28 Eylül 1929 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 5

Bundan evvelki makale lerde Türkçemizin inkişaf ve tekemmülü için tutul ması Jâzmgelen . yolları araştırmış, ve bu Yürünmekte olan gidişleri tetkik ederken “Osmanlı- Çacılık, , “Tasfiyecilik, ve Türkçecilik,, diyebileceği” MİZ üç mezhep olduğunu Söyliyerek | bunlardan ilk €vvelkileri tetkik etmiştik. Bügün de * Türkçecilik » diyebileceğimiz mezhebi ik edelim. “ Türkçecilik , isminden de anlaşılacağı üzere Türk dilinin öz varlığını kabul ile Türkçenin içtimai bir varlık olarak yaşamakta o- lah “Türkçe, kelimelerden teşekkül etmesi lâzım gele- Seğine taraftar bulunur. bundan “evvel tetkik *ttiğimiz ve “Osmanlıcacı- gibi dilimizin içine Yabancı unsurların doldu- masını kabul “ire e “Tasfiyecilik, gibi di: lin içtimai bir varlık oldu: ğunu kabul etmemezlik € demez. Şöylece dilin içti- mai bir varlık olarak ken- disini terbiye eden unsur- ların yaşamakta olan cemi- Yetler, yani “Türkçe, keli- Meler olduğunu kabul eder. Bu mezhebin de istinat *Ğİ umdeleri birer birer *tkik edelim. 1 — Lisanımız “ Türk dil, dir Bu umdede, Zördüğümüz gibi “Tasfiye siler, ile * Türkçeciler irleşir. z Filhakika konuşmakta ol. uğumuz. lisan“ Türkçe > dir. Türk eemiyetini, nıdır, “ Türk ra e Lisan içtimai bir mevzu olmak, ve her cemiyetin gendine mahsus bir dili >ulunmak itibarile — Türk cemiyetinin lisanı da Türk lisanıdır. Bundan dolayı tek olan varlığın, istikbalini muhafaza (eder. £ Yoksa * Osmanlılar , ın zanettiği gibi üç lisandan mürekkep değildir ve olamaz. 2 — Her varlık gibi, içtimai bir varlık olan lisan da daimi bir “oluş. halinde, ve diğer lisanlarla mütemadi bir münasebite ulunduğundan © bünyesini terkip eden © unsurlann Menşei “ Türk , olacağı gibi diğer Fisanlar da ola ; ir. Şu kadar ki bu su ce diğ lisanlardan Türk iline girmiş olan unsurlar, kelimeler yabancılıklarından e biz şey o kalmıyacak ii Tette Türkçenin” şivesi, saideleri gibi bütün husu- #yetlerini kabul | etmiş Olarak Türkçeye mal edile Wiş olmak lâzım gelir. ki Netekim diğer medeni ne ların hepsinin bünyesi- 1? diğer | lisanlardan old seler gelmiş ve girmiş görülür. Fakat o eler yabancılıklarından ir şey kalmamış bir zn içine girdikleri lisa ii bütün hususiyetlörini mak — süretile o Hisanın Mali olurlar, — Lisanı terkip eden ansurlar, kelimeler Türke ie ir. Yahut O bunların utlaka * Türk » Olması imdir, Filkakika isen yaşayan keli * Ye e ia bir mevzu olmak rile Si bütün lisanı terkip öden Z unsurlar, kelimeler: varlıklarını kendi yaşa- Malarından alırlar. Bu sv- Türkçecilik retle kelimeler & yaşayan birer © cemiyettir. Ve bu cemiyetlerdir. ki kelimeler halinde Jisanı vücuda: ge- tirirler, Türk dilini vücuda getiren bu hadiseler bu kelimeler ise “Türkçe, dir. Yani aslı Türk olsun ol- masın lisanda yaşamakta olan, ve varlıklarını bu yaşamakta olan “Türkçe, kelimelerdir. İşte " Tasfiyeciler » ile “Türkçeciler, in