18 Ocak 1937 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 2

GÜNEŞ - DİL ANALİZİYLE g ike : döre l AŞ Art, artist, artistik... üzerine Müzik etüdü bizi sanat “art” ile yakından temasa getirmişti. Edebiya - tımızda “art” henüz “sanat" la rekabete girmiş değilse de sanatkâr ve hele sa- Batkârane yerine cartist> ve cartistike pek çok kullanılmağa başlamıştır. Av - Fupa dillerinde <roman» denilen grup- ta, fransızea, italyanca, ispanyolca, por-, tekizcede küçük farklarla, aynı terim- der kullanılır. Almanlar esamat» anla. «Kunst ile ifade ederlerse de Gartist> ve gartistiş — artistik> alman. ya da geçmiştir. Bu dilde <Art> sö. 'vardır; fakat manası esanat> değil, &tarz, eda, üslüp> ve «çeşit, nevi> dir. Rutlarda da «sanat> anlamı için <is- kusteo> sözü varsa da cartist» tiçeskiy — artistik> terimler da kullanırlı * Eski grekler sanatı «tehn€> sözü ile ifade ettikleri halde onlardan bolbol kül- tür terimleri almış olan Romalılar &tehnö» yi iktibas etmemişler, onun ye- rine cart-is> sörünü — kullanmışlardı diksiyonerler de <art n lâtince carsı artis> ten alınmış olduğunu yazıyorlar. <Art> t kücük Larousse; «Bir ta- savvurun şenileştirilmesine bilgilerin Satbikis diye tarif eder, <Güzel sana diğini de aynı lügatten — öğü ; fakat bu tarif ve izahlar cart> m ilkel manasını vermekten uzaktır. Fransızca. da diğer istimalleri sunlardır: 1 Bir «mötier> veya eprofession> yn usülleri kaideleri; 2. duyguları hu- O Gusiyle güzellik duygusunu — harekete getirmek için kullanılan vasıtalar; 3. fabiata karşı olarak insan işı; 4. maharet. Ernout ve Mcillet tarafında mış olan «Lâtincenin etimoloji *tir nde cars - artis> sözünün lâtincede- ki manaları şöyle İzah edilmektedir SOi voya erleyiş n Çati iveya eyleyiş tarzı (tabii ve - iya kisbi, iyi veya fena); ars (artis) ek- geri etütle veya pratikle kazanılınış bir maharet, teknik bir bilgi anlatır; bur- dan tabiate (oppost) olarak, abstre ve konkre anlamla, ehüner, sanat» olmuş; ilme de karşı tutulmuştur. Bu anlamla — aynı söz «hile, hudğar dahi ifade edebi- diyor. Hüner, sanat anlamından niha- yyet ehirfet - mtier ve meslek - profes Sion> anlamına geçilir; bu kelime ile €iş, eser> dahi ifade edilebilmiştir. Bö) 'Tece Lâtincede ars (art-is) grekçeni tehn sini tercemeye hizmet etmiş ve hususiyle belâgatle gramerde onun kıy- metini alabilmiştir.> #ifir? - Avrupa lengüistiği bu . esaslı noktaları aydınlatmaktan öcizdir: Me- illet bu sörü comuz ve kol> manasına gelen carmuse ve mafsal demek olan Sartam ile yaklaştırmaktan başka / bir Şey yapmıyor; Alois Walde ise <Lâtin- Tenin etimolojik lügati> ismindeki ese- Finde yu yaklaştırmaları yapmakla ik - tifa ediyor (Sah. 70): Orta almanca art etarz, — almanca Ârt und weise: maniöre, façon>; sans- kritçe reah (telkffuzu: artas) — emu. YN aygun. münesipe, mlam (eslaffır «dini nizama riayet, faz- vesta dili areta - eski fars- ekanun, bukuka, ermenice ir sahibir, istikamet arditm eyapıı, grekçe arti #aktinde, tam Tâzım olduğu gibi' — hazırlamak, lâzım olan hale - getir - meks, Bu ügat da, Meillet gibi, kelimeyi Jütince areus — mafsal ile yaklaştırı - yyor, fakat armus — omuzla bir müna - sebeti olduğunu zikretmiyor. İşte Av- Tupa etimolojistlerinden cart 1 etimo. doğisi hakkında öğrenebildiğimiz bun- dan ibarettir. Gördüğümüz yaklaştırmalar — kana- Hat verici etimolojik bir analiz değ dir. Bu muhtelif /man münasebeti tesis etmek şöyle dur. #un onları bağlıyan