18 Ekim 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

SAYIFA 4 Komşularımızda . neler oluyor? ROMANYA'DA Gagauzlar ve türk dili — Dob- ricada Balcık kasabasında çıkan *“Yıldırım,, isimli türkçe gazetede okuduğumuza göre Bükreş - elçi- miz Bay Subhi Tanrıöğer gagauz- larım toplu olarak — bulundukları yerlerde türkçe ders - için birer kurs açılması için Romanya hükü- meti nezdinde teşebbüslerde bu- hanmuştur. Romanya kültür. ba- kanlığı bu isteği esas itibariyle kabul etmiştir. Bu sene, ilk defa olarak, Besarabya'nın Komrat ve Çadır isimli kasabalarında ve Ka- varnadaki orta okullarda ihtiya- riğ birer türkçe kurs açılacaktır. Bu kurslarda ders göstermek üze- ve Dobrucalı müslüman türklerden öğretmenler gönderilecektir. Romanya'daki türk emlaki — Bükreşte çıkan Kurentul gazete- sinde okuduğumuza göre Roman- hükümetinin Türkiyeye göçen nhııı alacağı toprakların tutarı 150 bin hektardır. En bereketli topraklar müstesna olmak üzere bugünkü fiatlara göre bir hektar toprağın değeri 3000 - 4000 ley (25-30) lira arasındadır. Raman- ya hükümeti bu toprakları, biri- biri üzerinden 5000 leyden almak istemektedir. Bu fiat üzerinden uyuşulursa Romanya hükümetinin bedelini Türkiyeye mal olarak borçlanacağı mikdar 750 milyon ley, yani bizim paramızla 6 mil- yon İira olacaktır. Türk topraklarının — satılma işi — Balcık'ta çıkan Yıldırım zetesi türk göçmenlerinin emlaki hakkında şu malümatı veriyor: Hükümet göç eden türklerin top- raklarını satın alma meselesinde hiç bir kimsenin romen olmak şar- tiyle 25 hektardan fazla toprak elinde toplamamasını şart koş- maktadır. Hükümetin bu kararı- na, hileye müracaat ederek, mu- halif hareket edenlerin ve türk topral:larını alan yabancıların sa- tış mukaveleleri hükümsüz sayıla- cak ve böyle hareket edenler ce- zalandırılacaklardır. YUNANİSTAN'DA Batı Trakya'dan beş talebe ge- fiyor — Kültür Bakanlığımız bu sene de türk mekteblerinde batı Trakyalı beş türk çocuğunu pat sız okutlmaya karar vermiş ve bun- harın yarışma ile seçilmeleri için Gömülcüne konsolosluğunu me - mur etmiştir. Verilen talimata uygun olarak yarışma sınaçları, Gömülcüne'de türk merkez okulu binasmda ya - pılmıştır. Sınaçlar yazılı olarak üç gün devam etmiş, bakanlığın gönder - diği mühürlü zarflar konsolosu - muzun önünde açılarak sınaç so - ruları sorulmuş ve toplanan ce - yablar da gene konsolosumuzun ve öğretmenlerle talebenin gözle- ri önünde bir zarfa konarak mü hürlenmiştir. Yarışmaya birisi kız solmak üzere 15 kişi girmiştir. Bunların yedisi İskeçe'den ve se - kizi Gömülcüne'dendir. BOVYLT RUSYA'DA: Leningrad'ta bir habeş sergi - #i — Sovyetler Birliği ilim akade- misi tarafından Leningrad'ta ilk- teşrin orta larında bir Habeşistan sergisi açılacaktır. Burada bilhas- sa Profesör Çekanovski'nin baş - kanlığında Habeşistan'ı gezmiş olan heyetin getirdiği nümuneler teşhir olunacaktır. Bunlar arasın- da Habeşistan'ın ziraatına, en - düstrisine, dini ve kültürel yaşa - yışına aid nümuneler çoktur. Aynı zamanda Habeşistan'da tanınmış bazı habeş ressanilarınım ve sa- satkârlarının resim ve heykelleri " -Asterilecektir. Zecri tedk! - srin kuvvetli ve zayıf tarııfları B. Fransi Dölezi'nin yazısının, dünkü sayımızda neşreiliğimiz parçasında, İtalyanın bancı