15 Ocak 1931 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

X $ © fikirlerini hulâsa edecek ve fizik © edeceğiz. Birkaç sene evvel labilmesi gayri mümkün addedildişi © hayat uzviyetlerde mevcut uzvi mürek —2— Evvelki makalemizde smai kimyada terakkiyattan bahsetmiş idim. Bu nüs- bada asıl mevzua gelelim. Son zaman. larda kimyagerler ve mütefenninler ne bati veya hayvani hayatım lâboratuyar- da temin edilebilmesinin ihtimal dahi- linde olduğunu söylüyorlar. Filhaki. ka, son günlerde elimize geçen Ameri- kan mecmunlarmdan birinde bir Mek- sika âliminin İdboratuarda (proto- plazm) yaptığını O kaydeylemektedir; Pek mühim olan böyle bir keşfe nit tafsilât henüz neşredilmemistir. Biz Bu makalemizde âlimlerin bu husustaki ile temas zihayat mâhlüklar cevherinin insan elile yapi kimyanm bugünkü felsefesine gibi bu şekildeki mütalealar fantezi telâkki ediliyordu. Fakat buzün üre, nişasta, şeker, hermin ve saire gibi zi- kebat lâboratuvarlarda bilfiil yapıl. maktadır. Bu halde vücutlerimizin ya- pısına giren mevaddın meharet ve bil- Zi sayesinde terkibi bir surette imali imkân dahiline girmiş demektir, Şimdi »— 8 — AKİT 15 Kânünsani 1931 » Laboratuvarda hayat verilebilir mi ?. Yazan: Salih Murat İher bir nâkil, bir hâmilden ibarettir. Hayat hakkında ne | biliyoruz ? İ Hayatım bu tezahiirattır, yani haya- tiyeti ifna etmek pek kolaydır. Bugün bunun uzamasına yardım edilebildiği gibi kısalmasına da muktedir oluyoruz. Fakat esasını ne tamamlıyabiliyor ve İne de hakkile kontrol edebiliyoruz. Ha- İyatın ruhu bizden uzaktadır; ne nere den geldiğini ve ne de nereye gittiğini bilmiyoruz. Bugün bilinen bir şey var. İsa o da hayatın bir uzviyetinden diğer İuzviyete geçmesi yani evvelki hayat ol maksızın sonraki hayatın meydana ge- lememesidir. Yumurta ve civcivi tetkik Bu hayat filinin ne kadar mucizevi ve muammavi olduğunu anlamak için etrafımızdaki zihayat şeylere bir baka lum. Bir palamut dahilinde koca bir meşe ormanının husulüne müsteit bir kudret yaşıyor. Bir kuş yumurtasına bakınız. Ne görürüz. Teşekkül etme: miş protoplazmı madde kütlesini değil mi? Halbuki bu yumurtayı birkaç haf- ta münasip derecei hararette bulundu. rursak kemikli, adaleli, cümlei asabi. | | i E | İ i l © Yi kimya ve biyoşimi erbabı lAboratu- o dahale edilirse hayat eseri göstermi © yenesi bunun hayatiyeti; Mat İC iii ni © gu sual tevarüt etmez mi? “Kimyayer. » derle fizikçiler bir adım daha »tarak © bizzat hayatı neden yapmasınlar.. Protoplazma veuzvikimya Bu kadar muvaffakıyetlere bakılır. © yetin imkânmı reddemiyeceğimiz b gibi m ihtimal dahilinde olduğunu söyliyebili | Tiz. Hayatın esası olup protoplan: is mini alan cevher üzerinde çalışan uz- vardaki muvaffakiyetleri protoplüzm istihsaline mtncer olursa süfli şekilde ki hayatın vücude getirilmesi imkinmme! görüyorlar. Bir noktaj mütaleayı doğru bulmak icap eder. Me nazardan bu selenin izahı için basit sebepler hili $a hilkat işinde böyle bir muvaffak. İyesi tam bir halde bir mahlük çıkar — küçük gözlerile yiyeceğini görür, et irafı musyeneden geçirir. Civciv, velev kuluçka makinesinden “çıkmış olsun, yine böyle değil midir? Süfli protozoan yahut amibin harekâtını tetkik edelim? Sürünür, gıdasını bel'eder, büyür, im; asama uğrar, tekessür eder. Çansiz| madde havassının tetkikinde