23 Ocak 1930 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

E 23 KÂ ER%F“BP uunusıNl 1930 4 Üncü ııne, No 1418 NUSHA: sezmce Yeni Avrupa' nın esasları Bugünlerde müzakerelerine başlanmış olan Londra konfe-| vörk münasebetile ci sul-| n ve bilhassa Avrupa'nın sık bahsolun- mak r vaziyetin istik- balini tahmin edebilmek için & velâ onun mazi ve halini iyice ik etmek lâzımdır. Avrü- pa'nın bugünkü siyasi nizamı- na vücut veren amiller nedir? Ve bunlar istikbalin huzuru sü künü noktai nazarından ne de- receyec kadar sağlamı teminat teşkil etmektedir? Cihan sul- hünün tesisi- münasebetile ilk evvel bu noktaların tavzihi icap eder. Umumi harp denizci ve müs temlekeci zaferile nihayet bu- lunca vasati ve şarki Avrupa'- nın toplayıcı iki büyük kuvveti | de inhilâl etmiş oldu. Berlin, Viyana, ve Petrograd'n - tesir ve cazibesinden kurtulmuş o- lan bir çok kütlelere eni bir nizam vermek lâzım geliyordu. Sulh muahedelerini yapanlar bu nizamatı şu esasları göz ö- nünde tutarak kurmak istedi- ler: 1 — Milletlerinin kendi kendilerini idare etmek bhakkı, 2 — Tarihi hak, 3 — Askeri menfaat ve zaruretler, 4 — İk- tısadi menfaatler. Ancak bu esaslardan hiç biri de mutlak sürette - tatbik edil- miş değildir. Bunlardan her bi- ri galip devletlerin işine menfa atine uygun olduğu - derecede siyasi mülâhazaların tesirine ta bi olmuştur. Bir kısım milletle- rin, milliyet prensipinin icapla| rtından azami derecede istifad etmek imkânı bahsedilirken, | diğerlerine bu hak ve salâ tanınmamıştır. O süretle ki şar ki ve vasati Avrupa, asrın cn kuvyetli siyaset aletlerinden bi Ti olan milliyet esasına göre de tam ve kat'i nizamını bulmuş- Nat etmek, tın bugünkü v bir teminat teşkil etmemekte- dir. Müstakil bir devlet hayatı nm idamesi için emin hudutlar, ve hudutlar içinde iktısadi ki- fayet ve inkişaf imkânı da lâ- zımdır. Sulh muahedeleri, yeni teşekkül eden devletlere bu im- kânı verebilmek için diğer bazı devletlere bir takım külfet ve servitütler tahmil etti. Polonya N Çekos!ovakxı 'nın — denizle| Tabrtalarını temin masadile ba- Zı Alman nehir ve Iımznî?"“a; konulan kayıtlar bu neviden- dir. Büyük siyasi prensipler, bir| milletin mevcudiyet ve istiklâli hususunda ilk heyecan ve ham leyi yaratabilirler. Fikir bazan maddeten müstakil olarak yara tıcı bir rol oynıyabilir. Ancak bir hayatın devam ve istikrarı da maddeye ve onun muhitine uymakla mümkün olur. Şarki ve vasati Avrupa fikri siyasi itiharile belki bir tekâ- mül merhalesi geçirmiştir. Fa- |Dahilden temini müm "İtirayı gecmektedir. Yeni fabri- ; i - İkalar âlel'amum pamuklu eşya, tahsisat ta bu seneki sı 8 l URUŞTUR aa AAANARARAR AAA AA AA AAA AAA AAA A AAA Maçmamlameriüri! : Dilri maslerşamn NE/A MMM UN " |Mensucatın imaline ehemmiyet vereceğiz. 