4 Kasım 1943 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5
kuk Hi nın- giik deki rta- kuk Bu sayfa Dünya ekonomisine Siner? makaleler ve ei ait her ayın birinci ve perşembe günleri No. 14 yp EKONOMİ ii bd ikale ULUS 4 sonteşrin 1943 diği Fiyat Mürakabe hazarlklar geçmiş bulunuyor. Bütün ütisadiyatın mih- verimi Teşkil eden nün meselesini tepki eden fiyat mi Fiyat mürakübe sisteminin islah z Şe. mühim iktisadi yat mürakabösi üzerinde pig Bint fiyatla” erinin etmiş bulunu - Gerçi fiyatlarla beraber emis - Yon faaliyeti dediğimiz Merkez — Bankasının banknot ihraci da art ye © maş, istihlâkle istihsal arasındaki © Ç münasebetler değişmiş, münakale © işleri güçleşmiş, bir kelime ile pi- © Ç Yasa mekanizması bozulmuştur. iyatla, lüzumundan fazla E yakslmeine a Ez yukarda saydığımız iktıs Ve emtia cereyanının normal 8 rini bozdukları maatteessüf VAKI- iktısadiyatında esasen'çok © © müşkül bir duruma giren ve bir - çok vazifeler yüklenen Hükümet, emtia darlığı ve fiyat yükselişin: den müteessir olan halin monta. atlerini gözetmek mecburiyetin - iz rmal zamanlarda serbest fi. © yat apn arp kalan > Hükümet, olağanüstü zamanlarda Jiyat teşkiliyle yakn ilgilen - Şi eme e gidere yatlara, hâkim : © Ka çalışı Piya olmaktan mak: ant itiyaç ei ihtiyaçları gidere - cek maddeler arasında mümkün 1Vazen: mt “© fiyatlarına diğer taraftan para ih- © acma hâkim olmak suretiyle te- © nin edilebilir. Fiyatlara hâkim olmak iyatlarına hâkim ol - başlıca şartı, emtia ; im olmaktır, heye- H.umumiyesine olmasa bile, piya- #aya mühim tesir yapabilecek em- © Hanın manipülasyonu Hükümetin Veya mahalli idarelerin elinde b Yunmalıdır. olmasa bile memlekamizda oi il eşya çin inhisari bir istihsal ve satış Enam evo, Devle deki e malini. Derlenen “5 lerinin bilhassı ve satışı, bazı “hali malla inhisar idaresi mamullerinin zilan tarifeleriyle fiyatlara Dev - ime Sakla. EADARİMSA Fiyat mürakabesi Devletin emtia fiyatlarına ve hizmet bedellerine tesiri fiyat mü- e a etiyle de vükua bilir. Fakat derhe fiyat mevzuunda ne Fiyat mürakabesi sistemimizin: islahı yolunda hazırlıklar sistemimizin ıslahı yolunda ye- r a azdır. Gü - irakabesi hakkında kritik ve m m örüşiriiini seven sünMEİİA aya at- mağı millet ekonomisi bakımından jaydalı addederiz. NE Yazan: Dr. Muhlis ETE saplamak lu hesapları, çok kere yapı ei; yalnız anan ithal niyetinden başka, :po masrafları, Eşi kei yi suretiyle mdır. Şartlar bir Krebs müköz olara1'di dı Bazan muhte- lif piyasalareiçin muayyen farklar kabul; imei parureti. baml olabi- 'ün bunlar fiyat mürakabdsi- m ii İm Ee — e m anan bir yat çikine yam miş olm. ri. gelmektedi Fiyat mürakabesinde halkın yardımı yi i teşkilât vası - tay yaplan Ziya .kabesi çok kere pek sathi ve kis- mi kalmaktadır. ie şehirleri “mizin bu işlerle meşgul olan be - lediye salk ne kalite ve ne de kantite itibariyle bu muazı selim kâfi gelmemektedir. bee vi irakabesi hal tadır, pa- zar yerlerinde