4 Mayıs 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

ş e — 4— VAKIT 4 MAYIS 1931 YT Tİ ismet Pş. kabinesi Birkaç gündür muhalefetin yecanlı haberler.. Sır saklamaktan sırtları kâmburlaş| mış istifhamlar sahifelerin üstünde bi ribirlerini kovalıyor. : Müthiş hadiseler var. Hele bir mec! Mis açılsın! ... Varan bir. İsmet paşa hükümeti ta rihe karışacak! Varan iki. Ümit edilmiyen tebed- düller karşısında kalacağız. * Varan üç. Halk fırkasının büyük kongresinden sonra İsmet paşanm mev kiinde kalması meşküktür, Bu varanları bir hayli daha sayabi lirsiniz. Çünkü Ankara telefonları iş- liyor. Antenlerini havaya kuran havat muhabirler ebabil kuşlarının taşlarım-i dan daha fazla havadis yağdırıyor- lar... 1 Bütün bu sözlerden hâlâ muhalefe. tin bir fikre değil, dedikoduya hasret çektiğini anlıyoruz. Muhalif gazetelerin sözlerini man tık terazisine vurmak imkânsızdır. Ne tatafından tutsanız hesaba gelmez, ki taba uymaz. Diyorlar ki: “İsmet paşa hükümeti tarihe karı- şacak,, müstemleke Türkiyeyi müstem lekelikten kurtaran ihtilâl kumandanı Gazi ve İsmet gibi, hür ve müstemlike olmıyan memleketin reis ve başvekili.! Aİ zaten tarih çoktan kendine mal et- ti. Türkiyenin yarı müstemlikelikten çikma ihtilâli dünya tarihinde yepye- ni ve harikulâde bir harekettir. Bu ha reketin başında olanları bizim dost. lar görmiyebilirler, Fakat heşer fikri- yatı bu hamleyi askerlikte olsun siya-| sette olsun inkiir edemez. Nitekim et- miyor. Tarih şahsiyetsizler için ölüm demektir, “ İsmet paşanın yeni meclis önünde| tekrar başvekil olmasını gayritabii bul mak kıt hafızadan başka bir şey de ildir. Çünkü İsmet paşayı senelerdir ayni hüviyetile gördük. İsmet paşa devletçi, İsmet paşa (o Türkiyeyi yarı müstemlike olmaktan kurtaran siyase tin başındaki adam, » İsmet paşayı inhisar siyasetinde, yol siyasetinde, borçlar mes'elesinde, dev- let bankası işinde, son defa bütçe işin- de ayni karakterle gördük. Büyük millet meclisi açıldıktan son ra İsmet paşa usulen istifa eder, Fa-| kat meclisin ekseriyetine hâkim olan halk fırkası programmı büyük şef da ha on beş gün evvel neşretti. Bu prog ramla İsmet Paşanın icraatı arasında nasıl bir tezat tasavvur (edilebilir? Neşredilen program halk fırkası hükü metinin şimdiye kadar yaptığı işlerin prensipleşmiş ifadesidir. Diyorlar ki: “İsmet paşanm büyük kongreden sonra mevkiinde kalması meşküktür.,, Bu sözü söylemek için bir firkanm te. $ekkülü, bir fıraknın çalışma tarzı hakkında fikir sahibi olmamak lâzım. dır. Büyük kongrenin en mühim işi prensipler ında görüşmektir. Ismet paşa fırkanın umdeleri, pren #sipleri haricinde çalışmış bir devlet adamı vaziyetinde olsaydı o zaman bu sözün belki yeri olurdu. Insanlar rüyalarında ekseriya arzu! ettikleri şeyleri olmuş gibi görürler. Bizim muhalefet uykuda rüyada umduğuna geviş getiriyor. SADRİ ETEM Yeni kibrit fabrikası it inhisar idaresi tarafından iyükderede eski Nektar bira fabrikasının bulunduğu binada