devletlerden getirttiği malların neler olduğu anlatılmıştı. Bugün d alınacak zeeri tedir. İtalya, iki methali olan bir «iç de « niz/> in ortasında bulunan bir yarım ada dır. Kendisine sivil ve süel ihtiyaçları için lâzım olan eşyayı, dört yoldan ge- tirtebilir 1) İngilterenin muhafazasında olan Cebelüttarıktan; 2) İngi z donanmasının — bekle Süveyş kanalından ; 3) Fransır ve ingiliz donanmalarının nezareti altında olan Akdeniz ve Kara: denizdeki kıyı memleketlerinde 4) Alp dağlarındaki yollardı a) Cebelüttarıktan geçei İtalya (D), İngiltere tarafından gönderilen şeker (yüzde 26), font (yüzde 33), Haddeden geçmiş demir (yüzde 41), makina (yüz- de 16), elektrik dinamoları (yüzde 10) ve diğer elektrik aletleri — (yüzde 10), nikel (yüzde 31), maden kömürü (yüz. de 39) gibi şeyleri getirtemiyecektir. Kanada'dan sert buğday (yüzde 23) ve un (yüzde 18), Güney Afrikası birliğinden yün (yüz de 13), fıstık (yüzde 13), Portekizden bakır (yüzde 22), İsveç- ten nikel (yüzde 15), Arjantinden yün (yüzde 20) ve Şiliden nitrat (yüzde 99) getirtemiyecektir. b Süveyş kanalından geçen eşya için ise, İtalya şunları kaybedecektir: lagiliz Hindistanından ham — pamuk Üyüzde 16) ham kauçuk (yüzde 47), fıs. tık (yüzde 78), Felemenk — Hindistanından Üyüzde 45), benzin (yüzde 9), (yüzde 7). İrandan benzin (yüzde 33). petrol (yüzde 10), Avusturalyadan ham yün (yüzde 44) €) Akdeniz ve Karadenizden Sovyetler Birliğinden sert buğday (yüzde 26), kereste (yüzde 16), demir cevheri (yüzde 30), maden kömürü (yüzde 6), petrol (yüzde 26), benzol, tolüol, ksilol (yüzde 20), makina yağı (yüzde 10), Romanyadan petrol (yüzde 39), ben- zin (yüzde 16), makina yağı (yüzde 5), Tspanyadan kurşun (yüzde 57), Ce- zayirden demir cevheri (yüzde 21), Ad) Avmapadan : Fransadan yana İtalya bilhassa ma- den endüstrisinde zarar — görecektir. Çünkü maden cevherinden (yüzde 17), font (yüzde 29), çelik ferayı (yüzde 47), font ferayı (yüzde 22), hususi çe- likler (yüzde 47), un (yüzde 19) kay. bedecektir, Belçika ve Lüksemburg için de hai böyledir. İtalya —bu —memleketlerden demir ve çelik (yüzde 29), font ferayı (yüzde 10), haddeden geçirilmiş demir (yüzde 21). bakır (yüzde 5) getirtemi- yecektir. Bundan başka, Hollandadan — font (yüzde 12), benzin (yüzde $), Çekos- lovakyadan demir ve çelik (yüzde 24), hususi çelik (yüzde 8) ve saç (yüzde 12) alamıyacaktır. Bütün bunlar da ablukanın şimdi zec. ti tedbirlerden yana olan devletlere mahsur kalmasının bile İtalya için ne kadar vahim olacağını oldukça — sarih bir şekilde gösterir. Fakat, başka Avrupa devletlerinin Uluslar Sosyetesinin kararlarına itaat etmemeleri de mümkündür. Bu halde ne ingiliz donanması, ne fransız ordu su bunların, mallarını Alp yollarından İtalyaya göndermelerinin önüne geçe. mez. Hattâ İtalya bunlardan, Fransa ve İngiltere ile müttefiklerinin kendi- sine vermedikleri eşyanın büyük bir kısmını alabilir. Şimdiki vüzde nisbetleri, bu memle- ketlerden her birinin İtalyaya gönde rebileceği mallar hakkında ancak pek zayıf bir fikir verebilir: Almanya: Demir ve çelik (yüzde d4), hususi çelikler (yüzde 10), had. n eşya için kauçuk parafin (1) Yukardaki yüzde nisbetleri, İtal- yanln ithalatının mecmuu üözerinden ih- tacat yapan memleketin hissesine düşen mikdarı