7 Eylül 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 3

İ 7 EYLÜL 1936 PAZARTESİ Haftalık Siyasi İcmal İspanya ihtilâli İspanyadaki ihtilâl harketi, büyük harbtaki garb cephesi gibi bir siper harbı mahiyetini aldı. Âsiler şimalde İrun, Sen Sebastien cepheleriyle - ce- nubta. Malaga cephesinde birçok kan pahasmna bir siper alıyorlar. Hükümet kuvvetleri Kordova ve Saragossa'da a- ğtr telefat verdikten sonra yüz metre ilerliyorlar, Fakat her, iki, taraf da heç- deflerine varamıyor. Bu müsademele- rin çok kanlı olduğu her. iki tarafın da neşrettiği istatistiklerden anlaşılmak- tadır. Son rakamlara göre, isyanm baş- langıcındanberi, - hükümet kuvvteleri Otuz dört bin ölü, ve beş bin yaralı te- lefat vermiş, Âsilerin telefatı ise, kırk altı bin ölü ve sekiz bin yaralıdır: Ya- ni her iki tarafın seksen , bin ölüsüne karşı, ancak on üç bin yaralı. Ölülerin büyük bir kısmı; muharebe meydanın- da ölmemiş, esir olarak ele geçtikten **onra faşist veya komünist olmaları be- hanesiyle idam edilmişlerdir. Her iki taraf da esir almıyor, Eline geçen esiri kurşuna diziyor. Yakın zaman tarihi bu derece kanir ve zalimane bir boğuş- ©ma kaydetmemiştir. yit İhtilâl ve devletler İspanya ihtilâline karışmamak için büyük devletler tarafından verilen ka- rar hâlâ tatbik edilmiyor. Malümdur ki bu teşebbüs önce,Fransa- tarafından ileri sürülmüştü. Bunu İngiltere kabul etti. Rusya Portekiz'in de kabul etı.ııe- Bi şartiyle buna taraftar olduğunu ile- ci sürdü. Almanya ve İtalya bazı şarte lar ileri sürdüler. Sonra hepsinin de fransız teklifi etrafında - toplandıkları bildirildi. Bu görüşmeler devam eder- ken, İngiltere, kendiliğinden her iki ta- rafa da silah - satmıyacağını söyledi. Fransa da İngiltereyi takib etti. AbL manya ve İtalya fransız nkliîînî esas itibariyle kabul ettiklerini bildirmelle beraber, henüz silah ve tayyare ihract- ni menetmiş değillerdir. Portekiz yo- liyle âsilere Almanyadan ve İtalyadan silah gittiği bildirilmektedir. Fransada halk cephesinin solcenâh zümreleri bunu bildiklerinden Blum hükümetini sıkıştırmaya başlamışlar- dır. Esasen fransız Başbakanı bu sol- genah zümreleri binbir müşkülat ile bi- taraflığı kabule imale edebilmişti. Çün- kü devletler hukukunun hükümlerine göre, İspanyadaki ihtilalde her hükü- met İspanya hükümetine yardım ede- bilir. Fakat âsilere yardım edemez. Bi- paenaleyh Fransanın her iki tarafa kar- pı bitaraf kalmak için — ileri sürdüğü keklif, hakikatte bitaraflık değil, âsile- te tarafkirliği idi ve İtalyanın âsilere çok müsaid olan bu vaziyete tâbi ol- Mmak İstememesi fransız sol cenah züm- Kelerini — hakkiyle sinirlendirmistir. (#Fransa da bu yüzden bir kabine buhra- nından kurtulmaktadır. l eei Behacht Paris'te Hafta içinde alman ekonomi dikta- törü Sehacht Paris'i ziyaret etti. Zahiri 'Bebeb; Labeyrie tarafından Berline ya- İpılan ziyareti iadeden ibaret olmakla beraber, Sehacht'ın fransız hükümetiy- le çok ciddi müzakerelere giriştiği an- laşılmaktadır. Sehacht'ın görüştüğü İş- lerden biri, paranın istikrarı meselesi blduüğu bildiriliyor. Ancak Fransadan ziyade İngiltere ile görüşmesi lâzım- Bgelen bu meselede daha ehemiyetli si- yasi görüşmeleri arkasına saklıyan bir