17 Temmuz 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 5

ULUS Seka X8. Te 1007 Ekonomi Bakanımız Izmirde kooperatifçileilğ | çok güzel ve mühim bir konuşma yaptı — (Başı L inci sayfada) t Gibi mühim işler mevzuu bahistir. Dış ticaretimizin sa üç milyon hattâ onun yarısı bile ne. rede bulunabilir? İşte teşkilâtın kuv- weti burada da kendini göstermiş olu- yor. Demek oluyar ki, bir camia olarak liiil bir gay in et- rafında toplanınca onun maddi vasıta. larını da temin etmiş — bulunuyoruz. icabı var. Bunlar kül halinde nazarı dikkate alınınca büyük şeflerimiz de bizi himaye ediyorlar. Ve bu suretle üç milyon liranın ve daha fazlasının ağır- lığını hissetmiyoruz. Size kooperatiften bahsederken şöy- le yapmak, böyle yapmak lâzımdır di- Bd dd bünyesinde toplıyan kooperatif- ler ticari müessese olmakla bera- ber onun yanı başında vatanper- verlik' vazifesini de görmekte- dirler. Hükümet harici ticaretin teşkilâtlandırılmasında koopera- tifçiliği bir umde olarak ele al- mıştır. Kooperatifçilik Egede ye ni değildir. Muhit kooperatifçilik hakkında tenevvür etmiştir. Bi- tim sovalü Ege mintakasına —© hemmiyet vermemizin sebeblerin- den biri de daha evelce burada kooperatifçilik terbiyesinin baş- lamış olduğunu görmektir. Hcp.ı- niz bilirsiniz ki kooperatifçl'üi_" muvaffakiyetle çalışabilmesi için bazı şartların karşılanmış olma. sı lâzımdır. Kooperatif etrafında toplanan mah. sulün bir muhitte tekâsüf etmiş olma- 81 ve ortakların biribirine yakın bulun- Ması, Meselâ üzümü ele alalım: Üzüm bu memntakaya mahsustur. İncir de ay- nr şekildedir. Demek oluyor ki, koo- Peratif teşekkülünde esas olan ilk şart Egede mevcudduür. Kooperatife dahil olan ortakların. kendi menfaatlerini bilerek takib — et- mesi, Ege mentakasında bu şart da mevcuddur. Çünkü egeliler münevver vatandaşlardır. Ahlâki kaideler Ahlâki kaideler: Kooperatif her hangi bir sebeble müşkül vaziyette kal- diğı zaman ortağın ahlâk borcunu eda etmesi keyfiyeti. Senelerce — muvaffa- kiyetle çalışan bir kooperatif her han- Bi bir sebebten dolayı Bir sene zarar ederse ortak kooperatife arkasını çevir- memeli ve kooperatifine bağlı kalma- hdır. Bu vaziyette ortağın kooperatife ahlâk borcunu eda etmesi Tâzımdır. Kooperatifi evvelâ kendimiz ikinci de- Tecede memleket menfaati için kuru- Yoruz. Bu menfaati temin için mev- tud elemanlar tamamen lehimize ob Mak üzere birleşmiştir. Birlik idare he- Yetine seçilen arkadaşlar siz arkadaşlara ve hükümete karşı çok ağır ve mesü- liyetli bir vazife yüklenmişlerdir. Fa- kat en ağır vazifeler dediğim zaman knrkm'ğî mahal yoktur. Bir iş ne ka- büyük mesuliyetli ve ağır olursa Olsun vesaid mevcud olduktan — sonra Stkar yolu bulumur. Şuna emin olmak dir ki — kooperatifler muhakkak Sürette muvaffak olacaklar ve ortakların Menfaatine hizmet edeceklerdir. Hari- İ ticaretimizde kooperatifleri — milli «konominin icablarına göre nazım ola- Tak kullanacağız. Bu kadar samimf a1- Zular birleştiği takdirde muvaffak ol- > k için hiç bir sebeb yoktur. Size güveniyoruz. Sizin ahlâkınıza güveni- Yoruz. Aynr zamanda hükümet için söylüyorum. kendimize güveniyoruz. Satış kooperatiflerinin işlemesi Âz evvel satış kooperatiflerinin i$- Temesi için görüşülürken bu sene — üç Milyon Hralık krediye ihtiyaç olduğu- hu söylediler. Teşkilât derhal gözümün önünde canlandı. Çünkü üç milyon İi- Tayı bulmak bugün milli bankalarımız ve hükümet için müşkül bir iş değil- dir. Bu gün o hldeyiz, o hale geldik. Pıh.