15 Ağustos 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

SAYIFA 4 Yeni türkiye Almanya ve İtalya ) Türkiye Basın Genel Direktörü — Dr. Vedat Tör ile bir göri Brest çarpışmalarından sonra k tehl yan bu duruma, Kamdâ 1 agustos 1 listische Park lin,, den: sin Dr. T Bir hafta önce Fransanın Brest ve Tulon şehirlerinde işçi grupları taratından çıkarı- k olan hadiseleri ajans telgartlarından öğrenmiştiniz. Fran- ğ, sol veya sağ gruptan oldukları- 1 çazpışır ebi etelerinin bu üzerineki düşünceleri, tabii çok değişmektedir. İşte birkaç örnek: en bi: fati son verd diyevine göre, devlet & Türkiye törü kaln üzere gün #undan Adlon otelinde nasy yalist p. n Dr yayı ve kiyeyi genel meseleler Dr. Tör / yan ve karş Kendisi 1916 Gniversitesinde hakkında görüşmü: memle ketimize yük bir larında okumuş ve ekonomik bilgilerde doktorasımı — verrr yıllarımnda — da kısa anyada bulunmuş ve son geli- şinde de Laypziğ ilkbahar — sergi: propaganda şubesine başkanlık etmiş - vr. Dr. Tör şimdi Avrupanın memleketleri arasında bir etüd gezin- Şimdiye kadar Ati - gectiği gibi, türlü tisi yapmaktadır. na, Roma ve Paristen bundan sonra da Prağ, Viyana, Belgrad ve Sofya şehirlerine uğrayacaktır. Bir basım direktörünün, hele ker iş alanına ait olan meselelere ilgile ceği şüphesizdir. Dr. Tör bu sebeble alman radyosu rizm organizasyonu ve alman basın ve gazetecilik okulu hakkındaki Ti incelemek, ekonomik konular hak - kında bilgi toplamak ve nihayet pro - paganda bakanlığının belli başlı şaha yetleriyle görüşmek arzusundadır. Sı- gençlik meselesi neselele- Bıf ve parti savaşlarını ortadan kaldı - ran Türkiye gibi bir memleketin basın direktörünün, aynı şeyleri yapan y Almanyayı büyük bir ilgi ile incelemek isteyişi pek tabiidir. Kamâlist Türkiye, büyük sonra, Kamdâl Atati tanıyıp savaştan 'ön yönetimi al - tında, memleketi özgenlik ve erkinliğe kavuşturan bir ulusal devrim yaşay Konuş Tör, Türkiye devriminin, ülk devlettir amız sırası her radikal bir şekilde yeritildiğine g la işaret etmiş ve Türkiyede en önemli meselelerden biri olan din meselesine temas edilmiştir. Malüm olduğu üzere bu mesele, din ve devleti ayırmak retiyle kotarılmıştı. Din ve inan ko- muları tamamiyle özel bir mahiyet ve devletin aldığı tedbirlerle, ok dan din dersleri tamamiyle kal Bibi, dinsel hayatın düzenlenme yöne veril- timi de din işleri başkanlığına mişti. Dr. Törün diye bir güçl mmaksızın tamamiyle yeni ne göre, elde &i şartların k ve anlaşmaz- lıkla k bir dur karşı vey alması, bele — devletin dine her türlü propagandadan u- zak kalmasiyle mümkün olmuştur. Bu gelişimin en açık diyemi dine karşı du yula den fesin kaldırılmasındadır. Türk dev ilığın sembolü olarak görü - şekil almasiyle k. meselelerde de çok e Kadının örtte biri te klikler olmuştur. #imdiye kadar erkeğin lakki olunmasına karşı, Kamâlist cu - kadın da — erkeğili düzeyine yükselmiş ve muriyetle birlikte, bütün meslek Fakat Pr .Tör'ün de en çok üzerinde durduğu şubeleri kendisine — açılmıştır pasyon bir çok memle - de görülen emansipasyondan ta le farklıdır. Bu Tn kabulünde, çok zaman görü ların kadınlık len Hüzum ve ihtiyaca göre, onlar: duf ve partilerin uğraşma sokmak sure tiyle seçimlerde çoğunluk karanmak is tiyen sıyasal sebeler rol © sıyasasında re, memlek e sağlamla etmektedir. Hedef, ota #konomi meydana getirmektir. Eaki o1 manlı devletinin kendi gümrükleri ü serinde hiç bir etkerliği olmadığı gibi battâ finansal bakımdan, batı emper yalizminin köleti olmuştu. İçte Türki rişlerinin Türkiyenin ekoönomik retlerine katıları devle rin ekonomik — örg mikdarda