yeni bir kibrit fabrikası inşasına inşaat bir buçuk aya kadar bitecek ve fabrika senede 30 bin sandık kadar kibrit imal | edecektir. Bütun Türkiyede se- | nede 24 bin sardık kibrit sar- balon imalâthaneleri faliyette, her saniye, her dakika yeni bir haber.. Muhalif ga zetelerin birinci sahifelerinde bekçi «0 pası gibi iri, iri harfler; heyecanlı he /ikame olunmasını istemiyor. Katalon- ispanya dağılacak mı ? ispanyada bir millet değil bir kaç millet Bu muhtelif m ortaya çıkan mühim bir mes'ele İspân yanın dağılması ihtimali olmuştur. Bu vadide ilk adım Katalonya tarafından atılmış ve bu vilâyette ayrı bir cümhu riyet ilân edilmişti. İspanyanın birkaç parçaya dağılma sı meselesinin menşei İspanya yarıma! dasının tek bir millet ile değil, fakat müteaddit milletlerle meskün olması. dir, İspanyanın nüfusunu tetkik eden â- Galiçyalılar, Endülüslüler, oAragonis- İler, Valensiyenler, Kastiyalılar © ara Ismdaki farkların, herhangi yabancı iki millet arasındaki farktan çok fazla olduğunu izah eder. İspanya halkı bu suretle biribirin- den ayrıldığı gibi, lisan itibarile de bi. ribirinden ayrılır. İspanyada hiç ol. mazsa, dört ayrı lisan konuşulmaktar dır. Bunlar, Bask, İspanyolca, Portekiz! ce ve Katalan lisanıdır. Katalonyalılara göre İspanya lisan larından herbirile konuşan her millet kendi mukadderatına hâkim olmalı ve, bunlar bir federasyon teşkil etmelidir- ler, Hali hazırda bu ölkelerin bir kısmı muhtariyet istiyor, kimi onu istihdaf lediyor. Fakat bu vadide en fazla hara iret ve cesaretle hareket eden ölke Ka- talonyadır. Bunun sebebi Katalan Ji- sanının inkişaf etmiş olması ve Frân- !sız lisanı, yahut ispanyol lisanı ile mu kayese edilebilecek bir seviyeye varmış olmasıdır. Onun asri edebiyatı da can lıdır ve ebedidir. İspanyanın on beşin» ci asırda birleşmesinden mukaddem ona hâkim olan şahsiyetler dahâ faz. ila Katalonyalı idiler, Katalonya, on al Uncı ve on yedinci asırlarda İspanya- dan hürmet görmemiş, on sekizinci #- sırda en şiddetli zulme maruz kalmış, ve ondan sonra kendini toplıyarak şah siyetini göstermeğe başlamıştır. | Fakat Katalonyanın ne yapacağı henüz tavazzuh etmiş değildir. Çünkü Katalanlarm fikirlerinde derin ayrı- lıklar görülmektedir. Galiçyada muhtar bir hükümet teş- ikili için vukubulan temayüller de son zamanlarda kuvvet kespetmiştir. Ga- liçyalıların Portekizlerden müzahereti görmeleri memuldür. Valensiya ahalisi de ayni fikir ile mütehassis bulunuyor. Hali hazırda İspanyada muhtariyet 'Cikri bu vaziyettedir. Bununla beraber! ortada henüz takarrür etmiş bir şey yoktur. Federasyon fikrini kabul veya a- demi kabulü üzerinde mühim münaka-! şalar vukubulmaktadır.. Federasyonun mahiyeti ne olacak? Ve federasyon ne netice verecek? Birçokları böyle bir hareketin İs- panyayı bütün bütün parçalıyacağına| kani bulunmaktadırlar. Bu fikir bed - binlerin fikirleridir. Buna mukabil nikbinler başka tür- lü düşünüyor ve Portekizin de bu fe- derasyona iltihak