4 milyoı liralık tesisatla bu ihtiyaç kiısmen tatmin edilecektir Mensucat istihsal programımızın başında bulunuyor Ne olacak? TĞĞZ> Hükümetmuktazi tahsisatı bütçeye KÖ koyacaktır Fabrikatörlere azami teshilât göslerilecek kün diğer ihtiyaçlar için alınacak tedbirler — Mensucat mülahassısı aa M. Vayze Memleketimizin iktisadi müvazenesini temin etmek üzre hükümet tarafından, bütün alâkadar mütahassısların raporları nazarı itibare almarak lâzımgelen istihsal programı hazırlan- mıştır. Bu programda, bilhassa başlıca ihtiyacımız olan mımu.la.l:ı iptidaf mevadı memleketimizde mevcut bulunan eşyanın mem- leketimizde yapılması çareleri tasrih edilmiştir, İthalâtın mühim bir kısmını teşkil eden mensucat ihtiyacı- nn izâlesi, yapılacak işlerin başmda bulunmaktadır. Her, şey- den evel en ziyade rağbet bulan pamuklu ve yünlü mensucatı ihtiyaca kâfi bir mikdarda imal etmek zaruri görülmektedir. yi ün vücude şzel- ve ev el'c mevcut olan bep olan yünlü harcı âlem olan k hilde vücude getirilmesi i 6 milyon liralık tesisata li olduğu tesbit edilmiştir. Şimdi | ğini göstermişti mevcut olan yünlü mensucat| — Hükümet, başlıca ihtiyacı- fabrikalarının — geçen seneki İ- |mız, olan mamülâtın memleket malâtı 2 milyon lira krymetin- 'te mümkün olduğu kadar sü- dedir. Halhuki yünlü kumaşla le yaprlabilmesi için milltf rın istihlâk mikdar? 15 milyon müessesata icap eden kolaylık- ları gösterecek ve lâzımgelen bütçeye vazedilecektir. Anadoluda sarfiyatı çok olan Bu tahsisatlâ Sanavi Ban- kapot bezi ve ince yünlüler için tesis edileceği paltoluk gibi kasmım faaliyeti Çok ehemmis kalm kumağlar için mevcut yetli surette tevsf edilmesi ve fabrikaların tevsii kifâyet ede- bazı sermavedarlarla mliste- ceği anlasılmistır. reken lâzımgeler — fabrikalarn Mevadı intidaiyesi memle-| yanılması da muhtemel görül ette mevcut olan kâğıt, köse- mekt le, şeker, çeltvk deri, çini, so- Sanavi Bankası — mensucat da, cam ve yağ sanayiine de e- fabrikalarını murakaha etmek hemmiyet verilmektedir. ve'istihsalâtm tezvidi ve daha Mamafi istihsalâtın tezvidi zivade tekemmil etti İile birlikte eşya malivet fiatı- relerile mesgnl — olm nın mümkün mertebe tenzi manıf Alman mütahassıslar Cin icap eden esaslı tedbirlerin dan M. Vayze celbedilmist alınması da derpiş edilmekte-| — M. Vavze dün Feshane fa- | dir. brikasında tetkikatta bulunmuş | demir ve kö- 'tur. Alman mütahassısı bu; Bundan Da a MGnülmekte: | Hereke fabrikaamı ve bir hafta İ|zarfında diğer fabrikaları ge- t, teşviki sa- zecektir. inde trikotaj, | — Bankanm son mamüilâtı me- rdela, fotin yanında frak gibi resmi elbise- fanila İik kumaslar da bulunmaktadır. mür sanay dir. Yapılan tetkika nayi kanunu sayesi! çukulata, çeltik, ku bağı, nebıu yağ, çorap, Tütün işinde bandrol zat siyasi hudutların - iktısadi sahada yarattığı engeller şim- diden bu milletlerle beraber bü - tün Avrupa'yı kıvrandırmağa başlamıştır. Maddi ıınıreıle- tin, coğrafi amillerin, xamıuı_lı