29 Ağustos 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

— 294 8- 1937 | Dış Politika | Çin - Japon kavgası Uzakşark'taki silâhli mücadele enternasyonal kamoyda en vahim en- dişeler uyandırmakta devam ediyor. Çin - Japon düşmanlığı, geniş ölçüde bir kavga, karakteri itibariyle uzun süreceğe benziyen bir harb karşısın- da bulunduğumuz hissini vermekte- dir. İki hükümet arasında hakiki ma- nasiyle münasebetlerin kesilmiş ol- maması kimseyi — yanıltmamaktadır. Bugün hatıra gelen tek sual, Japon- yanın askeri itibarını korumak ve si- yasi taliini temin etmek maksadiyle büyük kuvvetlerini harba sokup sok- mıyacağı, ve Çinin, silâhlarının bu- günkü vaziyetinde, birçok cepheler- de birden inkişaf edecek uzun bir harbı idame edecek halde olup ol- madığıdır. Şanghay bölgesinde arazi üzerin- deki vaziyet oldukça karışık kalmak- tadır, Çinin reaksiyonları çok şiddet- lidir ve japonlar Şanghay ile Vosung arasında 50.000 kadar tahmin edilen takviye kıtaları çıkarmaya muvaffak olmuşlardır. Bu çıkarma, japon de- niz kuvvetleri tarafından Çin mevzi- lerinin şiddetle bombardımanı altın- da yapılmıştır.. Endişe verici hâdise şudur ki kavgaya tutuşmuş olan iki tarafın faaliyetinden yabancı nüfuz bölgeleri müteessir olmakta etmektedir. Dün enternasyonal böl- gede patlamış ve yüzlerce kişi öldür- müş olan bombalar büyük dvletlerin alâkasız kalamıyacakları bir buhran mevzuubahs olduğunu trajik bir su- rette göstermiştir. İki muhasım tara- fın imtiyaz bölgelerine saygı göster- meleri temin edilmedikçe daha fena- sından da korkulabilir. İngilterenin ilhamiyle ve Fransa ve Amerikanın iştirakiyle yapılmış olan teşebbüs, bi- lindiği gibi, Çin ve japon kıtalarının aynı zamanda geri çekilmelerini is- tihdaf ediyordu, bu takdirde her iki taraf tebaalarınım emniyetini üç dev- let kendi vasıtalariyle temin edecek- letdi. Ne Tokyo, ne de Nankin, bu projeye muvafakate temayül etmedi- devam lar içinde, muvaffakıyete erişmesi i- çin hiç bir şans olmadığını kabul et- mek 'âzımdır. Her gün arazi üzerin- de âcil bazı tehlikelerin önüne geç- mek için teşebbüsler yapılmaktadır; fakat kavga sahasının sıkı bir surette tahdidini istemek maksadiyle yeni- den bir teşebbüs yapılması şimdilik mevzuubahs olamaz. Hakikat şudur ki Japonya ve Çin “topyekün” harb etmeye karar ver- miş görünüyorlar. Nankin hükümeti “milli seferberlik,, i ilân etmiştir. Tokyo hükümeti, uzun bir harb için gerekli kredileri istemek üzere Diyet meclisinin üç eylüldeki fevkalâde top- Tantısını beklemektedir, fakat impa- rator harb halini ilân edebilir, bu da gerek askeri ve bahri kuvvetlerin, ge- rekse milli ekonominin umumi sefer- berlik haline girmesini intaç edebilir. Nişi-Nişi gazetesi dün, başvekil prens Konoye'nin, siyasi partiler liderlerini harbın ister istemez genişliyeceğin- den haberdar etmiş olduğunu yazı- yordu ve Japan Taymis bu harbın en az bir sene ve belki de daha fazla sürebileceğini yazmakta tereddüd et- miyordu. Bununla beraber japon harb bakanı general Sugyama'nın, Japonyanın u- zuün bir harba sürüklenmesine müsa- ade etmiyeceğini ve seri bir muvaffa- kıyet kazanmak için hareketleri e- nerjik bir surette idare edeceğini, müdafaa taktiğini terkedeceğini ve ftaarruza geçmek için Çinin tahrikle- rini beklemiyeceğini söylemiş