13 Aralık 1939 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

| a b e. ! * t Ş —İ— — AAT ŞETTTTER T YY ğ K ULUS bi kakl HLAD di Bi BAA a TUT UN ö - 13-12-1939 Başvekilimizin mühim bir nutku (Başı 1 inci sayfada) Aziz dinleyicilerim, Bu sene Tasarruf ve Yerli Ma- h Haftasını, dünya siyasi ufuk- ı $L * | | yacağımızı şimdiden kabul İ müsait bulunmaktadır. 1938 senesinin 10 aylık ihracat kıy- meti, yüz milyon dört yüz bin lira iken, bu kıymet 1939 yılının aynı ay V ve fevkalâdelikler arzettiği bir za- milletine, ıiı'ışlıiı iktısadi savaş ve kalkınma hareketlerine, işa- ret ettiğim fevkalâdelikler için- de de bu fevkalâdeliklerin icap- larını ve her yurddaşa tahmil et- tiği vazife ve mükellefiyetleri müdrik olarak sükünet, azim ve daha büyük bir heyecanla dıv:m . etmek l ini vermiştir. B asla şüphemiz yoktur. ' Yuart istihsalâtının arttırılması Bilhassa tasarruf ve yerli mallar haftaları zarfında olmak üzere, mille- te hitabetmiş bulunan büyük mesuli- 'yet adamlarımızla mütehassıslarımız, yurt istihsalâtının arttırılmasındaki ve zarureti mesuliyet ve ihtisa- sın verdiği salâhiyetle daima tebarüz ettirmiye çalışmışlardır. Her zaman *tekrar edilmiştir ki, istihsalâtımız hem memleket pazarlarında ve hem de dış piyasalarda satılabilmek için kâfi de- ğildir. Hariçten mübayaa etmek mec - buriyetinde bulunduğumuz — malları kolaylıkla ve kâfi mikdarda alabilme- miz için çeşitli istihsallerimizi her türlü çarelere baş vurarak arttırmak Jâzımdır. Bu gayeye erişmek ve vücu- dı gctirüen program]ın zaman kay - irmek için bütün yurttaşların biribirleriyle ya - 1 da üç milyon üç yüz bin lira faz- lasiyle yüz üç milyon yedi yüz bin li- raya çıkmıştır. İthalâtımız İthalâtımıza gelince: 1938 senesi - nin 10 aylık ithalât kıymeti yüz yir - mi yedi milyon dört yüz bin lira iken, bu kıymet 1939 senesinin aynı ayların- da yirmi bir milyon yüz bin lira nok- sanı ile, yüz altı milyon üç yüz bin li- raya düşmüştür. 1938 senesinin 10 ay- lık muvazenesi aleyhimize yirmi yedi milyon liralık bir bakiye göstermiş i- ken, aynı muvazene 1939 senesinde an- cak iki buçuk milyondan ibaret aleyh- te bir bakiye göstermektedir. Görülüyor ki, ihracatımız son se - nelerdeki muttarit artış istikametinde- ki inkişafını muhafaza etmektedir. Bu cihet bilhassa memnuniyetle kayda şa- yandır. İhracatımızın artması için i - cabeden tedbirleri zamanında almak ve ihraç mallarımızın bilhassa çiftçi ve köylü lehine kıymetlendirilmesini temin etmek yolundaki mesaiye ihti- mamla ve büyük bir dikkatle devam e- deceğiz. Esasen, ihraç mallarımızın bü yük bir kısmı, kıymetlendirilme ba - kımından, demin de işaret ettiğim gi- bi, hali hazır dünya konjonktürleri iti- bırıyle bır takım kolaylıklara mazhar t dır. İthalât cephesind de, memleket umumi hayatının her tür lü tazyikten korunması ve milli sana- yi sahasındaki faaliyetlerimizin aksa- Tışırcasına çalışmaları, türk dası - na karşı bir vazifedir, ınemlekıte kar- şı bir borçtur, aynı di bir zarüretin de en kısa ifadesidir. Toprakaltı istihsalâtımız Coğraft vaziyet ve hususiyetleri - miz ve insaniyet âlemindeki mevkii - mizin