demiryolları ve makinc siparişleri alan Almar katılmış bu lunuyor. Türkler elbette, ekönomik ö devlerini en elverişli bir şekilde ya - k olan şartları üstün tutacakla n Özel maktan geri d “memleketir dır. Komutas; kurtuluş savaşı, sade sücl bir ütlny fakat zulüm gören bir ulusu öz- gen ve erkin yapan kültürel ve ekono- mik bir devrimdir. Bu ar altında, da ha namiyle karı memleke Ankar, n pret erle hi ya göze alan arsru - ülmektedir. Atatürk memlekette t masına ve nliğini yeni kazanan türk ulusu için herhangi bir şekilde ya tehlikeli olabilecek fik Türkiye Avrupa gezisinden yayılmasına vermez basın direktörünü dönüşünde h götüreceği du yuklar çok zengin olacaktır. Dr. Törür Adolf Hitlerin Almanyasına — yaptığı göretinde, sor olu ödevinde ken- erce disine faydası dokunabilecek bir çok üşler ve fikirler topla - Atinada başla: Hinde devam ettireceği bir etüd gezi- sine çıkmış olan Türkiye basın genel direktörü bugünlerde Romada bulun maktadır. Gezisine Prağa, Viyanaya ve Balkan memleketlerine kadar devam edecek olan genel direktör kendisi ile olan bir görüşme sırasında demiştir ki “Türkiye pek çok kimseler tarafın- dan az tanılan ve Piyer Lotinin roman- larındaki tasvirler çerçevesi içinde gö- rülen bir memlekettir. Yeni rejim bak « kında müsbet belgelere dayanarak mü- şahedelerde bulunmak, ve bele dinsel taassubla yüz yıllardan kalma anana ları oruntamış olan eski Türkiyenin tam bızı yeni bir âlemin devamlı dinamik karakterini incelemek arzusunda bulu- nan bütün yabancı gazetecilerin Anka- raya gelmesini çok isterim. Düşünüş Adetleri, günden güne modern konsepsiyonlara uygun bir şekilde kalıplaştırmaktad Yapılmış olan reforml yaşayış — biçimi n en önemli lerini saymağa Hizum görmüyor. Bu yönde memleketimizde dolgun bir ba - arasında, yeni beyi, ulusal paranın korunmasını, din sın vardır. Yalnız bunlarır emansipasyonunu, ifa - ve devletin birbirinden ayrılmasını ve buna benzer reformi tirmek Kamâl At müslüma t göz önüne ge ürk'ün yönetim si$- lağı arasındı ananadan kal 1 farkı anl: temi il ma sangıları için yeter lan meselâ kadın omansi şunu göz önünde tut bizim memleektimiz gibi daha pek yakın zamanda ( kadın erke- gin dörtte biridir) diye düşünülmüş » lan bir memlekette Kamutayda 17 say- vardu D birliği bir çok ilerle lav kadır düşünce irl areki mümkün kılmıştır. Zaten dina- 1 ve düşürce birliği anlamını, Mu yi kim- amaz. Doktor Vedat Nedim Tü Je demiştir ki: devri İtalyatından dah devam “Sıyasal ve sosyal alanlarda oldu - ğu gibi ekonomi ve endüstri alanların- da da bugünkü Türkiye modern mem- Kendisin- leketlerle eşit — sayılabilir. lar b esef € karışıklıkların asıl tebe başıları olduğ Bu hadi nu açıkç rken yak rdikleri o alametler Eko dö Pari Tulon ve Brest. ana dikkat etti- m iki k süel limanı Hadi idir. B n aynı zai niz mi? Bi x değil mi? leri çıkaran ter- elerin işçiler iki büyük a yaklanmı da bir parola görmek yanlış mıdır? Bu bir idiman mıydı yoksa bir deneç mi? Bolşevik devriminin ilk işareti liman - arda verilmemiş miydi Lü Mot n imtiyazl hrikçile nin istedikleri gibi ç larına daha lmıyacak mıdır? dana kere daha m gıktı ki, trajik günü hazır komünist partisinin bir delegesidir. Lö Jur: Brest ve Tulon sahneleri, ulusal kal a karş n kötü kuv kınım; savaşan bü —— ——— ——— —— deki atoriteden küvvet alan devlet; #i nansal -kurumlara — dayanarak 1933 de Türkiyenin endüstrileşmesi — hedefine doğrudan doğruya girişti. Bu sure şu sırada tam olarak yeritilmekte o endüstrileşme plânı doğdu. Devlet bu plânın yeritilmesine Sümer Bankı me- mür etmiş ve bu kurum da pamuk ve trisini organize