veya şehirlerin mu- ayyen semtlerinde böyle tahkik ve yet bürol mein bulunması #- işini Yerlerinin mevcut olması çok fay» olurdu. © mürakabesini kolaylaştı- ran bi balda perakende #lyat - larmın sık sık ilân edil 5 ie atları »k hususunda bir Denye pasa cephesinden maz fesi sü bileci bir başka yazımı bira Buğday fiyatının düşmesi EÇEN yazımda (23.9.1943 ta- ye nin resmi mübayan fiyatı olan yir- mi kuruşa Kadar düşmesi ihtimâ- lini ve zaruretini incelemeğe ça- uştım. Buğı ciddi bir memleket mev - DARA eihiEADA A 01 in üzerinde durulması Hiyet bçaaplrm Acaba Türkiye'da hububat zir nin maliyet erdi Memleketimizde buğday yal rını son yıllarda yükselten sebep- lerin hakiki mahiyeti üzerinde du- rülmuş mudur? Bize göre buğday fiyatları özen sil hir Lari e mıyan ölçüde yül ekonomik olmaktan çok uzaktır. Ber. kia çe, serbest piyasa: ii ie Mi ağ üstündedir. Bu görü: edelim: yurdumuzda. hububap is makin AR esl ve orta istihsal ul yapan orta ve küçük köylü rimel. Bu işletmelerde kaj talist görüşle hesap sistemi ve zihniyeti a Dame maliyet esas itibariyle geleneğe göre yürür ve çalışır. a a harman sonuna rast- linya harbinin langıcı l O tarihte ve iie ay- larda ml tamamen idrak edil- miş ol maliye nurun yanda en başta buğday fiyatların- dn vE e görülmüştür. tsi iabetler. torun. yüksel yari da madüzleri Bn acının. ii rağmen, duraklı m miştir. Harbin ilk yılındaki fiyat yük- selmesinin en mühim sebebini kert birliklerin mübayaa sistemle- nde göriyoruz. Muayyen bölg, lerden kisa bir a yapılan yanların zaruri bir neticesi olarak mahalli fiyatlar kendi en işlerinin tesi: bir artış ol- un yatların yükselten yan lodi lm mylbayas lirindeki hany r olmuştur. Başlangıçta hafi£ bir sene yn bek a kümetin bazı viâyet- ağlaması yaa fiyatları da yükseltilmiştir. faydalı mı, zararlı mı ? UBUBASDA Hülkümtye si kan: 1 derhal arzı Te sat ei ra yol açmış ve e teşekkül "ederek. gri mi ihtiküz başlamıştı. Binasan yeni ir tul kendimi 61 buğday fiyatlarını yükselten se - bepleri tetkik ederi yıllarında Toprak Ofisin politikası, yı resmi müesseselerin alim nihayet nakliyat rinde ehemmiyetli dır. Netice şöyle hulâsa edebilir. Düğdağ açik May aa külAti sebeplerle Ve Tes- İl msbiyan inci hatalar- ve Tm of yan ii içinde maliyet un: imiştir. Bu inkişaftan sonra is-- sRYOĞRAPYA İ temmuz - ağustos Miz sağı 79-80. yıda “Kontrol kendimizi kontrol, Bur e be Birliğinin şma * yılı, Ziraat yıldö mem: ördüncü kursu, Kredi Kooperatiflerinin kontrol teşkilâtı, Kooperatif- cileri / ilgilendiren © mevzuat yardır. Bu çok faydali mecmuayı 0- 'kuyucularımıza tavsiye ederiz. ii felsefe, ahlâk ve içtirhai- it mecmuası: Cumhuriyetin 20 nci yılında çocuk leşi sayı 34, nisan 1943, fiyatı 250 kuruş: İdealist © arkadaşlarımızdan Prot, nındikağl. vee. OE dan ayda sayı sin Tokeli'nin satim geli me estiları halkında iddinh bi yazım; Sadi Bayam a ADE a iaşe teşkilâtı; Memleket tet - Kikleri arasında; Rize portakal - - Çe iyesi rai