ı.n_:.ı_mh_. iyesinde ve na mü: id bir şekkül b ye sözümü uzatacak değilim. Burada işinize büyük ehemiyet verdiğinizi ve onu hassasiyetle takib ettiğinizi gör- düm. Bu bize iyi bir tesir yaptı. Ve istikbal hakkında ümidler verdi. Bu i- şin detayları üzerinde benden fazla malümata sahibsiniz. Size yalnız ana hatlar hakkında şunu söyleyebilirim ki, kanun üzün zaman tetkikat yaptık- tan ve sizler dinlendikten sonra — bu- günkü teşkilâtımıza uygun bir şekilde meydana gelmiştir. Kanun im edi. lirken hükümetin maddi ye manevi me - suliyetini nazarı dikkate aldık. Kredi. ler vereceğiz. İhracat yapacağız. Bura- da vatandaşların menfaatleri — vardır. Buna karşı mesuliyet duyuyoruz. Bu- nun için de idare müdürlerini — tayin hakkını kendimizde görüyoruz ve ni ,hayet bir krsım vatandaşlarımızın ter- fihine hizmet etmiş olacağız, esas sizin kazanacınız ve sizin muvaffak olmanız. dır. Bundan dolayı birlikte ve diğer kooperatiflerde vazife alacak arkadaş- Tarınızımn intihabımnda sizin mutlâk bir hüriyetle hareket etmenizi istiyoruz. Emin olduğunuz adamları seçiniz ve iş başına getiriniz. Bilhassa mahsule fiat takdir edecek arkadaşlarınızı yani eksperlerin intihabı çok güç bir iştir. Çok dikkatli hareket etmek — lâzımdır. Buradaki koöoperatiflerin — muvaffaki- yetini nümüne ittihaz ederek memle. ketimizin diğer mıntakalarına da gide- ceğiz. Meselâ yarın fındık için düşünü- yoruz. İlerde pamuğu düşünüyor — ve büyük iş olarak da tütüncülüğü ele a. İryoruz. Mahsulleri kooperatifleştirmek Demin söylediğim gibi mu- ayyen mıntakalarda tekâsüf e- den mahsul aynı zamanda ka- zanç da temin ettiği takdirde için bir vazifedir. Bunu sövlevisimi bebi P kiyetlerinizin diğer vatandaşlara da ktir. Ka- ğını — ifade peratifçilik yolunda fena bir göstereceğinizi hatırıma bile getirmek istemiyorum. Ben size nutuk söylemi - yorum. Konferans da vermiyorum. Si- zin yüzünüze bakarak söz söylemekten zevk alryorum. Soracağınız şeyler var - sa cevablarını vermeye hazırım Üzüm ve incir Bu konuşmadan istifade ederek ha- rici ticaretimizde mühim bir mevkii o - lJan üzüm ve incir hakkında faideli bazı izahat vermek isterim. Harici ticareti- mizde mikdar ve kıymet itibariyle mü- dirmesine imkân yoktur. İçtimai ve ik- yapan memleketler bizatihi karar vere- rek bu gibi maddelerin ithalini müm- fevkalâde hatırınızda kalması lâzım ge- len üç mühim mesele vardır. Bunu za - «ten hepiniz bilirsiniz. Ppacağı en mühim iş bunların kalitesini yükseltmek ve bu mah- sulleri temiz işlemek ve kalitenin p | —-r iy ğ alıcıya emniyet vermektir. İçerisinde çü- rük yoktur dediğimiz zaman, kati surette çürük bulunmamalıdır. İçerisinde bu tipten başka yoktur, dediğimiz zaman, başka tip bulunmama- lıdir. Şerefli bir tüccar bono müddeti gelince