15 Nisan 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

Yetirenler ve bitirenler davası Davaların çoğu işten fazla Özden hoşlananları (alâkadar “*der. Dünyanın dört köşesini ilya “yetirenler ve bitiren- davası» hem iş, hem de söz sblinin, hepimizindir. Her insan İsyatın bitmek tükenmek bilmi- Yen bu davasına karışır. Çünkü, herkes, rü'yet zama” , b ber gün, mahallijrü'yeti de her Bu davanın bahse mevzu al- ğımız celsesi, tek başına bir ulu ve lâyezal davayı müradedi- PE birliği ve iş birliği “Kooperatif, memleketimizde N davanın ister başı boş, ister- bir vukuf ile, içine girmiş dem en salâhiyetlisi, hem de en gelenidir. İk Bu nurlu ve uğurlu kitap, bir b Türk köylüsü, Türk münevve- e» hepimiz “birisi,, nin çıkıp, ai bünyemize biçilmiş kaltan Kar davaya hükmünü ver- Yel mührünü basmasını, bize ©, Söstermesini bekledik. yy rant bankasının idare mec- beş doktor Cevdet Nasuhi “fendi, işte bu (birisi) der. Bu €ser devrim.z.n ve günü” da eridi. Doğumu, tesa- Böy, Zil ihtiyaç neticesindedir. ii Türk dilinden böyle bir Suduru farzdır. v Yag tirenler ve bitirenler da- en gür seslisidir. Zira | bir hüccetin vücudü ve- | | tısat tarihinin bu sakin ibtilâl- lerinden biz ibret ve kuvvet alıyoruz. Bu ağır başlı eserin ana kıy- meti, yalnız bir meslek mekte- binin bütün iddialarına cevap veren, ilmi cephesinde değildir. luş yolunu iyice tanımış, uzun uzun, için için, memleketini dü- şünmüş bir Türkün elinden ve kafasından o çıkmış (olmasıdır. «Yetirenler ve bitirenler davâ- sı » nin bu mümtaziyeti bötün | şüphe ve tereddütlerin üstünde- dir. Bu kitap, kooperatifçiliği kendisine iş edinmiş, bunun'a yuğurulmuş, tarihini, nazariyatını ve bütün toplu hüviyetile bunu benimsiyerek müteaddi bir hale getirebilmiş, öz'ü gürel ve sözlü bir Türkün eseridir. « Kooperatif » - ahlâki bir eserdir. Zira; bu eser bizi el ve iş birliğine beraber çalışmıya inan- dırıyor. Birlik, beraberlik müte- kabil yardım hislerimize hitap e- diyor. Beşeri ihtiyaçlarımızın in- | sani bir şekilde masıl tatmin | edileceğini söylüyor. Bu bisleri- mizi ferdi ve maşeri varlığımızda müessir birer saadet unsuru ha- line sokmağa gayret ediyor. İtiraf edelim ki, vahdet ve tasyün hislerimiz düne nazaran daha zayıftır. Bunun taksirat nev'inden az çok tabii sebepleri o'duğu gibi kifayetsizliğimiz ve nebvetimiz neticesi baş kaldır- vardır. Vağğ Sar er td emr pet YAYA ekleri de * olmuş bir tecrübenin, Ko- | bera çiliğin, Türkçe yazılmış İne tidir. Bu eser, otoriter re- karşı koymak, iktisadi de- asi efendi kılmak dava- a enlerin dil ve bel bağ- Bı muteber bir şahittir. hi | Şahit, şaşmaz ve yılmaz mr ile, insani çalışma İş faydasını elimize, şere- a , ehemmiyetini de “Mp ize koyuyor. WE eski bir ruhiyat ve kooperatifçilik mualli- bir * Onda Igun ve irgin ilim mağlrn Zn olan a ti öğrenirken öğretmek i gösterdiğin » söylüyor. | tinin, her cesarete leke Me medeni, insani ve mili Ma, hi, Zayrendişane bir bim- | r halini almıştır. t, Mağ Cevdet Nasuhi Beyefen- rl Jitsin güzel, açık ve “ÖYlüyg, dilinden fayda'andığını Man a kooperatiflere dair in ve . düşünceler koopera- Alay, peratifçiliğin tasnifi- Mevra Ve anlatış yolundadır. törü, ve htiyacımıza tatbikteki Pisidiy, garrayış müstakildir, aç li kredilerin mem- “tüy. tarihi, anketler, ld Zira Bankası il ... Bütün bu Mide koop ati şa i eratifçilik saha- bi, “edine dayanarak “iğ a izleridir. ı i sermayeleri: ye sanların mali olan Tes n olduğunu öğreni- yaçlarla ve nasıl nasıl yaşadıklarını klerini ve piçin eser apaçık ve per belletiyor. İk- olmıyan bir nasibi | 703 ! otu gibi il pi rica olunur. Harp'er cihan aile manzüme- sini zedelemiş, milletlerin içli ve dışlı tenasüplerini sarsmış, bustürlü bağlarını da hırpalamış, yıpratmıştır. o Maişet sıkışıklığı sinirlerimizi o gevşetmiştir. Koo- peratifierin büyük harpten son- raki taşkın inkişafı da her sa- hada sezilen bu ihtiyacın mut- lak bir ifadesidir. Bu eser ter- biyevidir. Esasen müellif de “ davanın bir terbiye etme, yol gösterme davası ,, olduğunu söylüyor. Ko- operatifler kökü havada birer tubâ ağacı değildirler. Bunlara meyvalarını verdirmek, bunlar dan mütena'im olmak bilgiye ve terbiyeye bağlıdır. Maksat kooperatiflerin ayrık- bir çırpıda türeme- sinden ziyade yaşamaâsındadır. Doktor Cevdet Nasuhinin kita- bı, kooperatitlerin kök budak salabilmesi için bu vadideki iş- lenmemiş otelâkkilerimizde bir kirizme ameliyatı (o yapacaktır. Doktor Cevdet Nasuhinin kitabı, kooperatif sahasındaki eyabani hastalıklı, o mubayyerülükul di- kenler gibi uydurma fikirlerimizi budıyacak, kafalarımızı temiz- liyecektir. Bu kitap O koopratif- lerin nasıl teşkil edilmesi İzm ge diğir i bize bulduracaktır. Geli. şi güzel kooperatif teşekküllerine çınar dibinde aşure dağıtır gibi hissei temettü tevziine, vakit, na- kit ve ah'âk harcayanı bu hüs- ranlara engel olacaktır. Bu eser içtimaidir. Matbuat kongresi Türk matbuat cemiyetinden: Türk matbuat cemiyeti heyeti umu- miyesi 20 nisan 930 pazar günü saat 13 te Türkocağı salonunda toplanacaktır: OAzanın gelmesi | Üs mecburiyetindeyiz. Tabii, keli- me icat olunamaz. Türk kökün- de mevcut kelimelere lâhikalar ilâvesile yahut bazam mürekkep kelimeler ( teşkilile manalarına değişiklik veya genişlik verilebi- lir, Hele ıstılah O bususunda bu yolda çalışmaktan çok faideli Kooperatifçiliğin oluş ve kuru- | neticeler almaktayız. Lügatimizin çerçevesini çizmek için iki cütlik Lârus Üniversali mikyas tuttuk. Bu'lügatte mev- cwt aşağı yukarı 100 bin keli- menin karşılıklarını tayin edece- ğiz. İlk adım olmak üzere Fran- sızcadan Türkçeye bir lügat neşrine başlayacağız. Bu lügatin yalnız “A, har- findeki kelime ve ıstılahları 5600 ü bulmaktadır. Bu mikta- rın dörtte üçünün karşılıkları konulmuş, fişleri tertip edilmiş- tir. Maamafıh bunun haricinde de, kelimelerin manaca müna- sebet eri dolayısiie, aynca pek İ çok kelime fişleri de hazırlan- mıştır. Fransızcadan Türkçeye lügatin “A,, harfine ait fişlerinin umumi heyette son okunmaları yapıla- rak kat'i şekilleri tesbit edil- mektedir. Bu lügatin ilk forma larının pek yakında çıkacağını söyliyebilirim. Mesai çetin ve küifetlidir. Bu itibarla alınan neticeler geçen zamana göre az sayılamaz. Çalışma usulümüz şudur: Lârustaki her kelime, eğer ale'âde kelime ise iyi Fran- sızca bilen ve Türkçedeki bilgisi ile tanınmış olan zevata tercüme ettirilmiştir. Bu tercüme fişleri, teşki: (olunan “komisyonlarda ökünürek bu unan karşılıklar ve | kelime tariflerinin tercümeleri tetkik olunmuş, bundan sonra tekrar umumi heyetin tetkikın- den geçirilmiştir. Birçok kelimelerin karşılıkları tetkik olunurken