İlgililere tavsiye ederiz. Tktısatçı tihsal bölgelerinde yüksek maliyet kendini göstermiş ve fiyat yükse- şi hak bir mnniyet almıştır. Ye: ni maliyet unsurları da hesaba Ka- tılmak. suretiyle fiyat seviyesi ne olmalı idiz ie Hür halel. yen dâya budur. Geçen sene resmi mül in riyat üyük bir fark yak ars mekke > ietmeler İçin vaziyet kismen & Kişebili u senel seviyesi arasında bi B' sene hububat fiyatlarımn. üişmesi memleket ekonomi- si ve istihsal durumu için hiç bir i olamaz, Bilâklı nin zarar bir. duru esi katiyen bi U> fukta bir buhran yat yemeni ta buğ- iy fiyatının normal mıyacak he seviyeye yül ikselmesi pahalı ve yurt ekonomisi İçin bir buhran doğurmuştur. Bi wi dalârının ve saplar ape ii değerlendirmek düşünülemez. Manen, eli dn iii huşu ia uruşa. edi Bu, sütl ti mun yüz in en «hesaplanmasını icabettirmez.. Sayısı iki milyonu aşan hububat, yetiştiricileri ara - #ında kilosu yüz kuruşa tohum a- lan kaç tanedir? Kilosu yüz kuru- şa tohum alanlar hakiki çiftçi ol- maktan ziyade, pahalılık ve yokluk sebepleriyle kendi. ibti için hububat zirmatine hevesi bat zi e lenen. dir. Bazı: bölgelerde. mahdut kimselerin yüksek niye bü tün mğmleket Giçüünde Ayet tesi biti için miyar teşkil edem: araklamamıştır. yu acı hakikati hatırlamakta fay- bie 'ürkiyemizin büyük ( istihlâk ela lr hububat böl geler. muayyendir. Ankara, Eski- Afyor lerinde biri diği mamen tabii şartlara bağlı ol - duktan başka diğer çeşitli sebep- lerden dolüyı da leğildir. Buğday #iyatının — düşmesiyle bizi Kizumludur örüşinde e My a Buğday fiyatının düşmesiyle u- gemi hayat ucuzluğunun dede - Mn pe gelecek yazımızda inceliyece - - Ti) Le Factor humain dans Nüfus durumumuz İR Devlet bünyesindeki insan vleudundaki kan- sulığa bensetilebilr. — YAT yar dev adımlariyle te - akki yolunda yürüdük fakat bügün mesafeler adımlarla değ a nadlarla aşılıyor çünkü başdöndürücü süratler çağındayız. — Nü- ri fus konusunda kemmiyet ile keyfiyet yan yana aynı nemde. azan: —— / İYET, yurdumuzu, & lenin yer Nusret UZGÖREN iz ya ANA RR S8 akika iy ea? (Memleketimizde çocukların lemiye am ha: ykm rk maa e arlamak ihtiyacını duyuyo, ilm ai ka Eş De ru kısa. yazıyı hazırlarken, başvur- © mayıp sırf nie ma a dagin istatistik “yıllığında bile © manin nüfusumuzun tezayüdü bal göze çarpan şey, her ise Jhsal © Korundan ne kadar önemli oldu malümatın . başlangıç tarihinin © gunu gös termiye elverişlidir. ÇO » cukların ölüm haddini tesbite ya» Tayan m re yoktur.) (Sihhiye Vekâletinin 1034 te © Öaküheiyek Şalağıda Fatlükdekdir. Nitekim Türkiye'de esaslı ilk nü- fus sayımı tarihimiz bile 1927 dir. Halbuki ilk sayım Fransa'da 1801 de yapılmıştı. Nüfus istattetiklerinin etlerinin ço- hele Amerikan mili EEE BİM 9 kusurlarım ayna gibi ortaya koyan. ihsal malümat bulmak Kaabildir. RE RL - 1042 sayımlı yi > diğer memli çarpan. m mizde de İz > görüm iel. iki rl er ed buna, çocuklara derhal dani NE şiki, yü tanın e yısız boşlukları