24 Ocak 1939 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1

Salı 24 Ulus Bası. Çankırı Caddesi, Ankara Telgraf: Ulus - Ankara «evi SONKÂNUN İmti TELFF-ON tır. Ulus Postası'nda dünya poli- 1939 Bideriee | vi B0k tik hâdiselerine dair bütün dilin- ŞALE Yazı işleri Ş ü Ti 5 KURUŞ Mî!ıbaıîlînüdürümöz :ggî ADIMIZ ANDIMIZDIR îııgazîtelermden kısa iktibaslar İdare 1064 ulacaksınız. Ulus Postası Gazetemiz yarından itibaren bu başlık altında yeni kısım açacak- İrticâ değil, istikrar diyoruz ! Yani ileri türkçede ka- rar kılmak! Yani on se- nelik zafer ve kazanç - larımızı tespit etmek ! F.R. ATAY “Kelime ve ıstılâhlarımıza is- tikrar verebiliriz!,, Başlığı altın- da çıkan yazımız, İstanbul gaze- telerinde geniş bir akis uyandır- mıştır. Fakat ne yazık ki bizim “istikrar,, kelimesi ile kasdettiği- miz mânayı pek az meslekdaşı- mız anlamak istemiştir. Bir esas- ta hemen yalnız Hüseyin Cahit Yalçın'la mutabıkız: “... Büyük ve esaslı tecrübenin semerelerini artık toplıyarak, Atatürk'ün vü- cuda getirdiği inkılâplardan biri- ne daha istikrar vermek ve İlisan lesinde takip edeceğimiz yolu O'nun irşadı dairesinde tes- pit etmek zamanı gelmiştir.,, Biz yazımızda meseleyi üçe a- yirmıştık: lügat, gramer ve ıstı- lahlar! Verdiğimiz hükümler de şu idi: 1 — Konuşma diline geçen kelimeler, türkçedirler. Lügat kelimelerinde bugünkü lehçe ve şivemiz esastır. 2 — Gramerde osmanlıca öl- müştür. Artık türk gramerini vü- cude getirmek sırası gelmiştir. Bu gramer, yalnız türk kaideleri- ni alacaktır. Eğer vaktiyle arabi kaidelere göre yapılmış olup ko- nuşma diline yerleşen tâbirler bul edeceğiz ve gramerimizde müstesnalar olarak zikredeceğiz. 3 — Istılâhlarımızı yaparken medrese kültürü değil, üniversi- te kültürü kaynaklarını esas tu- tacağız. Tam 30 nisan 1935 de, gazete- miz “Osmanlıcadan — türkçeye karşılıklar kılavuzu,,lügatini neş- rederken yazdığımız “Yenisine çalışalım!,, unvanlı makalemiz- de osmanlıcayı müdafaa edenle- re cevap vererek, gene bu üç e- sasr aynen ve harfiyen şöyle tes- pit etmişiz: 1 — Yeni kelimelerimizi Uğuz sesine göre ölçeceğiz. 2 — Hiç olmazsa 50 yıllık dil evriminin bizi nereye doğru gö- türmekte olduğunu düşüneceğiz. 3 — Artık batı kültürünün çer- çevesi içinde bulunduğumuzu u- nutmiıyacağız. Demek ki 1939 ikincikânu- nunda bu esas fikirlerimize bir daha imzımızı*!gıymuşuz! Birçok diller bir tasfiyecilik ifratı ile bir muhafazakârlık if- ratı arasında doğru yolunu bul- müuştur. Bizde lisanımızı sadeleş- tirmek çok eski bir dâva idi. Ni- hayet onu da halletmek zarureti, yeni alfabeyi kabul ettiğimiz za- man hissedilmiştir. Bakınız na- sıl: bizler alfabe komisyonunda çalışırken, osmanlı gramerine göre harfler, işaretler ve şekiller aramıştık. Komisyonun içindeki Mmünakaşaları bir tarafa bırakı- yorum. Fakat o zaman İstan- bul'da bulunan Atatürk'e komis- Yon namına göndermiş olduğum Yeni alfabe tam Süleyman Nazif diline göre idi. Konuşurken a- fapça kelimelerin “ayın,, ve emze” sini erittiğimiz halde, Yeni alfabemizde onları bile ye- hiden diriltiyorduk. Meselâ ar- tık birinci harfin uzatılmasından şka bir şey olmıyan “mâkül,, !'elimesindeki “ayın,, 1 bir koma Sareti ile meşhur softa hikâye- Sinde olduğu gibi çatlatıyorduk: Makül! Büyük inkilâpçı Şef: i'x Fakat, dedi, siz türkçe dili Sin bir alfabe