23 Ocak 1930 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
— 4, VAKIT — 23 Köânunani 1930 WAT Tütün inhisarının temdidi doğru mu? uvekkaten hükümet tara- fından idare edilmekte bulunan tütün inhisarının bilâ müddet temdidi hakkında bir lâyiha hazırlandığı omalümdur. Bu lâyiha üzerine B. M. Meclisi | iktısat encümeni tarafından ve- rilen karara İstanbul meb'usu Hüseyin Bey ile Afyon meb'usu izzet Bey tarafından bir mütalca ilâve edilmiş ve bu mütalcada neden dolayı kendilerinin ban- drol usulü lehinde bulundukları izah olunmuştur. Hakikati halde bugün memle- kette mevcut iktısadi şerait içinde tütün üzerindeki devlet inhisarının bilâ müddet temdidi çok düşünülecek bir meseledir. Malümdur ki tütün rejisi ilga olunduğu zaman esasen B. M. Meclisinde . bandrol usulünün tatbikine karar verilmişti. Yalnız bandrol usulünün tatbiki bir ha- urlık ve istihale devresinin geç- mesini icap ettiği için bu müd- det zarfında hükümetin mühim bir varidatı zarar görebilirdi. Bunun içindir ki bandrol usulü- nün tatbikine kadar mevcut in- hisarın hükümet idaresi altında devamına lüzum görülmüştü Bu itibar ile inbisar usulünün şirket uhdesinden hükümet uhdesine nakledilmesi keyfiyeti tecrübe mahiyetinde bile değildi. Ancak tütün inhisarı hükümete geçtik- ten sonra daha ilk sene içinde alınan varidat miktarı hakikaten tahminlerden daha iyi odu; ya- hi bu senenin varidatı eski rı idaresinin hazineye verdiği pa- radan birkaç misli fazla zühur etti. Bundan dolayıdır ki hükü- met oinhisarı gene muvakka- ten temdit edildi ve her sene tütün inhisarından alınan vari- datın miktarı biraz daha arttı. Binaenaleyh (Otütün üzerine konulan hükümet inhisarının va- ridat noktasından eskisine nis- betle verdiği iyi neticeye baka- rak bu usulün ebedi surette idamesine temayül gösterilmek- tedir. Fakat fikrimizce bu me- sele birdenbire karar verilmeden evvel çok düşünülecek bir şeydir. İnhisar usulü hükümet uhdesine geçtikten sonra vakıa fazla va- ridat getirmiye başlamıştır; şu kadar var ki bu üsulün memleket ahvali iktısadiyesi üzerine sui tesiri olduğunu da iddia edenler tur, © Netekim Hüseyin ve et beylerin mütaleaları da bu merkezdedir. Binaenaleyh bu günkü inhisar usulü ebedi bir şekle konmaz- dan evvel şimdiye kadar yapı lan tecrübelerin gerek mali, ge- rek iktisadi sahada verdiği fai- deleri ve zararları gayet dikkatli bir surette müvazene etmek lâ- zımdır. Bu müvazene ise ancak salâbiyettar bir heyet tarâfından apılacak derin ve ciddi bir an- ket ile temin olunabilir. Eğer sadece hükümet inhisa- nnin şirket inhisarına nisbetle fazla varidat getirmesi evvelce verilen bandrol kararının yok farzedilerek inhisârı ebedileştir- miye kâfi bir sebep addedilirse belki yakın bir zamanda bu ka- rardan dolayı pişman olabiliriz; bilfarz tütün istihisalâtımızın tehlikeye (düşmesi (karşısında altın yumurtlıyan tavuğu öldür- müş olmak vaziyetine düşebiliriz. Mehmet Asım Adliyede: “ Resimli Ay ,, mahkemede “ Savulun, ben geliyorum!, ve “ Köyümde ne gördüm? , yazılarından dolayı açılan dava lar, muhakeme kararile ağır cezaya verildi Behçet ve Emin Türk Meyer muhahemebine yakında başlanacak “ Resimli Ay,, mecmuasında çıkan iki yazıdan dolayı müddei umumilikçe açılan davalara ait tahkikatın bittiğini, ikinci müs- tantikliğin kararnamesini yazdı- ğını kaydetmiştik. Karamame yazılmış ve dün evrak muhakeme kararile İstan- bul ağır ceza mahkemesine gön- derilmiştir. « Savulun, ben geliyorum! » yazısından dolayı mahkemeye intikal eden dava, Reisicümhur Hz. ve Türklük aleyhinde neşri- yat davasıdır. Bu mevzulara temas eden maddeler, ceza ka- nununun 158 ve 159 uncu madde- leridir. Bu maddelerden birincisi şu mealdedir: « Reisicümhura karşı omüvacehesinde hakaret edenler veya Reisicümhur aley- hine tecavüzkârane neşriyatta bulunanlar, üç seneden aşağı olmamak üzere ağır hapse ko- nulur. Reisicümbur