapacağını zan- netmiyorum. Hayvan yetiştirmek, mısır, ar- pa, yulaf ve emsali hayvan gı- dası sayılan bububatın istihlâ- kinde bir tezayüt husulünü te- min edebilirsede buğday sarfi- yalının artmasına bir âmil ola- maz. Ehli hayvan yetiştirmek düşünülecek bir meseledir. Oto. mobil, otobüs, kamyonların mem- leketimizde bugünkü kadar te- ammümünden evel istanbulda yevmiye 300 ton arpa sarfiyatı yapılmakta idi, Halbuki bugün bu sarfiyat 30 tona inmiştir ve günden günede azalmaktadır. Hiç şüphesiz dahada azalacak- | tir. istanbulda böyle olduğu gibi I Anadolu ve Trakyadada arpa sarfiyatının ayni nispette azaldı- ğını tabmin ediyorum. Binaen- aleyh gittikçe azalan istihlâki arttırmak için manda, sığır, ko- yun ve diğer ebli hayvanatı tek- sir etmek lâzımdır. Memleketimizde fiatlerin düş- mesinde harici rekabetin tesiri gayet tabiidir. istihsalimiz, ihti- yaç ve sarfiyatımızdan fazla olunca dünya piyasasına uymağa mecburuz ki fazlayı ihraç ede- bilelim. Kredi meselesinin bizde buğ- day meselesni ( halledeceğine kani değilim. Mahsulâtın idraki zamanında kredi bulan ve elinde parası olan birçok tüccar ve çiftçi buğdayını bekletecek ve satmak © istemiyecektir. Geçen sene mahsulün idrak zamanında kredi bulan ve parası olan bir takım tüccarlar buğday mübayaa ederek o zamanki fiati muhafaza etmeselerdi, bizde bugün dünya piyasasına uyacak ve ihracat yapabilecektik. Bugünde rekol- tenin ilk aylarındaki fiattan ma- al satmağa mecbur kalmaz- ık. Bizim için düşünülmesi icap eden mühim bir mesele de istih- salâtımız hakkında sıhhatli bir istatistik O yapabilmek imkânmı temin etmektir. Bugün istibsalden sonra bile mevcudiyetimizi an- lamak bizim için muhaldır. Bun- dan dolayıdır ki kredi bulan tüccar ve zürra körü körüne bilmiyerek iş yapmakta ve neti- cede (mutazarnr olmaktadır. Halbuki elimizde sıhhatli bir is- tatistik mevcut olsa bunlara meydan kalmaz. Fiatlerin düşmesi kredisizlik- ten değil, istihsalin istihlâkten fazla oluşundandır. eği NÜ Me — SIYASETİ Borçlar ve tamirat imlâ yanlışı Besim Atalay Bey Valâ Nu- rettin Beye cevap veriyor Akbaba sahibi Yusuf Ziya beyle aramızda geçen dedikoduya (siz de! karıştınız; onun yazısından birtakım parçaları olduğu gibi alarak © altına kendi düşüncelerinizi yazdınız. Ben ona burada cevap verecek de- gilim. Onun bulduğu, sizin de kabul ettiğiniz yanlışlarımı birlikte gözden geçirelim.. Benim yazımdaki cümlede iki tane (nin) ve bir tane (nun) O varmış. O labilir Me Bu bir yanlış mıdır? Bir cümlede “yanlışlık var, diyebilmek o için o cümleyi meydana getiren parçalardan birinin eksik olması gerektir. Benim yazımda böyle bir şey (yoktur. İki (nin) in birisi hitap içindir. Senin ga- zetenin demektir. (Nin)in birisi de izafet içindir. Bir cümlede ayrı ayrı Iki izafetin toplan- ması dil (koralına) kaidesine uymaz mı!. Bunu sizde yazınızın son cümle sinde yü; İmlâ yanlışlarına gelince... Bu da iyi bulunmuş yanlışlardan değildir. Basılıp yazmak lâzım iken ben bası- lüp yazmışım. Bu, yazış eski yazıdan kalma bir alışkanlıktır. Verdiği keli-! mesinin sonundaki (z) harfinin üzeri- ne işaret koymamışım. Bu dâ yanlış-! mış, Beyefendi, iyi biliniz ki unutmu- şum, Bilmemekten değil... (Haktır) kelimesini (haktir) imlâsm da yazmışım, Dikkat buyrulsun yazı) mn başka yerlerinde de bu işaret gö-! rülür, Birçok arkadaşlar gibi ben de (6) nın üzerine elyazısından bir işa- ret koyuyorum. Bu, birçok benzeşme lerin önünü almaktadır. İşaretin bi risi unutulmuş, öbürsü ufak düş müştür. Bunlar yanlış değildir. Yanlış, ke- limeyi bozmakla meydana gelir... Yu suf Ziya Bey (kaplumbağa) kelime- sini (kaplumbaşı) (o yapmıştır. Bunu havi olan bir manzumesini siz de be- yenip almıştınız. (Hulagu) kelimesi- ni (Helâcu) imlâsında yazmıştır. He- le (üslübu beynn) derkibindi pek açıktır. Bu şekil atfa mahsustur. Izafet şeklinde muzafıin son harfinin esre olması gerektir. (Üslübi beyan) (öslübi beyan) ve (selâseti ifade) gi- bi terkiplerin yeri yoktur. Türk di- li Türkçe olmalıdır. Bu gibi şeylerin Türkçe ile bir alış verişi olamaz. Şurası bilinmelidir ki Türk mille- ti siyasi istiklâlini nasıl kurtarmış- sa, dilinin istiklâlini de kurtaracak- tır. Şimdi biz dil