30 Ocak 1936 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

> bakan Inönü ve Bayındırlık Bakanı| Çetinkaya Çıbık barajında Ankara şehri suyunun kısaca bir tarihçesi: Çok eskiden yapılmış Ankara şehrine su isalesi için ilk e- asaslı iş 1890 da Vali Abidin paşa za- lmıştır. Yapılan bu tesi- satla şehre iki memba suyu getirilmiz tir; bunlardan — birisi Elmadağdaki Kehlizpınar ikincisi ise Kayaş vadiz dahilindeki Hanımpınardır. Bunlar kârgir kanallar ile şehre kadar getirilmiş olup şehir dahilinde ise bu sular bir kısmı font ve bir kıs — amıda demir borulardan ibaret gayrı muntazam bir şebeke ile çeşmelere dağıtılmış ve hükümet merkezi olun- — caya kadar şehir bu süretle tevzi edi sularla ihtiyacını tatmin etmiştir. Ânkara, bu plânda görüldi — Hükümet merkezi olduktan sonra vaziyeti: 1923 de Ankara hükümet merkezi olunca 30 bin kadar olan şehrin nufu- su birdenbire artmış ve 1927 deki res- mi istatistiklere göre nufus 78.000 kadar olmuştur. Bu sebeble su işi bir müteahhide ve- rilmiş, 928 de mali sebebler dolayı: siyle müteahhidin çalışması durdurul- muş, Hanımpınar ile Şahnede muvak- kat bir tulumba istasyonu ve saire yı pılmış, bütün bu tesisat 1.5 milyon l 'aya malolmuştur. 930 da şehir içme suyu için (2) milyon liralık bir sermaye temin lunmuş ve 11095 numaralı kararnı şehi tinin emri altında, reis Nafıa Müs şarı olmak üzere Hıfzıssıhha Müdürü ve Maliye Vekâleti mesul muhas den mürekkeb bir komisyon kurula- mikdarı 1 — Kosunlar kaptajının ikmali, Hanımpınarda esaslı bir tulumba is yonu vücuda getirilmesi, eski şebe- kenin sslal silinde yeni şe- bekenin yapılması, lüzumu olan depo ların inşası 2 — Elmadağda bilinen membalar- dan gayri yeni membalar aranarak bulunması ve bunların — beraberce Çankayaya getirilmesi, şayet bu su da ihtiyacı telâ ihtiyacı te- min edecek mikdarda suyun aranıp edemezse bulunması, Kosunlar ve Elmadağ isale hatla- rının şehre get saniyede 62 litreyi bulmuştur. ği su, en az olarak Şehrin su ihtiyacı “Adam başına günde en çok 150 lit- ve su hesab olunmuştur. Şehrin su işine esas olmak üzere Yansen tarafından hazırlanan — şehir bumikdara dayanıtarak yarker ? ğ “Ankora sehrme sale e t a iS0le DorulOrı vOziyetini Filtre /sTasyo K/O" MA iSİASYONC d depolorıni gos ü 3 üküşma aç ite İ Bibi bol suya kavuşmustur. ULUS rak ve susuz Ankaranın bol modern bir başşehir kazandıran m Yerden fışlaran şehir kurulmaktadır adını verdikleri cumuriyet 30 SONKANUN 1936 PERŞEMBE suya kavuşması, yeni Türkiyeye nutlu bir hâdisedir. Görenlerin | Ankarası bol | öltlene eee conra dnkema *Yaştl Ankğ MNN | 'gene “bol #” ve recektir. Bu yam yer altından ka: Fğem' vülerini yaPŞüsünü gekarlılip büylüük- bir eRUN kurulüğekdü İnasıl vazifelendirildiğini anlatm al terilen ihtiyaca nazaran saniyede gı hre 278 123,500 nufusa göre de 214 litre su isalesi ge- rekli görülmüştür. Eldeki membaların kudreti