görülmi- yen şeyleri bunlarda görürüz. Hayat muamması ve insan Hayatım ulvi şekillerine ve bilhassa insana geldiğimiz zaman hayatiyet mu amması o nispette büyür. Burada fik- rin tezahüratma şahit oluyoruz. Fikir kendine nazaran şuurlu ve hayat kıs değil mi? Seyyaremizin bir vakitler)! azami itibarile şuursuz olmasına müzap halindeki maddeden, hatta mu '25men hayat ie fikir EMSAL DE — teşehhip gazdenibaret olduğu şüphesiz sas! fark yok gibidir. Oliver Loc gibi © di. Böyle bir gaz kütlesinin bildiğimiz hayatm mevcut olamıyacağı şüphesiz. hayatın Şuur zirvesi gibi görüyorlar.) madde tuzağma düşmüştür. Binaena- dir. Binaenaleyh mahiyette bir neyi ye Dunlar, diğter tabirle, inkişaf muhte-|eyh belki birkaç asır sonra İyi ve ran âlimler hayatı fikrin esası ve fikri de İsahut fiziki bir aletinden gayri bir şey İdeğildir. Oliver Loç buna mlinasip bir farklı, madde ile yakından alâkadar, kendi kendini gösteren ve maksadını ifa ve kendi kendini idare eden fikir,i yahut hayat ve hayatiyetin gizli veti- relerini nasıl keşfedebileceğiz? Fiziki kâinat bitse bile maddenin bitmiyeceği herkesin bildiği basit bir şeydir. İsir veya buna muadil olan bir şeyi hesaba katmak icap ediyor; güzel lik, zekâ, emel, iman, ümit ve muhab- bet gibi ültra maddi şeyler de madde ile olan iştirakleri, tedüileri dolayısi- le bizce malümdur. Meselâ ziyanın is- rin ihtizazından yahut kuvantomdan ibaret olduğunu keşfettik; fakat gör-i düğümüz sey bizzat ziya deği! ziyanın tenvir ettiği maddedir. Eğer inandığımız veçhile isir veya mekân mevcut ise bunun namütenahi olması lâzımgelmese bile idrak edebi. leceğimizden fazla kudretle mahmul yani mahuf bir kudret membar olması lâzımgelir. Filhakika kâinatın beher santimetre mikâbına isabet eden kud- ret on milyarda 1.95 erg kadar kücük ise de bir de kâinatın azametini göz ö- nüne getirirsek bu rakam çok ve pek çok büyür. Madde ve şahidi olduğumuz Kudretler isri kudretin pek cüz'i ve mü tebaki bir kesrinden ibaret olap bu is- ri kudretin zaif tezahürlerinden gayri! bir şey değildir. Esir ne ile meşbudur ? Oliver Loç bilâhare Jeans gibi âlimlerin yapmış oldukları spekülâs- yona nazaran hudutsuz ve kudret ile dolu olan bu isir yüksek derecede ha- yat ve fikir diyebileceğimiz bir şey ile meşbu olup bundan istifade etmekte- dir; bu bir idenl ve semavi yurt olup idrak ettiğimiz hayat ve fikir bu şaha ne şeniyetin asgarı maâmütenahi bir kesridir. İsir de bu ulvi fikrin nakili tabir olarak (Ruh — Spirit) diyor ve ruhun her şeye nüfuz ettiğini ve dahili olduğunu ve eşyayı idare ve muhafaza ve mer'i şekline vazettiğini kabul edi- yor. Oliver Loç fiziki isrin tamamen ve fiziki manasile hayat ve fikir ile alâ kadar olmak üzere, mevcudiyeti kana- atini besliyor. Bunu büyük bir hayat membar addedebillyor ve müteferrik ferdi parçaların — güya bir depodan eşya çıkarıyormuş gibi — vakit vakit! bundan ahzeylediğini iddia ediyor. Ha- yat filhakika tevlit edilmemiş, belki | Divanı harp reisinin beyanatı (Üst 'taratı ( İnci sayıhamızda! verilen 165 kişidir. Enevel, diri olarak yakalanan üç mürteci hay- dut muhakeme edilecektir. VESİKASIZ İMAMLAR Menemen, 14 (Vakıt) — Kaza dahilinde vesikasız imamlık ve ha- tiplik yapan köy hocaları hakkın- da kanuni takibat yapılacaktır. Bunlardan Harmandalı köyü hoca s: ile