semantik ilgiler bi-. de tahlil edilememiştir. Bunlarda siyan- tifik bir ispat görmeğe hiç bir iyi is- tek kifayet etmez. Halbuki Güneş - Di teorisinin prensipleriyle — yürütülen gart> sözünün analizinden aydın ve #eniyete muatabık verimler çıkmakta- dir. aa çlimenin etimolojik formülü çu - (a) () () (© Artıağ H ar bağ Hat (1) ağ - ana kökü güneşin aydınlık, parlaklık vasfını, burada husust olarak #gürelliği” ifade eder; (2) ar - unsuru ana kökün ifade et- bir etüt Yazan: Ahmet Cevat Emre mlık, parlaklık güzellik anla - (3) ığ - obje veya süğesinde takar- rürünü anlatır (9) at - dinamik unsuru — ise “gü - yapılmasını, realize edilme - de eder. Bu dört unsurdan, «ö> Ji unsurların kontraksiyonu ile türeyen ırt>: egüzelliğin obje veya süjede te- çarrür etmiş olarak realize olması» de. mek olur ki esanate da bundan ibaret. tir - (üçüncü Not. — Lâtincede kelimenin nomi- matifi sars tır, fakat bunun eski - bir gart . & tan gelişmiş olduğunu mu- kayeseli gramerler izah etmektedir; Bundan dolayı analizimizde <.s> değil <t unsuru esas tutulmuştur. Bartında kurulacak modern cezaevine hazırlık Adliye Vekâleti tarafından şebrimiz- de yapılması kararlaştırılan modern ce- zaevi ve Adliye binası için, hükümet ar- kasındaki Başağaoğullarına aid arsa Münasib görülmüş ve vekâletin - isteği Üzerine krokisi Ankaraya gönderilmiş. ti. Vekâlet, bu arsayı uygun bulmuş ve hemen istimlâk edilmesi için emir ver- miştir. İstimlâk müamelesine — başlanması için Viliyet İdare Heyetinin buna ka- far vermesi icab ettiğinden, keyfiyet Kaymakamlıkça vilâyete yazılmıştır. İstimlâk kararından sonra bemen icab €den kanuni müameleler hazırlanacak ve arsa istimlâk edilecektir. UL A — ULUS: 18/1/1937 İÇ HABERLERİM İ Çankaya kazasında açılacak belediye şubesi için yarın şehrimizde seçim yapılıyor (Başı 1. inci sayfada) zım gelmektedir. Onun için, Çankaya belediye şubesi- nin teşekkülü hakkında yarın halkın rey- lerinin toplanmasına - başlanacaktır. İn tihab sandığı Ankara belediyesi salonu- 'na konulacak ve intihab üç gün devam edecektir. Müntehiblerin isimlerinin yazılı bu- dunduğu cetveller 10 sonkânun 937 ta- rihinden düne kadar beeldiye salonunda asılı katmıştır. Hangi mahalleler ve bağlar halkı mın hangi gün ve saatlerde intihaba iş- tirak edecekleri, gazetemizde neşrolun- muştur. Ayrıca, Mamak maske fabrikasiyle İmalâtı harbiye fabrikalarında çalışan işçilerin işlerinden geri kalmamaları için 21 sön kânun cuma günü saat 9 dan 12 'ye kadar. Mamak / mahallesiyle maske fabrikasına, saat 13 den 17 ye kadar da Tmalâtı harbiye fabrikasına birer sandık gönderilecektir. İntihab bittikten sonra Çankaya ka- zast idare heyetinin yapacağı mazbata valiye gönderilecek, vilâyet heyetinin vereceği karar üzerine keyfiyet icra ve- killeri beyetine arzedilecektir. İcra ve- killeri heyetinin tasvibi cumhur reisinin tasdikine iktiran cttikten sonra kanuni merasim bitmiş olacak ve önümüzdeki hazirandan itibaren Çankaya belediyesi Tesmen teşekkül etmiş bulunacaktır. Çankaya karasında iş takib eden yurddaşlardan bir kısmı, yeni kaza teşkilâtı tarafından görülecek işleri için vilâyete müracaat etmekte, vilâyet mü- racaat evrakımı kazaya göndermekte ve Dünyayı aylarca ve Hauptman dolayısiyle de, yıllarca meşgul eden Lindberg'in çocuğundan sonra, bü- 'tün Amerika, bugünlerde, gene bir çocük hirsızlıği vakasiyle — sarsıldı. Çalman on yaşındaki yavrucuk çok zeki, çok dikkatli olduğu için, tal