doldurmağa galiş- © yaşı li alamamak de or ık, bundan böyle de her alanda ları da göz önümde bu ırarak ilerlemek İsti- Vr andinler Bi ilinde ve Türk * İktısat Cemiyetinde verdiği bir ühendis eray ank Pm mm (2 emme ii sö “söyima (zin hemen ie de: ydi İni sbonmm0) ii bunların larının def. le ru vu zannediyorum. Mi haklar arasında inme ee adedini dara, in ri olğumuz Ein için Çe ki. yala na mücadele doktor! kimeire | murabbalk e püfus sayısı bakımından b riya limak Babiteke, Yalaığar çi okuyucularıma sunmak ie - yüksek z ig de na 2 000 ki” > 5 ei ve am par P-i- lar vaziyetin bu şekilde: devamı Hükümetin otoritesini müteessir z gemi ir. aldi ki fiyat mürakabesi zan- edinen kğ daha güç bir mevzudur. Fiyat mürakabesi esas- Ke pau ga7E YE z inna Şi e gö Ord Balear dir. Dini vade yasina Tar 0 si fiyatı teş- a ala am A son zama: yesi halini an Mai İÜ yatiarimin NE > için muayyen bir çift kunduranın © derisi, köselesi, gen işçiliği gibi direkt masraflarından © maada kundurayı imal eden fab- z N ve Aletin hisse aldığı endi - masrafların hisselerini he - İngiltere'n 'nin İktısadi meseleleri aylarında İngiltere le gayet arttırma mevkiinde olduğu için fazla is- tihsal eğin öte taraftan da yüzden kalmadı. Bı istediği kadar mübayaada bul mak imkânın elde etti. taraftan deniz nal- iye güçleri Kezylişt Düz gemi inşaatın arttırmak retiyle Buna imei halletmiş gö. rünüyor. Yalmz gerek istihsalin wvazenesini ka- de hamının en büyük kısmın satma- Ja mecbur ama ve İngiliz po ei Me ülkeler hamdan m hs emişli. Şimdi. Ta gere'nin Du esi temin ettiği gelir çok : KISA azalmıştır. Bu sebepten harp! sonr İlgütere, Tagilalarln EE > İİ ln ip yemi etmek ihtiyau hi Birleşik Amerika'da amelenin temayülü Birleşik Amerika'da amele, ren- mn me ile pek uğraşmaz. Bolşevizme te- mayi yoktur, Boş m dar ğine AM m eski velisi meşhur > D. Lets yilin ve akt PR Muren öö be kanaetindir: Duman” la beraber amele smfu siyasi ikti- darı ele almağa çalışmaktan geri kalsa Amele köngreyf, fede- ral mahkemeye Beyaz Saraya gir- a e Tiği, için amele namsedi olan Dirhaz. defa akt uğrıyan m Thoman, yle görüşen b çin hâlâ Beyaz ara yi yirmi am Şa onam e Çe m illa para ik rol oynuyor. prayranlara m ie Ka tiler, varsın bira: itiba bardan düşsünler. EKONOMİ Birleşik Amerika istihsalinin “çarı gahetyelir Alüminyumdan mer- Sivan parmaklıklara, geliten salar a avea geçeMere 1 Kama Artık Amerika- da soğutma makinelerine radyo lde ii eler ela emişi Yapıldığı mülseme; Roo- soveltin, yanl E. Meloma emir mn Yalndas ty lük lü ği sevel'in Kia ÇERS 00) uğ ge, mil yazı tophu B Donald Nelson'un büresun- e masası, bu iktidar sahibi gö mmalı çalışması hakkında e bir fikir verecek derece de tertemizdir. İstihsal çarı küğt- tan ve dosyalardan o kadar nefret eder, HABERLERİ easeeaamesemmeesanmesaamzssi “Hindistan'da nüfus artışı inlardan er ea nr erkekle- in binde (925) 4 nisbetindedir. * ** Harpten sonra Amerika. sanayii ve askerin terhis işi