bize bahşettiği imkânlar, bugün- kü şerait içinde ziraf, sınat ve toprak- altı istihsallerimizi artırmaktaki men- fııt ve zımreti düne nazaran kat kat dır. Çıftçı. ıınıyki. mıdend, tüccar ve işçi hulâ- sa bütün müstahsil unsurlar ve iktisa- di faaliyet sahasırıda resmi veya hüsu- si vazife almış olan vatandaşlar, mem- leketin âtisine inanarak, yurt bünyesi- nin mali ve ik di kudret ve sağlı ve dur için hariçten almıya mecbur olduğumuz eşya ve em- tianın ehven ve uygun fiyatla ithalini sali de seneye £ etmek- tedir. Bu mahsullerimize de, gerek da- hilde gerek hariçte, hararetli talepler vardır ve fiatları da yüksek seviyele- re varmıştır. Kuru meyvalarımız Kuru meyvalarımıza gelince: son senelerdeki istihsalimiz rekor teşkil edecek derecede yükselmiştir. Bazı piyasaların muvakkaten çekilmiş ol - masına rağmen, satışlar muntazaman cereyan etmekte ve fiatların kârlı seviyede kalması için her türlü ted - birlere büyük itina ile müracaat olun- maktadır. Netice olarak diyebilirim ki, dün- yanın içinde bulunduğu dünkü ve bu- da, dünya vükuatının aldığı cereyan üzerine tereddüde düşen bir takım vatandaşlar, bankalardan mevduatla- rını kısmen çekmeği muvafık görmüş- lerdi. O zaman, telâşa ve bankalardan mevduatını çekmeğe sebep ve mahal bulunmadığını, bankalarımızın her za- man mevduatı sahiplerine iade edebi- lecek vaziyet ve küdrette olduklarını ve hükümetin bu noktayı ehemiyetle göz önünde bulundurduğunu söyle- miştim. Bu sözlerimi teyiden şimdi sizlere şunu ifade etmekle memnu - num ki, bankalarımız sebepsiz telâş göstermiş olan vatandaşlara paraları- nı iade etmekte hiç bir suretle müş- külâta maruz kalmamışlardır. ve bu suretle çekılen para!ar yine bankala- rımıza dö ır. Bunun günkü müşkül vaziyetlere rağı müstahsil kütlemiz için tam emnıyetlı bir huzur havasının ve refah şartları - nın idamesini en ileri bir gaye olarak gözetmemizin müânasını ve yüksek kıiymetini hâdiseler açıkça göstermiş oluyor. Yüksek verimli istihsal bugün- den başarıldığını gördüğümüz işler, en sıkıntılı bir devrede bile, böyle bir kudret ve emniyet tesis etmek bakı - mından, mühim semereler vermiştir. Bu yolda yürür ve bu gayenin tam ola- rak tahakkukunu beklerken, ileride teessilisünü ümit ettiğimiz dünya sul - hu nizamında da, milletimizi üzerine terettüp eden hakiki vazifesini ifa et- miş bir unsur olarak görüyoruz. Milli paranın kıymeti ve istikrarı Aziz yurttaşlarım, Tasarruf mevzuunda, milli paranın kıymeti ve istikrarı meselesinin ehe - miyeti ve bu hususta cümhuriyet hü- kümetinin öteden beri gösterdiği has- sasiyet malülimdur. Dünya siyasi vazi- ümkün kılmıya çal ktadır. Mem- leket dahilinde, ithal malları üzerinde her hangi bir spekülâsyona mani ol- mak için, gerek dahili fiat politika ve mürakabesi ve gerek tıcıret ve te- diye anlaşmaları b icabed tedbirlere tevessül olunmaktadır ve olunacaktır. H:rlıııldo, KA bı'ı'tıîn yurddaşlar ler ki, hükümet müte- yahkııdır. Yersiz ve sebepsiz spekülâtif fiyat tereffülerine hiç bir suretle meydan vermiyecek - tir. Ancak lüzumsuz endi; 'e kapılıp normal îhüynçfm fazla mubayaadn bulımarak piyasa t:- lığına