istiklâlinin savaşma ve çarpışma (o çağındayız. Uğraşaca- gır, didineceğiz ve kazanacağız. Besim Atalay manya ile diğer borçlular maişet som- yesini indirmek mecburiyetinde idiler. Bunun neticesi olarak Amerikanm Av rupadaki ticareti azim bir tenakusa uğ ramıştır. Bu itibar ile moratoryom ilânı bü- tün milletlerin bütçelerini tevazün et Mister Hoverin moratoryom tekli-| tirmelerine saik olacak ve beynelmilel fini rakamlarla anlamak için vaziyeti şu şekilde muhakeme etmek mümkün- dür. pe ve itibarı yeniden tesise hiz- met edecektir. Moratoryomun tahakkuku ile ul İngiltere her sene (o Amerikaya 33/man senetleri ile ingiliz tahvilâtının milyon isterlin ödemektedir. 1932 den fiatları yükselecektir. sonra ödenecek para her sene 43) milyon isterline yükselecektir. İng''e!ziyeti şu merkezdedir: renin Amerikaya isterlindir. Fransa her sene Amerikaya 7 mil boreu 900 milyon! İngilterenin (o Amerikaya borcu 880 milyon isterlindir. Fransanın Amerikaya (borcu 77i yon ve İtalyaya 4 milyon tediye edi- milyon isterlindir. yor. Belçikanm Amerikaya borcu (80) İngiltere Amerikaya olan borcu ö-| milyon İsterlindir. demek için her sene Fransa, İtalya ve 17 milyon isterlin! milyon isterlindir. toplamakta, bundan başka tamirat be-! almak!cağı iki milyar 252 milyon isterlindir. sair devletlerden deli olarak 16 milyon isterlin tadır. Lehistanın Amerikaya (borcu 40 İngilterenin sair milletlerden ala- Fransanın İngiltereye borcu 771 mi'- Almanyanın Yung plânı mucibince| yon isterlindir. tamirat bedeli olarak verdiği S0 milyon İsterlindi. para İtalyanm O İngiltereye Bu paradan 45 milyon Fransanın) tereye borcu 32 milyon isterlindir. hissesini teşkil etmektedir. İngiliz dominyonlarının borcu 116) Şimdiye kadar Almanyanın ödedi.) milyon liradır. ği tamirat bedeli 500 milyon isterlin dir. İngilterenin Amerikaya ödediği) bütün Avrupa ve Amerikada ne kadar harp borçları da 215,564,000 isterlindir.|derin bir tesir iera edeceğini göster- Bu rakamlar, moratoryom ilânının Tamirat borcunu ödemek için Al-|meğe kâfidir. Hali hazırda beynelmilel borç va- borca 255 milyon jsterlindir. Romanyanm Ingil. Sefanın fıkralarına bu isterler sütün boştu ve üzerinde sütun böyle (görmek nev'inden bir yazı vardı. Sıçağın azdığı ve bastırdığı bir günde biç yormadan fazla ' ğit ve mürekkep sarfedip a Lütfü Beyi gücendi halefet “yolunu bulmak yi şüphesiz Peyamiye aittir... Fakat © keşki (bü | di bu sütununu bembeyaz mak tarzını bu liyakat sahiden muharrir olan z : değil de öteki muhalifler i9 ğ etselerdi de sürüm budalası, halefet gazeteleri üzerinde | buatın kara yazılarını görme e ... 4 Bir münakaşa Bs Atalay B., med ibrahim Alâettin hücum etmek için hiç lüzüm” münasebeti yokken “zaten yazdığın lügat berbattır, vi evlâtlarını cahil bırakıyoı yollu sözler söylemiş, Millet meclisi azasının k larına, zabıt kâtiplerinin e yazık değil mi ki böyle gari; indi tarizleri işitmeğe mah ediliyorlar, Bir lügat kitabının vatan £ cuklarını nasıl cahil bıraktığ” merak ettim. Acaba bir m bunda üç beş imlâ hatası yaf” bu âlim meb'us, yeni imlâf! lügattan mı meşketti? R 1 den koparılmış bir erkek bulunmuştur. Cesedin: üz kahverengi ceket vepantolon, * yaklarında yemeni vebelinde P* muk bir kuşak vardır. Ceset te! süh ettiğinden uzun müddet “ nizde kaldığı tahmin edil dir. Ceketin ceplerinde beş yi ruşla “Cahit, namına kaz. bir mübür bulunmuştur. Şevket efendi ipe Polis ikinci şube memurls” şehrimizde Şevket Ef. iinde birisini tevkif etmişlerdir. p Şevket Ef, Yalova maliye ©” Ur murluğunda bulunduğu espadi | ibtilâs yapmakla ve zimmeti” para geçirmekle maznundur. Bir kalpazan sid Dün Bakırköyünde kalp 2118 para imal eden bir dene geri kalanmıştır. Karabet usta ismin” deki bu adam adliyeye ei edilmiştir. : Rıhtımda bağlı bulunan öneri İ sız bandıralı Jorj vapurun a kömür yükletmekte olan amele” Nuri müvâzenesini kaybedefi iskeleden rıktıma düşmüştür. 5“ : kut neticesiride Nürinin baş! 14” rılmıs, hastaneye kaldırılmıştır. m Ki kumaş Dün mann si ğela gele “ViYE. Ba,, vapuru yolcularından bif madamın üzerinde, kaçak sur. tile şehre sokulmak ei bir top ipekli kumaş çıkmıştı” Kumaş müsadere edildiği da madam hakkında da takibat 74" i