aleyh'ne gıya- bında lisanen tecavözat'a bulu- nanlar, bir seneden üç seneye kadar hapsolunur. » İkinci madde de şudur: “Bü- yük Millet Meclisini veya hükü- metin şahsı manewsini veya or- du veya donanmasını , yahut Türklüğü tahkir ve tezyif eden- ler hakkında dahi bundan ev- velki madde ahkâmı tatbik olu- nur. Türkiye cümburiyeti kanun larına sövenler, altı ayı geçme- mek Üzere bapsolunur ve otuz liradan yüz liraya kadar ağır cezayı naktiye mahküm olur.,, “Köyümde ne gördüm?,, ya- zısından dolayı mecmuanın mes'- ul müdürü Behçet Beyle birlikte yazmın muharriri Emin Türk B. aleyhine açılan diğer dava, 312 inci maddeye göredir. Bu maddede şöyle deniliyor: “ Kanunun cürüm addettiği bir fili alenen medih ve istihsan eden ve halkı kanuna ademi itaate tahrik yahut cemiyetin muhtelif sınıflarını umumun em- niyeti için tehlkeli bir tarzda kin ve adavete tahris eyliyen kimse, bir seneye kadar hapse ve yüz liraya kadar ağır cezayı naktiye mabküm olur.,, Behçet ve Emin Türk B.ler, mevkuf bulunmaktadılar. Muha- kemeye yakında başlanacaktır. ——— Marmaradaki kaza Dava, ağır ceza mah- kemesine veriliyor Geçenlerde Marmarada bir çarpışma (neticesinde (Bulgar kumpanyasına ait «Varna» va- purunun batmasına sebep olan Yunan kumpanyasının «Hrisis» vapuru kaptanı Ksantis Ef. hak- kındaki dava İstanbul ağır ceza mahkemesine verilmiştir. Ceza kanununun bu hadiseye temas eden maddesi, 383 üncü maddedir. Aynen, şu şekildedir: «Bir kimse, tedbirsizlik veya dik- katsizlik veya san'at ve meslek- te tecrübesizlik veya nizam ve Teftiş emir ve kaidelere riayetsizlik neticesi olarak bir yangına veya iniilâka veya batmıya ve deniz kazasına veya umumi bir tehli- keyi mutazammın tahribata ve musibetlere sebebiyet verirse, otuz aya kadar hapse ve yüz liraya kadar ağır cezayı naktiye mahküm olur. Eğer bu fülden bir şahsın hayatınca tehlike hasıl olursa, altı aydan beş seneye kadar hapse ve elli liradan yüz eli liraya kadar Cezayı naktiye ve bundan ölüm vukua gelirse, beş seneden fazla olmamak Üzere ağır hapse ve yüz liradan beş yüz liraya kadar ağır cezayı | nakdiye mahküm olur. » Adliye Müsteşarı! ve tetkiklerini! bitirmek üzeredir, ya- kında Ankaraya dönecektir Adliye müsteşarı Ferit B., İstanbul ad'yesin”.ki teftişleri- ne devam etmektedir. Muhtelif sahalarda teftiş ve tetkik yap- maktadır. Meşguliyet sahasını bilhassa icra işleri teşkil etmek- tedir. Bunun bir neticesi olarak ŞEHİR HABERLERİ (ARE ER Belediye daireleri tara-| fından kontrol edilecek ve mütaleası sorulan birçok Üsküdarda icra şubesi açılmıştır. Beyoğlunda tesisi içinde hazır- lıklar bitmek üzeredir. Ferit B., birkaç gün sonra teftişlermi bitirecek, Ankaraya dönecektir. Bedi B.in tabancası İstintak dairesine getirildi, tetkik ediliyor Gazetemizin müdürü ve Gire- son meb'usu Hakkı Tarık B.i yarayan Bedi B. hakkındaki tahkikata ikinci müstantiklikçe devam olunmaktadır. Tarık B. in yarasına ait kat'ı rapor, beklenilmektedir. Bundan sonra tahkikat kanuni seyrini iakip ederek neticelenecektir. Diğer taraftan Bedi B.in ta- bancası istintak dairesinde tet- kik edilecektir. net dairesinden getirtilmiştir. Hakkı Tarık Beyin yüzündeki iki kurşun yarasından biri cu-- martesi günü açılıp dikiş yer- leri sökülecektir; öteki yaraya birincisinin açılmasından birkaç gün sonra bakılacaktır, İnhisarlarda:; a beri e Tabanca, ema- | 99000 lira Petrol inhisarı Emanet- ten bu kadarpara istiyor? Petrol inhisari idares tesis edildiği zaman Çubuklu depo- larında ne kadar benzin ve pet- rol varsa Emanetten satın almış- tı. İnbisar idaresi fire farkından dolayı oEmanetten 99000 lira tazminat o istemektedir. Petrol inhisarı mahkemeye müracaat etmiştir, Emanette: Hizmetçiler Hizmetçiler hakkında hazır lanan talimatname Emanet en- cümenine verilmiştir. Encümende tasdik edildikten sonra tatbik edilecektir. Bu talimatnameye göre, hizmetçilerin