diğer birkaç hoca tevkif edil di VAKİTSİZ SOKAĞA ÇIKANLAR Menemen, 14 (Vakıt) — Ta- yin edilen saatten evel sokağa çı” kan birçok kimseler tevkif edildi. KÜSTAHLAR TEVKİF EDİLDİ Menemen, 14 (Vakıt) — Hü- kümet aleyhinde söylenen sakar Ali, Nifli Mehmet ve iki arkada- şı tevkif olundular. Muhakemeler bugün başlıyor Izmir, 14 — Mubakemelerin perşembe günü başlaması takar- rür etmiştir. Evvelce yessizlikten dolayı muhakeme salonuna samiin iri, iremiyeceği mevzubahis erik rg yesinde bu nokta da halledilmiş- tir. Sam'in ve gazeteciler dava- ların cereyanını munlazam bir surette takip edebileceklerdir. Son tetkikat Izmir, 14 — Örfi divanı harp reisi Mustafa paşa, mahkemenin çalışacağı Kubilâiy mektebinde akşama kadar çalışmış, dosya- ları tetkik etmiştir. İstıntak hâ- kimlerinin ellerinde mevcut dos- yalar tekemmül etmiş ve gece divanı harbe devredilmiştir. Şu suretle adliyenin alâkası kalma- mıştır. Divanı harbe bugüne kadar gönderilen mazounlara ait tah- kikat, sorgu evrakı ayrı ayrı 18 dosya teşkil etmektedir. Gi Kimler, ne vakit muhakeme edilecek? Izmir, 14 — Divanı harp cel- selerinde üç zabıt kâtibi bulu- tirenin cereyan etmiş olmasına, hoşa. lif safhalarında bulunan ayni Şeydir.İdemanlı bir tuzak kurarak esiri hayatı fan münasip surette ihzaç edilmiş rna.| Bunlardan hiçbiri muğlâk maddi cev-İyunun dahiline düşürerek maddi şek. de yahut protoplazmla ilk defa kendini Yerin sırf bir neticesinden ibaret değil|ıa sokmak imkân dahiline girebilir. cereyan eden hir hadisenin halde te. © Kerrürü imkân dahilinde değil midir? Yahut bu vetirenin istikbaldeki fessu- Jar tarafından daha İyi anlaşılmak: ve İdare edilmesi kabil değil midir? Maamafih insanların bu muvaffakı yetini ve diğer şayanı hayret şeylerin meydnua gelmesini ümit etmeden evvel bilgisini tezyit etmesi ve hayat muani masile bunun madde dediğimiz cansız cevherlerle olan münasebetini anlama- $ı lâzımdır. Hayat höcres'ni tetkik Evvelâ, hayatın süfli şekillerini göz den geçirelim, Bir tohum sahut ker. hangi bir hayat hücresinin birçok a- tomlarda bir elektrik nevesi etrafında devreden küçük elektrik ozerresinden ibarettir. Bu atomlar muğlâk şekilde birleşerek moleküller ve möleküllerde protoplazm cevherini teşkil ederler, Bu protoplazm zecri bir sureite bilir. Fakat diğer taraftan, bunu ma. sun bir halde muhafaza edersek şahım tebezzür eder, filiz sürer ve'konca ve- rir; etrafındaki maddi âlemden mole- küller ve kudret toplayıp ince ve lâtif bir nebat yahut hayvan yapısı meyda na getirebilir. Bu vetire nesilden nesle İlâ gayrünnihaye devam edebilir. Buna rağmen tohumun yahat mayanın mun- Rİ izah veyn Ifşa edemez. iv Bunun dahilinde öyle girift ve cazip bir şey vardır ki o sayede yalnız ecne bi maddeden yapısını yapmakla kal mayıp ayni zamanda bir mimar ve & nebi mevat vasıtasile muazzam bir dün yaya istediği şekil ve tipi verebildiği gibi — bu binanın muayyen şekilde ve hususi tipte ikamesini kontrol eder. Bu tip bu yapıyı teşkil eden maddi ç cevherlere tâbi olmayıp bir de deruni © gösterdiğine inanmamalıyız. o Mazide Ti” Hayatiyetin aleti rebilir. Beyin hasara gayri bir şey addetmiyorlar, beyni fikrin bil aleti olmayıp bizzat fikir te- lâkki ediyorlar ve beynin harap olma- isile fikrin de harap olduğunu iddia e diyorlar, Oliver Loç bunu kabul