9 Nisan 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 6

( Memleket röportajları |) Bir yıllık malını daha yapmadan satan fabrika B aşbakan İnönünü Kayseriye geti- ren tren, tam saat 8.45 de şehre girdi. Bu saatte Kayseri, yerini değiş- tirmiş, trenin geldiği tarafa doğru ta- şınmış gibiydi. Kalabalıktan yollarda güç yürüyordu. Bizim trenimiz, Başbakanımızı getiren den bir saat evel Kayseriye geldiği için halk arasındayız. Halk arasında ve hal- kın heyecan ve sevgisini, sürükleyici bir kuvvet halinde duyarak geçen dakikalar, bu milletin şeflerine nasıl gönülden bağlandığını o kadar güzel ve inandırıcı olarak anlatıyoruz ki... sağımızda solu- muzda gözlerini silen ihtiyarlar var. İnönü ve arkadâaşları otomobillere binmek üzere ilerlerken bir küçük mek- tebli kız Başbakânımıza eliyle hazırladı- ğı bir çiçek buketi verdi. Bütün Kayseri ayakta ve İnönüne hayranlıklarını yaşa sesleri ve alkışlarla ifade ediyorlar. On dakika sonra kombinanın kapısında idik. Fabrika pazar olmasına rağmen ça- lışıyordu, Başbakanın ağır ağır giden otomobilini takib eden halk, kombinanın etrafını doldurmaya başlamıştı. Evvelâ ihtiyaç deposuna girdik. Bu- rada, bütün fabrikanın çalışması için is- tenilen her şey var: bunlar o kadar çok ve bazen biribirine"0o kadar benziyor ki, karışmaması için her birine ayrı ayrı yerler yapmışlar, Pamuk ambarı, fabrikanın en ente- resan yerlerinden biri. Burada devamlı bir faaliyet vardır. Koca makinalar dai- ima aç ve doymâk bilimiyen bir dev iş- tehasiyle pamüuk yutuyorlar, Bu işteha ne kadar yerinde olursa fabrikanın imal rakamları o kadar yükseldiğinden; alâ- kalılar bundan çok memnun görünüyor- lar. Harman yapılırken: p amuğun ip haline gelişi gayet tu- " haftır. Burada evvelâ bir terkib, sonra bir tahlil işi var. Terkib işi har- man dairesindedi! Tahlile gelince, o, pamuğun ip oluncaya kadar olan geçir- diği safhaları ihtiva ediyor. Harman dairesinde çalışanların çoğu kadındır: çünkü burada ana iş yıkama işidir. Sıkışmış balyalar o kadar bere- ketli ki, üzerinden çemberleri kaldırılıp açıldıktan sonra bir halya, kocaman bir yer tutmaktadır. Daima inceye doğru: P amukların elyafı ayrılıp hazırlan- dıktan ve içindeki fena kısımları ayrıldıktan sonra, pamuk çok kalın bir sicim halinde kendi mihveri etrafında dönen yumaklara sarılıyor. Zaten Kay- seri fabrikasında en bol görünen şey kendi etrafında sarılan yumaktır ki, bu- na iğ diyorlar. Burada tam 33.000 tane iğ var. Bu iğin el ile ışliyen ve hâlâ köy- İrrimlede EEYECE kiğfaadıdklüer bir başka şekli vardır. Yalnız acaba bütün Anadoludaki bütün iğlerin bu 33.000 iğ kadar verimli olduğunu zanneder mi- siniz? Bir pamuk balyasının nasıl iplik ol- duğunu anlamak için ancak onunla be- raber yürümek lâzım. Çünkü burada ka- lm bir ip halinde ilk iplik oluş vaziyeti- ne giren pamuk; her makinayı geçtikçe, biraz daha incelmektedir. Durmad dönen bu 33.000 yuvarlağın parolası