12 Mayıs 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4
ik p ULUS 12.5.1937 ya —B. Cevad Abbas Gürer in dünkü Dele Mustafa Kamal'in (Başı 1 inci sayfada) si ve ne de zamanı müsaid olmadığın- dan bu hususta beni mazur görmenizi rica ederim. Bugün burada edeceğim nok- talar kısa ve fakat kyn otantik o- lacaktır. Kardeşlerim; in samimiyet, vefa, sabır, ta- hammül, geniş görüş, derin duyuş, azim, irade metanet, cesaret, fedakârlek, ei sani celliyatını ifade edece göz bebeğimiz le beni: türle gençliğine 19 ei bayramı hedi- yesi olarak su Li Kardeşlerim Filistin epin Smilies or dular muharebesiz çözüldükten sonra ustafa Kemal 3s bin iş düşman bin süngülü a az we dali günü muharebe ir çekilmeden son- 7 bin e harekete geçen ye- dinci ordu; Şama vardığı zaman bozu- lan orduların - Mustafa Kemal - adma > oşan efradiyle bir misli artmıştı. Bu ntazam kuvvet; Şamda Müsti emal'in elinden almarak, or- dusu şimdi dağılan mersinli Ce- ı uvveti yüksek V: tereddüdsüz aldı. Günl o rik asker başlıbaşına bir ordu idi. Şamda â d duktan sonra Mustafa Ki hareket emrini aldı. Ona 8 inci orduları be kuv vetle düşmanı önlemek vesilesi Yeni bir ordu defa da Mustafa Kemal'in emri- em ve inan kaynağı bi ku- yam adımı duyan ei ve efrad .wgileriyle koştular. gelen- EL e yenen bir ordu ku: mi izatı pek noksan olan işte bu ire ordu, 24 gündenberi Ku- 'n Halebe kadar durmadan başıboş çekilen e 2 e mevcudlu oldu. Haleb şimalinde işte bu ordu ile Mus- tata mi; düşman m rün e Je mağlüb ederek durdurduktan (Katmadaki) a ei du. ir gün İstanbuldaki başkumandan- kuman: lüm etmek üzere Adanaya hareket €- Bu ustafa Kemal; g ce gü ak ve bile Adanay: geld, 9 orada Liman Fon- oldu. Mustafa Kel u. Ve er almış Mana Ke EL şu e söyledi. '— Çok bahtiyarım > ui mühim kuvvetin kumandasmı sizin gibi; Arı- bumu, ve fartalardan beri yakından tanıdığım Ml ire türk kumandanma Mareşal BM sözleri söylerken ayağa Kalktı. Gözleri yaşarmıştı. betlere duçar olacak ımız. Belki z ben nr ali ml zin de müsterih ve müteselli oileceği miz bir ei yi r; o da,.. bu felaket: bi; siz veya ben olmayışı e lerin müsebbil mızdır. Bütün felâketlerin müsebbibleri ; men- ib olduğumuz imparatorluklar başın- a ve idarı müta. leasında bı z .. Mustafa Kemal bir yıl evel Sadrazam Talat paşa- ya; devlet ve milletin felâkete yuvarla- naca iği Kii tecellisini gördü. Ve o lan itil memle- ketin, milletin kurtı aluş şerler > bittin mevcudiyetiyle tevessül etti. zamdan gelen emir di Jül El ordularını;.. kendin. askeri pr ve e tün milli vini idareye baş- makamlarına, beni de harbiye nezareti- ne getirmesini teklif etmiştim. iz şu idi. Damad Feri ka- Padişah benim bu teklifim üzerine mi, | binesine bahriye nazırı olarak girmiş yoksa, kendi ilhamı ile mi, her nedense ul: paşa;.. Mustafa Kemalin sizi sadarete, diğ id menzil müfettişi İ: ye ei mk ğe di Kemi damı âczinden Fal kat ie e nazırı yapıld dolayı vazifesinden