etmi- ,. iyor. Bunu bütün müşabehetlerle mua- iniz görüyor. Beynin yakından mütale- ia ve muayenesi bizzat beynin tefekkürü idrak ettiğimiz veçhile maddi şekilde hâsıl eden bir mekanizma olduğunu göstermekle beraber tefekkürü izah edemiyor. Bir orkestradaki bir aletin, yahut bir piyano tellerinin muayenesi bir senfoni veya sonatı anlatmağa kâfi gelmez; maamafih bu aletler bir sen- İfoni veya sonat tezahüratı yahut husu- lü için esaslı şeylerdir. Bir musiki ale- tine hayretle bakan bir vahşi musikiyi anlamış değildir? Ne de musiki mev- celerinin takip ettiği yola balta salla- makla musikiyi tahrip edebilir; belki temsili zedeler. Ayni suretle beynin moleküllerinede cereyan eden vetireleri görebilsek bile vezin bize hoş görün- mekle beraber — bu da bizi bir orkes- itrada maistronun harekâtı kadar fen- vir eder. Kâinat ve madde | te tâbidir. Burada maddi cev., (Bu halde z4hiren maddi cevherden ek e eki | | Neticeden korkulur mu? Birçok kimseler bu neticeden korka Vücut mekanizması dediğimiz Şu)|bilir. Bazıları böyle kendi kendine ça- vücut yalnız harici âlem üzerine nüfuz şan ve hayat yapan bir mekanizme ve tesir icra eden adalelerden mürek-İ yin yaratıcı ve idare edici büyük bir kep olmayıp belki bu adalâtr idare ©-|fikrin kâinattan çıkarılacağını, asır- den ve çalıştıran bir beyin ile cümlei| şardanberi kökleşmiş olan hislerle di- asabiyeyi havi olup his uzuvlarmın ih-| 5 efkirı ahenksiz kılacağını iddin ede tisasile mütehassis olur, Fikir, yahut)bilirler. Bu korkular esassız, mümkün hayatın kullandığı başlıca alet beyinİsüzdür. Bir gün lâboratuvarda tatbi- jolup bu sayede diğerlerinin işlerini gö-İkat sahasına çıkacağını farzettiğimiz uğgarsa yahut nİ-'bu vetire bizzat müessir, kendi kendine zammdan çıkarsa hayatın tezahüratı) cereyan eden bir vetire değildir. Bir gayri tam olur yahut tevakkuf eder.)imyagerin protoplazmı bulup buna Her gün şahidi olduğumuz bu hakikat hayatiyeti zerketmesi bunun bizzat ça- dolayısile bazı kimseler fikri beyinden|r;san makineliğine delâlet etmez. Yük. sek bilgi sahibi, hassas vesaite malik, zeki tasuvvur ve tertip kabiliyetini haiz olduğu şüphesiz olan bu kimya gerin işlerini bilerek ve hesaplı bir su- rette meydana getirmiş olacağı bedihi dir. Binaenaleyh bu suretle meydana gelen hayat süflt olmıyan bir hayat de ildir. Bunu yapan kimyager veya fi- zikçi de berhayat olmak sıfatile bu iş kuvvetli bir fikir vasıtasile hesap et- miş ve meydana getirmiş demektir. Bu hadise gelişi güzel ve düşüncesiz bir; surette meydana gelmiyecektir. Bu ve! tirede istisna teşkil eden bir şey de! yoktur. Böyle bir vetire hatta mütedey- yla kimseleri de memnun etmelidir. Çünkü hadise insanların zihayat mah.) lüklar arasında mümtaz ve şerefli bir mevkie sahip bulunduklarını ve bilfin mevcudatı muvaffakiyetle taklit kabi- liyetini haiz olduklarını gösterir, Aklı: muz başımızda ise bilgi hasusunda her hangi bir terâakkiden korkmalıyız; fen- nin tearkkiyatına karşı koymayıp bu alevi körüklemeliyiz. Çünkü muvaffa- kıyet abidesine vâsıl olabilmek için ye güne yol ilimdir. Müderris Salih Murat nacaktır. Bunlardan ikisi zabıt tutacak, ücüncüsü, lüzum halinde evrakı okuyacaktır. Divanı harp binası, usul veç- hile, bir yüzbaşı kumandasında bir müfrezenin muhafazası altın- da bulunacaktır. Divanı harbin göreceği dava- lar esas itibarile üç kısma aynl- mıştır: , 1 — irtica badisesine bilfiil iştirak edenlerin o muhakemesi ve bunun müşevvik, mürettip ve cürüm şerikleri 2 — lrtica hadisesile doğru- dan doğruya alâkaları olmamakla beraber Kubilây Beyin şehade- tinde seyirci vaziyetinde kalan- lar veya vak'ayı alkışlıyan, şerir- leri teşçi edenler. 