güvenerek, hükümetin mahsu - lât ve masnuatımıza değer fiyatı dai - ma temin etmek için gereken her tür- lü tedbirleri zamanında alacağımdan emin olarak ve bu bakımdan her han- gi bir endişeye dahi asla düşmiyerek, memleket — istihsalâtının seviyesini yükseltmiye ve dolayısiyle ihraç ve ithal imkânlarını arttırmıya azami gayretle ve tarihi günlerin verdiği he- yecan ve şevk ile çalışmalıdırlar. Bu - nu, memleket kendilerinden istemekte we beklemektedir, Gerek sanayi iptidat maddesi ola - rak kullanılan ve gerekse gıda mad - desi olarak istihsal olunan çeşitli ve yüksek vasıf ve hususiyetleriyle müte- — mayiz mahsullerimizle, başta kömür olmak üzere madenlerimizin dış piya- salarda iyi fiyatla kolayca kuyetli müşteriler bulacağından hiç şüphe e- dilmemelidir. Görülüyor ki, istihsalâ- * tımızın arttırılmasına çalışılması va- /— tandaşların şahsi menfaatlerinin de — İçabıdır. Yaşadığımız günlerde, Millt Şef'ı- mizin şu işaretlerini her an gözü bulundurmıklı mükellefiz: “Bütün bu güç şartlarla bera- ber biz, ticaret işlerinde er az sı- kıntı gören milletlerden olacağız. İlk önce şurasını emniyetle söy- leriz ki memleketimiz ve ordu- iyet ver hususunda halkımıza da bir va- zife terettüp ettiğini bu vesile ile bir defa daha hatırlatmayı faydalı görürüm. Dış ticaret politikamızda, bir çok senelerden beri devam eden beynelmi- lel iktısadi durumun icabı olarak, kli- ring ve takas usullerinin geniş bir yer almış olduğu malümdüur. Arzettikleri bazı müşkülâta rağmen, bu usullerin tatbikinden memleket menfaattar ol- muştur. Şerait ve imkânların müsaa- desi nisbetinde ticaret ve tediye anlaş- maları politikamızı normal ve basit e- saslara doğru götürmek gayemizdir. Milli mahsullerimizin vaziyetleri Milli mahsullerimizden başlıcala - rının bugünkü mıyederine kıııcı te- yetinin geçirdiği buhranlar, zaman za- man milli para etrafında halkımızı te- reddüde düşürebilecek bazı şayiala - rın çıkmasına vesile olmaktadır. Şu'- rasını açıkça söyliyebilirim ki, hükü - metin alabileceği kararlar ve tedbir - ler, milli paranın kıymetini ve istik - rarını sağlamlaştırmıya matuf olacak- tır. Bu yolda alınacak tedbir ve ka - rarların ise, gizli tutulmasına tabiati- le sebep ve imkân yoktur. 'Tasarruf hareketlerinden bahseder- ken, bunun muayyen bir şekli olan devlet dahili istikrazlarına da biraz temas etmek istiyorum. Cümhuriyet | hükümetinin yeniden piyasaya çıkar- miş olduğu tahviller ceman 36.500.000 liraya baliğ olmaktadır ki, bunu da tasarruf yekfinlarına ilâve etmek ica- beder. Bunun 12 milyonu Ergani 24,5 milyonu da Erzurum Gdemiryolunun inşasına tahsis edilmiştir. Bilbassa küçük tasarruf erbabının iştirâkini ve istifadesini temin için beherinin kıymeti 20 lira olarak tesbit edilmiş olan bu tahvillerin, gördüğü rağbet tasarruf fikrinin memleketimizdeki kuvetine ayrı bir misal teşkil etmek- tedir. Bugünlerde piyasaya çıkarılmış olan altıncı tranş Sıvas - Erzurum is- tikrazının bilhassa küçük tasarruf sa- hipleri nezdinde eskilerden çok fazla rağbet görmekte olduğunu memnuni- yetle görüyoruz. Milli tasarrufun herkesçe malüm o lan ehemiyeti üzerinde daha