borcunu gününde ödemek için nasıl hassasiyet gösterirse biz de aynı h iyetle marlı gösterdiği şe- kilde malı temin etmeyi bir şeref borcu bilmeliyiz, bunu hepimiz biliyoruz. Ko- operatiflerin yapacağı en mühim ve e-- saslı vazife de bu olacaktır. Avrupada - ki müşterilerin kooperatifin markasını görünce ona her cihetçe emniyet gel - mesi ve itimadının sarsılmaması lâzım- dır. Bu cihet temin edildiği takdirde mahsullerimizin satışı için endişe yok- tur. Mahsullerimiz Tüks olmakla bera - berbiıllldhalkmıadvGinihâk“_' mek mecburiyetinde kaldığı maddeler- dendir. Satış meselesine gelince, bunlar, A R S E | | politika icablarına göre değişir. Üzüm rekoltemiz mikdar itibarile artıyor Üzüm rekoltemiz mikdar itibariyle artmaktadır. Bundan beş altı sene evve- line nazaran bugün istihsalâtımız yüz. de yüzartmştır. Fakat, bunun mahzurlu noktaları vardır. Eski ihtiyar bağları bırakıyor yeni bağlar açıyoruz. Ve bu yüzden malın cinsi bozuluyor. Malın maliyeti de yükseliyor. Eski bağları gençleştirmeyi düşünüyoruz. Tatbikat- taki müşkülâtı anlıyorum. Üzüm istih- sal ve istihlâki bütün dünyada standart bir hale gelmiştir. Her memleket istih. salâtını arttırırsa Vaziyet mustahsil memleketler zararına olur. Size üzüm istihsalâtını tahdid edelim. İstihsalâtı- mızı arttırmayalım demiyorum. İyi mal çıkarmak hususunda gayretimizi arttır- maya çalışalım diyorum. İncirde de vaziyet böyledir. 'îih"m kaç sene evelki ile şimdiki incirin nevini mukaye se edecek olursak kalite itibariyle neti. ce lehimizde değildir. İncirlerimiz ne- fis olduğu için satılıyor. Diğer memle- ketler incirleri kabuğu daha kalın be- nekli ve tatsızdır. Hattâ hazı piyasalarda bizim incir- lerimiz satıldıktan sonra diğer memle- ketler incirleri piyasaya çıkarılarak sa- tılmaktadır. Kurt meselesi hastalık hi- kâyesi propagandalarına rağmen bu böy ledir. Bu iki noktayı nazarınızda can. landırmak isterim. Yavaş yavaş kelime. sini lügatimizden silmek lâzımdır. Biz him bir mevki alan ddelerimi: biri üzümdür. Fakat, satış kolaylığı iti- bariyle incir daha müsaid vaziyettedir. Yani incirin satışı üzüme nazaran daha kolaydır. Fakat heyeti umumiyesi iti - bariyle üzüm, incir, fındık, tütün, lüks maddesi addolunmaktadır. Alıcılar mü- zeffeh bir seviyede iseler bunlara rağ « bet gösteriyorlar. Hariç piyasalarda ma- işet zorluğu baş gösterince istihlâk azal- maya başlıyor. Herhangi bir buhran karşısında memleketler ihtiyatlı tedbir- ler almak isteyince evvelâ bu mahsuller rin ithal ve istihlâkini tahdid ediyorlar. Fakat bu sözlerim sizi korkutmasın, bu- gün bunlar zaten yapılmıştır. Meselâ en çok mal sattığımız memleket üzüm ve inciri mümkün olduğu kadar az kullan- mak için me lâzımsa yapmış ve en son işin icabma göre ihareket ederiz. Bu senenin satışları Bu İ şlarına geli ; bir iki hafta geçmeden evel vaziyet hakkın- da kongreye bhir şey 'öyk)'miyeoeiim. Fakat geçen seneye nazaran ümitleri. mizi kıracak beynelmilel bir vaziyet yoktur. Bu sene mahsul memleketimiz- de azdır. Diğer memleketlerde de nasıl olduğunu tetkik etmek icabeder. He- nüz beynelmilel vaziyet hakkında bana sahih malümat