siyasi kadroları parçalaması ih timali vardır. Acaba Briand'ın Avrupa - iktisadi . federasyonu hakkındaki projesi; bu kadro- yu kurtarmak ıçııı şünülmüş bil idir lir çare midir ZEI(İ MESUT Mektepliler müsabakası 37 inci hafta bitti 37 leci hafta bitmiştir. Ga- zetemizde çıkmış olan haber- lerden en mühlmmini seçip Cumartesi akşamına — kadar gazetemiz müsabaka memür- luğuna gönderiniz. i mu, inhisarmı faideli Beh Bin beyanatı Bandrol küçük sermayeleri yutar... Şikâyetleri dinlemez şahsi inhisar ikame eder. —— Tütün inhisar idaresinin bi- 1â müddet temdidi hakkındaki lâyihaya İstanbul meb'usu Hü- seyin ve Afiyon meb'usu İzzet B. lerin taraftar olmadıklarını ve noktai nazarlarını dünkü K Tütiln inhisarı umum müdürü Behçet Bey nüshamızda yazmıştık. Hüse- yin ve İzzet B. lerin noktai zarlarına göre tütün ziraatinin lâyik olduğu inkişafma inhisar mani teşkil etmektedir. Çünkü (Mabaadı 5 inci sahifede) | setinden: Boğazlar Komisyon Rus gemi- leri hakkında bir tebliğ neşretti Rus gemileri makaveleye | rlayet etmişlerdir Boğazlar komisyonu dün Vasif Paşanın riyaseti altında toplanmış ve Cemiyeti akvama verilecek raporun sorı kismrfir ihzara uğraşmıştır. Bu raporun hayet bir hafta zarfında ik- &rek gönderilmesi mu- timada Boğazdan geçen inin haber verme- mevmb'ı'”sul lmiş ve Rus hd—p sefineleri nizami eşkâle riayet ederek Boğazı — geçtikleri için keyfiyetin gazetelerle tavzihi takarrür etmiştir. Bu hususta atideki tebligat yapılmıştır: ar Komisyonu riya- Geçen cuma günü Boğazlar- Komisyon içtima halinde d:n geçen - “Parişkaya-Komu- | na” ve "Profintern” nam rus! drednotuile kruvazörnün güya Boğazlardan sureti — mürurları rhuahedeye muğayir olduğu ve âlelhusus geçeceklerini Komi- &yona usulen ihbar etmedikleri | hakkında bazi ajanslar tatafın- dan işaan edilen haberlerin ha- kikata muvalıkolmayıp, .mez> kür gemilerin ahkâ&mı mukave- leye tamamile riayet etmiş ol- dukları komisyon kararile be- yan olunur. 22/2/Kânun 1930 Yırtıkpara' arın için Osmeanlı Bankasile !'Idamı istenilen ada Eski evrakı nakdiye Sui istimâli sakıt imperatorluk devrinde olmuştur ANKARA, 22 A, A.— ki evrakı nakdiyede vukua getirilen sui istimal münase- betile matbuatımızda ” vuzuh- suz ve müphem bir surette yapılan - neşriyatın — ecnebi matbuatma cümhuriyet evı kı nakdiyesinin mübadelesin- de sui istimal vaki olduğu şeklinde aksettiği görülmüş- tür. Yeni Cümhuriyet - evrakı nakdiyesinin mübadele me- selesi tam bir intizam ile icra edilmiş olup bu mübadelede kat'iyen hiçbir nevi sui i: mal vaki olmamıştır. Bugü lerde yapılmış gibi gösterilen bu sui istimalin sakıt impe- ratorluk devrinde ve harbi umumide çıkarılan eski evra- yapılan mübadelelerinde vu- kua getirilmiş ve Cümhuri- timallerin failleri hakkında tâhkikat icra edilmekte bu- hmulmuş olduğunu ve bu es- ki evrakı nakdiyeden hiçbiri- nin elyevm tedavülde