yapacaktınız!,, * İstanbul'a gelen komisyon â- S1 ile çalışarak, ana dilimize (Sonu 8 inci sayfada) Barselon bomba yağmuru altında !.. Franko kuvetleri " “ Yüzlerce tankın himayesinde yaptıkları hücumdan sonra Barselon şehrine 19 KİLOMETRE YAKLAŞTILAR! Hükümetçiler çetin bir müdafaa sistemi tatbik ederek adım adım geri çekiliyorlar Başvekilimiz geldi Birkaç gündenberi İstanbul'da bu- lunmakta olan Başvekilimiz B. Celâl Bayar, dün sabahki trenle şehrimize dönmüştür. Başvekilimiz istasyonda Büyük Millet Meclisi Reisi B. Abdül- halik Renda, Vekiller, saylavlar, hü- kümet ve parti erkânı tarafından karşılanmıştır. maktadır. Frankistler dün Katalonya cephesi - nin bütün mıntakalarında ilerlemiye devam ederek cümhuriyet hatlarını üç noktadan yarmıya teşebbüs etmişler - dir. Bu noktalara şu suretle taarruz etmişlerdir : 1 — İgualda'nın cenubunda Capel - lades'den başlıyan hücumlarla, 2 — Villa Franka del Panades'den Martorell'e yapılan hücumlarla, 3 — Villamevay Geltru'den yapılan nuücumnuaı sa, 100 tankın himayesinde... Kapellade; mıntakasında — motörlü frankist kıtaları önlerinde yüz kadar tank olduğu halde ilerliyerek Hosta - lets kasabasını işgal etmişlerdir. Cüm- huriyetçilerin tank dafii topları dur - madan faaliyette bulunmuşlar- ise de neticede ateşlerini kesmiye mecbur ol- müuşlar ve tankların önünde yalnız ka- lan askerler geri çekilmek mecburiye- tinde kalmışlardır. Villafranka del Panades mıntaka - sında altı saat süren şiddetli muhare - beler olmuş ve bu müddet — zarfında (Sonu 8 inci sayfada) ALMANYA'DA Gençliği askerleştiren yeni kararnameler Barselon, 23 a.a. — Havas Ajansının muhabiri bildiriyor : Frankistlerin tayyareleri 22 sonkânunda saat 23 te || inci defaola - rak Barselon'u yeniden bombardıman etmişlerdir. Bombaların infilâkı, hava müdafaa bataryalarının şiddetli gürültüsüne karışmakta idi. Sükünet anlarında, alçaktan uçan tayyarelerin motör sesleri duyul - lwwm. ; Barselon'un hemen civarına yaklaşan Franko kuvetlerinin son defa işgal ettikleri araziyi gösterir harita Büyük Millet Meclisinde leylin kanunu projesi görüşüldü Eski mütekaitlerle yeni mütekaitlerin maaşları arasında müsavat temin etmek kabil mi ? Maliye Vekili Meclis'te Mütekait maaşları meselesini izah etti Vekil bütçeye külfet tahmili ile alâkalı olan bu mevzu üzerinde bir vaitten kaçınmak zaruretini duyduğunu söyledi Kamutay dün B. Refet Canıtez'in reisliğinde toplanmıştır. Ön- ce Maliye Vekilimiz söz almış ve İzmir mebusu B. Halil Menteşe- nin eski mütekaitlerle yeni kanun mucibince maaş alan vatandaş- lar arasındaki müsavatsızlık hakkında hükümetin ne düşünmek- te olduğuna dair şifahi sual takririne cevap vermiştir. Maliye Vekilimizin izahları: B. Fuat Ağralı şunları söylemiştir: 1930 senesinde meriyete giren ye- Kurdoğlu altıncı sayfamızdadır. Ziraat Vekilimiz B. Faik “Zeytin kanunu projesi dolayısiyle dün Büyük Millet Meclisinde Ziraat V_ekili B. Faik Kurdoğlu bu mesele- nin ve rakamlara dayanan esaslı bir ıza.!