min ediliyor ki, hırsızı, nihayet hüvi- yetini meydana çıkaracağı kaygusu - ma düşürdüğünden dolayı bıçaklan- mış ve sonra dövülerek öldürülmüş tür. “Ana baba sevgisini katilce sömür. menin cezası ne olmalıdır? Böyle vakalar karşısında “ 'ndeki çin muhayyel göcükça - bulmaz Prenses, Kıraliçe ve Kıral Dünya gazetelerinin hemen kep- sinde Prenses Juliana hakkında yazı- İar çıkmakta devam ediyor. Prenses, 'son günlerde, Polonyadı da, meşhur muüganni Kicpuranın ma- ir olan i Brükselde bulunmakta Prensesin kocasma çektiği telgrafta, karısı Martha Eggerth'le birlikte he- men Krinika'ya dönerek misafirler 'me mülâki olacaklarını bildirmiştir. Küçük Leh şehri, Holanda Pren. #esini, ses kıralını ve beyaz perde kı- raliçesini bir arada kutlamağa hazır- Tanmaktadır. Pijamaların bazı faydaları Leicester hastahanesinde tedavi ©- Tlunan bir adam, on metre yüksekliğinde- «i pencereden bahçeye düşmüş ve sırtın. daki pijama genişçe olduğu paraşüt vazifesi gördüğünden hiç bir gey olmamıştır. Pijamalarınzı genişçe diktiriniz. Kim bilirt. bu süretle iş sahibleri vakit kaybetmek- Edebi mecmua Uyanış'da bir genç birkaç lira topluyor, bu suretle mec- ua intişar sahasma — ayak basıyor. Nasıl battığıı mı merak ediyorsu- muz? İlk sayı çıkınca ir kısmı yazıları girmediği için, bir kıs- ı yazılarınım konulduğu yeri şeref- leriyle mütenasib bulmadığı için, bir kısmr da imzalarının yanında yer al- tibarlarına ha- sayıya yazı ve iştirük hisselerini ver. niyorlar. Ve mecmuanın da ömrü bu yüzden pek kısa olmuş oluyor. Dünyada 30 milyon yabancı var. Emtermasyonal iş bürosuman neşretti. # bir risaleye göre 1930'da bütün dün. Yada, 30 mülyon yabancı, yani kendile- rininkilerden başka memleketlerde sakin kimse vardır. Bu mikdar, iki milyar tah. min olunan dünya nüfusuna nisbetle 9o 16 dır. En çok yabancısı olan memleketler, Amerika birleşik devletleri, Arjantin, Brezilya, ingiliz Malezyası, Siyam ve Almanyadır. - Fakat yabancı sayısı, bir memnleket için kendi. nüfusuna nisbetle ebemiyetli veya ehemiyetsizdir. Bu ba- kamdan, meseli, ayni tarihte Lüksem. burgda 9 186, leviçrede 87, Fransada 66, Avusturyada 43, Belçikada 39, Al- manyada 12, Bulgaristanda 10, Maca- ristanda 9, Türkiyede 6, Portekizde 5, ilâh © zamandanberi bu nirbetler çok de- Hişmiştir. ren mühtarlık işleri, yoklama, doğruluk mazbatasar, doktor raporu, belediye za- bitası işleri gibi halkın her zaman alâka- dar olduğu işlerin, kazaca görüldüğünü okuyucularımıza hatırlatırız. Belediye şubesinin resmen teşekkü- lünden sonra daha bir çok yeni vazifeler kazaya geçeceği için halkımız böylelik. le vakitten yeni kazançlar elde edecek ve işlerini kolaylıkla takib etmek imkâ- nni bulacaktır. İzmir Halkevinde bir toplar tı İzmir, 17 (A.A.) — Bugün öğleden sonra şehrimiz halkevinde genel bir toplantı olmuştur. Bu toplantıda Halkevinin kayrtlı ü- yeleri tarafından 9 şubenin yeni idare heyetleri seçimi yapılmıştır. Bu münasebetle Vali ve C.H. Par- tisi Başkanı Fazlı Güleç bir söylev vermiştir. Adliye tayin kararnamesi Adliye vekâleti yeni bir tayin karar- 'name projesi hazırlamaktadır. Muğlada ölenler ve evlenenler . 