olması dikkate değer. Onun tezi, çinlilere Mmukavemetin faydasız olduğunu an- latmak için Japonyanın hareekte geç- Mesi icab ettiğidir. Bunun Japonya- nın iyi anlaşılmış menfaatlerine te- kabül ettiğinden şüphe edilmemekte- dir. Basit bir “tedib seferi,, ne çıkıl- Mmışken, büyük bir devletin pek iyi azırlanmış olmadığı uzun bir harba Bîri;meye mecbur kalması ciddi suret- te mahzurludur. Her şey, Çinin hakikaten sahibi ol- duğu askeri kuvvetlere bağlıdır, ve bu hususta sarih malümat sahibi bu- Unmıyoruz, Çin ordusunun ne askeri At*"'?iye ve disiplin, ne de teçhizat iti- ariyle 1932 dekinin aynı olmadığı Ispanya'da Gijon limanı bombardıman edildi ULUS Uç Ingiliz gemisi hasara uğradı tayfalardan iki kişi yaralandı Bir ayda yapılan tecavüzler 15i buldu Londra, 28 (Hususi) — Oviedo'nun şimalinde kâin Gijon şehri dün şiddetle bombardıman edilmiştir. Bombardımandan müteessir olmuştur. Liman'da Hilda Moler, African Trader Atnbridge ve Stanwood isimlerinde dört ingiliz yük gemisi bulunmakta idi. KÜÇÜK DIŞ HABERLER X Nevyork — İki gündenberi de - vam eden şiddetli yağmurlar yüzünden muhtelif yerlerde suların seviyesi yük - selmiştir. Birçok yerlerde yollar kesil - miş ve su altında kalmıştır. X Varşova — Bir müddet Fransa- da dinlenen Başbakan Skladovski Var - şovaya dönmüştür. X Berlin — Ekonomi Bakanı Dr. Şaht'la münakalât bakanı Dr. Dorpmül- ler bir köprünün açılışında bulunmak ü- zere Danimarkaya gideceklerdir. X Varşova — BB, Bek ve Sandler, maiyetleriyle birlikte Krakovi'ye gel - mişlerdir. X Bükreş — Harb Bakanı General Anglesko istifa etmiştir. X Bükreş — Küffü olmryan bir ka- dınla evlendiği içiu memleektten çıkarı- lan Prens Nikola'nın Romanyaya döne- ceği hakkındaki haber tekzib olunmak - tadır. X Kambera (Avusturalya) — Avus- turalya hükümeti 1938 yılı büdcesini parlâmentoya vermiştir. Millt müdafaa için mühim tahsisat konulmuştur. Nazi kongresi için hususi kartpostallar basılacak Berlin, 28 (A.A.) — Alman ajansı bildiriyor: Alman posta idaresi, nasyo- nal - sosyalist partisi kongresi için hu- susi kartpostallar bastıracaktır. Bu kartpostallara ilk defa olarak Führerin resmi ve parti tarihine aid mühim hâ- diseleri gösteren resimler konulacaktır. muhakkak sayılabilir. Alman mual- limleri tarafından başarılmış olan e- ser neticelerini vermeye başlamıştır, ve bilhassa havacılıkta ve modern silâhlar hususunda çinlilerin bugün, ehemiyeti iyice takdir edilmiyen va- sıtalara malik oldukları görülmekte- dir. Bundan başka sayı itibariyle üs- tünlük onlardadır; fakat sayı, ancak, safa konulan kuvvetler hakiki bir tecanüse malik ve kâfi derecede ta- lim ve terbiye görmüş iseler bir ma- na ifade edbilir. Japonlar için tehli- ke harb cephelerinin çoğalmasıdır. Şu dakikada başlıca üç cephe var- dır: Pekin - Tiyençin cephesi, Çahar phesi, Şanghay cephesi. Şantung- da da dördüncü bir cephenin teessü- sü variddir, japonların Tsing-Tas'da- ki tebaalarını tahliye etmeleri de bu ihtimali kuvvetlendirecek mahiyette- dir. İradi, şu dakikada elimizde bu- lunan malümata göre, japonların şi- mali Çinde ancak 150.000 ve Şang- hayda 50.000 ki ceman 200.000 asker. leri vardır. Gerçi imparatorluğun bü - tün kuvvetlerini harba sokmadan da- ha büyük bir gayret de sarfedehilir- ler. Bununla beraber, harb