ve bu suretle bütün adanın bir kül teşkil edeceğini söylü- yorlar, Hali hazırda bu münakaşalar de vam etmekte ve herkes mütaleasını be yan eylemektedir. Bu münakaşalar vuku bulurken İs- panya nüfusu arasındaki dil ve ırk ay rılıkları şüphesiz mühim bir rol oyniya caktır. Katalonya muhtar bir cümhuriyet olduktan sonra diğer ölkeler de onun vaziyetini ihraz etmeyi başlıca hedef addedeceklerdir. Bununla beraber İspanya birliği fikrinin galebe etmesi de son derece muhtemeldir. Bilhassa Katalonyadaki amele bu fikri taşıyorlar, Bunlar neşrettikleri bir beyannamede şu sözleri söylüyor- lardı: “Katalonya milleti, kendisile diğer kardeşleri arasında bir takım hudut ya amelesi, kendilerini, İspanyanın di fedil göre civar memle- ketlerede ihracat yapılacaktır. limlerden Vilyam Atkinson İspanyada! yaşar, bir kaç ayrı lisan konuşulur illetler birbirile geçinebilecek mi ? İspanyada rejimin tebdili üzerine haliftirler. On haliftirler, Onun için bü vadide atıla- !cak adımlar kat'i bir mukavemet göre İcektir. Bu suretle İspanyada federasyon fikrinin inkişafları meraklı bir mahi- yet almıştır, Alfans Parise döndü Fontanbleu, 2 (A. A.) — Sabık Is- panya kıralı, bugün Londradan bura- ya gelmiştir. Alfansın küçük oğlu Kıral Alfons, küçük oğlu Prens Juan'ı Dortmouth bahriye mektebine kaydettirmiştir. Dİ/LERE IKKAT © Paristeki diş teşkilâtı Bundan evvelki makalelerimde (Pa ris hastanelerindeki diş teşkilâtı) n- dan muhtâsaran bahsetmiştim. Hasta. nelerden maada dişçi mektepleri de diş hastalarını kabul ve tedavi etmek tedir. Fakat bittabi mekteplelerin ga- yesi daha ziyade talebe yetiştirmek ol duğu için halkım hastanelerdeki şümul lü ve mebzul istifadesi daha başka o- luyor. Hastanelerde olmıyan diş teşkilâtı nr halk mektepte buluyor. Meselâ çâr İpık ve gayri muntazam çene ve dişle. ri tashihe mahsus servisler, alelâde diş imalâtı, kuron taktırmak, dolgu yaptırmak gibi ihtiyaçlarını halk mek tepte tatmin ediyor, Hastaneler, diş- çiliğin ilk kısmını teşkil eden bu şey- lerle meğgul olmuyor. (Hal ve vakti yerinde olan halk bütün bu diş ihtiyaç larını hususi muayenehanelerde tat- min ediyor. Hususi muayenehanelerde birçok mütehassıslar ve profesörler mü tenddit müavinlerle — çalışıyorlar, ve başkai.) Görülüyor ki'halk, diş için-bu- rada hiç sıkıntı çekmez ve parası yok- sa günlerce ıstırap içinde bunalmaz. Diğer sıhhi ihtiyaçları için de ayni ko laylığa maliktir. Böyle bir memlekette maddi ıstırap olur mu, bedeni nakise kalır mı? Olsa da, kalsa da Jâşey me- sabesinde değil midir? ve bu, hükümet İçilik noktai nazarından şayanı takidr, halkçılık noktai mazarından o şayanı gıpta değil midir? Paris: Distabihi Sijat İsmail Maarifte : Mekteplerin gezintileri Havaların güzelliğinden istifa- de etmek Üzere hersene olduğu » yak MEMLEKETTE Kozlu kasabası Toprakları alında kara elmas madenlerini taşıyan bir varlıktır Hususi muhabirimizden: Zonguldağın Korlu nahiyesi bir sene evvel köy halinde iken