30 Eylül 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7

Türk inkılâbı bu yatak Taribin ve esy ii P Ea Sivasta Gezinin yattığı oda Gazinin yatak odası Sivas lisesinin Üst Okatında m salona bitişik pencereleri caddeye bakan küçü çaya üçücük ve loş İçeri girerken insanı buşuun | ifade edemediği tâ içten gelen | meri ürpermeler sarıyor. Bu uğultulu anı içinde ya şunu düçünebi ii Üni Burası Garinin yatak (odası ve şu köşede beliren şey Ga- zinin yatağıdır. ........ toplanan Mimar kongresinin nihayet bölüüğen ri rada bulunan” enutahhastarıeen yaş Bünü yazmıştık. Bu kongrede Mi Olan mimar bey şu maltmatı vermi, Duş «On ikinci » beynelmilel viral kongresi 25 milletin gönderdiği 230 murakhasla Peştede toplandı ve beş — mesele üzerinde müzakerara bu. d Bu mesi — rden birincisi, mimar ola. rak yetişecek olan Yeni il gelen terbiye ve tahsil sesli idi. e surette alakadar“eden bu mesele üzerin- dde şayanı dikkat neticeler elde edilmiş- tr, Mimariyi en büyük bir hars mües- sesesi “olarak telakki eden Avrupahlar mimarların bögünün tarihini mustakpel nesillere nakleden en kuvvetli birer müerrih olarak kabul ediyotlar. Mimariyi miletlerin kabiliyet ve şereflerinin ifadesi, ruhlar üzerindeki muhiti indban en kuvvetli müessirleri olarak telakki edivor. Yaşa- an neslin manevi ve bedil. terbiyesini ıazırliyan kövvetli bir müessese olarak kabul ediyorlar. Bu itibarla bütün Şehir. leri, köyleri ve hatta fabrika, yol, köprü | ve vessii nakliye gibi bilcümle nafia faaliyezlerini “mimarların kontrolu alara rermiye çalışiyotlar, | Bu itibari mimari miyet atlederek mevcut tahsil | dinde büyük bir rölorm niya çak- | şiyörlar. Kongreye resmen iştirak etmiş Peştede tahsiline ehem- şekli üze- Sulünan (o emilletler kendi memleketleri dahilinde bulunan, genç mimar neslini yetiştiren müesseseler hakkında raporlar verdiler. Bütün raporlarda talabeye verilmesi lazım gelen bilgiler üç mühim nokta üzerinde temerküz ediyordu malümat, malümat, 3 — Mari ve Ikusadi malömet Şimdiye kadar bütün tahsil müesse- seleri kâfi miktarda artisuk ve teknik malümat veriyorlardı. İdari ve Iktisadi maldmatın da talebeye verilmesi yehi rölormun esasatından adeledildi Bilhassa bir proje kompoze edilirken teknih ve artistik etiidlerle beraber iktisadi etüdle- Fe de aynı. derecede kudret verilmesi İdzumu £ kararlaştırıldı. Bilkaşsa talebe malzeme Cinslerini gayet İyi tenıması, gi atlâs üzerine i yatak takımı, bi liği Bir çift kırlantın çiçekleri a- rasına şu beyit işlenmiş: Cihanın catuna af olun in 2 citme insânt,, Süleyman zaman Olsan iler: (korsn bu eyvani,, Karyolanın yanında bir duvar masası, üzerinde bir çift lâmba, yer halılarla döşeli bir, tane de ei asmışlar. Ayak : ucunda etajer, oÜzerlerind il kongrede murahhas Le zevatın resimleri var, K Samıh Bey kongre müzakeratı — .... odasın sağında risk bir (masa, üstünde Özzinin yemek yp çatal Kaşıkla su içtiği bardak- lar ve sürahisi var. ,,, Yüzünü yıkadığı biğes ibrik bu masanın altında duruyor. a İz a ve salonda iki zat ile : dığı resim, diğeri gene Gazinin kongre azalarından yirmi altı ki- şilik bir gurupla alınan büyük kıtada iki fotografı asılı. Bunlardan başka üzerleri halı yastıkla örtülü üç dört tane ba- sırlı sandalyi, İşte Gazinin yatak bu odadaki eşya- gp gre Türk inkilaBı bu yatakta doğdu. odası ve Gazinin yatak odası yanında büyücek bir salon var. Burası milli kongranın toplandiğı yerd Türk milleti filen milli haki, yetini ilk defa bu salonda sabip oldu. Siy, aşının toplan- dığı sale Aİ heybetini ve ilk heyetini muhafaza ediyor. Türk istiklali için söz alan kon- gra azasının bastığı zeminde hala o halılar, oldugu gibi duru- ruyor. Tavanlar genç ve heye” canlı bir milletin heyecanlı ço- cuklarının seşlerinin