en az sa- niyede 62 litre olduğu göz önüne alı- ditre ve bugünkü narak son sayım neticesine göre ya- kın bir gelecekte 160,000 nufusu ha- olacağı tahmin edilen şehir ihtiyacı iyede 216 litre bir diden temini ve şehrin uzak- bi gelecekte 300,000 nufuslu olması ih- timaline karşı da bu nufusa ait su ih- tiyacının temin edilmesi hazırlanması düşünülmektedir. gramın ikinci maddesindeki a işine fevkalâde ehemiyet verilmek imkânının Pro- araştır. süretiyle esaslı tetkiklerde - bulunul- muştur. Araştırmalar: Araştırmalara evvelâ Bayındır ve vadilerinde başlanmıştır. Bu va- aştırmanın yapılmasına en mil bu vadinin bir kusmından zeçen 600 mm lik kutrundaki Kosun- lar isale hattından istifade imkânı bu- Tunmuş olmasıdır. Bu vadilerde yapı: gtirmalarda bulunan yeraltı sularının mikdarı bilhassa nufusu sü- ratle artan şehrin istikbal ihtiyacı için yetmez görüldüğünden sathi sulardan istifade edilmesi göz önüne alınarak araştırmanın sahası değiştirilmiş genişlettirilmiştir. Bu süretle bir taraftan Kızılırmak ve Sakarya nehirleri üzerinde araştır. malar yapılmakla beraber Ankaranın hemen yanı bağında kurular, Çubuk, dalanmak tarafı göz önüne alınmıştır. Kızılırmağın bol ve her vakit şeh- ve yetecek suyu bulunduğu halde ya- pılan etüdlerde Ankaraya 57 kilo- metre uzaklıkta İrmak istasyonu risindeki köprü yanından alınacak su: yün üç tulumba istasyonu vasıtasiy- le Lalahan beline kadar borudaki z4 yıatla beraber 650 metre bir yüksekli- ize çıkması lüzimgeldiği ve Kızılırmak kenarında yapılacak filtre tesisatı ile Ankaraya kadar boru hatları tulum- ba ve depo dahil olmak üzere inşa- atın 2 milyon liraya malolacağı görül- müştür. İşletme masraflarının ise se- 'nede 200.000 lirayı geçeceği tesbit e- dilmiştir. Sakarya etüdü de aşağı yukarı Kr zılırmağa benzemektedir. Yalaız bu: rada uzaklık 101 kilometreye vardı. 1 halde yükseltme derecesi aynıdır. ktadır: Üünülağiı eçteriliş yülklle hei f13,7 milyon türk lirasına çıkmıştır. Çubuk barajı Ankaraya yakınlığı ile beraber aynı mikdar suyu almak ve temizlemek için yapılacak tesisa- tın bedeli 863.000 liraya varacak ve senelik işletme masrafı da en çok 50,000 lirayı / geçmiyecektir. — Aynı mikdar suyu aynı güvenlikle — sağla- mak kudretine sahip bulunduğu etüd- lerle saptanmış olan 3 kotarma şekli göz önünde tutularak biribiriyle k yılaştırıldığı zaman Çubuk kotarma şeklinin daha ucuza malolması işlet- me masrafının azlığı ve şehre yakın- Tığı dolayısiyle işletme işinin kolaylığı noktasından diğerlerinden üstün ve elverişli bulunduğu görülmüş sebebten Çubuk barajından su alın- ması süretiyle şehir ihtiyacının karşı- v uygün bulunmuştur. Bu işin yapılması kabul edilerek gereken kredi 23-4-934 tarih ve 2811 No, lu bir kanunla verilmiştir. göre yapılacak işin şekli aşağıdaki e- saslarda toplanmaktadır. ve bu danmı Bu kanuna Çubuk barajı isale hattı ve su- yun temizlenmesi