ona münasebet- li manalarda diğer kelimelerin de fişleri yapılarak sıralanmış, ayni Türkçe kelimenin Fransızca mukabilinde bulunmiyan başka manaları da ayrı fişler halinde tesbit olunmuştur. Meselâ Fran- sızca “'Aliment,, kelimesinin kar- şı'ığı konurken bununla müna- sebeti olan “Nourriture,, kelime- sinin de karşılığı beraber düşü- nülmüş ve karşılık konan “bes- lemek ve yiyecek vermek, ye- dirmek,, kelimelerinin de Türk- çedeki bütün mana farkları tes- bit edilmiştir. Böylelikle vücude getirilen fişlerin sayısı yukarıda söylediğim miktardan çok fazla» yı bulmuştur. Istılahlar, öteki kelimelerden ayrılarak a't olduğu darülfünun şubelerine gönderilmiştir. Fakül- telerde bu ıstılahlar, evvelâ mü- derrisler tarafından karşılıkları bulunup tercümeleri yapı mış ve yine müderrislerden teşkil o'unan komisyonlardan geçtikten sonra beye'imize gelmiştir. Ancak bu karşılıkların konulmasında tutu- lan yol itibarile heyetimiz'e hası! olan noktai nazar fark'arından dolayı beraberce o konuşulmak üzere muhterem müderris'erden birçoğu iki defa Ankaraya davet olunmuşlardır. Bu müşterek müzakerelerden sonra ıstılahlara karşılık bulmak hususunda başka bir yol tutul- mak daha faydalı görülerek her ilim şubesi için bir iki müte- hassıs müderris Ankaraya da- vet olunarak heyetimiz âzasın- dan bir iki zatın da iştirakile m e VAKIT 15 Nisan 19öü —— İ mayıs arifesinde İzmirde yedi veya on yedi kişi tevkif edilmiştir İzmirden gelen haberlere göre orada geçen cumarlesi günü bazı komünist hareketleri görül- müş ve bazı kimseler tevkif olunmuştur. Bu hususta «Yeni Asır» refi- kimiz şu tafsiâtı verizor; | “Şehrimizin muhtelif yerlerine bazı beyannameler atılmış, posta ile bazı eşhasın namlarına gön- derilmıştir. Esasen on beş gün evvel de bazı mahallere kartlar atılmıştı. Zabıta bu vaziyetten ve İ mayısın yaklaşmasından mü- teyakkız bir hade bulunduğu için faillerini kısmen ele geçir- mek güç olmamıştır. Beyanma- melerde İ mayıs amel: bayra- mı 'çin hazırlıklar yapılması bil- dirilmekte ve sermayedarlar. sal- tanatının hitama ermek üzere bu unduğu kaydedimektedir. Beyannameler üzerinde kırmı- zı orak, çekiç resimleri obulun- makta ve altında birçok şeyler- den, saçma sapan iğfalkâr cüm- İ leler taşımaktadır. İmza mahal- linde «Soviyet ittihadı Türkiye komitesi» yazı ıdır. Şehrimizdeki komünist taslak- lan gazete bayilerini de çağı- rarak tevziini söylemişler ve ço- i cuklar gece on birde beyanna- meleri (o dağıtırlarken Oyakalan- mışlardır. Polis müdürü Ömer ve kısmı adi reisi Sabri beyler taharri memurlarile sabaha kadar çalışarak tahkikatı idare eylemişler ve bazı tevkifat. yapmışlardır. Dün yetine getirilerek isticvap edil- mişlerdir Tevkifat esnasında Karşıyaka- da bir de hadise olmuştur. Komünistlikle (o mazhünen tabtı tevkife “alman -Karşıyakada' be- lediye tahsildarı mütekait İbra- him efendinin Oğlu Necati istemiş ve üzerine ihafe tarzın- da on el kadar tabanca endaht edi miş ve tabii tekrar yakalan- mıştır. Yalnız silâh seslerini işiten Karşıyakalılar telâşa düşmüşler- dir. Birinci Asmalı mesçit ma- hallesinde ihtiyat zabitlerinden Muzaffer Bey evinin da bir duvarın deliğinde beyanna- melerden birini görmüş, alıp polis müdüriyetine tevdi eyle miştir. Maarif müdürlüğünde Muzaffer efendi namında biri de polisçe yakalanarak