göstermektedir. deden g trik din di iş demir (yüzde 25), elek- su (yüzde 58), nikel (yüz e: Demir k (yüzde B), T (yüzde 9), makine ( ve çelik husır de 3), elek Avustu 12), busus er (yüzde 8), k e Pol ususl. «çelikli (yüzde 10). e 12), parafin (yüzde 8), Macaristan: Yumuşak buğday (yüz- de 26), un (yüzde 31), şeker yüzde 230). Bundan da anlaşılacağı üzere, hat. idelere tatbik edilen eko- nomik ! tedbirler İtalyanın — harb endüstrisini, hiç olmazsa maden, kim- ya maddeleri ve elektrik endüstrilerin- si çelik rik dinamosu (yüzde Derüir ve çelik (y (yüzde 23), (yüzde 2 yüzde kok den yana çok güçlükte brrakmıyacaktır. Fakat, mer devletlerin İtalyaya veremiyecekleri — bir madde — vardır: petrol. Petrol yalnız Polonyada vardır, fakat pek bol değildir. Bu da insana, 1918 de mütareke günü Lord Kürzon'- un söylediği sözleri hatırlatıyor: “İti. laf devletleri, petrol dalgaları üzerin- de zafere ulaştılar.., Bu noktada, Azatrikanmyalacağı ta- Vur, işe kati şeklini veriyor. B. Ruzvelt amerikalrların silab, cephane, gemi, u çak satmalarını yasak ettiğini bildir. miştir. Fakat sivil ve sücl işlerde de kul. Janıları “muhtelit mal,, lardan lunmamıştır ve B. Rüzvelt, bahso- merikan petrolunun Ttalyaya girmesii edilmesine razı olmıyacaktır Batış zamanında İtalyaya giren a- merikan mallarının yüzde nisbetlerini gösteren birkaç rakam, bu kararın bü tün önemini anlatacaktır. Birleşik devlerler: Petrol yüzde 15, benzol yüzde 18, makina yağları yüzde 78, parafin yüzle 72, bakır yüzde — 31, nikel yüzde 26, font ferayı yüzde 40, demir ve çelik ferayı yüzde 27, saç yüzde 15, makina yüzde 27, ham pamuk yüzde 61, pamuk deşesi yüzde 40, sert buğday yüzde 31, yumuşak buğday vüz- de 47, un yüzde 20. Buna göre, orta Avrupa — Uluslar Sosyetesini dinlese bile, İtalya bütün eksiklerini Amerikadan — tamamlayabi. lir, İngilterenin de kendisine Cehelüt. tarık boğazını kapamağa — Cesaret ede- miyeceği biricik devlet Amerikadır. ,İşte, üzerinde yeter derecede düşü- nülmiyen bir mesele. Hiç bir ekonomik zecri tedbir, Amerika katılmazsa tesir- li olamaz. Amerika ise Uluslar Sosye. tesinde üye değildir. İtalyaya karşı bir aöloka yapılı takdirde, bunda iki eksiklik olacaktı Biri Cebelüttarık, öteki de Alpler. Yal nız bu iki nokta, zecri tedbirleri tesir- siz bırakmağa yeter, Onun için, görü nüşe göre, Londra'da realitenin çok ça- buk tesirsiz bırakacağı bu gibi tehdid - lerden vaz geçilmiştir. n yasak .. Fakat, Habeşistanın ablokası - yani ihtiyatsızca Habeşistana — girmiş olan italyan ordusunun ahlokası - için hal böyle değildir. —Cephane ve yiyecek gönderen üslerinden 3000 kilometre u. zakta olan 200.000 italyan askeri, iki tarafından da kapatılması — kolay olan dar bir geçid — içine yerleştirilmiştir. Bunlari âciz bırakmak için, kendilerine gönderilen cephane ve yiyeyeck sevki- yatını felce uğratmak yeter, Her şey de, İngilterenin kıyılarını işgal etmek. te olduğu Süveyş kanalından geçmek- tedir. Uluslar Sosyetesi mütecavize si lah gönderilmesini — yasak ettimi, B. Ruzvelt de bu işe “evet, dediği için, B. Musolininin ordusu kapana kısılmış olur. Ancak, hukuki bakırıdan bir güçlük vardır. 