cepheleri çoğaldığı takdirde, hareketlerini da- ğıtmak mecburiyetinde kalacaklardır ki, bu da onları harekâtı istedikleri kadar süratle ileri götürmekten alı- koyacaktır. Harbın daha şimdiden gö- ze çarpan güçlükleri belki iki tarafı müzakere kapısını açık bırakmaya sevkedecektir, Uzakşark meseleleriy- le alâkalı başlıca devletler o zaman bu müzakereleri kolaylaştırırmak fır- satını bulabileceklerdir. (Lö Tan gazetesinden) bilhassa liman Hilda Moler vapuru mürette- batından iki kişi yaralanmıştır. Vapur teknesinde hasıl olan rahneye rağmen Stanwood vapu- ruüyle birlikte limanı terketmiştir. Makinelerine bir mermi isa- l_)et eden Stanbridge vapuru Gi- jonda kalmıştır, Tecavüzlerin sayısı 15 i buldu İngiliz amirallık dairesi, “African Trader,, ismindeki ingiliz — gemisinin Gijon civarında bombardıman edilmiş olduğunu teyid etmiştir. Gemi, hasara uğramış ve iki torpido muhribi gemiye yardım etmek emrini almıştır. Bu münasebetle bildirildiğine göre, bu ay içinde ticaret gemilerine yapılan hücumlar 15 i bulmuştur. Âsi saflarında kargaşalık mı? Valensiya müdafaa bakanlığının bir tebliğine göre cenub cephesinde Hope- ra’d.a bulunan âsi garnizonunun bir kıs- mı isyan etmiştir. Tge'nin cenubunda âsiler Argalla- uos, Sierra Dregosa ve Sierra Lazaro da biribirleriyle çarpışmışlardır. Tala- vera'da şiddetli bir tüfek ateşi İişitil- miştir, Valansiyada bir isyan çıkmış Perpinandan Pariste Le Jurnal ga- zetesine bildiriliyor: “Hükümetçi İspanyadan ' gelen yol. cular Valansiyada bir isyan hareketi- nin başladığını bildirmektedirler. Bu Düz hat üzerinde mesafe rekorunu kıran sovyet tayyarecisi Gromof Moskova - Âmerika Gromofun rekoru tescil edildi Moskova, 28 (A.A.) — Tas Ajansı bildiriyor: Sovyetler Birliği hava ku- lübünün spor komisyonu, tayyareci Gromof, Yumaşef ve Danilin tarafın- dan yere inmeden katedilen mesafenin 10,148 kilometre 293 metre olarak tes. ciline, alınan neticenin düz ve münke- sir hat üzerinden Sovyetler Birliği mil- lt rekorlarından biri olarak tanınması- na ve keza bu neticenin beynelmilel rekorlar arasında ve düz hat üzerinden de dünya mesafe rekoru olarak tescili için icabeden vesikaların beynelmilel alâkadar teşekküle gönderilmesine ka- rar vermiştir. hareket Valans ve Barselonda komü- nistlerin hakimiyetine karşı yapılmak. tadır. İsyan hareketi Valans kıtalarının kumandanı miralay Eden tarafından çıkarılmıştır. Her iki şehrin sokakla. rında çarpışmalar olduğu söylenmek. tedir. Miralay Odon, bilhassa komünist tarafdarı olan general Miajanın aley- hine harekete geçmiştir.,, Suya ilk alışma Bu küçü!' ankaralı, suya girmekten çekinir gibi görünüyor. Fakat Iıerhalffe yüzmeye pek meraklı.. Şimdiden Karadeniz havuzunda a- yaklaııyle_ suyua tecrübe ediyor.. Yarin belki bu havuzun en tanınmış yüzücülerinden olacak.. 