24 Ağustos 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

TÜst tarafı 1 inci sayıfamızda) retinde yapılan bu neşriyat tevali Fethi Beyefendi mütemadi b hakaktır. serveti naktiye- dir. ediyor. Haddi zatında çok yanlış! nokta üzerinde israrediyor? | İleri Mer lunmakta olan bir takım fikir cereyanlarının hiç karşılıksız olark devam edip|şimdiye kadar bütün * progr. a gitmesi efkârı umumiyede memle- rında, bütün Bimekilmmde omeri ket hesabına zararlı izler bırakabi- gilerimizin ıslahı, hem de mütema- lir. Onun için Fethi Beyefendinin|diyen ıslahı üzerinde yürümek m8 gazetelere verdiği son mülâkata buriyetinde olduğumuzu her fırsat.| kendi mütalealarımızı yaz-|tan istifade ederek söylemiştir. Ez- mak istiyoruz. Mütaleatımıza başlamadan ev-mında şu cümleler'vardır: vel bir noktaya işaret edelim: Fethi Beyefendi dört sene- denberi Pariste bulunuyorlar. Tabii olarak uzakta bulun- dukları için memleket dahi- linde cereyan eden şeylerin m vaziyetini iyi bilmez- er, Memleket haricinde yapılan tet- kikler ve duygular çok defa mem-|rından Iktısat Vekâletince evvelemirde! leket içinde yapılacak yeni tetkik-| tetkik olunmak ve mütemadiyen kon- ler ve duygular ile değişebilir. İh-İtrol edilmek lâzımdır. Bazı mahalli ok- timalki bugün Fethi Bey çok fena|truva ve liman müruriye resimleri tah-| gördüğü bazı şeyler hakkında bir)sisen bu cümledendir., müddet sonra daha başka bir nazar ile hüküm verebilir. Hulâsa Fethijedeceğiz. Vergilerimizin cinsi, teney.| Beyefendi Lozan sulhündenberi bu memleketin mukadderatını elindeltekimül vücuda getirmeğe tutan Halk fırkasımın icraatını ten-| #1Z. kit ederken biraz daha derin ve ya- kmdan tetkikat icra etmelidir. Şimdi Fethi Beyefendinin son mülâkatlarına gelelim; (Serbest Cümhuriyet fırkası lideri şu suretle cümleler İsmet Paşa hüküme- söze başlıyor: “Ben Türk camiasınt tarihin seyrine Sİne İstinat ettiği Cümhuriyet! uyduran Gazinin büyilk inkılâbıne ve) Halk fırkasının vergilerde a- bu inkılâbın tahakkuk ettirdiği muazdalet meselesine ne . kadar zam eserlere en ön safta taraftar veldikka müzahir olanlardanun.,, Güzel. Bunda esasen hiç kimse. nin şüphesi yoktur. Hepimiz Fethi Beyefendiyi böyle biliyoruz. Yukariki küçük mukaddimeden sonra Serbest Cümhuriyet fırkası Jideri ilâve ediyor: “— Benim iddiam şudur: Mevkii Tktidarda bulunan hükümetin malt ve iktısadi sahada takip ettiği yanlış si- meli bugünkü sıkıntılı vaziyeti ihdas! şir. Yani hükümetin yedi 'sene denberi attığı her adım memleketi merhale merhale iktısadi bir çıkmaza Serbest Cak bulunmadığını mı ilân etmiştir ki Bilâkis İsmet Paşa hükümeti cümle 1930 tarihli iktrsat” progra- “İstihsal noktai nazarından' menfi tesirleri olanların tadil ve hatta ilgası lâzımdır. Vergi ve resimlerde yalnız. umumi idarenin mevzuatını düşünmek kâfi değildir. Idarel hususiyelerde, ma- halli ihtiyaç ve'mülâhazalar İle tutu- lan resimlerin umumi ve iktısadi za. rarlar verdiği bazan görülmektedir. Kâide olarak umumi, hususi, beledi herhangi bir resim iktrsat noktai naza- “Islahatı maliyeye bilâ inkıta devem vüü, cibayeti üzerinde mülemadiyen| çalışacar! 