verilmemiştir. Hakiki vaziyet ancak beynelmilel piyasanın an. laşılmasından sonra belli olacaktır. O vakit, mütalca dermeyan edebiliriz. Re- kolte az ise mahsul kendiliğinden yük. selecektir. Fakat incir için böyle bir za- rüret yoktur. Çünkü incirin piyasası Türkiyede İz. mirde ve Aydındadır. Daha doğrusu satıcı gibi onu elinizde tutarak incir fi- atları üzerinde nazırm olmalıyız. Koope. ratiflerden bunu bekliyoruz. Fakat ü- rin candan taraftarıdır. Başvekilimiz İnönü kanaat getirmiştir ki, kooperatif. ler harici ticaretimiz için en iyi teşkilât ve vasıtadır. Herhangi bir suitefehhüme, — mahal kalmamak için tekrar söliyorum. Kooperatiflerde hiç bir suretle husumet züm için beynelmilel piyasa icablarına uymak zarureti daha fazladır. — İngil. tereye iyi mal satmak hepimiz için gaye olmalıdır. Yaş meyva ihracatı Kooperatiflere atiyen vereceğimiz vazifelerden — biri de — yaş mey- va ihracatı işidir. Buna ehemiyet verdikçe mahsul fazlalığı endişesini önlemiş olacağız. Fakat bunun için teş- kilât, soğuk hava tesisatı lâzımdır. Bu.- rada bir tane yapacağız. Frigorifik va. gonlar için nafia vekâletiyle çalışıyo- ruz. Soğuk hava tesisatlı vapurlar için de uğraşıyoruz. Arkadaşlarım firgorifik vapurlar i- çin bir mukavele yaptılar. Karabük fab- rikası için binlerce ton demir getirecek vapurlar soğuk hava tertibatlr olacak ve giderken bizden yaş meyva alıp gö- türeceklerdir. Bu suretle üzüm, kavun, karpuz, elma ihracı imkânlarını daha geniş mikyasta temin edeceğiz. Hükü. met size söylediğim teşkilâtı temin eder Satış için de hariçteki teşkilâtını çalıştırır. İyi kalite mahsul yetiştirmek bunları temiz olarak işletmek, satmak kâr ve zarar hesabını yapmak vazifele. Ti de size düşer. Kooperatifler, bunu ü- zerine alacaktır. İşler teşkilâta bağlanacak Görülüyor ki, işler, teşkilâta bağla. nınca kolaylaştırılmış oluyor. Vekil ©- larak, mebusunuz olarak eski arkadaşı- nız sıfatiyle size faydalı olmaya hazı. rım, Büyük Şef Atatürk kooperatifle- yeti yoktur. Kooperatitfleri başka- ların faatlerine sed çekmek içinkur- yoruz. Esas maksad zürra hesa- bına söyliyorum, kendi —menfaatimiz içiçn çalışmak İhracatçıları da dü. şünüyoruz. Onların da mazbut esaslar dahilinde çalışmalarını arzu ediyoruz. Onlar bir taraftan çalışıp siz bir ta- raftan çalışırsanız memleket kazanır. Kooperatif teşkilâtnda hiç kimseye kar. şı husumet şemmeesi yoktur, menfi rol yoktur. İstediğimiz hakkını arayan in- sanların hakkını teslim etmektir. Mak- sat, muvaffakiyet teminidir. Menfi rol yoktur. Kooperatiflerin rolleri daima müsbettir. Siz bir tarafta onlar bir ta. rafta muvaffak olursunuz. Kooperatif- lerin yaşayacağını ve hükümetin — size yardım edeceğini vaid ediyorum, Üç sene evvel burada dolaşırken benden ko- operatif istemişlerdi. İşte şimdi koope- ratifleri elinize teslim ediyoruz. Hepi- nize candan muvaffakiyetler dilerim,. B. Celâl Bayarın ziyaretleri Ekonomi bakanı B. Celâl Bayar Üzüm kurulunun ziyafetinde hazır bulunduk. tan sonra vilâyet, kumandalık, belediye ve partiyi ziyarett etmiş ve partide ih- racatçıların bir toplantısıma riyaset e. derek kendileriyle