24 Ocak 1939 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 1
SA çi Ceddnü, Rükara 24 Telgraf: Ulus - Ankara SONKÂNUN TELEFON 1939 Födlire | U b aa Yazı İşleri 1062-1063 5 KURUŞ Matbhaa müdürü 1061 | 2 İdare 1064 İrticâ değil, | istikrar diyoruz ! Yani ileri türkçede ka- rar kılmak! Yani on se- nelik zafer ve kazanç - Tarımızı tespit etmek ! F.R. ATAY “Kelime ve ıstılâhlarımıza is- tikrar verebiliriz!,, Başlığı altın- da çıkan yazımız, İstanbul gaze- telerinde geniş bir akis uyandır- mıştır. Fakat ne yazık ki bizim “istikrar,, kelimesi ile kasdettiği- miz mânayı pek az meslekdaşı- mız anlamak istemiştir. Bir esas- ta hemen yalnız Hüseyin Cahit Yalçın'la mutabıkız: — “... Büyük ve esaslı tecrübenin semerelerini artık toplıyarak, Atatürk'ün vü- cuda getirdiği inkılâplardan biri- ne daha istikrar vermek ve lisan meselesinde takip edeceğimiz yolu O'nun irşadı dairesinde tes- pit etmek zamanı gelmiştir.,, Biz yazımızda meseleyi üçe a- yirmıştık: lügat, gramer ve ıstı- lahlar! Verdiğimiz hükümler de şu idi: 1 — Konuşma diline geçen kelimeler, türkçedirler. Lügat | kelimelerinde bugünkü lehçe ve şivemiz esastır. 2 — Gramerde osmanlıca öl- müştür. Artık türk ini cude getirmek- 8: Bu gramer, yalnız türk kaideleri- ni alacaktır. Eğer vaktiyle arabi kaidelere göre yapılmış olup ko- nuşma diline yerleşen tâbirler bul edeceğiz ve gramerimizde Müstesnalar olarak zikredeceğiz. 3 — Istılâhlarımızı yaparken medrese kültürü değil, üniversi- te kültürü kaynaklarını esas tu- karşılıklar kılavuzu, lügatini neş- zederken yazdığımız “Yenisine çalışalım!,, unvanlı makalemiz. de osmanlıcayı müdafaa edenle- re cevap vererek, gene bu üç e- sası aynen ve harfiyen şöyle tes- pit etmişiz: 1 — Yeni kelimelerimizi Uğuz sesine göre ölçeceğiz. 2 — Hiç olmazsa 50 yıllık dil evriminin bizi nereye doğru gö- türmekte olduğunu düşüneceğiz. 3 — Artık batı kültürünün çer- çevesi içinde bulunduğumuzu u- nutmıyacağız. Demek ki 1939 ikincikânu- nunda bu esas fikirlerimize bir daha imzamızı koymuşuz! Bayar, dün sabahki lönmüştür. Başvel karşılanmıştır. irçok diller bir tasfiyecilik bir muhafazakârlık if- müuştur. tirmek çok eski bir dâva idi. Ni-| | hayet onu da halletmek zarureti, yeni alfabeyi kabul ettiğimiz za- man hissedilmiştir. Bakınız na- aıl: bizler alfabe komisyonunda çalışırken, osmanlı gramerine göre harfler, işaretler ve şekiller aramıştık. Komisyonun içindeki Münakaşaları bir tarafa bırakı- yorum. Fakat 0 zaman İstan- bul'da bulunan Atatürk'e kamis- Son netama gönderiniş olduğum Yeni alfabe tam Süleyman Nazif diline göre idi. Konuşurken a- Tapça kelimelerin “ayın, ve emze” sini erittiğimiz halde, Yeni alfabemizde onları bile ye- hiden diriltiyorduk. Meselâ ar- lik birinci harfin uzatılmasından ka bir şey olmıyan “mâkül,, İalimesindeki *“ayın,, 1 bir koma İlareti ile meşhur softa hikâye- üde olduğu gibi çatlatıyorduk: BHakül! Büyük inkilâpçı Şef: ; Fakat, dedi, siz türkçe dili Vi bir alfabe yapacaktınız!,, * İstanbul'a gelen komisyon â- ile çalışarak, ana dilimize (Sonu 8 inej sayfada) miştir. yapacakları toplantıda daha yanatta bulunacağını bildirmiştir. çliği şefi ( Sonu 3. üncü sayfada) DIMIZ ANDIMIZDIRM tacağız. 