29 ilkteşrin 1880 da İstanbulda ya pılmiş olan ve İngiltere, Almanya, A- vusturya - Macaristan, Fransa, İtalya, Hollanda, Rusya ve Türkiye taralım- dan imzalanmış olan bir anlaşmadan gök kereler bahsolundu. Bu anlaşmanın ya- İtalyaya karşı tedbirlerin, ne gibi şartlar altında tesirli olabileceği keyfiyeti incelenmek- birinci maddesine göre; Süveyş kanalı, barış zamanında ve y harb zamanında olsun, bayrak farkı gözetilmeksizin her tecim ve Bürb gemilerine açık bülunacaktır. Bu sözler çok açıktır. ve hiç bir zecri tedbire elverişli değildir. Hattâ için bazr Dokuzuncu türlü 1 görmesi aşter. maddeye göre Misır hükümeti bu andlaşmanın tat- biki için gereken tedbirleri alacaktır. Mdısır hükümeti bunun için, yeter de- Tecede vasıtalara malik olmazsa, osman. H hükümetine başvuracak, o da bu da- vete cevab vermek için gereken tedbir- leri simakla beraber bundan, 17 mart 1885 tarihli Londra bildiriğini imaslıyan devletleri haberdar edecek ve lâzımge- dirse onlarla Ja birleşecektir. İstanbuldaki sultan, Türkiyenin Mı- &İt üzerindeki “izafi,, hükümranlığı do. layisiyle bu andlaşmada zikredilmişti. Fakat zaten abu yıldanberi ingiliş as- kerleri kanalın kıyıları üzerinde bulu- nüyorlardı. 1898 deki İspanyol - Amerikan harbı sırasında, Madrid hükümeti Filipin a- dalarına birkaç kruvazör göndermek is. tedi, Hidiv, müstakimane bir şekilde bunların kanala girmesine izin — verdi ama gemtiler ancak en yakın limana gi- debilecek kadar körnür alabildiler. Bu. nizamlara uygundu, fakat Barselon, Ma. nilla'ya göre daha yakın olduğu gemiler İspanyaya dönmek kaldılar. 1904 deki rus - japon harbı esnasın- da, Akdeniz filosundan bir ruş gemisi- nin kanala girmesine izin verildi. Va- kat Baltık filosu Ümidburnu'ndan do- laşmağı daha ihtiyata uygun buldu. 1911 deki Trablus harbında italyan gemileri, o zamanlar Mısırda hükümran olan sultanla harb halinde olmalarına tağmen. kanaldan geçtiler. O zamana kadar İngilterenin men- #aatleri doğrudan doğruya ortada de- ğildi. Büyük harb başladı. 15 ağustos 1915 de, Türkiyenin harba gürmesinden üç ay önce, işgal kuvvetlerine- kuman. da eden ingiliz generali, hiç bir düş- man gemisinin kanala girmiyeceğini bildirdi. İlkkânun — 1914 de İngiltere Misiri koruması — altına aldığını İlan etti ve harbı kazandıktan sonra da bu- nu tasdik ettirdi. Fakat 1922 de Mısir ba korumayı is- temedi. 1923 de Türkiye, Sevr andlaş masiyle haklarından vaz geçti. Böylelikle de bundan sonra kanal üzerinde bakkı olan yalnız — Maısırdir. Misir Uluslar Sosyetesinde üye olma. deği için. bunun arsırlukal bir nizamı da yoktür. Bununla beraber İngiltere kimseden izin almadan, kanalın kıyıla- rına askerlerini brrakmıştır. — Bunların oradaki durumu, İtalyan Habeşistandaki durumu kadar suzdur. için zorunda askerlerinin kanun- Kısaca, 1888 andlaşması filen ve hu kukan hükümsüzdür. Kanal, hukuki ba kımdan, hiç kimsenin olmıyan bir yer. dir. Onun için kanal genkurulunun ingiliz üyeleri, barbtan doğabilecek zararların Gönüne geçme kiçin, bir ihtiyat tedbir olmak Üzere kanalı kapamağı düşün- düler. Bu takdirde İngiltere ve Fransa zec- ri tedbirleri tatbik etmiş olmak — için değil, kendi tebaalarının menfaatlerini korumak için işe karışmış olacaklardı. Fakat “dokma,. birar büyüktü Dey h Herald'ın yazısının fransız gazetele- rinde bazı yankılar — uyandırması, bu işten artık bahsolunmamasına yetti. Uluslar Sosyetesinin iki üyesi, ilan edilmemiş bir harb yaparken, — işlerin aldığı durum da budur. Ulusların ekonomik bakımdan biri. birlerine olan bağlılıkları bir bakikat- tir. Zecri tedbirler, bunların — tatbiki igin herkes anlaştığı zaman tesirli ola- bilirler. Fakat her hükümet — bunları, yalnız kendi menfaatlerine — yarıyacak şekilde kullanmak istiyor. 