afetmişti. Şimdi Siz o münasel ğmız tel | böyle bir .nin nasıl olup di Gizekei ide kn yk mesai | nezaret makamına getirildiğini gözle- mule li ki gala u. Gi edile n günde Mustafa Ke- vermiştim, “Ben bugüne kadar kimse- ezeli Abbasla ekli ne den bir vazife dilemedim. Bu defa har- | zarı paşa ile konuşur- biye nezaretini isteyişim, bu makamda ve e oi be sl getirildi. vazifeler ğimi tahmin | Bu Nazır p den gönderileri ettiğim içindir. Yoksa atiyen harbiye | öğle yemeği idi. nezaretinde zatı devletini i me- Nazır paşa ; (Afedersiniz, hem ko. sai sr için, eltafr sül dile- | nı büz ie m yemeğimi yiyeyim,, değilim. Ve ben şüp- e yemeğe oturdu. Nazır yeme asi bi ki bugünkü badireler geçtik- sonra,.. harbiye nezareti maki amımı işe benden da çk rak ea memleketimizde mebzulı wu sıralarda; beklenilmiyen bir gün- ve a Man Kemal... Sadrazam ve har- | çe yapabilmek anımda bu mevkiin salâ- t - edi i d İz kms paşadan yık ” | hiyetini rica etmiştim. Ve bu emre şu cevabı verdi. “Ordu- | gizi iskat ediyor. lrm, fakat unvanı muhafaza Sadrazam ç azi bir eda ile shine Müsaade edin; en sam de e aldanmışım vi Ve e lm > müfreze halinde dahi olsa;.. bu ğunu anlattı. Y. datanların ben onun sarma, rin kğ emi eyler ve vatanıma hizmet Must bini ir bu e “ henüz anlaşılması pek kolay olm e r, anlayışlı ee ma iyma etmek istiyordu, Fakat ei zam maksadı anlıyamamış veya anlamak istememişti. usta! telgrai ai başında şu visayada bulundu: mağlüb devletimize karşı, bütün wletleri vekene tahrik ve din timizin temellerini tahrib mi ümmi Sadrazam bu Seriye hiç bir zaman görüşünde ya- let >> ren sadrazi . Haz- retleri, bu ti kundukça ali a, çok genede sadrazamlık le ün güleriy! ve Must Kemale gücenmiş ve onu hani, ve devletin başına yeni bir Hapı i simiş olan Bn bir müddet ışına çağıra- buy yi iltiyacim var,, ni) 1 hala veli Bu emir üzerine İstanbula gelindi. Sadrazam konağında ziyaret edilen Ah- med İzzet paşanın karşısında;... cepheden yeni gelmiş olan Mustafa Ke- mal, diğeri dahiliye nazırı Ali Fethi Bey bulunuyorlardı. Sadrazam; telâşlı, ve heyecanlı gö- züküyordu. Karşısınd. ranlara: “Za- e edip Tevfik paşayı Ik istiyor. il Tani ne sualini irad e tu ii sadarete geti a şahan den ne karar alabilir; ne de karar Lin e- bilir. Bana kalırsa makamını; otu- runuz. Bunu sizden çok rica Kn Siz buna karar verdiğiniz tı şa- hane ann kalacaktır.” Bi ver- di. Bunun nasıl ve kimin tarafından te- min edileceğini tafa nız temin eder ve müsaade buyurursa- nız ben de çalışırım.” dedi. Meclisi mebusanda.... leşlerim; ynı günde Mustafa Kemal ömi de bir defa olsun ayak ba: 1 mec- lisi mebusanın kapı LAN içeri e rdu, Etrafını bir çok mebus 'kadaşları. ondan ne haber Kemal? iye sordukça;.. Mustafa Kemal bunların re padişah kabineyi değiştirip... Mi Terlik kei ile inde yeni bir steyormuş. Bu di u değildir. yy a tebeddül, yaln bı umuminin askeri mağlubiyetiyle kal. , Fazla olarak galib devletlerin