3 — Foça kaymakamına taar- ruz hazırlıyanlar ve müşevvikleri. Alkeşleyenler için Kubilây Bein şehadetini göre- rek haydutların bu hareketini alkışlıyanlar için iddianame, ceza kanununun 149 uncu maddesi abkâmının tatbikini istemektedir. 149 uncu madde şudur: “Her kim hükümet aleyhine . halkı silâh ile i$yan veya Türkiye ahalisini burbiri şeyhine silâhlandırarak muketele- ye teşvik eylerse on beş seneden aşağı olmamak üzere ağır hapse konur. Eğer Bü teşvik neticesi olarak isyan Oo ve Asrı Saadet - 3-4 bin sayfa 9 cilttir. FER kiral zühur etmiş ise buna veren veyahur âsilere kumands kim$eler idam olunur. Bu cürümlere yalniz iştirek olanlar altı seneden aşağı olmam re ağır hapse konulur. Ilk muhakeme edilecek kişi kadardır. Hafi celse'erde ektedi! Şi İzmir, 14 — D vanı lüzum gördükçe hafi cel de aktetmesi (o muhte Bütün evrak müddeiumü gönderilmiştir. Zabıt kâtipl€ den Necmi B. Divanı harp kayyitliğine tayin edilmiştir. Yeni tevkifet Menemen, 14 — Foça makamına yapılan tecavüz ” nasebetile Foça mektebi muallimi Cemal ve muslli den Absen Beyler tevkif ec” rek buraya getilmişlerdir. İzmir, 14 — İzmirde isminde bir şahıs irtica bat sinde alâkası olduğu ide tevkif edilerek Menemene olundu. Servetle iki kişinin alâkası olduğu rivayet Bunların da bugün tevkif €* melerine İntizar edilmek! Izmir, 13 — Eşmenin S köyünden ae oğulları Hasan ve Selim ve gene Eşmenin Ortaadana yünden Ahmet hoca ve Ömer, gene Eşmenin Köylü damından çolak Halil D yünden Hüseyin hoca ürere sekiz kişinin n : tarikatinden gizlice çalıştık'” Eşme zabıtasının tahkikatı cesinde anlaşılmış ve bunlar kif edilerek Menemene get mişlerdir. Mevkuflar arasındaki haci nin Akhisarda tevkif edil Hüseyin efendi ile alâkası 6 ve tarikatin o ihyası uzun mubaberatta bulundu! söylenmektedir. Tahkikata nazaran hacı Akhisarda yakalanan hacı seyin ve Mülâyim hocalara muavecnette bulunduğu mıştır. Izmir, 13 — Bugün Kasab irtica ile alâkadar 11 Menemene gönderildi. Bun biri hocadır. Fâhrettin Paşanın Izmir, 13 — Fahrettin hastalığı o münasebetile evden çıkamadı ve Menemen€ i gitmedi. Silâh tahârriyatı Menemen, 14 — Jandaf' kumandanı Ihsan beyin riysf altında jandarma heyeti tari dan silâh teslim müddeti bittiği evlerde tabarriyata başlanmıf” Mevkuflar ne halde? Izmir, 13 — Mevkuflar lerini oturup düşünmekle ve det etmekle geçirmektedi Mevkuflara çok iyi mu yapılmakta, çarşıdan istedi tedarik edilmektedir. «Menemen» hadisesile al” dar olmak özere İstanbulda niden tevkif edilmiş kimse Y' tur. Yalnız Hamdi efendi de biri hakkında tahkikat Y! maktadır. Kendisi istiçvap €“ mektedir. " r di es» Büyükislâm tarihi «# Sadrı İslâm eski harflarladır. t Yazan: İslâm akademisi. — Terceme «'en: Omer Rıza Bf Fiyatı: Bez ciltlisi 1400, meşin ciltlisi 1600 kuruştur. 4 Posta ücreti: Türkiye için 125 hariç için 300 kuruştur. 1 Pedelini bir defada veremiye: Neşreden: Asarı il nler taksit'e de verebilirler. miye kütüphanesi ©