ayrıldık - ları nokta burasıdır. “Türk- | çecilik,, olmakta olan cemi- yeti nazara alarak lisanın varlığını yaşamakta olan hadiselerden terekküp ettir- mekte olduğunu “ müşa - hede, eder. Zaten lisan badiselerini müşahede altına hınca bu cihet kendiliğin- den meydana çıkar. Meselâ “gön, kelimesini ele alalım. “gün , kelimesinin aslı “Türk, olduğu halde ken- di de “Türkçe, dir. Çünkü menşei Türk ol. duğu gibi kendi de dilin yaşayan bir kelimesidir. Halbuki meselâ “ saat , kelimesi aslı Türk olma- dığı, Arap olduğu halde “ Türkçe ,dir. Dünkü lisanda yaşayan ve manasını tamami de eden bir kelimedir. bunun için “Türkçe, dir. Yine semelâ “nezafet,, ke- limesi aslı Acem, şekli Arap olduğu halde “Türk- ifade et- in kuvvetile göstermek suretile * lisânda yaşıyor. Buna mukabil meselâ | “şemis, kelimesi hem A- raptır, kem de Arapçadı, Türkçe değildir. Çünkü as- h-Arap olduğu gibi Türk iz ve erkek edilemektedir. teşrinievvel cumartesi hede» ederken lisanın asıl un. surlarını bulenuş, asl *Türkçer kelimeleri edinmiş olur. Yoksa fert lisanda «Tasfiye» yapamaz. Çünkü lisan ferdin değil, cemi yetin İisanıdır. Bundan dolayı “Tafiye> yi fert değil cemiyet yapar, © — Lisanda cümle tertibi dilde yaşamakta olan" Türkçe kelimelerin terkibile husule ge len şireye mutabık olmalıdır. Yoksa İisanda arta kalan yahut ölmüş bulunan kelimelerden cümle tertip edilmez. Ve böyle tertip olunan cümle sakla olan canl” İkanin gene canl olan şivesine muvafık olmaz. 7 — İlim isanında “Türkçe- ciliğins nokta nazarı da ne Arap- ce Türkce kelimelerden astılâh- ların teşkil edilmesidir. Başka bir “yerde şöyle demiş- öm * | Bu gün « İlim » in gözümüzün önünde olmakta o- lan şeniyelleri izah ötmek de- mek olduğu malumdur. Kâinatta olmakta olan şeniyetleri izaha kalkışmak ise, gerek maddi ta biatda gerek içtima tabiatta husul bulmokla olan hadiseleri bu hadiselerin evine göre en Hildir. Banun Pa kildir. Yine meselâ “ruz,” kelimesi -Aemcedir. Türk. ç6 değildir. Çünkü ask Acem olduğu gibi Türk. çede de yaşıyor ildir. bunun için * “Türkçe, ed- gildir. İşte böylece inni terekki eden, ve yaşamakta olan ve bu hayatlarını kendi yabancılıkların- dan hiç bir şey muhafaza et miyerek Türkçenin (şivesine, kaldelerine v.s” tamamiyle uya- rak» Törkeenin mali olmakla kazanan bütün “Türkçe» ke limcier İisanın unsurlarıdır. 4 — Löanda fesahat, İsa. mı terkip eden canli unsurları, yâşamakta olan kelimeleri ie tümel etmekle olur. Çünkü her hangi bır ferdin İlseninda fcsa- hat olmas demek, © ferdin ce- miyetin Jisanina mümkün oldu- ğe kadar o yaklımış ve tam cemiyet (o İleamnın şivesine , kaidelerine © göre (kelimeleri yerliyerinde, en gözel bir sürette ifade etmiş olmâsı demektir Ferdin İisanıam böyle cemi- yetin İsanina geyet uygun al. masıyla lisanda fesahat olması, işte İsanın yaşamakla olan un- surlarına, canlı kelimelerini kul- lanmakla hesl olor. Bu canlı kelimeler