şudur: daima, daima inceye doğru... Dokumaya hazırlık. D okumanın ham maddesi, işte bu incelmiş pamuktur. Ayrı bir kı- sım da iplik, kumaş olabilmek için lü- zumlu vasıfları kâzanıyor. Temizleni- yor, üzerindeki pürüzler atılryor. Ora. dan kola dairesinde dayanıklığı arttı- Tılıyor. Bu kola, ipliğin dayanıklığını yüzde otuz arttırmaktadır. Dokuma dairesi: A rtık, iplik kumaş olma vaziyeti- ne girmiştir. Dokuma dairesi fabrikanın en büyük ve geniş yeridir. Burada makinalar çalışırken konuşmak çok güç. 1024 dokuma makinesi tara- ğınm talimli asker kıtalarının çıkardı- fi ayak seslerini andıran muttarid ve * bir teviye hareketlerine, insan, ister is- temez tempo tutuyor. m Kayseri ez Kembinasn YAZAN Cemal Kutay Burada çalışanlar hep küçük 12 - 15 yaş arası çocuklardır. Hepsi işlerine o kadar alışmış ve ısınmışlar ki, pro- fesyonel ve yıllanmış işçilerin tabiili- ği içinde işlerini görüyorlar. Makinelerin ipliğin renğine göre kumaş dokuduğundan, renk renk bez topları kalın ruloların üzerinde gittik- çe kabaran bir yüvarlak halinde büyü- yüp gidiyor. Makineler insan elini kadar az istiyorlar ki, 4 makinenin ba- şında bir kişi kâfi gelmektedir. O« Bir yandan pamuk konup diğer yandan kumaş çıkan yer: F abrikanın bu kısmı, bir yan- dan pamuk konup, öte yandan kumaş çıkan yerdir. Bir tek çatı altın- daki dört tip makine bu işi nasıl görü- yor? Kayseri fabrikası o kadar modern. ki, pamuğun kumaş oluşunu, onun de- vamlı değişmelerinde berabr buluni: yan lar yazılarla anlayamıyacaklardır. Bu- rada makinelerin işbirliği ve iş bölümü, ânsanlara gerçekten örnek olacak kadar Dokuma dairesinden çıkan kuma- şın, evvelâ metresi ölçülmektedir. Bu ölçü de gene otomatik bir makine ile ya- pılıyor. Ayarı tam bir metrelik bir de- mir çubuk, hiç yorulmadan, ne eksik ne fazla boyuna kumaş ölçmekte ve is- tif yapmaktadır. Boyu bilinen kumaşın piyasaya çı- kabilmesi için bir iki iş daha vardır; İskartalarının — ayrılması, üzerindeki tüylerin ve düğümlerin alınması, be- yazlatılması yani bir tek kelime ile ter- biye edilmesi... Zaten bu kısmın ismi de Apre dairesidir. Pamuk, her ne kadar beyazsa da ne fabrika ne de müşteri bunu kâfi görmi. yerek daha beyaz pamuk istemektedir- ler. Onun için pamuk, kimyevi bir mu- ameleden geçilerek renği daha çok a- çılıyor. dan 2.979.481 kilosunu işlemiştir. Fab- rikanın iplik yapımı 2.716.389 kiloya ve bez yapımı 18.353.576 metreye varmış. tır. Fabrika, piyasada karşılaştığı bü- yük rağbet dolayısiyle, faaliyet senesi- ni, mevcud stoklarını tamamiyle tüket- miş bir vaziyette bitirmiştir. Devlete yapılan satışların YoT yi — geçmemesi, Kayseri fazrikasının yalnız piyasa için çalıştığını ve piyasa tarafından tutul- duğunu açık bir surette gösterir. Kayseri bezlerini küçük bir kârla köylere kadar götüren ve satan Anado- lu tüccarları sayesinde, köylümüz, bu fabrika mamüllerinin gerek fiat ve ge- rek kalitece, iç ve dış benzerlerine