iktisadi ehemmiyetine Obinaen bugün nahiye haline kalbedil- miştir. | Zongoldağa demzden ve karadan birer saat mesafedir, Fakat geçen sene Zongoldaktan Kozluya yapılan muntazam bir şosa yolile ve otomobille on dakikalık bir yoldur. Kozlunun ufacık limanında eyi havalarda her gün kömür alan ve nöbet bekliyen bir kaç vapur bulunur. iki yüz haneyi aşan süslü ve zarif evleri küçük muntazam çarşısı ile şirin bir kasaba olan Kozlu cümhüriyet idaresinin fiyizli nurları ile günden güne genişle- mekte, tarakkive inkişaf bulmakta- dır. üç sene evvel vazifeten bulun- duğum Kozluya bu defa gitti- gim zaman tanınmıyacak kadar güzelleşmiş buldum. Kozludan bahsederken çok asri bir şekil- de yapılmış olan dispanser bina- sını ve içinde çalışan genç ve gayretli doktor Reşat Beyi ha- tırlamak lâzımdır. Bir mektep başmuallimliğinden ayrılarak Kozluya müdür olan Fikret B. de genç ve çok çalışkan bir zattır. gözel idaresile az zaman- da halka kendisini sevdiren bu sevimli genç vilâyetin en güzide müdirlerinden biridir. Kozloda eyi bir posta telgraf ve telefon idaresi, maden gümrük ve liman idaresi, polis teşkilâtı vardır. Kozluda Maarif Evvelce kız ve erkek olarak iki mektebi “vardi, Bügün'muh- telit ve muntazam altı muallimli bir ilk mektebi ve iki yüzden fazla talebesi vardır. Kozluda gençlik hayatı da oldukça uyanık bir haldedir, “Gencler derneği,, adında bir spor kulübünün teşkil edilmekte olduğunu memnuniyet- le öğrendim. Kozlu kasabası memlekette sinesinde barındırdığı kara elmas maadenlerile kıymetli bir varlık- tır. Hemen üç bin amelenin ça- lışmakta bulunduğu Sarıca zade- ler, Kasaptarla, inceğiz isimle- gibi bu senede lise ve orta mektep talebeleri 5 ve 6 mayıs- ta mekteplerine en yakın olan mesire (o mahallerine tenezzühe çıkacaklardır. İmtihana giren muallim muavinleri Sıhbi ve sair mazeretleri do- layısile geçen sene: devlet imti- hanlarına giremiyen ilk mektep muallim muavinlerinin evelki gön erkek muallim mektebinde imti- hanları yapılmış ve imtihan ev- rakı vekâlete gönderilmiştir. im- tibana, beşi kadın olmak üzere on dört muallim girmiştir. Bun- lardan muvaffak olanlar ve ola- mıyanlar imtihan evrakının ve kâletçe tetkikinden sobra anla- şılacaktır. Yeni harfleri biımiyenler Maarif (o müfettişleri, (o Millet mektepleri talimatnsmesinin yeni harfleri öğrenmiyenlere iş veril memesi bakkındaki maddesinin tatbikini kontrol etmeğe başla- mışlardır. Muallimler Bulgaristana gidecek Muallimler birliği tarafından bu yaz tatilinde 20 gün devam etmek üzere bir Bulgaristan se- ger amelesinden ayıracak siyasi hudut lara ve siyasi manlalara tamamile mu <a mi yabati tertip olunmuştur. Bu se- yahala her müallim ellilira mu- rindeki şirket ocakları ve bilhas- sa “Kozlu kömür iş şirketi,, yük- sek bir kiymet ve ehemmiyeti baizdir. Üç şirketin iltihadile meydana gelen bu kömür iş şir- keti hükümetin himaye ve müra- kabasi altındadır. Veiş banka- sının bissedarındandır. Kozlu iskelesinde yarım