1927 kongresinden de şu fık; nazarı dikkate mer AET Yukarıya kaydettiğimiz! tinin ve bu hükümetin kendi- t ve itina ettiğini gös- pie kâfi gelir, N “O halde bugüne kadar içi hükümet bütün mali liye madı?,, diyenler bulunabilir, Fakat böyle bir söz söyliyen adamın da maliye işinden hiç anlamadığını kabul etmek zaruri olur. Asırlar- |danberi bir memlekette teessiis et Jmiş olan maliye işleri baştan başa öyle m kak sene-içindealt üst edi- Hatta diyebiliriz ki, İsmet sokmuştur. Ebediyen iktisadi bir çık) Paşa hükümeti üç, dört sene maz içinde bocalayıp kalamayız. Bu. içinde otuz, kırk sene “içinde günkü sıkıntılı vaziyetten bizi kurtara- cak çareleri aramak, düşünmek lâzım. dır. Neşrettiğim program bilhassa bu gayeye matuftur. Serbest Cümhuriyet fırkasının istihdaf ettiği en büyük emel işte budur. “Yergi sistemi berbattır. Hükümet halkı hiç düşünmüyor. Köylüyü, zürrat âtil bir hale getiren yüksek vergiler iyapılamıyacak derecede bü- YA ider görmiletlir. alnız köylüyü ve çifçiyi ku tarmak için âşar usulünün ilga edil. miş olması İsmet Paşa hükümetinin elinde maliy& noktai nazarmdan şok büyük bir iş gördüğünü isbata kâfi gelecek bir muvaffakiyettir. Buna rağmen Fethi Beyefendi şehirlerde daha garip tezahürler göste. gene köylülerin " vergi yüzünden Tiyor, Boş arsalardan, kiraya verilmi- Ven evlerden bile vergi alınıyor. Yani| Acaba köylüler ve çifçiler hesabı hükümet halkın sermayesine el uzatı çok sıkıntı çektiğini ileri sürüyor. na Fethi Beyefendinin şikâyet et- yor. Bunun neticeleri göz önündedir.İtiği vergi hangisidir? Yoksa Fethi Arsa sahipleri yok yere vergi verme-|Beyefendi İsmet Paşa hükümetini mek için mülkiyet haklarından ferağal ediyorlar. Ve boş kalan evler birer bi- Ter yıkılıyor. Halkı hapsederek vergi toplamak bir marifet midir?,, va ğrusunu sö; liyelim. Biz sile imiz vakit müte- hayyir olduk. Fethi Beyefendiyi tenkitlerinde çok insafsız bulduk. Hatta gazetelerde intişar eden bu sözlerin akşama kadar hiç olmaz- sa kismen tashihi ihtimalini düşün- dük. Fakat bu intizarımız boşa çık- tiğı için biz de kendi mütaleaları- mizi yazmağa karar verdik. Fethi Beyefendi, yedi sene- denberi bu memlekette yapı- lan her işi tenkit ediyor, fakat yedi senedenberi iktidar mev- kiine gelip giden hükümetler arasmda bizzat kendi kendi- lerinin de bulunduklarını ga- liba Or. İm he Fethi Bey hü- kümetinin iş başma hiç geçmemiş olduğu kabul edilse bile gene der- miyan ettiği şekildeki itirazlar va» rit değildir. Bir kere şu ci haten bilinmek lâzımdır: olduğunu, katiyen isli het sara-İminin kayıtlarınâ müracaat ederse İsmet Pa-|bu eN —. gökellirler. En sa hükümeti bugünkü vergilerin ve|doğru bir hesap olar Jstanbulda| İ ai inin tassamen doğru kazanç vergisinde hapis usulüne > : vergi sistemlerinin Kii muhtaç müracaat mecburiyeti ancak beş)simendifer Siyaseti bu hedef âşarı ilga ettiği için mi iki mektedir? ği içinmi tenkit et. sthi Beyefendinin sözlerine bakınca Türkiye Cümhuriyeti da- hilinde maliye