izleri ıyor. Köşelerden sanki .......05.220 020 j Pe He mimar kongrosindeki murahhaslar bir ziyafotte ucuz ve kolay teknik ması, şantiye ide, i da işin cevzi ve pe si ex bilgilere vukufu a r z eli bilmesi, Yaşadığı devrin si râkteri gibi mühim meseleler aya mat katagorisine ithal edildi yim beynelmilel mv yaunda #lmak zaruretinde / man Türk mimarisi ile bu ii > ve ve bu tahsil Programı ile lie. #iri gitmek ( zaruretindedir ve bölek ei yeçine ve kolay yolu bu gibi beğ ma milel ilim san'ar müesseseleri ji, ire temasta bulunmasıdır. Ka kinci mesele — Mimari tai larları Üzerinde idi, Bütün —— Şu sualler sörulmüşüu: i Si P'ye odaları var mıdır? tirme, imarlar mesleği o cemiyetler ip iplerde Organize midirler. © ei gpemniede Dier mühim noktaları bii iyordu. «velâ memleketin be- e hersi müessesesini vücude getiren kroki bir inzibat ve bir Program altında çoplaimak. Mesleği şeref ve haysiyeti kyş mak, mimarlarda iktsadi vaziyetlerirA) himaye ve azami devecede cihan mimar- sureti halde bul. » Asrın tçtimal za- mesleki memle. ları arasında bir teşriki mesai, Bir çok memleketlerin mimar odaları yekm. Fa- kat muhtelif cemiyetler alrında organize olmamış, bi$ bir memleoet mimarı bu- lunmıyordu. Mühendis ve mimarlar fn nusunu her ne kadar memlekette inşaat apmak hakkını yalnız mimar ve mü- bendislere hasretmişsede bu kanun gene memleketin bedii siması üzerinde mimari hâkim kılamamışur. Kalfa mimarisinin ve mimarların keyfi hareketlerinin önüne geçmek için sıkı bir mimari İnzıbatın vüceda gecrilmesi Zarureti bilful ken- | disini miştir. Şehirlerin tanzim ve teşdekülünde büyük diğer memleketlerde belediye ve devlet kanunlarırdan ziyade mimari odalarının ve mimari ceşkilârlar nnın mesleki İnzıbatlan büyük müvaf- fakıyetler temin etmiştir. Mimarlık tahsilinin ehemmiyeti kadar mümatlafı da bir inzibat alında toplamak asri bir zaruret Olduğu konğrece karara İ tehlikeler | göstermektedir. alınmıştır. Üçüncü Mesele — Hakkı telif mi- msrın artistik mülkiyeti üzerine idi. Bil- hâssa bütün memleketlerde haltedilme- miş olan bu mevzu etrafında hararetli münakaşalar oldu. Mesele bir çok yer . . da hakimiyetini filen bu salonda izh anın bukadar sarahatle dile geldiği hiçbir hadise yoktur ibi | koltugun esmer benzi kadar ifa- ................ TE Sivasta Gazi müzesi VAKIT 30 Eyl 1950 <8 doğdu. Türk milleti ar etti Sivasta tarihi kongre salonu harikaları halkedenler rüyai bir kudretle çıkıvirecekler gibi. Ga- zinin riyaset ettiği kürsü müte- vazi bir tahta koltuk. tab- tlarar ve altın kaplamalı saray sedirlerini tahta ayakları altında ezen mütevazi sandalya sessiz bir mücadele tarihi linde neler anlatmıyor... Üzerinde olurulan, « yaslanılan her şeyin samimi bir dili vardir. Fakat burada igrilen tahta, düşünceden kırışan bir alından daha manalı, iztırap çe- ken çehrelerin ifadesi bu tahta .......... deli degildir... Mili kongrann kararlarını imzalayan kalem ora- da. Istiklal o beyannamelerini yazau hokka bir kenarda... Tür- kiye istiklanın cidal kardeşi olan bu kalem, bu hokka, bu masa- lar, bu sandalyalar ve mektepten İ getirilen ve meçhul askerler gibi İ gözden nihan olan sıralar... Istiklal | barbinin başlangıç dekorunu ta- mamlıyor. Tarihin ve eşyanın bu kadar sarahatla dile geldiğini hiç bir hadise hatırlamıyorum, IM. l İZ inci. mimarlar kongresinden murahhaslarımız döndüler hakkında izahat veriyor | lerde mühim ne noktalar arzediyor. Evvela — Mal kadro dahilinde hakkı telif saniyen, beynelmilel kadro dahilinde bakkı telif. Bir mimsei eseri bir sınıf eseri gibi bir telifdir. Ferdi bir kerssyondur. Bu itibarla bu telif hakkının mimarinin le- hine olarak gerek maddi ve gerek manevi şeref itibarile mahfuz kalması icap eder. Fakat bu telif öyle bir