Üş olsa gerektir. Anlaşılıyor ki Schacht Fransa'yı Rusyadan ayırmak — gibi bir Vazife ile Paris'e gitmiş. Filhakika d etmek sön zamanlarda Rusyayı tecri : yetli bir alman diplomasisinin en ehemi, hedefi olmuştur. Almanya Çekoslovak- Yaya karşılıklı misak imzasını teklif etmiş. Remanyadaki kabine buhranın- da alman parmağı görenler vardır. Fakat Almanyanın Fransayı böyle bir fikf.e Amale ermek için fena bir zaman inti- hab ettiği meydandadır. Çünkü Alman- ya daha geçen hafta askeri kuvvetini arttırdı. Bu arttırma ile Fransa askeri küvvetçe Almanyadan geride kalıyor. Frantsayı Rusyanın kolları içine atan Almanvanın silahlanması — oldufuna Böre, alman askeri kuvveti arttıkça, Fransa Rusyaya yaklasmalıdır. Diğer taraftan Sehacht'ın Paris'i ziyareti Blum hükümetinin istinad et- tiği halk cephesi tesanüdü için yeni bir imtihan vesilesi olmuştur. Cephe- nin en sol müntehasını teşkil eden ko- münistler, faşist nazırın, sosyalist bü- kümet başkanı tarafından kabul edil- mesini protesto ettiler. Anlaşılryor ki gittikçe Blum ile sol cenahın arası â- çılmaktadır. Komünistleri bir tarafa bırakıpta daha sağa doğru, radikalleri ve hattâ sol cenah cumuriyetçileri bir araya toplıyan yeni bir kabineden bah- sedilmektedir. &üde Lehistan - Fransa Hafta içinde Paris'i ziyaret eden diğer bir ehemiyetli adam da Lehistan Erkânıharbiyei Umumiye — Başkanı (Rydz - Smigiy'dir. Bu - zat da güya Hönsız Erkânıharbiye Başkanının ge- çenlerde Varşovayı ziyaretini iade et- mektedir. Fakat hakikatte Fransa, Le- arasındaki münasebetlere vü- histan ile ' gaye - peşindedir. zuh yermek gibi bir Fransız Erkânrharbiye başkanı Gamel Varşovaya — bü maksadla — gitmişti. .Orada Pilsudski'nin halefi olan Rydz - Smigiy ile başlıyan müzakerelere Pa- riste devam edilmektedir. Malümdur ki Lehistan Fransanın resmi müttefikidir; Fakat 1934 kânu- nusanisinden beri Almanyaya on sene- lik bir misak ile de bağlıdır. Yani Lr histan iki buçuk senedenberi her iki tarafı da idare etmeğe çalışıyor. Rusya ve Almanya silahlarını arttırdıktan sonra Lehistan da arttırmaya karar ver- miştir. Fakat bunun için para lâzımdır. Lehistan da ancak Fransadan — para borçlanabilir. Para isteyince, — fransız hükümeti bir takım teminat almadıkça ve Lehistan - fransız ittifakına vuzuh yerilmedikçe para ikraz etmeğe muva- fakat etmemiştir. İşte Gamel — ile Rydz - Smigly arasındaki görüşmelerin mevzuu budüur. BKU Romanya'da kabine buhranı Hafta arası Romanyada hiç beklen- medik bir kabine buhranr çıktı. Başba- kan Tataresko istifa ederek bazı arka: daşlarını da — ,bıraktıl sonrâ hükümeti yeni baştan teşkil etti. Dışarda kalan bakanlar arasında en ehemiyetlisi şüphesiz, dış bakanı Titu- lesko'dur. Titulesko senelerdenberi Ro- manyanin dış siyasetine istikamet ver- miş, partiler fevkinde yer almış bit devlet adamı idi. Bu itibarla hükümet dışmda kalması her tarafta hayret u- yandırmıştır. Hiç beklenmiyen bu hâ- disenin resmi izahr şudür: Tataresko, memlekette bir takım ye“ ve faaliyete girişeceğinden e men- Hai A y ni ticaret kabinesini yalnız kendisinin d sub olduğu liberaller arasından seçmek istemiş. Titulesko partiye mensub Ol- madığından dışarda bırakılmış, Diğer taraftan bu hareketin