17 (A.A.) — Bir yılda Muğ- la'da 69 kişi evlenmiş ve 119 kişi ö müştür. Muğlada dağıtılan fidanlar Muğla, 17 (A. A.) — Fethiye'deki husust mühasebe fidanlığından - kaza- Jara türlü cinste 32300 fidan - dağıtıl. teki başına kadar yürüdüm. Nasıl te- #adüf demeli? Çünkü üç dört evin kapıları önünde karlı skiler vardı. ları merkezi oluyor. büküm sürdüğü bugünlerde, ingiliz dok- torları da, aşağı yukarı, bu sözleri tokrar ediyorlar. Evet, kaygı, vücudu yıprattı. ına göre, mikroplara “—mukavemet içi neşeli olmak bir zarurettir. Her hâdisenin bir izahı vardır. dayamadım. giliği ediyordu. Ressam, daha önce oda hizmet- Hatay haberleri (Başı 1. inci sayfada) Lâzkiye, 17 (Husust) — İskenderun- da ermenilerden, ortodokslardan, ka- toliklerden ve alevilerden mürekkeb olmak üzere bir vatani partisi ”— şubesi açmak için mutasarrıf tarafından — te- yebbüs yapılmıştır. Fakat mutasarrıfın emekleri muvaffakıyet temin edeme- miştir. Haleb, 17 (Hususi) — Kırılehan jan- darma zabiti Cemil türk olduğu — için vazifesinden alınmış ve Haleb'e sevko- Tunmuştur. Şapka aleyhine mücadele Trablusşam, 17 (Hususi) — Şapka aleyhine fransızlar tarafından Sancak. ta ve Suriyede açılmış olan mücadele devam etmektedir. Son zamanlarda bu mücadele Kürtdağı mıntakasında tekâ- Süf etmiştir. İkinci kânunun on beşin- ci günü muhtelif jandarma müfrezele. ti Kürtdağında — İmranlı, Zeytunek, Derşivan köylerini ve nakşi müridle- rinden Ali Galib'in oğlu Mehmed ve arkadaşlarından mürekkeb bir grup da fransiz memurlarınm teşvikiyle gene Kürtdağının Sarıncık köyüne - gelerek köylülerden giydikleri şapkaların bap Jarından çıkarılmasını — istemişlerdir, İmranlı köyüne gelen müfreze köylü. 'nün başındaki şapkalarr zorla alarak yırtmıştır. Diğer köylüler mümanaat etmişler şapkaları vermemişlerdir. Sa- tıncık köyünde bi yüzden müridlerle köylüler arasında kavgalar olmuş, mü- ridlerden biri ve bir tahsildar Dergivam köyüne gelerek vergi bakayasının dere hal verilmesini köylüye tebliğ etmiş derdir. Şapka giymedikleri — takdirde borçlarının tecil edileceği - bildirilmiş ise de köylüler gene şapkalarını çe kammamışlardır. Zeytunek ve Sarımcık dülere şapkalarını çıkarmadıkları ta dirde vesikalı silahlarının da toplanıla- cağını bildirmiştir. Görmenlerin tetkikleri Antakya, 17 (A. A.) — Havas A- janst bildiriyor: Evciki gün Süveydiye bölgesini zi- yaret eden Milletler Cemiyeti görmen. deri Haleb - istikametinde - ilerliyerek topladıkları malümatı tamamlamışları dır. Görmenler 1927 de Milletler Ce- yerleştiri- ermenilerle mes- miyeti vasıtasiyle Sancağa len Kilikya muhaci kün iki köye uğramışlardır. Havas Ajansı, bu iki köy ahalisin. in görmenlere minnettarlıklarını bi diklerini, şimdiki /siyasi vaziyetten memnuniyet gösterdiklerini, saglık var ziyetinde hasıl olan tedrici salâhr ve bilhassa mandater devletin açtığı mü- cadele sayesinde malaryanın yavaş ya- vaş zail olduğunu kaydettiklerini ilâve ediyor. HAVA Metcoroloji”“ enstitüsünden verilen malümata göre dün Ankarada suhunet salırın altında 6 dereceye kadar düşmüş- tür. Yurdun Karadeniz sahilleri, cenub ve şark Anadolusu ile İstanbul, Konya ve Yalova çevrelerinde hava yağışlı geç ştir. Yağış Karadeniz sahilleri, cenub Anadolusu ve Yalovada yağmur, diğer yerlerde kar şeklinde olmuştur. Ka çok yağış Rize'de olup metre murabbama 25 kilogramı su bırakmıştır. Dün hava eve velki güne nazaran Ege mıntakasında 2-3 derece arasında soğumuştur. Buna mukabil şarki Anadoluda ısınmış, diğer mımtakalarda ayni durumu muhafaza et- miştir. Dün yurdda en düşük suhunetler Sılırın altında olmak üzere Manisada 3, Sivasta 8, Karsta 16, Erzurumda 17 de recedir. Ba yüksek sühümetler sıfırın üüstünde olmak üzere Antalyada 12, A danada 13 ve Dörtyolda 16 derecedir.