fazla du- rarak, sizleri yormak istemem. Şura- mas etmek, bunların dur u- mumi temayülü göstermek bakımın - dan, faydalı olacak zannındayım. İhracat ticaretimizin en kıymetli maddesini teşkil eden tütün istihsa - lâtımızın seneden seneye, gerek mik- dar ve gerek kalite itibariyle, tekâmül ettirilmesine ve bununla mütevaziyen sağlam satış imkânlarının teminine matuf olarak devamlı tedbirler alın - maktadır. Bu sene rekoltesi geçen se- neden mühim nisbette fazla olmasına rağmen tütünlerimiz bu sene Aasgari yüzde beş daha yüksek fiyatlarla sa - muz, en (ü l — iaşe maddel! İ rinde hal ve ati için hiç bir teh- Ç 2 dide maruz değildir. Hattâ ihraç ddelerinin tahdidinde biz, en geniş davranabilecek memleket- , lerden biriyiz. Harp zamanında ; dahi mahsullerimiz, çoğu itiba- riyle, cihan piyasasının arıyacağı - maddelerden olacaktır.,, Aziz yurttaşlarım, Memleket iktısadi hayatının, için - de bulunduğumuz sene zarfındaki baş- lica tezahürleri hakkında size malü - mat arzetmek isterim. Harici tiraretimiz 1938 senesinde, harict ticaretimiz — geçen senelere nazaran faik bir inkişaf göstermiş olmakla beraber, harici ti - — garet blânçomuz memleketin iktısadi — €ihazlanmasından mütevellit —— ihtiyacının büyük mikyasta artmış ol- tılmıya başl şŞtir. Hububat ve gıda maddelerimiz Hububat ve gıda madd bu yil geçen yıllara nazaran daha iyi ev- safta ve daha çok mikdarda istihsal edilmiştir. Şurasını tebarüz ettirmek lâzımdır ki, muhtelif hub madde- Bieel , | bariz bir delili ve yurda bağlılığın bir sı muhakkaktır ki milli tasarruf, mil- letler hayatında ileriliğin bir ölçüıü..l emniyet ve istikrarın mevcudiyetinin ifadesidir. Millt tasarruf milli serma- yenin müvellidi ve dolayısiyle milli istihsalin muharrikidir. Bir milletin bankalarındaki tasarruf mevduatının artışı, şüphesiz ki, o milletin iktısadi âtisinin ve iktısadi istiklâlinin müem- men bulunduğuna delâlet eder. Bu manâda anladığım milli tasarruf hare- ketlerînm. memlekmmızde inkişaf örmekle büyük bir haz duymnktayız Bir müddet evel Erzurum'a varmış olan demiryolları- mız, yeni yeni kurulan fabrikalarımız milli tasarrufun, milli zekânın yurdu- muzda cümhuriyet idaresi altında ya- rattığı güzel eserlerdir. Bankalardaki tasarruf mevduatı A lerimizin istihsalinde iki üç sene eve- line nazaran köylümüzün istihsal kud- retinde hepimizi bihakkın iftihar et . tirecek derecede ve yüzde yirmiden yüzde elliye kadar değişen nisbetler - de, inkişaflar görünmektedir. Alınan tdbirler sayesinde hububat fiatlarının istikrarı devamlı olarak temin edil - mektedir. Dünya vaziyeti dolayısiyle bu maddelerin cihan piyasalarındaki fiyatları da mühim nisbette yükselt - mekte olup, kabili ihraç olan mikdar - — , Ması dolayısiyle, aleyhte kap Elimizde bulunan 10 aylık istatistik — rakamları, 1939 senesi harict ticaret blânçomuzu lehte bir bakiye ile kapı- olarak | larının satışı için en müsait imkânlar mevcut bulunmaktadır. Bütün gıda ddelerimizde aynı mü deyi yap- mak kabildir. Pamuk, tiftik ve yapağı gibi sana- yie yarıyan iptidat maddelerin istih - maada bankalarımızda ye- künları günden güne kabaran tasar- ruf mevduatı hepimizi sevindirecek bir durum arzetmektedir. Bu sahaya ait birkaç rakam arzetmeme müsaade- nizi rica ederim. 