31 Mayıs 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

Haydar beyin Haydar Rifat B. aleyhine 4tığı davalardan biri de haka- Mt ve söğme davasıdır. Haka- MX ve söğme davası kaide mu- f <ibince Şahsi dava yolile yani — İevlet davacı olmaksızın açılır. Devlet davacı olmaksı- Zn demek davayı müddei umu- Bi takip etmeksizin demektir. ci umuminin yerine haka- İt gören, söğülen kimse geçer *€ müddei umuminin her dava- haiz olduğu salâhiyeti ele &- geçer, Ne için kanunu cezanın ceza” rdığı fiillerin hepsinde dev- let davacı olduğu halde sayısı #ekiz, onu geçmiyen bir kaç ta- Mesinde devlet davacı olmak is- iyor ve müddei umuminin Yerini yani devlet kendi yerini Mazüra bırakıyor? Bu o sünle möelliflerinden birine ce- Yap verdirelim. Fon Lilienthol derki; “Şahsi dava mahkemelerin müddei umumilerin işlerini hafifletmiye yarar. Zira şahsi davanın verdiği ( rahatsızlıklar 9 kadar büyüktür ki şahsi da- VA işlerinin çoğunun cesasız kal- Wakta oldukları tecrübeye müs- İeniden dermeyan edilebilir. , Fakat devletin şahsi dava yo- lile açılan davalarda yerini mağ- , brakmasını devletin haka- Tet ve söğme suçunu takip ede- bilmek hakkından büsbütün vaz geçmiş gibi anlamak hata olur. Şahsi davanın mevzuu olan suçu hakkında da devlet tıpkı. diğer Suçlarda olduğu gibi dava aç- mak hakkını muhafaza eyler. Şahsi dava mevzuu olan suçları devlet mağdurun elinden takip edebilmek hakkını Muhafaza ettiği içindir ki Anka- fa öddei umumisi Haydar Ri- Beyin Adliye vekiline karşı €ylemiş olmakla maznun Di hakaret ve söğme arının dahi takibini ammenin yg aatleri noktasından üzerine A, Haydar Rifat Bey Ankara di i umumisi tarafından ken- bine açılan hakaret ve vi davasına karşı mukobil ai dava açtı. Haydar Rifat Be- dir astığı karşılıklı dava tabii- ki Ankara müddei umumisi- am değildi. Haydar Rifat ane suçunun mağduru olan 'ye vekili Mahmut Esat Beye ir. vk adar Rifat Beyin adliye ili Mahmut Esat Beyin ha- ve söğme davasına karşı f ak Üzere ve mukabil bir bük, yani (Omutlaka o birlikte molunacak bir dava şeklinde Bize davası açabilir mi? z. meseleyi iki hale göre a â Mahmut Esat beyin Sihin O kendisi (tarafından edilmiş olması © (yani dava hali) ile saniyen umumi tarafından takip nekte bulunmasına (yani amme tez, 1 haline) göre tetkik ede- j Birinci hale göre: Kaide mucibince şahsi Yolile açılan bir davaya aşılacak mukabil bir da- Mevzuu ancak şahsi dava takip edilebilen bir suç * Haydar Rifat Beyin HEAL, F. ! 271: 2 p ifat Beye Cevap zuu da şahsi dava yolile takip edilen suçlardan söğmedir. 2 — Mukabil bir dava aça- bilmek için davacının dava ika- me edebilmeğe ehliyeti olmalı dır çünkü maznun olmak için davaya ehliyet aranmaz fakat şahsi dava açabilmek için dava açabilmeğe ehliyet aranır. Velâ- yet altında bulunmıyan Haydar Rıfat Beyin de mukabil dava ikame edebilmege usuli ehliyeti vardır. 