ise, yukarda gördü- ğümüz gibi, yaşıyan şeniyetler, yünü “Türkçe? olan kelimelerdir. İşte ferdin Jissni böyle Türkçe olan kelimeleri ne kadar bula bilmiş ve iadesini sade bu ke- limelerden ne kadar terkip ede- bilmiş e o ilde de o kadar fesahatli olur. Kelimda güzelli- ğin bundan başka münası yok dur. 5 — Lisandaki © yabancı, Türkçe olmıyan unsurları “at niuvalık olan ewiulrü tutmak sayesinde bunları kusule getiren sebepleri meydana - koymaktır. Fakat hadiselerin. urahiyesi, nevi başka olduğuna göre bunları i- zah etmek için kullanılan keli. meler. ve bu kelimelerin “mec mundan teşekkül eden lisan da başka olur, Şu halde ilimlerin kadrom dahiline giren ne kadar hadi. seler zümresi “varsa © kadar da muhtelif lisan var demektir. İş. 18 mehtelif ilimlere ait olen bu muhtelif hsanlar. ber ilmin dat. lâklarınn mecmüundân ibarettir, | “İlimiz bu suretle alemde vuku gelmekte olân hadiseleri izah emek vazilesile mükellef olunca ilmin hars ile o kadar al” kası yok gibi gözükür. Vakia ilmin valânı, ilmin memleketi olsinaz. Çünkü ilim, kâlnah ta- mamile bitaraf bir gözle görür, ve bitaraf bir özle izah ederek Fakat bu izah için vanta olarak kullandığı şey lisan olduğundan, İssan ise içtima bir mevzu ok mak itbarile harsin bir müesse. sesi o bulunduğundan ilim ile hars arasındaki irtibat noktası burada hemen kendini göste. ir) İşte bundan dolayı istila larin ilk önce Türkçe olman lüzımgelir. Fakat gene tasliye- eilik “maballinde © gördüğümüz gibi, ayni medeniyete mensup olan cemiyetler arannda konu şalan İisanda diğer Jisanlardan kelimeler alınmak zarureti ken. dini gösterdikten o sonra, ilim lisanında bu zaruret bir ket da. ha artar. Çünkü ilim mefhum- ları medenlyelteki | seviyesine göre her hangi bir cemiyetin lisânindan sadır olarak diğer cemiyetlerin İlsanına geçebile- ceğinden, bu suretle bir lisanın “sade kedi unsurlarından ıstılah Yeni İcra ve iflâs kanunu Şerhi , 2 Cilt İsviğrenin Büyük hukuk alimlerinin öserleri “Ve” bütün kannnları- miz pazara ahnarsk nazari ve nmeli hületimlere ve lüzumlu nümü- neleri havi olan bu eserin her cildi butanbulda Vala Cihan ve İkbal kütüphanelerinde ( 150 ) kuruşu satılmaktadır. Leyli ve nihari Feyziati liseleri Bütün sınıfları teşkil edilmiş tam devreli lisedir. Kayt ve kabul işlerine hergün saat 10 dan 17 ye kadar devam 1 teşrinievvelde sınıf yoklamalarına ve 5 çü ne Acemce değil, belki ilk öne Ana sınıfı il ve tali kısımlar. bu <alış veriş» in daima vukua gelmekte olduğunu görmekteyiz. Bugün biz de Şark medeni- yetini bırakıp Garp medeniyeti. ne geçliğimiz, ve hususile “İlim» sahasında garptan istifade ede ceğimiz için ilimlerde sstılahla- rın aslı olan Latince ve Yunan- cadan gelip de" diğer medeni milletler İlsanlarına geçmiş ve Türkçesinde bulunamamış ve olanları aynile almak mecburi- yeti kendini gösterir. Fakat ge- ne bu hal de zaruret miktarile ölçülür. 