e- iie İğ e mizi dü lin. mesine razı olmak demek olur. Sizden rica ve istirhamım; buna t etmemenizdir. Kabine tebed- lü ya sizin rey i yahud ey mz ola KAMAR adli me Bu husustaki ce- lâdetinizle milletin kuvvet ve kudretini tecelli ettirmiş olursunuz. Size bir Şe; yapamazlar; zatışahane de derhal size iltihak eder..,, < Verilen söz.. ustafa Kemalin möziizi; salonu ve nun bir locasına götürü! Meclis reisi riyaset mi m etmişti, Mebuslar yerlerinde. Nazi sndaylrinde, Tevfik paşa sadrazam koltuğ! a yiz Müzakere başlamadı Tevfik paşa cebinden çıkardığı bir - mii dahiliye rma uzattı. Bu ürsüye çıkarak kâğıdı okudu. Bu ni id mn febedi idlğine dair ol adeyi Yarım saat evvel Mustafa Kemale heyecanlar ve va e söz vermiş olan dedi. ğini yerken Mustafa Kemal kendisine lunmamasını rica ederek daveti kabul ti, gün Serkldoryan'ın yemek sas boştu Mehmed Ali, salonun kapısının s0- unda oturma! an bir adamı göstes rerek;: “Bu z: üdü Tamıştık. Müsaade buyurursanız sin.,,dedi. Mustafa Kemal; “Henüz kendisini tanımadım. a biz, bize kalalım,, mukabelesinde bulundu. ve ie suretle Refik Halid sormaya « çağrılma: şu sözleri Söyledi. “Sizi tebrik ederim. Arkadaşlar ; İtin en büyü alam ml Vİ Bir gün Mustafa Kemalin Şişlideki ni işgal etmiş bulunuyorsunuz. Sizin | evine bir zat geldi. Bu umum jandarma gil ki lerini gös- dır, (İstanbul bi- 2 : & böyle yüksel Rafet pa kiler ihraz etmek fırsatına nail olabil. | şa bir aralık solonel bir ifade ile Mus- melidirler. letinizi, tata Kemale: “Biz İstanbulda yeni bir sesime için sizi bu mal mek Bahriye nazırının koltukları kabar- mıştı, Bu sözlerden pek hoşlandı. Ve Mustafa Kemale teşel i paşa bu ziyareti den Mustafa Kemale Şişlideki evinde iade etti. O her t Mustafa Kemal benimle birlikte yemek iyordu. Avni geldiğini haber verdiler, Kali karşıladım, Ve lışma odası ötürdi Biraz sonra ustafı il i hiliye nazırı mel d Ali bey; gayt ymetli bir arkadaşımızdır, O- na n tim. Kendisi sizin- sizde; le teşerrüf etmek pek arzu ediyor. Mü- e eee hemen getire fa Kemal'in muvafakati . sine Avni paşa çıkıp gitti. Ve biraz sonra Möhmed Ali 50 ile beraber gel- diler. ibi görünen fakat hakikatte zımgelen Si Kemale sordu: “Siz ittihad ve ? imi tafa Kemal; a El fakat ae ve en ri kuruluşunda unla beraberim,, de: ledi. . e d Ali; o e neden ei ve terakki ile beraber çalışmamakta duğunu ii Mustafa Kemal; bunun binbir sebebi ğe ve İzahı uzun sürece- ledi. ine teşkiline karar verdik, Kabine- ye Ferid bey de dahildir. (Varşova se- yı u hari muvafık olur cevabımı vt bunu tebşire geldim.,, üni Mustafa Kemal; “Çok enerjik bir te şebbüs.. tebrik ederim, Anc. nazır Ol iste: Sizin ii karrer olan nezareti muhafaza etmenizi temenni ederim,, le mukabe! dular , “Emrettiğin d. Bugünlerden mea Mustafa Kes mal; çok evvelden tanıyıp takdir etti- di eri harb miralayı İsmet yer İnönü) evine davet et- ti. Ön nadolu hars sele leri . Ona hiç çekinmeye- rek bir şeyi