1937 senesi haziranında, iki yüz yetmiş yedi milyon liraya baliğ olan tasarruf mevduatı yekünu, 1938 sene- sinde üç yüz beş milyona yükselmiş bulunuyordu. Bankalarımızdaki mev- duat hesapları yükselici seyrini mu- hafaza ederek, içinde bulunduğumuz senenin ilk aylarında üç yüz yirmi beş milyon lira gibi küçük görülmiyecek bir yeküna erişmiştir. Bu münasebetle, rakamlardan daha beliğ bir hâdiseye temas etmek iste - rim. Bu sene nisan ve eylül ayların- böyle olması tabifdir. Çünkü eylül hâdisatı dolayısiy- le de sabit olmustur ki, vatandaş- ların bankalardaki mevduti emin | ellerdedir. Ve hükümetimiz bu emanet hususunda daima müte- yakkızdır. Bankalardaki mevduatın yükselişi, bu müesseselerin umumi ikraz kapa- sitelerinin artması üzerinde mülessir olmuştur. Her ne kadar beynelmilel hâdiseler yüzünden kısa bir müddet için bir kredi darlığı husule gelmiş ise de milli bankalarımız, Türkiye cümhuriyet Merkez Bankasının da yardımı ve iştirâkiyle, bu buhranı sü- ratle izale etmişlerdir. Zirai kredinin mast kısmının da bir an evel işletmeğe açıl- ması için-elden gelen gayret sarfolun- maktadır. Yine bu sene içinde, öteden- beri büyük ehemiyet verdiğimiz pa - muklu dok sanayii 26 bin iğiyle Malatya bez ve iplik fab- rikası iltihak etmiş bulunmaktadır. İ- kinci kâğıt, selliloz, Sivas çimento fabrikalarının inşaat ve montaj işleri ilerlemektedir. İkinci kâğıt fabrikası da faaliyete geçtiği zaman, memleke- tin kâğıt ihtiyacının tamamına yakın bir kısmı milli istihsâl ile karşılan - mış olacaktır. Memleket sanayiinin ihtiyaçlarının temini kadar,. memle « ket müdafaası bakımından da ehemi - yeti malüm olan kimya sanayiimize dahil fabrikaların inşasına çalışılmak- tadır. Kastamonu kendir hazırlama fabrikası için muhtelif memleketler - den istenen tekliflerin cevabı beklen- mektedir. Memleketimizde sınaf tesi- İsatın çoğalması ile istihlâki artmakta *bulnnan ateş tuğlalarını imâl edecek fabrikanın kurulması için lâzım gelen tetkik ve teşebbüslere girişilmiştir. Şeker fabrikalarımız Şeker fabrikalarımızın bu seneki fa- aliyeti memnuniyeti mucip neticeler vermiştir. Dört fabrikamızın istihsa - lâtı doksan üç bin tonla şimdiye ka - dar erişilmemiş bir mikdara varmış - tır. Bu noktayı, pancar eken çiftcile- rimizin yüzünü güldüren bir hâdise olarak kaydetmek isterim, Şeker istih- lâkimiz yüz beş bin tona yükselmiş bul ktadır. 1927 senesi istihlâkin Ticari kredilerde, geçen sene faiz nisbeti yüzde sekiz buçuğa düşürül- müştü. Bu sene de, memleketimizin en esaslı istihsal unsurunu teşkil eden çiftçi müstahsilimizin kredi ihtiyaç - larını ehven surette temin etmek ve böylece zirai istihsalâtın daha ucuza maledilmesini mümkün kılmak üzere zirat maksatlara hasrolunacak kredi- lerin ucuzlatılmasını derpiş edecek yüzde sekiz buçuk faiz haddini yüz- de altı nisbetine indirdik. Bu tenzilât takriben yüzde otuz nisnetindedir. Bir taraftan faiz nisbeti indirildiği gibi, diğer taraftan da orta ve uzun vâdeli kredilere inkişaf imkânı