3 — Maznun Haydar Rifat Beyin şahsi davacı Mabmut Esat B. aleyhine mukabil dava aça- bilmesi için Mahmut Esat B. aleyhine ceza davasının ikame- sini ref ve ilga eden, tehir ve tavık eyliyen bir sebep bulun- mamalıdır. Halbuki Mahmut Esat Beyin İzmir meb'usu bulunması dolayısile masuniyeti teşriiyesi vardır. Masuniyeti teşriiye ise cezayı takibatı tavik eyliyen bususi bir vaziyettir. Bunun için dir ki mukabil davanın ikame edildiği Ankara Asliye ceza mahkemesi “ Haydar Rifat B. tarafından bukerre müşteki aley- hine söğme davası ikamesini mütazammın verilen arzuhalin dahi müşteki mumaileyh Mah- mut Esat Beyin memuriyet ve meb'usluk (o san'atına Omazaran aliyesine tevdiine ittifakla karar verildi » diyor. 4 — Mükabil davanın mev- zuu ile şahsi davanm mevzi- unun mürtebit bulunmasi, ber iki mevzu arasında fili sıkı bir. irtibatın mevcut olması lâzım- dır. Mevzular arasındaki fili sıkı irtibatı ise evvelâ davacılarn şahıslarındaki (vahdet vucuda getirir. Bu vahdet Haydar Rifat Beyin açtığı mukabil davada mevcuttur. Çünkü Mahmut Esat Beyin açtığı davada Haydar Rifat Beyle Mahmut Esat B. arasındadır. Mevzular arasındaki fili sıkı irtibatı saniyen işlenmiş olduk- ları zamandaki vahdet ve niha- yet işlenmiş oldukları yerdeki birlik ovücude getirir.' Halbuki Haydar Rifat Beye isnat edilen hakaret ve söğme suçları Mah- mut Esat Beye isnat edilen hakaret ve söğme suçları ile ayni zamanda ve ayni yerde işitilmemiştir. Her iki dava ara- sında hatta sübut vasıtalarının birliği noktasından dava mevzu- vnun tarihi cereyanı ve tehaddüsü noktasından da bir irtibatı yok- tur, Haydar Rifat B.in mukabil davasını kendisine karşı ikame edilen davanın kendisine tahmil eylediği herçi badaat müdafaa zarureti altında açtiğına kaniim. Haydar Rifat B. kanunun “Asıl ve karşılıklı davalar (birlikte hükmolunur.,, demiş olmasından istifade etmeği arzu ediyor. İyi hukukşinas olan Haydar Rifat beyin herkesin bildiği bir haki- kati bilmemesine imkân yoktur, Mahmut Esat Bey Büyük Millet Meclisinden masuniyeti teşriiye- sinin kaldırılmasını yalvarsa da meclis kaldıramaz bunu pek iyi bilen Haydar Rifat Bey: “Ma- demki kanunun emri mucibince mukabil davamı bana karşı ika- me edilen asıl dava ile birlikte Vasti Raşit B. Haydar Rifat Beyin isnatlarına hukuk lisanile cevap veriyor Adliye vekili Mahmut il teşriiyesi yüzünden durduruyor- sunuz asıl davayı da durdurma” nız lâzımdır.,, diyecektir. Halbuki böyle bir iddia doğ- ru değildir. Birisi karşısındakine bir tokat vursa tokadı yiyende mukabele- ten bir tokat vursa ortaya bir birinden ayrı iki suç çıkar. Bina- enaleyh evvelâ tokatı atan ye- diği tokattan dolayı mahkemeye müracaat etse mahkeme tahki- katını “ani davayı davacının atmış olduğu tokata da teşmil edemez ve binaenaleyh davacının atmış olduğu tokat hakkında ne beraet ne de mahkümiyet kararı vere bilir. Çünkü o ayrı bir suçtur. İmdi attığı tokattan do- layı takip edilen maznun yediği tokatın da bir hükme iktıran eylemesini arzu eder ise bir dava açmalıdır. Bu davanında e gibi mutat kaide- r dairesinde ye görülmekte olan davadan ayrı ve mustakil olarak davalar açılması lâzımdır. Mahkeme ister jse ve usulün 230 uncu maddesi ahkamına dahil oluyorsa her iki davayı birleştirir. | Kanunun istisnaen şahsi davanın maznununa suçü- nun mukabili olan suçu mukabil dava janesile görür mekte olan suçun ikinci bir mevzuu ağa O musaade eylemesi hiç bir zaman