uzun müddet görüş- müştür. B. Celâl Bayar akşam üzeri o- tomobille Karşryakaya gitmiş, Bastonlu ve soğuk kuyuda bir müddet kaldıktan sonra değirmen dağındaki kaskatlı ga- zinosunda oturmuş ve otomobille tekrar İzmire dönerek akşam yemeğini şehir gazinosunda yemiştir. Atlantikte Ticari hava servisleri Londra, 16 A.A.) — Amerikadan İngiltereye dönmekte olan olan Kale. dania ismindeki ingiliz deniz tayyare- si, katettiği mesafenin 300 mile yakın olduğunu gece yarısı bildirmiştir. Saat 23, 30 da Foynes'dan Ameri- kaya dönen Klipper ismindeki Ameri- kan tayyaresi hareketinden beri 400 mil lik bir mesafe katettiğini haher vermiş- tir. İki tayyare Atlantik denizinin üs. tünde pek yüksekte bu sabah saat 4,41 de karanlıkta İrlanda kıyılı 1,100 mil mesafede karşılaşmışlardır. Her ikisi de her şeyin yolunda git- tiğini biribirlerine bildirmişlerdir. Kaledonna 12 saatte Atlantik Okyanosu geçti Londra, 16 (A.A.) — Kaledonya tay- yaresi saat 10,32 de Foynes'e gelmiştir. Tayyare Atlantik denizini 12 saat 7 dakikada geçmiştir. * * * Botwoods, 16 (A.A.) — Klipper tay yaresi 16 saat 24 dakika süren bir u- çuştan sonra saat 11,49 da burada kara. ya inmiştir. 5000 kilometrelik hava sürat rekoru Lö Burje, 16 (A.A.) — Bükreş - Tunus - Paris - Bükreş dairesi içinde Rossinin rekoru olan 5000 kilometre. Hk sürat rekorunu kırmağa — teşebbüs etmiş olan Prens Kantaküzen, dün sa- bah saat 8.10 da Lö Burje üzerinden uçmuş ve Bükreşe doğru yoluna de- vam etmiştir. Nazilli fabrikası (Başı 1. inci sayfada) vermiş ve Sovyet mütehassısı da müdü- rün izahatımı tamamlamıştır. Bu birinci fabrika pamukların am « barlardan alımıp otomatik âletlerle iplik 34 - 38 numara ince iplikler yapılmak- tadır. Pavyonda ilk parti makineler a- ğustosun ilk günü işleyecektir. Mütea- kiben diğer makineler çalışmaya başlı- yacak ve 25 birinci teşrinde bütün tez - gâhlar, yüzde 90 faaliyete geçmiş bulu- nacaktır. Fabrikaların enstalasyonu fevkalâ - dedir. Teknik aksamı piyasanın ihtiya- erna göre tadil edilmiştir. Fabrikada her sene ihtiyaçları karşılıyacak mikdarda, yani 400.000 kilo iplik yapılacaktır. Yapılacak iplikler 12 « 34 numara - lar arasındadır. — Bakanımız fabrikanın dokuma kıs - miyle çok alâkadar olmuş makine sayı- smr sormuştur. Fabrikada 768 makine çalışacaktır. Nazilli fabrikası Kayseri fabrikasın- dan daha ince işler yapacaktır. Fabri - kanın faaliyet sahası ikiye ayrılmaktadır Bunlardan birisi köylü kumaşları, diğe- ri şehirli kumaşları yapacaktır. Bakan fabrikayı dolaşırken, aldığı izahatla bu fabrikanın daha ucuza mal çıkarabileceğini öğrenmiş ve bunun ü- zerine : *— Davanın ruhu burdadır..,, miştir. Şimdiye kadar Türkiyede kulla. nılan basmalar dört renk, ve dört de. sen üzerine idi. Bundan sonra on de- sen ve on rek üzerine dokunacaktır. Bakan, ve beraberindeki zevat Na- zilliden doğruca Kuşadasına hareket etmiş, orada da yağ fabrikalarını gez- mişlerdir. " B. Celâl Bayar yarın Çeşmeye gi- deceklerdir. de- b İ' şahst bir te ö $ ; hiyetinde kal- şebbüs mahiyetinc ORMAN ÇİFLİGİ Bira Parkıma Romen Müziği gelmiştir. Her gece on bir buçuğa kadar devam ediyor.