*ımı yapmıştır. Ve muhtelif hatip- lerin sözlerine cevaplar vermiştir. Zeytin kanunu projesine ait tafsilât ni tekaüt kanununun hükmüne tevfi - kan tahsis olunan tekaüt maaşları ile eski tekaüt kanunu hükümlerine gö- re tahsis edilmiş olan maaşların ara - sındaki büyük fark yeni kantınun hi- ni tanziminde dahi nazarı dikkati cel- betmiş ve ilk safhada bu kabil maaşat eshabına 94 10, malüllere de 974 25 zam yapılmıştır. Ondan sonra neşredilen diğer bir kantın ile de askeri malülle- rin terfi zammına bir misli ilâve ya - pılmış ve bunun ailelerine de intikal etmek üzere lehlerine kabulü derpiş edilmiştir. Daha şümullü bir şey yap- mak imkânı olup olmadığının tetkiki de vekâletçe tekarrür etmişti. Bugü- ne kadar bu arzettiğimizden başka bir Y SA 4 y a &4 . k vi Alman kıtalarının bir törende alınmış resmi Berlin, 23 a.a. — Alman hükümeti, bazı yeni gençlik teşkilât- ları ihdas eden ve mevcut milis teşkilâtının da ordu terbiyesine esas olarak alınmasını emreden bir takım kararnameler - neşret- miştir. B. Viktor Lutze, dün belediye şef- lerinin bir toplantısında yeni kararın ehemiyetini anlatan bir nutuk vermiş ve şeflerin perşembe günü Berlin'de yapacakları toplantıda daha sarih be - yanatta bulunacağını bildirmiştir. Alman gençliği şefi Baudur Fon Şirahra (ün “İman ve güzellik” ismi Dr. T. R. Aras bugün Londra'ya gidiyor İstanbulı 23 aa- — Londra Büyük Elçimiz Dr. Tevfik Rüştü Aras, yarın akşam ekspresle şehrimizden Londra'. ( Sonu 3, üncü sayfada) * ya hareket edecektir. Çinliler çete şey yapmak imkânı elde edilemedi. (Sonu 8 inci sayfada) Maliye Vekilimiz B. Fuat Ağralı harbi yapıyor Hongkong, 23 a.a. — Çin çeteleri son günlerde düşman gerilerinde Pe - kin ile Tientsin arasında büyük faali - yet göstermişlerdir. Çin süvarileri kı- sa bir müsademeden sonra Hang-Fang ve La-Tai şehirlerini azptetmişler ve düşmanı geri atmışlardır. Lang-Fang'- a giren Çin kıtaatı demir yolunu beş noktadan tahrip etmişlerdir. Üç köp - rüyü atmışlardır. Bu suretle düşmanın Beri münakalâtı kesilmiştir. Diğer taraftan Çin çeteleri Şang - hay'ın yanı başında Bu-Tong'da düş- manla üç dört gün süren bir müsade - mede bulunmuşlar ve düşmana ağır zayiat vetdirmişlerdir. Hava harpları Hongkong, 23 aa. — Dünkü pazar günü bir Çin tayyare filosu Kanton'- un cenubundaki japon topçu mevzile- rini müessir bir tarzda bombardıman etmiştir. Şiddetli bir hava muharebesi neticesinde yirmi japon tayyaresi dü- şürülmüşıür_ Aynı günde, Hu-Men'de iki — japon harp gemisi de bombardıman- edilmiş ve Şunking'de beş japon tayyaresi dü- şürülmüştür. İngiltere ve Amerika'da şiddetli fırtınalar var İngiltere'de bir çok yerleri su basti Nevyork, 23 a.a. — Buraşla ve Amerika'nın şarkındaki mınta- kalarda şiddetli bir kar fırtınası hüküm sürmektedir. Fırtınadan şimdiye kadar 2 kişi ölmüştür. Nevyork eyaletinin şimalindeki yollarda nakliyat tamamiyle durmuştur. Hararet derecesi birdenbire düşmüştür. Rüzgâr saatte 120 kilometre süratle esmektedir. Bir Hollanda gemisi batmak üzere Parklaan ismindeki Hollanda yük ge - misi imdat işaretleri vererek gemide bir delik açıldığını haber Hamburg'a gitmekte olan — Parklaan, Nevyork'a 1300 millik bir bulunmaktadır. Vapur şimdi kendisi - ne 1000 millik bir mesafede bulunan Açores adalarına doğru yol almakta- vermiştir. mesafede ( Sonu 6 ıncı sayfada) | | Türk - Alman Ticaret anlaşmasını görüşen heyet bugün şehrimizde İstanbul, 23 (Telefonla) — Türk - Alman ticaret anlaşması için görüş - melerde bulunmak üzere Almanya'ya gitmiş olan B. Numan Menemencioğ - lu'nun tiyasetindeki heyet bugün şeh- rimize gelmiş ve Ankara'ya hareket etmiştir,