en ay- kırr izahr da şudur: Titulesko fransız ve rus siyasetine taraftardır. Romanya bunu mahzurlu gördüğünden Almanya- ya yaklaşmak istiyor. Binaenaleyh dış sıyasanın değişmesine — başlangıç ola- rak dış bakanı değişmiştir. Titulesko'nun değişmesinde âmil o- lan - sebebleri, dış politikadan ziya- de iç politikada aramak daha doğru o- lur. Belki de resmi izah gibi hükümeti yalnız parti mensublarından teşkil et- mek düşüncesi değildir. Fakat herhal- de Tataresko'nun Titulesko ile arası iyi olmadığı muhakkaktır. Dış bakanı, di- sipline yanaşmıyan, dik kafalı, kendi bildiğini okur, kendi bildiği gibi hare- ket eder bir adamdı, bir kaç ay evel, bu dik başlılığı ile az kaldı kabineyi dü- şürüyordu. O zaman Tatareskö kıralın da ısrariyle dış bakanına boyun eğdi. Fakat bir fırsat bulup Tituleskoyu at- mak kararı da kuvvet buldu. İşte bü- gün dahili politika mülahazalarını ile- ri sürerek bü fırsatr bulmuştur. Bu tebeddülün römen diş sıyasasın- da da bir değişiklik demek olduğu döğ- ru değildir, Fransa ittifakma, küçük antanta ve balkan antantına dayanan röomen dış siyasası çabucak değişmiye- cek kadar. dallı budaklıdır. KARd Filistin meselesi Filistin meselesi, Irak dış bakanı Nuri paşanın müdahalesiyle yeni bir safhaya girdi. Malümdur ki Filistinde dört aydanberi yahudiler ve arablar bo-« tadırlar, İngiliz hükümeti bu meseleyi araştırmak için bir tahkik ko- misyonu tayin kle beraber, komi için Filistindeki yonun işe başlaması FRANSA'DA: General Rydz - Smigly şerefine zivafet Paris, 6 (A.A.) — General Rydz - Smigly — şerefine Lehistan — büyük elçisi Lukasieviez tarafından — veri- len dine ve bu di- neyi takib eden suvareye bir çok fransız — ve leh Kydaz - &amığlı şhasiyetleri iştirak etmişlerdir. Demir endüstrisi işçilerinin istekleri Paris, 6 (A.A.) — Paris bölgesi de- mir fabrikalarının delegelri, 230.000 sendika işçi adına başbakana götürdük- leri bir mektubta hükümetten, patronlar tarafndan baltalanan sosyâl kanunların müutlak sürette tatbikini ve spekülasyon “yapanlar hakknda şiddetli 'bir siyasa Fransız kabinesinin toplantısında İspanya işi hakkında konuşuldu Paris, 6 (A. A,) — Kabine meclisi, İspanya hâdiseleriyle iki saat meşgul olmuştur. Hükümet, bundan önceki vaziyeti muhafazaya ve B ağustosta yapılmış o- lan diplomatik teşebbüsü teyide itti- fakla karar vermiştir. Kabine, salr günü açılacak olan Lon. dra konferansında alacağı vaziyeti tet. kik etmiştir. Konferanstaki fransız he- yetine büyük elçi Korben başkanlık e- decektir. B. Blum, İspanya işleri hakkındaki konuşmayı n takib ed işti Çünkü bu sırada Paris bölgesi sendika- larının bir heyetini kabul etmiştir. Heyetin B. Blum ile görüşmesi 40 dakika sürmüştür, Delegeler İspanya tumuriyetinin müdafaası için lâzım saydıkları silâhların — gönderilmesine üsaade edilmesini israrla istemişler- kullanılmasını istemekte ve “h kümetin İspanya hükümetine yardımı istihdaf e- den her türlü hareketinde kendilerine güvenebielceğini” isbat için 7 eylül saat 16 da işi bir saat tatil etmeyt karar ver- diklerini bildirmektedir. Fransız - Suriye andlaşmasının metni tesbit edildi Paris, 6 (A.A.) — Havas: KBÜ Prais, & (A.A.) Fransa « kere- : $ — Havas: dir. B. Blum ise