bulun- madığını tavzihe Anadolu Ajansı mezundur. Para için mın muhakemesi Dün muhakeme çok heyecanlı olmuştur kı nakdiyenin o , zamanlarda || yet idaresince bu eski suj is- || |uyandırmıştır, diyor ve mutan- BUĞÜN Bi Vı Ç2 Hik Y3 1— Hindistanda 2— Harlci - telgraflar 3— Son haberler Süncü sakilfede 1 — Fabrika yaptıralım mz. l Vi h 5 inci 4 üeti sahifer Felek âye Tiyatro tenkidi sahifede : KILTTRAR D CENMEMLAREER T 4 BAkL), Millet Meclisi — “Yunan taarrüzü ve milli cephelerin bozulması, Mecliste büyük buhranı, şiddetli tariza- t. ve tenkidatı mucip olmuştu. Büyük Millet Meclisinin 13 Temmuz 336 içtimaında, taksi rat ve idaresizliklerinden dola- yı Bursa kumandanı Bekir Sa- mi ve valisi Hacım Muhiddin beylerin ve Alaşehir kumandı m Aşir Beyin ne için bir diva- na tevdi edilmediklerinden do- layı Erkânt Harbiyei Umumi- ye riyasetinden ve D.ı—..ı.y. ve kâletinden istizah olunuyordu. Takrirler okundu. Bu takrir sa hibi Afyonkarahisar mebusu Mehmet Şükrü Bey idi. Sinop mebusu Hakkı Hami Beyin de| iye hususundaki is-| seslerile karşıla- | nıyordu. Takrir sahibi olan “Biz mes'ul 14 Ağustos 336 da Erkânı Har| biyei Umumiye Reisi cevap ver di. Fakat bir türlü kanaat ve| sükünet hasıl olmuyordu. Ka- rahisar mebüsu Şükrü Bey an- ror. Diğer bir hatip, ba- bitan ve kumandanların tecziyeleri tabil olduğundan bahsederek mütecaddit misaller tadat ediyor. Diğer bir hatip asker ric'at ederken bir kuman danın 38 deve eşya götürmüş olduğunu söylüyor. Başka bir hatip te Yunan ordusunun kı- sa bir zaman zarfında Akhisar dan Marmara sahillerine varın- cıya kadar bütün şehir ve köy- leri yıldırım süratile istilâ ey- lediğinden bahsederek, Bursa felâketi dolayısile uğramış ol- duğumuz müthiş ziyan, cihan nazarında Anadoluda müdafaa denilen şeyin bir göz korkulu- ğu olduğuna umumf bir zehap 4 ihtilaf var mı? Yırtık parala rm — tebdilindi Osmanlı Bank sı — tarafında ihtilâf çıkarıld ğ' bir gazete t rTafından — azı mıştı. — Maliy müsteşarı A Rtza B. deri & dük: Ali Ri B. paraların te dilinde Osman Bankasının ih lâf çıkardı; kıkmda — hiç aa RızaB. malümatı olmadığını söylemiş- tir. İspanya kabinesinde MADRİT, 21. A A.— M. Andes maliye nezaretine tayin edilmiştir. Mümaileyhden in- | hilâl eden milli iktisat nezareti- ne de M. Caspedo tayin olun- müuştur. KANDİYE, 22. A. A.—Kan diyede bir yangın çıkmış, şe- hrin büyük bir kısmını harap etmiştir, Kotil Yakup Ef. Dün ağırceza mahkemesinde ş.yını dikkat bir katil davası Inıy:l olundu. Hadisenin Aksarayda olması ve etrafında çok büyük bir dedi kodu yapılması ve bilhassa maznunun — müstantiklik tara- fından idam talebile mahkeme- ye sevkolunması gibi hususiye- ti vardı.Ağırceza salonu dış ka- pısma kadar dolmuştu. Davacı mevktinde maktulün iki karısı ile 4 kızı ve mecruh Sabri efen. N bulunuyordu. Davanın mev« au şudur: Sornyacı Yakup E- fendi bir para meselesinden