çok üstün olduğunu anlamış ve bir sene gi- bi, endüstri Hayatı için ehemiyetsiz bir zaman parçası içinde Kayseri fabrikası- nın markası her tarafta tanılan ve ara- nilan bir marka haline gelmiştir. Ham pamuk ihtiyacını en müsaid zamanlarda satın alarak stok eden fabrika, piyasa- da pamuk fiatlarının istikrarsızlığından kendi mamüllerinin müteessir olmama. sını temin etmiş ve bezlerini her zaman aynı sabit fiatla satmayı usül olarak al- mıştır. 1936 senesi içinde ürünün bol ve fi- atlı olması eski yıllara nisbetle köylü- nün alım kabiliyetini Aarttırdığı için, fabrikanın piyasada sürüm — imkânları daima artmaktadır. Fabrika, edindiği tecrübelere dayanarak geçen seneki 18 milyon metrelik ürününün 1937 de 25 milyon metreye çıkaracak bir program- la çalışmaktadır. Şimdiden bütün ima- lâtını karşılayacak siparişlerle karşılaş- mış olması fabrikanın ne kadar memnu- niyet verici bir faaliyet devresi içinde olduğuna açık bir delidir.,, Salâhiyetli bir ağızdan dinlediği- miz bu sözlerde, devletin kurduğu bü- tün endüstrinin zaferini bulabilirsiniz. Şimdi, dokuma sanayimizin ikinci bü- yük eserin, Ereğli fabrikasının açılma töreninde bulunmak üzere gidiyoruz. Elen büdcesinde açık azaldı Atina, 8 (A.A,) — Atina Ajansı bil- diriyor: Maliye nazırı B. Rediadis, 1936-1937 büdcesi hakkında aşağıdaki beyanatta bul ur. Artık £ şın bir yıkl kal- mıştır. 7 makine vardır ki, bunların her birinin yıkadığı kumaş, dakikada — 14 metreyi bulmaktadır. K nemli ol da lü İ olduğundan her biri dakikada 44 met- relik iş güren 3 makine vardır. Pamuğun bu başına gelenler onu ezip büzdüğü i- çin bir makine, kumaşın iki tarafından tutup genişletiyor ve onun enini bir ge- nişlikte yapıyor. Bir yıllık malını toptan ve bir yıl önce satan fabrika: B u fabrika, 937 senesi sonuna ka- dar çıkartacağı malr şimdiden satmıştır. Bugün bütün endüstri şube- lerini, sıkmakta devam eden buhranın, halâ at oynattığı bir zamanda, bir fab- rikanın gelecek bir yıl içinde yapacak- larını bir yıl evelden satması nedir, bi- lir misiniz?.. Bunu başka memleketle- rin endüstricilerine anlatınız. Size, ne güzel hayal, diyeceklerdir. Dahası var. Kayserinin satılan her metre bezi, cumhuriyetin yarı çıplak olarak aldığı türk köylüsünün giyinme- si demektir. Hangi endüstri bütün bu büyük davaları bir arada toplayabilmiş- tir.? Şu rakamlara bakınız: imdi Kayseri kombinasınm nasıl çalıştığını daha iyi ve yakından anlamak için şu rakamlara ve hâdisele- re bakınız : ” “1936, Kayseri bez fabrikasının pi- yasa ile karşılaştığı ilk sene olduğu için, siparişten ziyade stok üzerine ça- Tışılmış ve satışlar da stok üzerinden yapılmıştır. Fabrika bu sene içinde 3.786.333 kilo pamuk satın almış ve bun- " tahsili kredilerin çok daha ciddi bir su. “— Bu büdcede açık 660 milyon o- larak tahmin edilmekte idi. Hüküme. tin icraat programı dolayısiyle yapılan tadiller neticesinde bu açık, 844 mil. yona çıkmıştır. Zira