3 | BASIN IİCMALI | Korkunç bir bilânço Ismail Müştak Mayakon, Cumhuri- yet gazetesinde yazdığı yol yazılarının da, Paris sergisindeki sulh pavyonundan bahsediyor. Muharririn anlattığına göre bu pavyonda bilhassa harbın insanlık için sebeb olduğu felâ- ketlerin canlı bir surette anlatılması maksadı güdülmüştür: * Sulh pavyonunun kapısından girin- ce gözünüze karşılıklı iki tablo çarpar. Bunların biri harb kuvvetlerinin insan hayatı ve dünya servetleri üzerinde yap- tığı tahribatı, diğeri sulh idealini haki - kate ulaştırmak ve sulhu harbın pençe- sinden kurtarmak için yapılması İlâzun gelen işleri gösteriyor. Harbin tahribatı hakkındaki tablo bize şu malümatı veriyor: Ihtilâli kebir. ve Napolyon devri harblarından başlıyarak Kırım, Prusya - Rusya, Fransa - Almanya, Rusya - Ja- ponya, Rusya - Türkiye, Balkan muha- rebelerinin bütün zayiatı harbı umumi- nin tek başına yaptığı zayiattan çok aşa- ğıdır. ü Harbı umumide on milyon asker te- lef olmuştur. Dört sene süren bu harbın her dakikasına dört ölü isabet ediyor. Bu harbta her dakika dokuz asker sa - katlanıyor, her dakika dünya servetle - rinden 2.560.000 frank mahvoluyordu. Harbı umumide iki gözünü birden kaybedenlerin adedi 13.000 dir. 100.000 kişi bir koldan, 200.000 kişi bir bacak- tan mahrum kalmıştır. Harbiı umumi yü- zünden verem illetine uğrıyan insanla - rın adedi 200.000 yardımcısız kalan aile- lerin adedi 100.000 dir. Harbı umumi 3.200.000 kadını dul, 6.000.000 çocuğu öksüz bırakmıştır. Bu felâket hesabına sekiz milyon ya- ralının ıstırabını. ve altı milyon - esirin mihnet ve meşakkatını ilâve etmeyi u- nutmamak lâzımdır. Harbı umuminin saçtığı sefalet, aç- hk, mahrumiyet yüzünden cephe geri - sinde ölen sivil insanların adedi 53 mil- yondur. Yer yüzünü dört sene kana boyayan ve medeniyetin en mübarek eserlerini yıktıktan sonra i lar arasına sö; ve soğumaz bir düşmanlık ve intikam ateşi bırakan umumi harb çılgınlığı ya- pılmasaydı, bu harbta ölüm vasıtalarına sarfedilen paralar beşeriyetin hayır ve refahıma tahsis olunsaydı, bakınız, neler yapılabilirdi: 20 milyar frankla 800 modern hasta- hane; 10 milyar frankla 200 yüksek tah- sil mektebi, 10 milyar frankla 400 bey- l ; 200 milyar frankla 100 milyon aileye birer ev; 100 mil- yar framkla bütün Avrupa'nın kasabala- rını biribirine bağlıyacak yol ve birçok fabrika; 100 milyar frankla bütün işsiz- lere çalışma ve kazanç imkânı verecek sanat, ziraat ve ticaret müesseseleri; 40 milyar frankla iki yüzbin münevveri ih- tisas sahibi yapmak. İşte size 600 milyar frank gibi dün- ya kuruldu kurulalı hiç bir defterin kayd etmediği ve hiç bir besab hocasının hat- tâ kara tahtaya bile yazmadığı bir ser- vet rakamı ki hayır ve refaha bedel şer ve ölüme sarfolunmuştur.” Acaba insanlık bu korkunç Felâket - ten ne ders çıkarmıştır. Hiç işte rakam- larla vesikası: “ 1913 de dünya harb büdcesi 65 milyar franktı 1937 senesi harb büdce- leri yekünu 165 milyar franğa çıkarıl - mıştır. 1917 de 16.000 harb tayyaresi var- dı. Bugün harb tayyareleri yekünu 35.000 dir. 1913 de bütün ordularda tankların adedi 1000 den fazla değildi. Bugün ordular 28.000 tanka malik bu- lunuyor. 1913 senesine nisbetle büyük topların adedi yüzde 20 çaoğalmıştır; halbuki harbı umumi dünya arduları toplarının yarısından fazlasını tahrib et- miştir. Harbı umumide bütün alraan do- nanması ve diğer devletlerin donanma- larımdan mühim bir kısmı battığı halde bugün saffı harb gemileri eski mikdarı bulmuş, kruvazörler - 300.000 — tonilâto daha fazlalaşmış, eskiye nisbetle beş mis- li fazla denizaltı gemisi yapılmıştır. Hulâsa harb ve teslihat masrafı har- br umumiye göre beş kat ziyadedir. Si- lâhlar ise eskiye nisbetle yüz misli da- ha müessir ve mühlik olmuştur. ilel kütüph Mi ae £