yalnız hükümetin vazi. yetini teyid edebilmiştir. B. Blum, bundan sonra sendikaların demarşı hakkında arkadaşlarına izahlar vermiştir. Bakanlar, mütecakiben Almanya'da iki sene askerlik hizmetinin neticeleri- ni tetkik etmişlerdir. BB, Daladye ve Kot' milift müdafaanın kuvvetlendiril- mesi için alacakları tedbirleri saymiış- lardır, Bakanlar, teslihatın ve sınır müda- faasının mükemmelleştirilmesine pren- sip bakımından karar vermişlerdir. Bakanlar, askerlik hizmetinin uza. tılmasını bertaraf etmişlerdir. - Hükümet, müdafaayı takviyeye ka« zar vermiş olmakla beraber, bütün ulus- lara silâhlanma yarışının durdurulması için — müracaatta bulunacaktır. B. Daladiyenin bir teklifi Paris, 6 -(A, A,) — Maten ga- zetesine göre, B. Daladiye dünkü, kabine meclisinde “ millt thüdafaa için 4 senede garfedil- mek Üzere o'n mil. yyar — ayrılmasını teklif etmiştir. B. Daladiye SON DAKİKA : Suriye leri sonunda bir andlaşma — metni tesbit edilmiştir. Muahede 9 eylül- de resmen imza e- dilecektir. And- laşma - ile bütün meseleler — halle- dilmektedir. '__'_j.ğ_;_- . Suriyenin yeni B.dö Martel sız mandasının kalkması muhtelif icraatın derece derece yerine statüsünde, fran- için gereken getirilmesine matuf olarak 3 senelik bir devre düşünülmektedir, Bu müddet içinde Lübnan ve Cebelüdürüz topraklarının da birleşmesi suretiyle Suriyenin birli- ği gerçekleştirilecektir. Fransız asker mevcudu azaltılacaktır. Suriyede yerleş- mis olan fransızlarla fransız mülkleri i- çin yeni bir tüze ve idare teşkilâtı der- piş edilmektedir. Bir sembolist şair öldü Paris, 6 (A-A.) — Sembolist şair Gustavo Kahn 83 yaşında olduğu halde vefat etmiştir. kıtalin durdürül şart koymuştu. Buna rağmen, arablar kıtalde devam et- tiklerinden komisyon buğgüne kadar Londradan hareket bile etmemiştir. Şimdi Nuri paşa müdahale etmiş ve yahudilere karşt dört aydanberi devam eden harekete nihayet verilmiştir. Bi- naenaleyh komisyonun işe başlaması için ortada bir mani kalmamıştır. Fakat komisyonun - işe - başlaması, Filistin meselesinin —halledilmesi de- mek değildir. Komisyon mandanım esa« sını tetkik bile ödemez. Yalnız tatbika- tı etrafımda araştırmalar — yapacak ve zorluklar varsa onların izalesi için ra- por verecek. Bu demektir ki komisyon Filistinde yabudi yurdu — kurulmasına mani olacak tedbirleri mevzuu bahs bile edemez. Halbuki arabların itirar- larr bu nokta Üzerinde toplanıyor. Bi- naenaleyh he mütarekenin ilaniyle, ne de komisyonun faaliyete başlamasiyle Filistin meselesinin halline doğru adım atılmıyor. Fakat şu da muhakkaktır ki Nuri paşanın müdahalesi, Filistin me- selesini bir arab meselesi yapmıştır, dünya yahudileri Filistin yahudilerine nasıl yardım ediyorlarsa, bütün arab dünyası da Filistin arablarının davala- rınt benimsemişlerdir. Yani arablık, yahüdilik karşıkarşıya gelmiştir. gittikçe artan ehemiyetini ve yunanı ve General Rydz - Smigl);nîn Paris îolculuğu' Milli müdafaasını kuvvetlendirmesi için Fransi tarafından yapılacak mali yardım üzerinde prensip itibariyle anlaşma yapıldı Paris, 6 (A.A.) — B. Delbosun, in« giliz , Çekoslovakya ve Romanya elçie leriyle yaptığı görüşmelerde, elçileri general Rydz-Smiglynin ziyareti dola- yısiyle