saaat kadar dabile gittikçe elektrikle tenvir edilmiş" birçok şirket ev- leri ve maden ocaği fabrikaları görülür. Bu defa kendi aralarında bir başçavuşun-Esat çavuşun-meb'us seçilmesinden do'ayı Kozlu ame- lesi sürur içindedir. Kozlu ame- leleri B. M. Meclisinde bizim de hakkımızı koruyacak iki meb'u- sumuz var. Yaşasın Cümhuriyet ve halkçı hükümet diyorlar. Koz- lunun birkaç sene sowraki vazi- yeti daha parlak olacaktır. Çün- kü Ankara-Ereyli battı Kozlu içinden geçecektir Bu ümit Koz- ul halkını pek çok sevindirmek- tedir. ar0r100i see MeüN0 0 88 FEMUR 0800 56 B03 Mere SeN ey i ğız! z yö İrini verdile” kabilinde iştirak edebi'ecektir. Muallimler Bulgaristana trenle gidecekler ve oradan Romanya- ya geçerek deniz yoliyle döne- ceklerdir. ape ——— dUzEL Yaşlı reis Mi meclisinin bugün içtimamda en yaşlı © us riyaset edecek. : Dünkü ve evelki günkü gas” i ieler Kars meb'usu Faik bey” Büyük şair Aptulhak Hamit müderris Necip Asım beyler& bahsediyorlardı. Bu arada Fi muhterem ( Ubeydullah Ef. ismi, her nedense, timal ki genç çiftlerin niki kıya kıya üstada bir gençlik livermiştir. ... “Hız, ek gen ında "“Dertmenin P gibi İotiyarca bir > müstear takınan dostum Tah i ni, yahut attığı imza gibi söyl” yelim, T. B. O. yu- evvelki gs Istanbul caddelerinden gördüm; hızlı, hızlı “gidiyordf Omuzundan tuttum: — Yahu, nereye böyle? — Aman sorma, dedi, rada Hız çıkaracağız da işlerile meşgulüm! ii Genç edebiyat hocasının w demek istediğini anlamadım ai belki cahilliğime verir yiy ie madım da. Çünkü bu “ mak,, mastarı dil encilmenisi yeni koyduğu mühim ıstılahlsf” i dan birisi olabilirdi. Anlamış gibi görünerek: i — Eb, oldukça mühim il Allah kolaylık versin! Dedim. Sonradan haber verdiler. #5 pek yakında Ankarada çıkm başlıyacak bir ilim ve san” | mecmuası imiş. Haydı hayırlısı” ... Rüyaları tabir (Gretekerden biri okuyut” i larına bitap ediyor yl — Hanımlar, efendiler, t arada, sırada rüya görün, Rüyada ne görürseniz, biz 1 edelim, yazalım!,, Sürüm temini için başvuru. çarelerden yepyeni ve di açılmamış bir tanesi daha... Bu gidişle yakında şöyle larda görürsek şaşmıyacağı”. “Yarım baş ağrısına okuyucularımız varsa hiç ti düt etmeden matbaamıza bilirler. Gazetemizin üç £ kuponunu gösterenlere molla tarafından kurşun d Yahut: « Kocalarile geçinemiyen kadınlar, yabut pr gün hır gür eden erkekler, ik baamıza müracaat ettikleri |, | dirde kendilerine şirinlik muf si verilir. » dg . i 2 Hali | Ne oluyoruz be yahu Ş yeni fikirleri böyle mi aşıyı” g Geri dönmeğe karar ara ingiltere - Avusturalya ga” daki mesafeyi gidip gelme yeri tile 21 günde kntederti bir rekor yapmak için Ne dan hareket eden tay vil Stak evvelki akşam Yi De de yere inmiştir. jd” Tayyarenin motörü a ğundan tayyareciler dü? kadar tamir ile uğri p muvaffak olamamışlardı”” g0” ingiliz tayyarecileri bs yeli” bir gün gaip ettikleri z rına devamdan vaz g©* . 00 Bugün Londraya har€ ; cekler ve tayyareleri motör taktıktan sonr#