dava ikamesine hakim olan malüm ve mutat kaideleri ref ve ilga ma- hiyetinde tutulmamıştır. mesuliyet teşriiyeyi haiz olmuş gibi kendisine karşı ikame edi- licek davaları tehir ve mahdut kılan bir sebep varsa şahsi da- (5 vacının maznunun açacağı mu- kabil dava yürümez. İkinci hale görü: Mahmut Esat” beyin davası İt şahsi dava değildir. Mahmut E- |i sat beyin uğradığı hakaret su- İli çunun takibini Mahmut Esat beyin elinden almiştır ve müd- |! dei umumi takibetmektedir. Binaenaleyh ortada şahsi da- va yoktur amme Amme davasına karşı ise muka- |t bil dava açılamaz; çünkü muka- |: bil dava yalnız ve yalnız şahsi /i dava aleyhine açılabilir. (Alman temyiz mahkemesinin 17 teş, ev- 1881 ve 4 mayıs 1883, 22 şeş ev. 1896 tarihli içtihatları | An kara M.U. si Mahmut Esat be- yin açtığı hakaret davasının ta- kibini Haydar Rifat beyin açtı- ğı mukabil davadan sonra de- rubte etmiş ve Mahmut Esat bey meb'us bulunmayıp muka- bil davada yürümekte bulunmuş olsaydı bile amme davasında mukabil dava caiz olmadığından her iki davanın derhal tefriki lâzım gelirdi. Mahkemenin mad- de 230 mucibince davaları tel- rar bi bilmesi hali tabii mahfuzdur. (Lovve Alman ceza muhakemeleri usülü kanununun madde 389 şerbi N. İl) Biz Haydar Rifat Beyin iddi- asında doğru Olduğunu farz edelim ve Haydar Rifat Beyin mevzuunun doğruluğunu faraziye olarak kabul eylediğimiz bu mukabil davasını açmakla ne elde etmek istediğini araştıralim: Haydar Rifat B. Mahmüt Esat B. in cezalandınlmasını istiyor Vası vardır. (si Merkez acentesi. Galata Köprü başında Beyoğlu 2362. Şuhe acentesi: Mah müdiye Hanı altında İstanbul 2740 Trabzon birinci postası (İZMİR ) vapuru 2 Haziran Pazartesi (o12 de (Galata rıhtımından bâreketle İnebolu, Samsun, Gireson, Trabzon, Rizeye gidecek ve Sürmene Trabzon, Tirebolu, Gireson, Ordu, Ünye, Samsun, İnebolu Zonguldağa uğryarak gele- cektir, Hareket günü yük kabul olunmaz. hniaiya postası (ANAFARTA ) vapuru | Haziran Pazar 10 da Galata rhtımından hareketle İzmir, Küllük, Bodrum, Rados, Fet- hiye, Finike, Antalyaya gide- cek ve dönüşte mezkür iske- lelerle birlikte Dalyan, Mar- maris, Sakız, Çanakkale, Geli- boluya uğrıyarak gelecektir. İzmir - hersin sürat postası (MAHMUTŞEVKETPAŞA) vapuru 3 Haziran Salı 12 de Galata o rıhtımından Oo hare- ketle Çarşamba sabahı İzmire gidecek ve akşamı İzmirden hareketle Antalya, Alâiye, Mersine gidecek ve Taşucu, Anamor, Alâiye, Antalya, Kuşadası, İzmire uğrıyarak geletektir. hudanya postası Cuma, Pazar, Salı, Çarşam- ba günleri idare rıhtımından 9 da kalkar, i Yelkenci urun Karadeniz postası Anadolu vpu ? Pazartesi günü akşamı 6da Sirkeci rıhtımın-ji dan hareketle doğru (Zongul- & İnebolu, Gerze, Samsun, fi # dak, i Giresun, o Vakfıkebir, Ordu, ii Trabzon, Sürmene, Of ve Rize) # ye gidecektir. # müracaat. Tel. İstanbul: dan buna imkân yoktur. Yok Haydar Rifat B. tarafında ken- disine tecavüz olunduğunu iddia eden Mahmut Esat B.in uğra- dığı bu tecavüze bizzat Mahmut Esat B.in baksız bhareketile sebebiyet vermiş olduğunu yabut iki taraf karşılıklı olarak biri- birini tahkir etmiş bulunduğunu isbat etmek istiyor ise mukabil