8 — Türkçenin kaideleri kendi öz Türk ketdeleridir. Bu wmde de «Türkçecilikr “Tas fiyecilik> ile birleşir. “Osman hcacılık» tan ayrılır, Başka bir yerde bu wmdeyi şöyle izah “etmiştim: Filhakika bir Tisan diğer Ji sanlardan kelimeler alır, ve © kelimeleri telâffüz.işine v.s gibi fenhisyanlar vasıtağla kendisine temsil eder. kelime de o lise Da temessül eğerek o İlisinin malı olur. Fakat diğer. isandan: kaide alamaz. Çünkü malâm olduğu üzere kaide ve kanun hadise- ler arsmndaki daimi nübetler. den başka bir şey değildir. Ge- ne her kaide kendi evindeki hadiseler arasinde teessüs etmiş oln dalmi bir nisbetdir. Lisan “hadiseleri içtimat ha- diseleri nevindendir. “ İğtimai bânişaler ise zaman ve mekân ile mukayyiidir. Her hangi iç. timif hadiseler zümresi hangi cemiyele, hangi İçtimri muhitte tecelli ediyörsa aralarındaki da- imi nisbetler, yani o hadiseleri idare eden kaninlardı o mi hitin kaidesi kaaumuder. - Bina» Baenaleyh bir cemiyete, bir içe timat muhita alt keldeler srf o cemiyette tecelli eden içtimal hadiseleri tanzim eden kanun: lardır. Ve “diğer cemiyet için rile ayni vasıfları haizdir, ve bir lisanın hadiseleri diğer lisanla tömamile yabaricidr. 7999) İşte «Türkçecilik» öşağı yu karı bu umdelere istinat eder. Bu manzaralarda tetkik etti. ğimiz gibi o“ Türkçecilik > «Osmanlıcacılık» gibi dilin ken- di öz varlığını kabul © etmez; ne de “Tasliyecilik» gibi dilin içtimai bir varlık olduğunu gö- remiyecek, dilde yeşamakta olan unsurların İlaanı terkip” edece ğini, ve İisanın "bu yaşıyan «Türkçe kelimelerden terekküp, edeceğini görmez değildir. «Türkçecilik». dilin © içtimal bir mevuzüu olduğunu; ve her içtimai müessesede soldüğu gibi lisan mücssesesinde de vuku bul. makta olan badişelerin tepki diğer badiseler gibi daimi bir saluşp halinde * tekevwin © “etmekte olduklarım: müşahede ederek Ti * san: terkip eden: unsurların bi- agir. İ vapurlar Merkez öcestesi Galata Köprü fl 2062. Şube acenteni; Hanı alında pazar 0 da Galata rıltamından hareketle İzmir, Küllük, Bodrum, Radon, Fethiye, Finike, Antalyaya gidecek ve dönüşe mezkür keke ielerle birlikte Dalyan, Mermerin, Sakız, Çanakkale, | Geliboluya Trabzon birinci postası CUMHURİYET) vapuru 30 Eylül Pazartesi 12 de Colatn rıht. (MAHMUTŞEVKETPAŞA) vapuru İ teşrinevvel salı 1Zde Köprü - Kadıköy - Hay. darpaşa iskeleleri methalin- de karşılıklı iki kulübe se meliği (750)-lirada talibi vhdesindedir. Fazlasile “ta. 1/6 olanların 28.9-.999 çu. martesi günü sait (6 da leyazim miidürlüğüne mü. raçaatları, ““Felemenk Bahrısefit Bankası Merkezi: AMSTERDAM Setmayeti: 1,125,000,000 İhtiyat akçesi — 9,000,000 İstanbul merkezi: Galata Karaköy palasta. İstanbul . şubesi: Yeni Postahane ittsalinde Ala. lemci han. Her türlü Bunka musmelâ icra ve kasalar icar olunur. EEE Emrazı Dahiliye VEREM v göğüs baslalıkları miütahasms DOKTOR ŞEKİP HABİP Ayosolya © Yerebatan Hacı Süleyman. apartmanında Cumar- tesi, Pazartesi, o Çarşamba, ve