vedil- miştir. Sigorta sahasında da aynı teyakku- zu göstermekteyiz. Tasarruf ve ihti- yatın başlıca tezahürlerinden olan ha- yat ıtgorulınndş görülen inkişaf: altmış altı bin ton kadar olduğu dü - şünülürse bu rakamın halkımızın ta- ğaddi seviyesinin yükseldiğini gös - termek itibariyle hususi bir ehemiyeti haiz olduğu anlaşılır. Burada, şunu da beyan etmek iste- rim ki, memleketin muhtelif köşeleri- 'ne serpiştirilen fabrikalarımız birer istihsâl müessesesi olarak kiymet ifa- de etmekle bex'ıber, ayni zamanda in- şa edildiklefi mahaller ve civarları i- çin birer iktisadi hareket, umran ve refah müjdecisi olmaktadır. Devlet eliyle başarılan sanayileşme hareketimizin bugüne kadar geçirdiği safhalar, milli sanayiimizin bütün me- selelerini daha vazih bir surette gör- memizi ve bunlara daha bariz istika - metler vermemizi mümkün kılmakta - dır. Memleketimizde, hususi sanayiin de, devlet sanayiine muvazi olarak, teshil daima sigortalar hukukunun siyaneti yolundaki tedbirlerimizle teşvik edi- yoruz. Milli sanayiin istihsalleri Aziz dinleyicilerim, Milli sermayenin müvellidi olan milli tasarruf, ileri memleketlerde milli sanayileşme hareketlerinin ku - vet aldığı başlıca bir menba olmuştur. Milli sermayeye dayanan milli sanayi ise, her yerde, nihayet milli kuvet ve kudret demektir. Memleketimizde de milli tasarruf ve milli iktısat mef- humlarının olgunlaşarak yerleşmesi - ne muvazi olarak sanayi hareketleri- nin inkişaf ettiğini görmekteyiz. Bu suretledir ki, resmi kayıtla- ra göre 1927 senesinde sanayi is- tihsalâtımızın kıymeti 32 milyon lira iken 1938 senesinde bu kıy- met 265 milyon liraya yükselmiş- tir. Tatbik edilmekte olan sana- yi plânlarının itmamından sonra, bu kıymetin üç yüz milyon lirayı aşacağını kabul edebiliriz. Milli sanayiin memlekette işgal et- tiği ehemiyetli mevkii müdrik olan cümhuriyet hükümeti, bu sahadaki ga- mertmiğ e bir başlangıç merhalesi olarak bu sa- nayiin karşılaştığı bazi şekli engelle- rin izalesi, Büyük Millet Meclisi'nce kabul buyurulan kanunlarla mümkün olmuştur. Her halde normal çalışma - lariyle memleketin iktisadi cihazlan - ma ve nizamına yardım eden hususi sanayi teşebbüslerini, — kolaylıklara mazhar kılarak, teşvik yolunda.ki me- saimize devam olunacaktır. — Toprakaltı servetlerimiz Toprak altı servetlerimizin istisma- rı yolundaki çalıçmılınmxza. bunla- min olunan rüsubt demir madenint tesadüf edilmiş olduğunu kaydetmek isterim, Buradaki tetkikat hararetlt devam etmektedir. Maden arama fa2' liyetlerimiz, proğramlar dairesindi inkişaf etmiştir. Petrol aramalarınâ devam olunmaktadır. — Memleketill muhtelif noktalarında yapılmış ve ya* pılmakta olan sondajlara zamimetefi bu sene Adana mıntakasında da sonda) lara başlanmış bulunmaktadır. Petrol aramalarına petrol buluncaya kadaf devam etmek kararımızdır. Türk az“ mi nihayet bu işi de başaracaktır. Alüminyom — istihsâline — yarayafi boksit zuhuratı memleketin muhtelif yerlerinde tesbit edilmiş bulunmakta* dır. Zonguldak, Akseki ve İslahiye'dt bulunmuş olan bu zuhurattan istifadt imkânları taharri ve tetkik edilmek- tedir, ; Demiryolu siyasetimiz “ Bütün memleketi baştan başa de“ mir ağlarla örülmüş görmek en bü * yük azmimizdir ,, buyurmuş olan Milli Şefimizin ötedenberi çizmiş olduğu demiryolu siyasetimizin takip ve tat bikinde, yurt refahı, ve müdafaası ba* kımından, çok kıymetli bir semereyi daha elde etmiş bulunuyoruz. mühendislerinin fasılasız gayreti say€ sinde demiryollarımız Erzurum'a var*. mış bulunmaktadır. Gerek dennryohl ve gerek şose inşaat siyasetimize yım' diye kadar olduğu gibi hızla devami etmek ve ticaret filomuzu yakındâ tekrar yeni gemilerle zenginleşmişı başta kömür havzası limanları olmak üzere Akdeniz ve Karadeniz sahille- rimizdeki limanlardan başlıcalarıni biran evel inşa, islâh ve takviye edil- miş görmek azmindeyiz. Bütün bü mevzuların cümhuriyet hükümetinct ehemiyetle ele alınmış olduğunu ar“ zetmekle bahtiyarım. Aziz dinleyicilerim; Milli sermayenin başlandığı aza“ metli işleri emniyetle tevdi edece£ ehliyetli ellere ihtiyacımız büyüktür. Yeni iktısadi kayatımız, çalışma sis“ | temimiz ve çalışacak el ların va * sıfları üzerinde her zamandan ziyad€ tavakkuf etmemizi emrediyor. Miili faaliyetlerin her sahasında olduğu gis bi, tahsisen iktisadi teşebbüsler mun- tazam, mütevazi, feragatli ve sabırli bir çılışma Heş ba;lamasma memur €“ dildikleri işin seviyesine gerçektel yükselmiş lğıı? ehhyîte sahip unsur * larla teçhiz edilmedikçe, alacağımı? neticeler muhakkak ki beklediğimizif aksine olur. Bu itibarladır ki, devlet ve millet- çe fedakârlık yapılarak yetişmeleri için ecnebi memleketlere göndermek- te olduğumuz gençlerimizin adetleri- ni arttırmış bulunuyoruz. Bu vatan evlâttarının kendilerine düşeri yük- sek vazifeyi müdrik olmaları ve tami bir bilgi ile ve yaşadığımız zamanın emrettiği verimli çalışma metodları- | na intibak etmiş olarak, vakit kaybet- rın tediye haiz oldukları ehemiyeti de göz önün- de tutarak, hızla devam etmekteyiz. Memleketimizin başlıca enerji kay- nağını tegkıl eden Ereğli kömür hav ksizin, yurda avdet edip hizmete girmelerinin temin edilmesi lâzımdır. Diğer taraftan, millet işlerinin ida* resini ellerine almış olan büyük kü* çük her ferdin, aledderecat çalışmak son lerde, cüm / ye hunyetten evelki senelere nazaran hemen üç misli derecesinde artmış ol- makla beraber iktısadi hareket ve fa- aliyetlerin yeniden yeniye doğurduğu ihtiyaçları karşılamak için, bu havza- da istihsali bir elde toplamak gibi, da- ha cezri bir tedbire müstacelen baş vurulması zaruret iktisab etmiş bulu- l kta iş yapmak ve iş iste- mekte guyet ciddi ve müsamahası3 davranmalarındaki kati lüzuma sure- ti mahsusada, işaret etmek isterim, devletçe ve milletçe ancak böyle bir çalışmaya koyulmak sayesindedir ki, her gün genişliyen faaliyet mevzula- rında vasıfları ve istidatları matlüp istikamette inkişaf etmı; hıkıkî iş vl vazife adaml ş yelerinin. bir an evel tahakkul arzu ettiğinden, devletin bizzat sana- yi kurucusu olarak harekete geçmesi icabetmiştir. Bu suretledir ki, sana - yileşme hareketi büyük bir milli dâva olarak ele alınmış ve bildiğiniz devlet sanayi plânları vücut bulmuştür. Ya - şamakta bulunduğumuz nazik ve çe - tin anlar, sanayileşme