davanın yürümemesi buna mani değildir. Hatta Haydar Refat B.in gösterdiği şahitlerden biri- nin Mahmut Esat B. in avukatı bulunması da isbata imkânsızlik vermez. Bir kimsenin şahsında bem müşahitlik ve hem avukatlık sıfatı birleşir bu iki sıfat yekdi- ğerile taaruz eyler ise şahitlik sıfatı tercih olunur; ve şahidin avukatlıkta devam edebilip ede- memesi mahkemenin takdirine bırakılır. e Binaenaleyli ortada vicdan ve nısfet hissini rencide edecek bele milletin adliyesine olan itimadını sarsacak bir ha- dise yoktur. Ul Raşit DİĞ Tafsilât için Sirkecide Yel. # kenci hanında kâin si ar meselem aldi Ol Şükrü Kaya B. ELA ETLE mağdur kalmamasına çalışmak: tadır. Polis müdürümüz değişiyor İstanbul polis o müdürü Şerif B. geçen sene orduya gidecek- ti; ee Dahiliye vekâletinin ri- cası üzerine bir sene kalmıştı. Hazirandan itibaren mumai- leyhin tekrar orduya iltihakı te- karrür ettiğinden polis müdür- lüğüne vekâleten Beyoğlu Kay- makamı Ali Rıza bey tayin edi- lecektir, Verem O hastanesi Verem hastanesi hakkında ya- zılan yazıları okuyorum. İstanbu- "la her halde bir verem hasta- nesi lâzımdır. Bunda gazeteler ve emanet haklıdır ve eski şehre- mini Cemil Paşa tecrübe görmüş tecrübe edilmiş bir zattır, Fikirlerinden ve işlerinden is- tifade edilmelidir. Muhte'if meseleler Belediye cezaları meselesi yeni kanunla halledilmiştir. Vekâlette muamelâla ait bazı küçük lâyi- halar hazırlanmaktadır. Şimdilik valiler arasında bir tebeddül mevzuubahis değildir.,, Kadınlar vali olabilir mi? Bu sirada kadınlara (siyasi haklar verilmesi günün meselesi olduğu için mubarririmiz vekil Beye hanımların vali ve kayma- kam olupa olmıyacaklarını sor- muş ve şu cevabı almıştır; “—Kanunun aradığı evsafı haiz olan her vatandaş ahkâmı kanu- niye dairesinde memur olabilir,,, Dünkü ziyaretler Vekil bey İstanbula çıkınca doğru vilâyet makamına gitm'ş ve burada bir müddet istirahat” ten sonra Muhittin Beyle Girlik- te hazırlanan hususi otomobille Cerahpaşar hastanesine gitmiş ve yeni yapılan inşaatı teftiş et- mişlerdir. Su meselesi Otomobil bundan sonra Edir- nekapı surlarında bir tur yaptık- tan sonra Fatihe gelm , Şükrü Kaya bey burada etfaiye gara- Hİ jını ve tesisatı tetkik ederek ef- #| rada bir yangın tecrübesi yap- urwış ve İstanbulu harap eden yangınlarla onun ezeli derdi ©- muharririmize şunları söylemiş- lerdir: Yangınlar ve İstanbul “— Istanbul yangından çok zarar görmüştür. Bele-iyenin bü- tün himmeti her şeyden evvel milli servetleri mahveden yangınlarla uğraşmak olmalıdır. Su işinin belediyeler tarafın- dan yapılması, halkın mümessili olan belediyenin malı olması esa- sı prensiptir. Yeni belediye ka- nununda bu prensip yapılmıştır.,, Şükrü Kaya Bey dün akşam üzeri mezbahayı da gezdikten sonra Modadaki evine dönmüş” tür. Mumaileyh bugünkü içtima» da mühim bir nutuk söyliyecek ve akşam Turing kulüp azaları şerefine Tokatliyan otelinde bir suvare verecektir. Vekile refaket edenler Dahiliye vekili Şükrü Kaya Beyle birlikte dahiliye kalemi mahsus (Omüdürü İsa, (sabık nüfus müdürü umumisi Aptül muttalip Beyler de Ankaradan şehrimize gelmişlerdir. 7 4 ic a ti li ex,