i; istasyonu Çubuk bendinden su halen ferşi yat yapılmakta olan 600 mm. kutrun- da çelik borulara alınacak ve bu su cazibe il 10 kilometre tulünde mez- kür hatla şehir yakınında ziraat ens- titüleri karşısındaki Sarıkışla ara: min bir kısmı üzerinde 10-6-935 de temeli atılmış olan su süzgeci istasyo- ;ANKARA'nuı Su Davası Nasıl Halledildi? Şehir içinde suyun duğulması Şehrin umumi şebeke plâniyle de poların vaziyeti ve dağılma takaları 17 numaralı haritada görülmektedi: Suyun dağıtılması için şehir aşağıda bildirilen mıntakalara / taksim - olun. 1 — Kale içi ve civarı mıntakası. 2 — Orta mın! 3— CI ve €2 alçak mıntaka, 4 — Cebeci yüksek mımtakası. 8 — Cebeci alçak mıntakası. 6 — Yenişehir mıntakası. 7 — Çankaya mıntakası, Emniyeti göz önüne alarak bu mın- taka şebeke projeleri o suretle yapıl- mıştır ki hemen hemen her mintaka muhtelif cihetlerden — gelen beslenebilecektir. Meselâ Çankaya'ya doğrudan doğruya Elmadağ veya Ko- sularla sunlar ve yahut ta Çubuk suyunu ver- mek mümkün olacaktır. Komisyonun şimdiye - kadar bugün yapmakta ol duğu işlerin hulâsası: Komisyonun başlangıç tarihi olan 1931 senesi - haziranından yaptığı işler şunlardır: 1 — Kosunlar yeraltı kı 2 — Elmadağ su isale hattı (250. 80 mm. kutrunda kollariyle 40 km. uzunluğundadır). 3 — 3 büyük ve 2 küçük depo (iç boşluğu 8410 m') 4 — Kosunlar isale hattının kuv. (2 Km. 600 mm. lit ibarcı vetlendirilmesi boru), 5 — Şehir içinde bir kısım şebeko (800-80 mm kutrunda 28 Km. urun- lukta), 6 — İşletme için yedek malzeme. 7 — Gardiyanlar için barakalar. 8 — Hanımpımarda bir tulumba - tasyonu. 9 — Su kuvvetile çalışan ve kale, Cebeci yüksek mmtakalarma su ve- sarfiyat verebilecek kudrette olup bu surette filitre istasyonuna — girmeden evvel bırakılmış olan bir branşmanla istasyon önündeki gençlik parkı ha- vuzuna saniyede 150 litre bir sarfi- yat verilmesi mümkün bulunacaktır. Su süzgeci istasyonu: Çubuk boru hattından gelen suyu süzüp berrak hale getirdikten ve mikroplarını öldürdükten sonra şehre sevkedecektir. Gaz klorla mikropları öldürülen su 3000 metre mikâp hacmindeki temiz su deposunda toplanacak ve oradan da tutlumba istasyonu vasıtasiyle a- kmarak şehrin iki mmtakasma terfi edilecektir. Filitre ve tulumba istas yonunun kabiliyeti saniyede 216 |i re su verebilmek üzere tesbit edilmiş- vi Ka Çıbık barajı: (Saniyede 6U metre mıkâbı su geçerk. Ö Bu işlerin tutarı 1 830 000 liradır. Komisyonun şimdi - yaptığı şunlardır: 1 — Çubuk filitre boru battı (600 mam. kutrunda 10 Km. uzunlukta çe- lik boru). 2 — Filitre istasyonu saatte verimi 1000 m, temiz su deposu (3000 m ) müteferri diğer binalı 3 — Geri kalan şebeke (30 mm kutrunda 32 kın. tulde). işler 4 — Klorlama istasyonları (bakte- 5 — Etlik ve Keçiören su tesisat- ları (150 - 80 mm. kutrunda 14 Kın tulde, 2 depo, iç boşluğu 360 m'). Bu işlerin tutarı 1 000 000 firaya Kamisyon D L