memurlarının mükel leflerden tahsil ettikleri “paraların hepsi ancak hapsi eşhas ve “haczi emval suretile alına bildiğine hük- metmek lâzım geliyor. Fethi Beye- fendi lütfen bu hususta biraz ciddi tetkikat. yapmalıdır. O vakit göre- cektir ki hükümete yanlış bir yol- dan itiraz etmektedir. Maamafih biz kendilerine biraz yardım edelim, Memleketin iktrsa- yakın bir surette tasvir eyliyelim: İstanbul vilâyetinde kazanc vergisine tâbi olanların adedi 35,035 kişidir, Fakat bu kadar (kişiden kazanç vergisi tahsil ledilmek için hapislerine mü- racaat edilen kimsenin adedi 50 yi bulmaz. Fethi Beyefendi hapisanci umu- uriyet Firat Liderine Cevap İdi yüz; sekiz yüz bin nüfusu den en sıkıntılı bir muhiti olan İs| Türk milletinin istiklâl olduğunu tanbuldaki vaziyeti hakikate en)elbette jKkendi menabiine istinat et- yüz kişide bir nisbetinde olduğu'varmak gayesine matuf bu- leri olduğu halde zahirde kabili Öyle görüyoruz ki Fethi Beye- haciz bulunmuyanlar hakkında tat fendi İsmet Paşa hükümeti ile bu bik-edilir ki bunlara mütemerrit poktada müttehit değildir. Serbest mükellefler denilir. Sonra bir mü-|Cümhuriyet fırkası reisi Türk mil- kellef hakkında hapis kararı veril etinin istiklâlini muhafaza için as-| mesi o kadar kolay bir şey değildir.İ cari müdafaa şersiti içinde şimen- Bütün bir mahalle heyeti ihtiyari-|diferlerimizin dahil bulunmadığı! yesi bir mükellefin parası olduğul fikrinde bulunuyor demektir. halde vermekten istinkâf ettiğini © Eğer böyle ise bu mesele gazete tasdik ederse ancak © bu mü-İ sütunlarında yapılacak mü kellef hapsedilebilir. ile halledilemez. Memleketin âli Musakkafat gibi emvali gayrilmüdafaası için daha salâhiyettar/| menkule vergilerinde ise hapis)makamlar ve heyetler vardır. Bina- mezubahs bile olamaz çünkü orta-İenaleyh fikrimizce evvelemirde bull da mal vardır, Ve gene İstanbulda|ciheti halletmek lâzımdır. Ondan! yapılan en doğru tetkiklere görelsonra vergileri tahfif etmek için şi- musakkafat vergilerinin tahsilinde|mendifer siyasetinden vazgeçilip mal satmak suretile icraata geçil geçilemiyeceği halli daha kolay bir/f mesi ancak binde birdir. edi mesele halini alır. ” di Bütün İstanbul vilâyetinde| (Fethi Beyefendinin sözleri ara gerek arazi ve gerek musak- İs ye vardır: kafat şeklindeki emvali gayri) © « “Zir memleket iktisadi sahada menkule mükelleflerinin ade-|müstakar bir mevcudiyet gösterirse, di 193,487 kişiden ibaret oldu-İumumi servetini her an bir parça daha! Zuna göre mal satmak sureti-|tezyit ederse camiayı teşkil eden gel le tahsilât yapılması tahmi-|dn hayat seviyesini yükselledilirse nen'iiğ yüz kişi hakkında vaki bilhassa vasati hayat seviyesi refaha ancak o olmuş demektir. zaman istiklâl ve hürriyetin nimetleri- Bunu da gene icap eden yerlerde ne lâyık olur ve ancak o zamandır kii yapılacak tetkikat ile teyit etmek) iasikldi ve hürriyet nimetlerinin zevk- kolaydır. İstanbul vilâyeti gibi Ye-| zerini alıp tadabilirler., i ,olan| o Biz bu sözleri Fethi Beyefendi bir yerde bu Ikadar cebri vergi tah-| bi bir zattan