yapılan fransız-leh konuşmala- rından haberdar etmiş olduğu anlaşil- mâaktadır. Bu konuş , milli müd faasını takviye için Lehistana yapıla- cak mali yardım hakkında bir prensib anlaşmasına müncer olmuştur. Ancak anlaşmanın teferrüatı hakkında tabil olarak süküt muhafaza edilmektedir. B. Löbrön ve Bayanı leh heyeti şe- refine Rambuyye sarayında bir öğle zi- yafeti vermişlerdir. Ziyafette Lehistan büyük elçisi ve kara, deniz ve hava ata« şeleri ile başbakatı B. Blum, bakanlar- dan BB. Daladye, Delbos, Gasniye, Sen Sebastiyene Hendey, 6 (A.A.) — 8300 mülteci Hendeyden muhtelif istikametlere ha- reket etmişlerdir. Diğer beş yüz kişi öğleden sonra hareket edeceklerdir. Dün akşam alınan Fontarabi uray dairesi üzerinde kırmızı sarı bayrak dalgalanmaktadır, Hiçbir ev yıkılmamış ve kalan halk işlerine başlamışlardır. Sen Sebastlen taarruzu güneşin doğduğu saattenberi devam ediyor. Nas- yonalistler Renteria ve Guadelup'u çe- virmekte ve Sanço geçidinden iİnmek- tedirler. Bu geçit, şimendifer istasyo- nu yakımında ve nasyonalistlerin Sen Sebastiyen'i ateş altında bulundurduk- ları geçittir. Tek mühim engel Trinçerpe istih- kâmlarıdır. ki, bu istihkâmlar, hükü- metciler tarafımdan sıkr muhafaza edil- mektedir. Sen Sebastien müdafileri ikiye ay- Selanik panayırı dün açıldı Atina, 6 (A.LA.) — 11 inci milletlera- rası Selânik panayırı bugifa veliahd Pol ile başbakan B. Metaksas, ekonomi ba- kanı B. Hacikiryakos yardım bakanı B, Korizis, matbuat ve turizm müsteşarı B. Nikoladis ve öteki resmi şahsiyetlerin huzuriyle açılmıştır. ( tel bîl dt betle panayirin Fransanın Lehistan büyük elçisi, Gena ral Gamlen ve diğer bazı general ve niş reşallar hazır bulunmuşlardır. Polonya Fransadan - 500 milyon frank ödünç alacak Vüarşova, 6 (A.A.) — Czas gâzetesi, dönen şayialara göre, General Rydz « Smiglynin Paris görüşmelerinde hâkim olan en büyük noktalardan birinin Lek * histana yaprlacak istikraz meselesi ole duğunu bildiriyor. Bu gazeteye göne, y şmalar çok müsaid bir surette ilef lemiştir. D İstikraz beşyüz milyon frank yanl 180 milyori zlotilik olacak ve bunun Üç. te ikisi Fransa tarafından silâh, tayyarı ve motor olarak verilecektir. — — taarruz başladı rılmışlardır. Çoğu, harab olan İrun'un fâkibetine uğramaktan sakınmak İsti- - On beş gündenberi 300 nasyonalistin - öldürüldüğü bildiriliyor. : Vali Orteğa, dün silâh ve yiyecek durumunun iyi olduğunu bildiriyordu. — Halbuki La Koroyn râdyosu, Sen Se: » bastien'in Espana kruvazörü — tarafın- dan bombardrmanını — teyid ettikten sonra, sivil valinin Fransaya kaçtığını ilâvye etmektedir. HalkSen> Sebbatlen'den © Ox - kaçmağa başladı Sen-Jan-De-Luz, 6 (A-A.) — Sen Sebastien hükümeti azâsından bazı aile: ler buraya gelmişlerdir, Frınıız büyük elçisi her gün bir &- vizo ile Sen Sebastiene giderek fransız, * ingiliz ve alman mültecilerini naklek ——— mektedir. yabancı iştirâk ve ziyaret edenlerin ade- ! dinin her sene yükseldiğini kaydediyor. Panayıra iştirâk eden yeni pavyanlar arasında gazeteler İrak pavyonunu zikr ve Selânik panaynının bu suretle mer- kez ve doğu Avrupası ile yakın doğu a- rasında ticaret için gittikçe daha mühim bir irtibat moktası haline geldiğini kay- detmektedirler.