'Tam 30 nisan 1935 de, gazete- miz “Osmanlıcadan — türkçeye| Birkaç gündenberi İstanbul'da bu- lunmakta olan Başvekilimiz B. Celâl enle şehrimize z istasyonda Büyük Millet Meclisi Reisi B. Abdül. halik Renda, Vekiller, saylavlar, hü- kümet ve parti erkânı tarafından ALMANYA'DA Gençliği askerleştiren yeni kararnameler Alman kıtalarının bir törende alınmış resmi Berlin, 23 a.a. — Alman hükümeti, bazı yeni gençlik teşkilât ları ihdas eden ve mevcut mülis teşkilâtının da ordu terbiyesine esas olarak alınmasını emreden bir takım kararnameler neşret- B. Viktor Lutze, dün belediye şef- lerinin bir toplantısında yeni kararın ehemiyetini anlatan bir nutuk vermiş ve şeflerin perşembe günü Berlin'de be “İman ve güzellik" ismi | akşam ekspresle şehrimizden Londra'. Barselon bomba yağmuru altında !.. Franko kuvetleri Yüzlerce tankın himayesinde yaptıkları hücumdan sonra Barselon şehrine 19 KİLOMETRE YAKLAŞTILAR! Hükümetçiler çetin bir müdafaa sistemi tatbik ederek adım adım geri çekiliyorlar Başvekilimiz geldi Barselon, 23 a.a. — Havas Ajansının muhabiri bildiriyor : Frankistlerin tayyareleri 22 sonkânunda saat 23 te || inci defa ola rak Barselon'u yeniden bombardıman etmişlerdir. | hava müdafaa bataryalarının şiddetli gürültüsüne karışmakta idi. Bambaların infilâkı, Sükünet anlarında, alçaktan uçan tayyarelerin motör sesleri duyul - makta Frankistler dün Katalonya cephesi - min bütün mıntakalarında ilerlemiye devaın ederek cümhuriyet hatlarını üç noktadan yarmıya teşebbüs etmişler - dir. Bu noktalara şu suretle taarruz etmişlerdir : 1 — İgualda'nım cenibunda Capel - lades'den başlıyan hücumlarla, 2— Villa Franka del Panades'den Martorell'e yapılan hücumlarla, $ — Villamevay Geltru'dea yapılan 100 tankın himayesinde.. Kapellade; mıntakasında — motörlü frankist kıtaları önlerinde yüz kadar tank olduğu halde ilerliyerek Hosta - lcts kasabasını işgal etmişlerdir. Cüm- huriyetçilerin tank dafii topları dur » madan faaliyette bulunmuşlar- ise de neticede ateşlerini kesmiye mecbur ol- muşlar ve tankların önünde yalnız ka- lan askerler geri çekilmek mecburiye- tinde kalmışlardır. Villafranka del Panades miıntaka - sında altı saat süren şiddetli muhare - beler olmuş ve bu müddet — zarfında (Sonu 8 inci sayfada) ! Dr. T. R. Aras bugün Londra'ya gidiyor İstanbulr 2 aa — Londra Rüyük Baudur Fon | Elçimiz Dr. Tevfik Rüştü Aras, yarın | £ Büyük MılletM;clı;ndî Zeylin kanunu projesi görüşüldü Ziraat Vekilimiz B. Faik Kurdoğlu Zeytin kanunu projesi — dolayısiyle dün Büyük Millet Meclisinde Ziraat ı B. Faik Kurdoğlu bu mesele nin ve rakamlara dayanan esaslı bir izahını yapmıştır. Ve muhtelif hatip- lerin sözlerine cevaplar vermiştir. Zeytin kanunu projesine ait tafsilât altıncı sayfamızdadır. Çinliler çete harbi yapıyor Hongkong, 23 aa. — Çin çeteleri son günlerde düşman gerilerinde Pe - kin ile Ticntsin arasında büyük faali - yet göstermişlerdir. Çin süvarileri kı- sa bir müsademeden sonra Haug-Fang ve La-Tai şehirlerini azptetmişler ve düşmanı geri atmışlardır. Lang-Fang'- & giren Çin kıtaatı demir yolunu beş noktadan tahrip etmişlerdir. Üç köp - TüyÜü atmışlardır. Bu suretle düşmanın Beri münakalâtı kesilmiştir. Diğer taraftan Çin çeteleri Şang - hay'ın yanı başında Bu-Tong'da düş- dört gün