beklemezdik. Eğer) sili hadisesini * bilmiyoruz. adeta) yanlış anlamıyorsak biz bu sözler” memleket yıkılıyormuş şeklinde) gen çu manayı çıkarıyoruz: ! göstermek doğru mudur? Fethi Beyefendi demek İs- Bütün bunlar ile beraber İstan-İ çi vorlar ki, memleket bir kere || i lekğite iktısa- ii zi iddia İse zengin olsun, ondan sonra is- ğimizi de ayrıca kaydederiz. Ha:|tiklâl düşününlebilir. Millet kikaten bütün memlekette de sıkm-|ondan sonra hürriyetin nimet tı vardır. Hatta Giresun gibi hususi|lerinden zevkalabilir. afetlere uğramış yerlerde bu sıkım-| O Eğer anlayışımız doğru ise bu trson sene içinde daha çok hiss€-| fikir de çok yanlış bir düşüncedir. dilmiştir. Fakat bütün bu sıkıntılar Şüphe yoktur ki istiklâl ve hürriyet! rı vergi sistemlerimizin - bütün! serçetten ve refahtan daba evvel) safsızlık olur. yabilsin. Fethi Bey, bizdeki vergi sis-)istiklâl olmazsa her şey hiçtir. Birl temlerine; vergi “nisl ine) memlekette istiklâlsiz milli refah hücum ederken adeta hiç hür tasayvur etek ne ekili müca- kümete gelmemiş, demagoji gelesi esnasında büyük millet mec- ile iş başıma geçmeği kurmuş! isinin kararı ile Gazi Hz. başku- bir fırka adamı gibi hareket|mandan oldukları zaman memleke- ediyor, Yarm kendisi iş başt-|tin istiklâlini müdafan yolunda her na geçerse-mevcut vergileri| kesin servetinin yüzde kırkını al ilga mı edecektir? mak için bir kanun kabul edilmiş- Daha beş altı ay evvel bütün ma- tir. Vakra bügün Tiğ ni a e ai müdafaa için önümüzde bir i liye müfettişlerinin iştiraki ile ka- daha yoktur. Fakat yarm için dai- zanç vergisinin ve diğer bazı ver gilerimizin ıslahı için Ankarada ma vardır. Bir gün böyle bir tehli- ke illetin serveti umu- kongre ekteilidiğini kolayza tah- zuhürunda mi kik edebilirlerdi. miyesinin yüzde kırkını müdafaa milliyeye almak mevki ve mecburi- Bizim“ anladığımız hulâsaten| yetinde kalmamak için bugün bi- şudur: Fethi Bey, İsmet Paşa hürİyaz fazla mali fedakârlık yapmak İkümetinin yaptığı şimendiferlere| daha makul ve daha kolay bir yol itiraz ediyor. İş başma geçerse bul değil midir? Bu fedakârlıklar ile simendiferlerin inşaatını tatil ede-) asgari müdafaa şeraiti cümlesin- rek buradan yapacağı ta âTİden olan şimendiferlerimizi yap” ile bazı vergilerden tenzilât Yap-İmak zaruri değil midir? |,| mak istiyor. Kaldı ki memleketin istiklâlini Fakat burada da büyük bir ba-İye mevcudiyetini muhafaza için taya düşüyor. Beyanalının başında! asyari müdafaa şerniti cümlesin- büyük Gazinin bu memlekette ta-'den elan şimendiferlerimiz ayni hakkuk ettirdiği inkılâplar ile o-İzamanda memleketin milli rağ nun büyük eserlerine ön safta tasİdiyatı için de Hiç meebet ole e raftar olduğunu söyliyen Fethi BeyjBu suretle milletin iktısadi refah, efendi, öyle zannediyor ki, bu eser- inkişaf bulacaktır. lerin en büyüğü ve en mühimmi m Mehmet Asım a1” : Malül gazilere: Malâllere fevziat komisyonundan: Maldi gazilerle. yetimlerine ve şehit ye- tmlerine verilecek paranın tevzi günle- iile mukayyet bulundukları askerlik şu- beleri isimleri o aşağıda