ahvali umu- miyeleri her altı ayda bir polisçe tetkik edilecek ve netice bele- diye dairelerine bildirilecektir. Sütnineler her üç yada bir be ediye doktorları tarafından muayene edileceklerdir. Hizmetçilere bir hüviyet cüzdanı, bir müölâhazat cetveli verilecek- tir. Müâhazat cetvelinde hiz- metçinin vaziyeti, vukuatı yazıla- caktır. Hizmetçiler, yerlerinden çık- tıkları zaman belediye dairele- rine haber vereceklerdir. Eczaneler Depo sahibinin fikrini kabul etmiyorlar Doktorlarla eczacılar arasım- | daki münakaşa devam etmekte | | VUKUAT | Çarpıştılar Tramvawn ön kısmi koptu, kamyona birşey olmadı Dün saat 14,30 ta 116İ mw maralı vatman Nazifin idaresin deki Beşiktaş - Fatih hattında işliyen tramvay arabasile 3884 numaralı şoförün idare ettiği kamyon Galatada Topçular cad- desinde müsademe etmişlerdir. Müsademe neticesinde tramva" yn ön kısmı tamamen kopup parçalanmış, vatman yere fırla- mıştır. Tramvaydaki halk bir haylı korku geçirmiştir. Kaza neticesinde ölen olmamış, kam- yon hiç hasara uğramamıştır. Gramofon çaldılar! Şevketiye mahallesinde oturan İagiliz tebaasından Fiarhor de Şerin evinden bir gramofon, 12 plâk, bir seççade, iki palto ça- lunmıştır. Fuhkarnunenin halısını çaldılar Pangaltıda Beynelmilel fakir- haneye bir fakiri kabul ettirmek üzere gelen iki meçhul şahıs kıymetli o bir Ohalıyı (o alarak savuşmuşlardır. Kazazede gemi Çanakkalede Nara burnunda kayalara çarparak iki pervanesi de basara uğrıyan Teofil Gotye doktorlar fabrikaların çıkardığı ayni terkipteki ilâçlar arasında dağlar kadar fark olduğunu ve bunu takdir etmek hakkının olabilecezini söylemektedirler, . - Dünkü nüshamızda ilâç fiatla- rının, depoların halka” ve dok- torlara ilâç satmaktan menedil- meleri dolayısile arttığı hakkın- daki bir depo sahibinin iddiası eczacıların (oşiddetii itirazını celbetmiştir. Eczacılar depoların evvelce Obalka ve eczacılara ayni fiatla ecza sattıklarını ken- dilerine hiç bir kâr hakkı bırak- madıklarını işaret ederek depo sahibinin gösterdiği sebebi varit görmemektedirler. Borsada: Yeni liste Kimlerin ingiliz alma- sına ihtiyaç vardır Maliye vekâleti borsadan alı- nacak İngiliz lirasının hakiki ib- tiyaca müstenit olması için bir liste yapmış ve bu listede ayni zamanda kimlerin İngiz lirası alabilecekleri tesbit edilmitir. Son günlerde yapılan tetki- katta bu listenin tevzi ve şü- vapurunun dün bir heyet tara- fından muayenesi yapılmış, va- purun pervanelerinin tamir edil- mesi icap ettiği kararlaştırılmış- tır, ektir. Cemiyetlerde: C.H PFırkasında konser Ikinci kânunun yirmi altıncı pazar akşamı saat dokuzda Ca- galoğlunda C. H. Fırkası mer- kez binası salonlarında konser- vatuvar muallimleri triyo heyeti tarafından bir konser verile- cektir. Kadın ve erkek herkes gelebi PEK MÜESSİF BIR İRTIHAL Ordulu Hüseyin Avni Beyin Avrupada . tahsilde iken vefat eden oğlu Ahmet Avni Beyin cenazesi kânunsaninin 24 üncü | cuma günü Modadaki hanelerinde İ saat on birde kaldırılarak öğle İ namazı Kadıköy camiinde kılın” dıktan sonra Maçka kabristanın- daki makberesine defnedilecektir Kederdide ailesine beyanı ta- ziyet eyleriz. z “VAKIT INTAK ViIM su geceki #w mullendirilmesine ihtiyacı kat'i olduğu anlaşılmıştır. Yeni liste- | nin esaslarının hazırlanmasına başlanmış,dün borsada bazı tüc- carların mütaleaları alınmıştır. Dün akşam üstü Maliye müste- şarı Ali Rıza Beyle komiser ve- kili Hasan bey listenin tânzimi ile geç vakte kadar meşgul ol- muşlardır. İngiliz lirası İngiliz lirası dün sabah bor- | sada 1028kuruşta açılmış 1029,5 kuruşa kadar yükselmiş, 1028de kapanmıştır. Dün İngiliz lirası üzerinde < hararetli (o muamele olmuştur , Perşembe iğ Kânunsani 1930 Güneşin doğuşu: 7,2) Gönejin batışı : 17,13 Ayın doğuşu : 206 Ayın batışı : 12,08 ŞABAN 18 Namaz vakitleri Sabah > Öğle İkindi Akşam Yat 54 1225 1458 1713 1848 “ İ Vapur bugün havuza gire- j