isticvap olunmuştur. Bu maznunua evinde yapılan taharriyatta geçenlerde ma &minliği o dairesinden çalışa iddia edilen yazı makinesinin de de bazı kimseler polis müdüri- | Efendi polislerin elnden kaçmak | tım şirketi memurlarından Asaf beyin namına posta ile beyanna me gönderilmiş buda poisr teslim o unmuştur. Asaf ve ar* kadaşı Kenan beyler isticvar olunarak serbest bırakılmışlardır Tevkif edilenlerin yedi veya or yedi olduğu hakkında muhtelif rivayetler deveran etmekte ise de zabıta kat'iyen ketum davran: makta ve biç bir kelime bile söylememektedir. Mevkuf ar ih- tüâttan menedilmişierdir. Tevkif edilenler arasında sa- bık muhasebei bususiye memür- larından Muhittin B. de vardır. Diğer mevkufların isimleri öğre- nilememiştir. -Düp geç vakit vali Kâzım Paşadan komünist tevkifatı hakkında malümat isle- dik. Paşa dedi ki: “Bazı komü- nist (taslakları (o beyannameler İ atmak cür'etinde bulundular ise de polisin sıkı tazyikatı buna mani olmuştur. Geçenlerde dahi böyle bir teşebbüs failleri bu kere bütün evrak ve vesaiki ile ele geçirilmiştir. Adliye işe vaz- m Dört Kişi müddei umumilikçe isticvap olunmakta- “ Hizmet ,, in verdiği tafsilâ- İn nazaran da hadise ilk olarak Karşıyakada başlamış ve bura- da şüpheli iki şahsın dolaştığını gören zabıta bunlara durmasını emretmiş, onlar kaçmışlar ve nihayet zabıta silâh atarak bun- lardan birini tevkif etmiştir. Yakalanan Necati efendidir. Bunların Karşıyakada beyanna- me atmak için dolaştıkları an- Beyanname (o bularak lise teslim eden Muzaffer indi ! laşılmıştır. i tahtı zanna alınmış ve ifadesine müracaat olunmuştur. Altay takımı oyuncularından Arap Mehmet Beye de mek- tupla beyanname gönderildiği söylenmekte ve geçenlerde A- nadolu Ajansı binasına atılan kart şeklindeki beyannamelerle bu yeni hadise arasında müna- sebet görülmektedir. e Hizmet maarif (memurlarından © tahtı zanna alınan memurun ismini Saffet olarak işaret etmektedir. İstanbulda da... Şehrimizde de komünistler ta- rafından beyannameler dağıtıl- mıştır. Zabıta beyanname dağı- tanları aramakta ve İstanbuldaki komünistlerle İzmirdekilerin bir münasebet ve alâkaları olup ol- madığı tahkik edilmektedir. Şeh- rimizde henüz kimse tevkif edil- bulunduğu söylenmektedir. Rıbr . memiştir..,.,«0«0 Tay ga aa) Yarın akşam (ORK) i OPERA İİ ELİNİZD E n Her yerde büyük y n h VE FRANSIZCA teşkil olunan komisyonlar bu işe çalışmışlardır. Bu suretle kimya, nebatat, hayvanat, tıp ıstılahları Otamamile, riyaziyat, fizik, felsefe ıstılahları kısmen bitirilmiştir. Böyle ilim ıstılahları | tesbit edilirken yalnız “A, harfindeki kelimelerin çerçevesi N ÖPERİM MADAM muvaffakiyetler kazanan ŞARKILI VE SONOR FİLm inde sevimli takdim eder. Milyonlarca defa taganni edilen ALMANCA MADAM ELİNİZDEN ÖPERİM ŞARKISI İlveten: SÖZLÜ ve SESLİ DÜNYA HAVADİSLERİ gaza yen kel Gezi Men Manga geli KANSIZLI Yenizsızlık icin yegâne deva kanl ihya eden 74 munlahip etibha tarafından tertip edelmistir. SİNEMASI || | j artist HARRİ LİTKE yi Nörasteni zaliyet vw Chloros« SIROP DESCHLENS, PARIS içinde kalmak mümkün olma- mıştır. O ilimlerin esaslarına tasnıflerine taal'ük eden ıstılah- ları topluca koymak yolu tu- tulmuştur. Kara, deniz, hava şu- belerinin askeri ıstılabları da gene dâvet olunan mütehassıs- larla birlikte tesbit olunmuştur.,, DA