o gösterilmiştir. Alâkadarların' bü günlerde müracaat et- meleri ilân olanur: 23 ve 24 ağustos günleri Fatih, 25 ve 26 iğustos günlei Süleymaniye, 27 ve 98 ağustos günleri Kocamustafapaşa, 30 ağustos günü Sultanahmet, İ ve 2 Eylül günleri Eyip, 3 ve 4 eylül günleri Fatih, 6 ve 7 eylül günleri Süleymaniye, 8 ve 9 eylül günleri Kocamustafapaşa, 10 ve 11 eşlül günleri Salanahmet, 13 eylül günü Aksaray şubelerinde, kabul eder değil mi? İsmet Pasa hükümeti Gazi: nin en büyük eseri olan” milli! istiklâlimizi muhafaza etmek! için şimendifer siyasetini bir vasıta olarak telâkki etmek-' tedir. Ve bunu tahakkuk et- tirmek için. Türk milletinin! mekten care olmasa bi- le çene fedakârlık lâzım gel- diğine kani. bulunmaktadır. İşte İsmet Paşa hükümetinin 5.— VAKIT 24 Ağustos 1930 — VAKIT 24 Ağustos Pazar 930 Dahilde Hariçte V aylığı Kuruş 150 — v2 . 750 Göneşin doğuş 5,18 — balı» 18,56 Sabah İleindi Akşam Yatın İmes saz 1216 İSO2 1888 1034 3 e m Radyo: —— Bu akşam Ankarada Riyaseri cümbur Musiki heyeti saat 19 bando : I — Kelarbela üvertur kemeği hspanyol. 2 — Debesi andante kuvatiyor. 3 — Hayden menu. 9 4 — Kalman petpori heelanda kas dınları. 5 — İstiravuz vals binbir gece 6 — Aylenber marş batasız tek- trsiz, Bu akşam Istanbulda Saat sekizden ona kadar alarurka Günün müzayede ve münakasaları A Satılık bir adet Kırım kırması düve — Üsküder Atpazarındı. S: 10. Sinemalar : Alkaza — Saldil kız Alemdar — Kırmızı ok Beşiktaş Hilâl — Verdün Ekler — Ponpeinin son günleti Elhamra — Elem yolcuları Etuval — Aşk zambaği Fransız — Kiti z Opera — Venüs Şık — Mukaddes heykel SüreyyaKadıköy — Bradvsy meladisi Gümrük müfettişliği — Güm- rük mületiş musvinliği için bir kişi müracaat etmiş, dün Gümrük Başmüfet- öşliğinde iratihant yapılmıştır. T. kongresi — Ter. cümanlar: heyeti: umumiyesi bu hafta içinde toplanacaktır. Adliye meslek mektebi — Ankarada tahsil müddeti 9 ay olmak Bzere müstantik ve İcra memuru Yetiş- trmek üzere bir meslek mektebi açılmış tür. Bu mektebe tlebe olabilmek için Makal orta mektep mezunu olmak ve yahut edebiyat, malâmanı medeniye ve ıküsadiyeden İmüban vermek mecburi» yeti vardır. Rüsumat umum müdürü — İhsan B buğün tekrar Yalovaya giderek birkaç gün kalacakur. Çöplerden istifade — Emanet gelecek sene çöplerin bir müteahhit ta- rafından denize dökülmesi cihetine git» miyecek, çöpleri kendi vesaltile denize dökecektir. Polisin ıslahı — Emniveti umu. miye müdürü Tevfik Hadi Bey; polis- liğin bir meslek haline konması için lâzım gelen ıslâhat ve tedbirleri ihtiva eden bir yanın lâyihası hazırlamaktadır. Buna nazaran birinci &n1f polis müdürü 5.500 üçüncü sınıf müdürler de 4000 kuruş asli maaş alacaklardır. Orduda fındık mahsulü — Bu sene Ordu fındık mahsulü döle bir nisbetinde hasara uğramışur. a —— Hizmetçi aranıyor İki kişilik bir aile yanında Zonguldağa gidecek yemek ve çamaşır için bir hiz- metçi aranıyor. Heybelisdada Han sokağı 32 numaralı haneye müracaat olunması, “VAKIT,,a abo- ne olunuz xi a bm ra n as ta: re la ze la dı eb ud im BEER ap » ni i Zİ 1g