mü nazaalı bulunduğu Müustafa &- lendiyi 23 Teşrini evvel akşamı Lilelide katil ve Sabri efendiyi cerhetmiştir. Davacılar kanuni cezadan başka 20 bin lira taz- minat talebinde bulundular. Maznun isticvabında kendi- sine tecavüz vaki olduğunu ve cinayetin kazaen olduğunu söy ledi. Mahkeme hukuku umumi ye şahitlerini dinledikten sonra karar vererek davayı tâlik etti. |Em vaziyette Meclisin teessür tan hezimetin mesullerinin tec ziyesini talep ediyordu. Uzun ve hararetli devam e- den münakaşalara benim de ka rışmam icap etti. Vaki olan e- ve alâkasını takdir ettikten son ra efkâr vehissiyatı tatmin mak sadile beyanat ve izahatta bu- n| ri inhi lundum. Benim sözlerime kar- şı da vukubulan ufak tefek ta- rizlere cevap verdikten sonra izahat, kâfi görüldü. Gazı ve inkılâp Yazanı Silrt Mebusu Mahmaf — 60 - nin Temmuz 336 içtimaında.. Bu hararetli müzakerej evvel 26 Temmuz 336 güni haft celsede buna mümasi! j zakere cereyan etmişti. O da uzun izahatta bulunmi mecbur olmuştum. Çünkü sür ve teellüm neticı l yapılmakta olan tenkitlerdi tekliflerde, bu mığlîıbıyı:ıım felâketin mü elıbıbı olmak i re, daha teşekkül ve deruli mesuliyet edeli iki ay olmı Heyeti Vekileyi mes'ul elq istihdaf olunuyordu. Bir ser| mütecaviz bir zamandaı Yunan ordusunun İzmir w takasında yerleşmiş ve mü madiyen hazırlanmakta muş olduğu ve buna muk? İstanbul hükümetlerinin mî muzu mütemadiyen meflül" decek esbap ihzarile meşgu! duğu ve milletin kendilğim| teşkil edebildiği milli lnıw* 1 ve imha ettirmeğe | olmaktan başka bir şey yap | dığı asla düşünülmüyordu, ğer bu bir sene zarfında Yufl| kuvvetleri - karşısında, az, / bir vaziyet vücude geti. HZ bünün da beş on fedi rın kendiliğinden vukubuli/ olan azmü ııyrednl mahi | olduğunu nazarı insafa alş| istemiyorlardı. Harekâtı keriyeyi vaziyeti hakikiye, kıf olarak ve icabatı a: nazarı dikkatte tutularak m lea ve tetkik eden yoktu. Si nilen — sözler, ya bissi haml) galeyanile ve yahut zaafı | eseri olarak feryat ve figan | linde dermeyan ediliyordu. © söyliyenler içinde, ender olı | la beraber akidei milliye ve | butiyeti vataniyesi meşkül lanlar dahi vardı. Bu mev İ bahsettiğimiz celsci hafiy | uzun beyanatım meyanında | hassa demiştim ki: Felâke | şa ıılmcden evvel onun es (| mania ve müdafaası düşü| mek lâzımdır. Geldikten sı (Şi teellümün Favdası yoktur. | nan taarruzu vaki olmadan| vel, vukuu, kuvvetli ıhıımı| İ ihilinde idi. Eğer, buna ... esbap ve tedabir mhuedıl kiye Büyük Millet Meclisin ji onun hükümetine ait nlıı Oda mec"* toplani Dünki köpru Ticaret ve sanayi odası meı lisinin dünkü içtimamda mü . dğledi! nra|him meseleler müzakere edil müdafaa şahitlerinin - celbine|miştir. Celsenin — açılmasını mütea- gene asma | . tazelendi kip zabtr sabık okunmuş sırada asma köprü etrafındıkı rTeyan eden müzakereler d lenmiştir. Asma köprü balı ( Mabadı altnıcı ııhı