Perşembe, Tek: İs 3035 AMELİYESİ İÇİN Dr. M. Talip B. 56 gün evvel haber verilmesi Sirkecide Nemli Zade Hanında Nömara 1 Telefon: İstanbul 86 caklarından, İlsanı terkip eden hadiseler, yani kelimeler de bu suretle yaşamakta olan hadise lerdir. Bu hadiseler ie «Türk. çe» olan kelimelerdir. İşte «Türkçecilik» böyle ilim gözü ile baker ve dilimizin inkişaf ve tahammülünü böyle ilimli yoldan yürüyerek İisanı müşahede ve tetkik etmek su- retile bugünkü medeni İlsanlar seviyesine çıkarmak ister, Şu halde inkilâbin evladı olan bugürkü nesle düşen milli vazile de” «Türkçecilik> umuli- nü tutarak dilimizin inkişaf ve tekâmülüne çalışmaktır. tes 929 tarihli Vakit» de çık ra) BUM Tahlisiye U, Müdürlüğü Leyli ve nihart. Kız ve erkek Sişli Terakki lisesi Ana, ilk, örta ve lise ikna devre birindi nt larına yeni talebe kayt edilmektedir. Her gün sent 10-17 ye kadar müracaat olunur. 4 şantaşı - Halil Rifat paşa konağı Telefon > Beyoğlu 2517 | Edirne belediyesinde ç tonlk Bir adet afi- nakasaya konulmüş- talep edebilirler, 0, 7,5 nisbetinde Edirne belediye itfaiyesi için #linacak iki * 207 bir ay müddetle ve kapalı Zari usulile mür tur, Talipler şartnameyi belediye riyasetinden lalya talip olanlar ilk teklif edecekleri bedelin © bazi yali teminat akçesini veya Banka mektubunu Ve tekli yeğirik varakayı bir zarf derununa koyup üzerine atadöz çlemeleri ilân 12-10-029 tarihine kadar belediye meclisine tevdi eyİer e ohmur. İhale 12-10-020 tarihine müsedit cumarisi gönü * dadır, amam make sam Öksürenlere Katranı Hakkı Ekreri Devlet demiryolları ve li . r HN ları umumi idaresinden: Haydarpaşa -Ankara hattı üzerinde ape ka 479 uncu kilometrede vaki taş ocağından 90000 M pah zarf usulle rünakasaya vaz olunmeşkif. 15 Teşrinlevvel 1929 Sah, günü sast 16 sında yapılacaktır. Münakasaya iştirak ve muvakkat teminatlarını aynı gönde Hik kalemine verimeleri lüzimdir. Talipler münakasa şartnamelerini 2 lira hasebul dairesinden ve Haydarpaşa müdüriyetinden Kantarcılarda kâin Ke Sipan 3/4/5/6/7/8/9/10 numaralı ire Li Di çe Fi halin otuzuna müsadif pazartesi de ile. satılacağından talip olanların YOR. | saat on dörtten on oltıya kadar orada mura müracaat eylemeleri. borcudur Yerli malları kullanmak memleket Z ARAR OMG O; İler yerde tanes, 9 kuruştur ra a Devlet demiryollar! ve limanları idaresinden: 14-10-29 Pazartesi günü yapılacak | münakasasının 22.10.90 tarihine tehir tevliken idarenin Kumaşı dalerede mahfuz surenein? müstahdemini irae edeceği fabrikadan alınmak ÜZE” sayeree ünakssaya için 220-250 takım elbise mal aleni Ki ağ saat sam konulmuştur. İhalesi 19-10-0929 garensmeleri görmek 14 te icra kulinacağından Gal Rahtım addesindeki üzere yevmi mezküra kadar idarel merkeziyeye muracaatlark En iyi lâstikler İMA $ eek ein e ağ li e İm ŞT Prof. Halil Nimetallah|ğ G7 Üçüncü maka 18 Ağur- | 'WİMPASSİNG i Acente ve dopoziteri : MAx GRUNBERG İstanbul Cedit Han