hususundaki is- ticalimizin ne kadar yerinde olduğu - nu bir defa daha, tam bir vuzuhla gös- termiş oluyor. Bu itibarladır ki, bu plânların tatbikine hızla ve intizamla devam olunmakta ve eksiklerin bir an evel ikmaline çalışılmaktadır. Sanayi dâvamızın tatbikatında bugün vasıl olmuş bulunduğumuz merhalede dahi, nuyor. Kömür havzamızı devletleştir- ımız y mek | ki düşü imize bir hafta evel havzada yaptığım tetkikat neticeleri kuvet vermiş bulunmakta- dır. Krom ve bakır istihsalimiz Krom ve bakır istihsalimiz, memnu- niyetbahş bir şekilde inkişaf etmek - tedir. Erganide yedi bin beş yüz ilâ on bin ton saf bakır istihsal edilmek üzere kurulması evelce - kararlaştırıl- mış bulunan tesisat ikmal olunmuştur. Bu işletme halen tecrübe işletme dev- resinden normal istihsal devresine gir miş bulunuyor. Senede iki bin beş yüz ton saf bakır çıkaran Kuvarsan made- ninin de işletilmesine muntazaman de- evelce yurd sanayi şubelerin- den mahrumiyeti yüzünden, bilhassa fevkalâde zamanlarda, çekilen sıkın - tıların büyük bir kısmından kendimi- zi kurtulmuş addedebiliriz. Türk demiri ve diğer fabrikalarımız Devlet sanayiinin en büyük ve ehe miyetli kısmını teşkil eden Karabük demir ve çelik fabrikaları, cümhuriye- tin heybetli bir eseri olarak sene için- de faaliyete geçmiş ve 10 eylül 1939 tarihindenberi türk demirinin istih - saline başlanmıştır. Karabük fabrika- larının mühim aksamından olan boru fabrikasiyle haddehane ve çelikhane vam ol ktadır. Murgul bakır ma- denlerimizde senede sekiz ilâ on bin ton saf bakır istihsal edecek kabili- yette bir tesisat vücuda getirilmesi için gereken teşebbüslere girişilmiş- tir. Divrik demir mâdenimiz Divrik demir madenimizde istihsa- lât devam etmektedir. Bu madende vü- cuda getirilmesi icabeden tesisatın ikmali halinde memleket daha büyük faydalar temin edeceği aşikârdır. De- mir cevherlerimizden bahsederken Ko caeli vilâyetinin Hendek — kazasında Sakarya ağzı civarında mahiyeti iti- bariyle büyük imtidadı olduğu tah- Milli hayat ve faaliyetin orlayı çi- kardığı bu mühim meselelere bütün vazife sahiplerinin lâyık olduğu alâ- ka ve £ iyeti göstereceklerini Ü- mid ederim. Aziz yurddaşlarım, 'Türk vatanının yükselmesi için ol- duğu kadar, kudretle ve emniyetle müdafaası için tasarruf hareketinin nasıl büyük bir rol oynadığını eğer, huzurunuzda tebarüz ettirebildimse çok bahtiyar olacağım. Dünyanın en dağdağalı bir devrinde yaşıyoruz. Türk milleti vakur ve temkinli duru- Şu, samimi birlik manzarası ile bütün cihanın nasıl takdir nazarını celbedi- yorsa, hakkında fena düşüncesi olan- ları da o kadar hayrete düşürmekte- dir. Türk milleti dostluklarına sadık, açık kalple kendi millf hudutları da- hilinde sakin çalışmak ve yaşamak azmindedir. Bu birliği, bu sükünu ve bu çalışma azmini bozmak istiyenlere iyi gözle bakmaz. Büyük türk milletinin hakikt hissi- yatına terceman olarak emniyetle söy- Tiyebilirim ki: Milli Şef'in etrafında tek kalp ve tek vilcut çalışan milleti- miz, hâlinden ve istikbâlinden emin- dir.,, Türk Başvekilimiz doktor Refik Sayda- min gözleri sürekli alkışlarla karşı- — lanmıştır, t