süren bir müsade - " muşlar ve düşmana ağır zaylat vetdirmişlerdir. Hava harpları Hongkong, 23 aa. — Dünkü pazar günü bir Çin tayyare filosu Kanton'- enubundaki japon topçu mevzile- rini mücssir bir tarzda bombardıman etmiştir. Şiddetli bir hava muharebesi neticesinde yirmi japon tayyaresi dü- şürülmüştür. Aynı günde, Hu-Men'de iki — japon harp gemisi de bombardıman cdilmiş ya hareket edecektir. ve Şunking'de beş japon tayyaresi dü- şürülmüştür. Ulus Postaî Gazetemiz yarından itibaren bu başlık altında yeni kısım açacak- tır. Ulus Postası'nda dünya poli- tik hâdiselerine dair bütün dün- ya gazetelerinden kısa iktibaslar bulacaksınız. Barselon'un hemen civarına yaklaşan Franko kuvetlerinin son defa işgal ettikleri araziyi gösterir harita Eski mütekaitlerle yeni mütekaitlerin maaşları arasında müsavat temin etmek kabil mi ? Maliye Vekili Meclis'te Mütekait maaşları meselesini izah etti Vekil bütçeye külfet tahmili ile alâkalı olan bu mevzu üzerinde bir vaitten kaçınmak zaruretini duyduğunu söyledi Kamutay dün B. Refet Canıtez'in reisliğinde toplanmıştır. Ön- ce Maliye Vekilimiz söz almış ve İzmir mebusu B. Halil Menteşe- nin eski mütekaitlerle yeni kanun mucibince maaş alan vatandaş. lar arasındaki müsavatsızlık hakkında hükümetin ne düşünmek- te olduğuna dair şifahi sual takririne cevap vermiştir. Maliye Vekilimizin izahları: B. Fuat Ağralı şunları söylemiştir: 1930 senesinde meriyete giren ye- ni tekaüt kanununun hükmüne tevfi - kan tahsit olunan tekaüt maaşları ile eski tekaüt kanunu hükümlerine gö- re tahsis edilmiş olan maaşların ara - |sındaki büyük fark yeni kanımun hi- ni tanziminde dahi nazarı dikkati cel- betmiş ve ilk safbada bu kabil maaşat eshabına 96 10, malüllere de 96 25 zam yapılmıştır. Ondan sonra neşredilen diğer bir kanjşın ile de askeri malülle- in terfi zammına bir mizli ilâve ya - pilmiş ve bunun ailelerine de intikal etmek üzere lehlerine kabulü derpiş edilmiştir. Daha şümullü bir yey yap- mak imkânı olup olmadığının tetkiki de vekâletçe tekarrür etmişti. Bugü- ne kadar bu arzettiğimizden başka bir şey yapmak imkânı elde edilemedi (Sonu 8 inci sayfada) Maliye Vekilimiz B. Fuat Ağralı İngiltere ve Amerika'da şiddetli fırtınalar var İngiltere'de bir çok yerleri su bastı Nevyork, 23 a.a. — Buraçla ve Amerika'nın şarkındaki mınta- kalarda şiddetli bir kar fırtrnası hüküm sürmektedir. Fırtınadan şimdiye kadar 2 kişi ölmüştür. Nevyork eyaletinin şimalindeki yollarda nakliyat tamamiyle durmuştur. “Ha!"uîl derecesi birdenbire düşmüştür. Rüzgâr saatte 120 kilometre süratle esmektedir. Bir Hollanda gemisi batmak üzere Pırkl_nn ismindeki Hollanda yük ge misi imdat işaretleri vererek gemide Türk - Alman Ticaret anlaşmasını görüşen lheyet bugün şehrimizde bir delik açıldığını haber — vermiştir. | — İstanbul, 23 (Telefonla) — Türk « Hamburg'a gitmekte olan — Parklaan, | Alman ticaret anlaşması için görüş - Nevyork'a 1300 millik bir — mesafede | melerde bulunmak üzere Almanya'ya bulunmaktadır; Vapur şimdi kendisi - ne 1000 millik bir mesafede bulunan Açores adalarına doğru yol almakta- gitmiş olan B. Numan Menemencioğ - lu'nun riyasetindeki heyet bugün şeh- rimize gelmiş ve Ankara'ya — hareket ( Sonu 6 incı sayfada) etmiştir.