teliftir ki aynı zamanda asrın gerek mal ve gerek bey» nelmilel hususiyetlerini taşır ve beynel- milsi tekniği Kullanır. Bu itibarla telif hakkı karı bir şekilde tesbit etmek güç dür. Fakat bir takım tali meseleler var- dırki meselâ herhangi bir pirojeyi mi ılmadan aynen tatbik etmek, başka bir mimar tarafından yapılan pro- eyi başka bir mimara tatbik ettirmek. r mimar tarafından tatbik edilen proje üzerinde başka mimarlar tarafından tadi- tta bulundurulmak yapılmış olan bir binanın tamir ve tadilinde mimarının rey ve fikrine vaziyet etmemek gibi mesele lerde hakkı telifi korumak mümkündür. marın artistik hakkını ve telif hakkını tanımamak hususunda bu gibi meseleler üzerinde k ler bedeli ve mesleği ör- ganizasyonların inzibat nizamnemeleri ile temin etmek bususat karargir oldu. Her teşkilma bir vazile olarak kabul edildi. P Dördüncü temin senayi ınşaatta mima- ginin hakimiyeti teşkil ediyordu. Asrın karakterisik binalarından ve begünün mebzulsn yapılan inşasundan isi de fabrika binaları ve üzi erdir. maPine mühendislerinin İşin icabat ve zarurellerine göre yapıkları basit ve ip yapiliyor ve yalniz başka tidal plânlar üzeri maksadı teminden bedii ve mis mari dir endişe gözetilmiyön. Bugünün bütün memleketierinde bu bir mesele halindedir. Bu binalarda da mimarinin hakimiyeti bir dertör. Bilhassa şehirlerin etrafında tevessü eden bu senayi mınte- kaları ve mahalleleri şehirlerin bedit ve mimari kıymetleri Üzerinde büyük Bu itibarla mimarların senayi mühendisleri ile müş- tereken (çalışması hususi ehemmiyetle mevzuubahik oldu. Her memleket kendi memleketindeki bu husustüki mesaiden bahsetti. ,Beşinci ve sonuncu mesele — Çok asri bir mevzva dair idi Frenklerin (Akostik Arşitektüral) de- dikleri büyük içtima ve konser salanlar nda aksi seda meseleleri üstünde hs ribattı, Demokrasi (o cihanşumu'leşikici ve yüksek musiki popülarize olduktan sonra büyük müzakere ve konser salöns ları yadmak ve bt salonlar dahilinde ses tevziatını ekut etmek zarüreçini bımsık etmiştir. Büyük opera ve operet Şuione İ tan dram ve komedi salonları, konser salonları, sesli sinema salonları büyük içtima salonlarını inş edebilmek için bu meseleyi etraflı bir surette MEZAFİ dikkate simak zaruret haline gelmişür. Be itibarla bir çök milletler akustik tahribat için (o mühtelif taboratuvarlar vüncde getirmişlerdir. Mekteplerde aku- dk hususunda tedrisat vezermişlerdir. Mesel Paris'te Sorbon'da ve senayi nelise mektebinde birer kürsü vardı Ve bu teknik mektebinde büyük 5 İ lâboracuvar tesis edilmiştir. Fransız mis mari Marsel Oborten ve Güstav Lyon inşa de en makul bir şekil bulmu Bütan bo uzun raporlar verilmiş ve münakaşsiap olmuştur. Bunun haricinde mubtelit asri mese eler hakkında konferanslar tertip edildi Kongreyi tertip eden Macar milli mir marlar teşkilao misalirlerini çok muyais fakiyetli ve külleri bir şekilde ağırladı Bir hafta zarfında şehirin ve memleke- ettikleri * Sale rdır lelerin tarifanına ait ön bir çok yerlerini otomobilleri dirdi. Peşte belediyesi, artistler k Dahiliye ve Maarif vekâler'eri, eröp ettiler, sında çok Sa“ vilâyed muhtelif ziyalet Bütün dünya roimarlan mimt bir müşareket ve tınısıklıklar gerin edildi. Önümüzdeki 18 ünçü kongre Ame rika hükümetinin daveti üzerine Vaşinke ton'da olacaktır. Ameriks bükümetiiiğe vee limanından Ametiksva kadar kafigig ağalarına mahsus bir vapur tahsis etmiş tir. Aym zamanda kongre azası I4üncü köngrenin de ilda toplanmasını arzu ediyorlar. Kendi bu hususta çok calışacağımızı ve bütün dün en meşbur ve büyük mimarlarını m ine etmek bizim için büyük bir şeref milli bir menfaat olduğunu söyliyerek ala sene sonra * İstanbulda bir birimizi selâmlamayı temenni ederek ayrıldık, Zi seg İZÜ Mm biler me in Eide