18 İLKTESRİN 1935 CU I Bılıyormusunuz ? bi Altay dağlarında grkeolajik ka- zılar: Tas ajansının verdiği bir ha - berde okuyoruz: Altay dağları bölgesinde 700 kadar tarihi anıt vardır. Moskova devlet tarih mü - zesinin gönderdiği bir beyet bu yaz buralarda birçok höyükleri kazarak araştırmalar yapmıştır. Bu höyüklerin bazılarında içinde iki üç ölünün atlarile beraber gö- mülmüş olduğu kollektif mezarlar meyc “a çıkarılmıştır. Bir höyük- tel z devrine aid insan iskelet- leri bulunmuştur. , 7 ve 9 uncu asırlara aid mezar- larda bir veya iki atıyla beraber gömülmüş erkek ve kadın kemik- lerine rastlanmıştır. Bunlarla be- raben zengin ziynet eşyası, hay - van takımları da çıkmıştır. Diğer- lerinden farklı bir höyükte 224 tane eski eşya bulunmuştur. Zen- gin bir cengâvere aid olan altın ve gümüşlerle süslü iskeletin ya - nında bütün takımlariyle bera - ber gömülmüş üç at ve — kıymetli bir harb eşyası kolleksiyonu bu - hanmuştur. Bu esyanm arasında dibinde orhon harfleriyle yazılar bulunan son derece kıymetli - bir gümüş tas da elde edilmiştir. Mü- Körnintal bir'şökilde İşlenmiğ ? 08 puldan mürekkeb bir ziynet takı- mr ve birçok gümüş gemler, bı - çaklar, üzerine çok güzel desen - ler oyulmuş bir kemik sap da pek kıymetlidir. Höyüklerin birinde bir el de - girmeninin taşları bulunmuştur. Gerek bu ve gerekse meydana çı- kan bir sulama sistemi, Altay'ın kuray siteplerinde çok eski za - manlarda toprağın işlendiğine en güzel delildir. Bu kazılardan alıman neticele- rin türk tarihi bakımından ölan pek büyük önemine işaret etmeyi lüzumsuz buluyoruz. 16 kişilik bir plânör: Sovyet Rusya'da 16 kişilik ye- ni bir plânörün tecrübeleri yapıl- mış ve plânör çok iyi uçuş kabili- yetleri göstermiştir. Bunun eşi o - larak daha iki büyük plânör yapı- lacak fakat bunlara 100 beygirlik birer motör de ilâve edilecektir. Firengiye karşı: Moskova'da Üspenski adında bir doktor firengiye karşı koru - ma için çok enteresan tecrübeler yapmıştır. Bu tecrübeler, bazı hayvanların bher türlü bulaşık ve hastalıklara ve hususiyle firengi- ye yakalanmamak hususiyetlerine dayanmaktadır. Doktor Uspenski, köpek kanından aldığı bir maya- yı hususi bir tertible hazırladık: tan sonra bunu maymun ve tav - müştür. Doktor, şimdi, bir may - mun yetiştirme istasyonunda bu tecrübelerini derinleştirmekle meş guldür. Bu usul pratik bir hale ko- mulabilirse büyük bir kazanç teş- kil edecektir. Turb'tan çıkarılan yakacak: Leningrad endüstri enstitüsü turb'un gaz haline getirilmesin - den sonra kalan posayı hususi bir tertibten geçirdikten sonra mo - törler için mayi halinde bir yaka- cak elde etmiştir. Turb posasının 100 tonundan 40 ton yakacak a - hınmaktadır. g 20 İlkteşrin pazar (Genel nüfus sayımı Sayım günü bulunduğunuz yere sayım memurü gelmiye- cek olursa veya sehven yazıl- ( mıyacak olursanız hemen hü- | kümete haber yollayınız. BAŞVEKÂLET İstatistik Umum Müdürlüğü