mecburi olarak a. şağıdaki hususlar için büyük masraflar yapmak lâzım geliyordu. Silâhlanma, verimli işler, yol ve kanalizasyon inşa- atı, muhacirlerin iskânı için istimlâk, dış borçların itfası, içtimat muavenet ve saire, Bununla beraber, daha ziyade zengin sınıfları alâkadar edecek tarzda yapılan vergi sistemi islâhatı hükümet gelirlerinin daha sistematik bir tarzda rette istimali, varidatı çoğaltmış ve ma. 1? senenin son 9 ayı içinde açığı, mas- rafın çoğalmasına rağmen 250 milyona indirilmiştir. Halbuki 12 milyarlık bir büdcede bu açık mühim bir şey değil- dir. Gelecek aylarda masrafta yapıla- cak tenkisat ve geçen büdcelerin 100 mil yonu geçen müsbet hesab bakiyesi do- layısiyle 1936-1937 büdcesi mütevazin telâkki olunabilir. Erkekleri kısır bırakmak için kurulan gizli bir teşekkül Viyana, 8 (A.A.) — Zabıta Viyana- nın varoşlerindan birinde erkekleri kı. sır yapmak ameliyeleri yapan bir mer- kez keşfetmiştir. Bu merkezin ameliyat salonu, bir ameleye aid ufak bir evde kurulmuş. tur. Zabıta, Daniessi adındaki opera. törü tevkif etmiştir. Yapılan tahkikat amele sınıfına mensub 32 kişinin ken- dilerine bu ameliyatı yaptırmış olduk- larını meydana çıkarmıştır, SPOR İstanbul Anadolu kulübü güreşçileri dün geldiler Cumartesi ve pazar Ankara Gücü ve)/ Demir Sporla 61 kiloda Ragıp, —Demirspordan 72 10 ve 11 nisan cumartesi ve pazar günleri yeni stadda Ankara gücü ve De- mir spor kulübü güreşçileriyle karşılaş- mak üzere İstanbul Anadolu kulübü gü- reşçileri dünkü trenle şehrimize gelmiş- lerdir. Anadolu kulübü reisi B. Vahde- tin başkanlığında gelen güreş kafilesi on iki kişidir. Gelen güreşçiler 56 kilo- da Ömer, 61 kiloda Rağıb, 66 kiloda Mahmud, 72 kiloda İzzet, 79 kiloda Ah. med, 87 kiloda Rahmi, Ağırda da Ad- nandır, Bu güreşleri idare etmek üzere ye- di kişilik bir hakem heyeti seçilmiştir. Seçilen bu yedi kişilik hakem heyetin- den her müsabaka hakemi kura ile se- çilecektir, Hakem heyetinden başka bir de jüri heyeti bulunmaktadır. İki tarafın tesbit ettiği şartlara göre tolerans kabul edilmiştir. Müsaba- kalar cumartesi saat 14.30 da pazar gü- nü de 13 de başlıyacaktır. Tartı saatı müsabaka saatinden bir saat evvel başlı- yacak ve müsabaka saatine kadar süre. cektir. Yani cumartesi tartı 13.30 da baş-| İryacak 14.30 da bitecek, pazar günü 12 de başlıyacak 13 de bitecektir, güreş- çilerimizden muvaffakiyetler bekleriz. Ankara Güreş Ajanlığından ; kiloda İhsan karşılaşacaklar 79 kiloda Ahmed Anadolu Kulübü güreşçilerinin An- kara gücü ve Demir spor kulübü güreş- çileriyle yapacakları müsabakalar — do- layısiyle bu hafta yapılacağı kulüblere bildirilmiş olan teşvik müsabakaları ge- — ri bırakılmıştır. ğ Ankara Gücü İstanbula, Gençler Birliği İzmire gltti Ankara Gücü ve Gençler Birliği kulüblerimiz dün akşam İstanbul ve İz- mire hareket etmişlerdir. Ankara Gücü cumartesi günü Güneş ve pazar günü Beşiktaşla karşılaşacaktır. Gençler