gizlemiyerek bi İsmet, Mustafa Ki tasavvurla. rmı tamamiyle tasvib ediyordu. Bunu; başlanabilir bir iş buluyordu. Bu mülâkat iki arkadaşın anlaşması ğin dakikada hazırım paşam,, ağ Bu bir namus sözü idi, Ve tarih bu- nun nasıl yapıl isbat eden bin bir ei ile yeli çin oni günl nler Refet Paşa, Mustafa Kemalin erir evine Zini söy! tekrar geldi. Aynı haritanm önünde. us adılar. nun olup olmadığı hakkında Mehmed banada bei Refet Paşaya sor- Alinin sorduğu sualede şu cevabı | gu: “Sen ye mera verdi : k atların ; nedi rsün — Enver İM AN Refet Paşa; “Hatırıma po geliyor en kevvetli bir adamı olmak * İ ki, Üsküdarda atıma bineyim, ve vi is rr Bunun âksini isbat edecek, elimiz- vee vi mami bul de, hiç bir vesika yoktur. Bilâkis e fa Kemal vabı < vetine dalâlet edecek bir vesika va! im memnun ğer a“ kiş. O da Enver pa mevkide ie binip Anadolu içerlerine girmek kimsenin çi gelem: istiyorsan ; ben bi senin bu arzunu o leketi mii sonra w pi tatmin ederi kım Miran Başlarını . kalimeenlilesiş Gene © günlerde, mi lekeli ve olma: sıdır, madığını söylemek a ve mana- sız bir iddia sayılmaz mi Mehmed Ali tekrar e hazretleri, bugün e e Enver paşa ile yakından teşriki mesai etmedim ki; bundan sonra böyle bir iş- tirak e dolaşayım, ki paşa hazretleri, bizimle teş- riki mesai eder misiniz?.. — Niçin etmeyeyim. vi ie siz mem- en icine dğdemts olduğu hadi i ekeni enini ve unal Ke Ke malin sınıf ari lan Ali Paşa; fırsat öter b ei ve Mustafa Kemali zi; Mustaf: ona eh düşü, in açtı. Ali Fuad Paş Must sayar ae gelmiş Er Rus i S lime bile söylemeden Mustafa Kemal bu göz yaşlarına iş- 'Ben bugüne kadar kimseden salonu ii pe Gidiyor. tirak etmedi. O, kendisine tevdi olunan « Dir vazife dilemedim., lardı. Nereye?21.. bunu © a takib dı i östermiştir, dalyanın mp intizar edi, ra in bir kabine heyeti düşündü Yurddaşlarım, z Bunun farkına vi derhal | Ve bu kabinede harbiye Dezksetini m Artık Mustafa, Kemal için bir ye yerini Mustafa K: ene ve tti. Şimdi | bul etmesini Mustafa Kemalden Sb | emar Musta Kemal a eee ti. mak düşüncesi kalmamıştı. be Muhat deki evine çekilerek bir gün ta- lan m Mustafa Kemal;.. “Pa- | hakkuk edecek olan in görüşlerinin geçmiş bir vaka- iü, Tek rlatayım. “Mukaddema ben Ha- kalmış olmak şerefile müftahir amy li kumandanı padişaha | oli , gündüz yanında idim. Bir doğrudan doğruya bir mektub yazarak n bar eva: “Bahriye nazırı zatı devletinizi sadarete, bazı isimlerini | Avni paşayı görmeliyim, Bunun verdiğim arkadaşları muhtelif nazırlık Tâzrm gelen teşebbüste bulun,, reden kurtarmağa azmetmiş insanlar İ- Mehmed Ali ayrılmak üzere kalktı ve ertesi gün için, Mustafa Kemali Serkildo: iy öğle yemeğine davet etti, Serkldor; da. Mustafa Kemal; bahriye nazırı Av- ni paşadan başka birisi ei bu- ra NE e abi edi Karabekir Paşanın dizi çeri a be Dedi kabul ai du. Kâzi bekir paşa! yatağının yanj başında ta ile konuşma- ğa ba Erzurum ko kuman- u $ inci sayfada,