Bir« liği de İzmirde cumartesi Üçok ve pa- zar günü Doğan Sporla maçlarını yas- — pacaktır, Sporcularımızı istasyonda Ankarâ — kulüblerine mensup kalabalık bir kafile | uğurlamış ve muvaffakiyetler dilemiş- —— tir. İki takım da anform vaâyette ve kade roları tamamdır. Bu sebeble müsaid —— şartlar içinde yapacakları bu müsabakâ” lardan iyi neticeler alarak dönecekleri” w?,,ğ.' ni kuvvetle umuyor ve bunu bekliyoruz. —— | kKÜÇÜK IÇ HABERLER X Vilâyetlerin büdceleri: — İç ba- kanlıkta teşkil olunan bir komisyon vi- lâyetlerin 1937 büdce projelerini ince- lemeğe başlamıştır. X Demir fiatları: — İstanbul ticaret odası demir fiatlarındaki hareketleri ta- kib ediyor. İki ay içinde demir teli 525.25 den 9 siterling yükselmiştir. X İzmir turistik yolları — İzmir turistik yollarının asfalt yapılması et. rafında tetkikler yaparak kararlar ala- ca kolan komisyon dün iç bakanlık ma- halli idareler umum müdürü B. Faikin başkanlığında ilk toplantısını yapmış- tir . X İzmir fuvarına hazırlık: — İstan- bul sanayi birliği İstanbulda yapılacak yerli mallar sergisinin İzmir fuvarına gönderilebilecek bir şekilde hazırlan- masına karar vermiştir. Serginin bu se- ne bir mül llikte ol için gereken tedbirler alınacaktır. İstanbul şehir meclisinin kararları İstanbul, 8 (Telefonla) — Şehir mec- lisinin bugün verdiği kararlara göre afişaj işini belediye yapacak, Tiatları indirecek ve ikinci teşrine kadar tali- matnameyi hazırlıyacaktır. Sandal kul- lanacaklar, ister spor, isterse gezinti maksadiyle olsun mutlaka bir ehliyet- namesi olacaktır. Ehliyetnamesizler yan- larında ehliyetli bir sandalcı bulundur- maya mecburdurlar. Sandalcılık yapa. ... * * ”.. ÖĞLE NEŞRİYATI; 12.50-13.15 Plâk: Türk musikisi ve H? şarkıları, 13.15-13.30 Dahili ve harici haberler, 17.30-18.30 - İnkılâb del*“d (Halkevinden naklen). AKŞAM NEŞRİYATI: 18.45-19.00 İngilizce ders (Azime 19.00-19.30 Fasıl saz heyeti türk musikisi, 19.30-19,45 Saat ayar' (, arabça neşriyat, 19.45-20.15 Fasil B heyeti tarafından türk musikisi, 'N eyad 5 | 20.30 Konferans: Parazitoloğ (Sokucu haşerelerin hastalık rolleri), 20.30-21.00 Saksafon had Esengin) (Piyanist M ü katiyle), 21.00-21.15 Ajans 21.15.21,55 Stüdyo salon SAT Hu *ereLLAALAAALAAARARAARAAEK'E RADYO e-i “ vrrerLrALALLACALLLLLAKARA" Ankara ş 12.30-12.50 Muhtelif plâk neır'?::, 18.30-18.45 Muhtelif plâk n:ıfg'), ve 20.15- naklinde wg:gg_ıî’ F ha! orke ukı; ; is ) 21.55-22. Yarınki program V* marşı. İ müdüriyeti bu sene şehir V€ İzmitin ağaçlanmas- t İzmit, 8 (A.A.) — vilâye::;,,,, - v“mi!(ve ati hHamiyet ;e;ek Büyükdere gerek vilây ği ile dağlardan çıkartarak t* len mit ve Gölcük şehri yoll a Manastır, İzmit - Çulhane bahçecik şoselerinin & ma işine e fi % darik fıdant İf 3300 adet muhtelif aBâ$ t ariyle enarınaâ miştir. klerif caklar için yaş, yüzme bilme mecburi- yet nakil vasıtası oıara_k ku nilmaması meselesi tir. Meclistt ;F I| leri konmuştur. de