etmekle İş: Öte taraftan 1935 yılında ekonomik tami kâğıd endü başlamıştır. rleke Vni teşkil edecek olan metaloji endüs- Endüstri trisi — kurulacaktır. plânının yeritilmesi için teori yönün den beş yıl hesap edilmişse de pi çok ilç yıl e başarılacaktır. Bu verdiğim izahat bir ulusu betmiş olduğu zamanı kazanmak için nasıl bir gayret harcadığını gösterir.. Bu dikkate değer izahları dinledik- ten sonra Dr. Törün Türkiyede basın örgütü hakkında izahat vermesini is tedik Doktor Vedat Nedim Bu alanda da gayretle çalışılmak- tadır. Bir çok senedenberi Türkiye- de bir basın genel direktörlüğü örgütü gdirektörlüğün bi Tör dedi ki: çalışryor. 1 iç başına, ikincisi dış batına, üçüncüsü propagandaya bakmak üzere üç şubesi vardır. Propaganda şubesi filim, rad yo, ve tiyatro araciyle propaganda yap maktadır. Dar bir çerçeve içinde olmakla be raber türk basın genel — direktörlüğü sizin propaganda bakanlığı Ben, bakan Conte Ciaus'un andırır nezaketi sayesinde bu bakanlığın türlü servisle rini gezdim. Kendisiyle, gezime sebeb basın meseleleri hakkındı Kont Çiy: derecede bilgili bir zattır. olmuş © görüştüm. © basın işlerin- de üstür Son zamanl ada bir basın kongresi toplandı enin girgi- (Türk basın odası) — kuruldu üstrisine bağl siyle Bundan sonra basın en olan yazar, aytar, dizmen gibi bü işgiler basın odasına girmek zorağın - Bundan b şka kongre Anka ra ve İstanbulda gazeteci dadırlar. k — kurslar kurulmasını kararlaştırdı. Bu kureslar dan erge gazeteci yetiştirmek değildir. Gazetecilik için lazım olan kültürün ve teknik vasıflara € mda sahib olanla- Tn kalitelerinin yükselmesini sağla maktır.., vetler ekette tedhişin hâkim olmasına çalıştıkları bir sırada bizi hay- rete düşürmedi. Biz, 6 şubattanberi bi devrim devresi içindeyiz. Komünist a isi kendi saatinin yakmda çalaca Ve, geniş propagandası mızda rahatça yürütebilmek için T ilan etmekten çek re ediyor. Onu: n sollar tarafından ilıkla kabul ediliyor. nları arasında bu hakik yazdığı bir yazıda diyord yalnız Berjöri, ilan etti Geçen gün ki, rus komit üzmi, her ne kadar ken üçüncü enternasyonalin oruntağı saysa da Fransada ancak yabancı bir v- lus adma kumanda etmektedir. Ve bi hakikatin ta ken âr. La Jurne Endüstriyeli mlerde Brestte, Tulonda ve da- yerlerde geçen bhadiseler ko isinin eseridir. Bunlar se - buyrultu kamınlar i sü- yeter der met etmediğimizi dü şünerek ona göre emirler vermiş olması ihtimali vardır. Bu hadis y beb olduğu önemli değildir: Asıl me sele bu gibi karışıklıklara müsaade c Ve her *ceğini gösteriy dilemiyeceğidir. saade edilm L'Ovr: İtalya, Almanyam. B dür mütcessir olmuş olursa andan ne ka olsunlar bütü aliflik gö menfiğ ihtilal hareketleri, ancak ki ve orta, burjuvayı kendileri “düzen,, İn oruntakları ve koruyucuları diye gös - terenle tarafını tutmaya sevketmiştir Mübalağa etmiyoruz. Yulnız şunu söylemeyi borç biliyoruz ki, halkçı bir- lik, krtalarını ayaklanma yoluna götü Tür veya gitmelerine izin verirse hede fine varamıyacaktır. Çünkü faşist irliklerin, hükümeti ni beklerken, hükü met tarafını tutacak jandarma rolünü ele geçirmek gö:melerine imkân hazırlıyacaktır. Bu tr onlar mek en büyük olacaktır. L6 Popüler: Jandarmalar, seyyar muhafırlar, at. lt muhafızlar, d€niz askerleri, ikinci sö- mürge ya hadisenin olduğu yere sevkedildiler. alayı askerleri Hiç sebeb yokken karşılarına di. miş bu silahlı adamları görünce işçi rin ne kadar kızmış ve kırılmış olduk- larını tasarlayınız Derhal bunun tepkisi görüldü. “Hükümet kuvvetleri çekilsin,, Bu haykırış ilk önce «Dünkerk»> zırb “İtalya tarihte yeniden bir kahramanlık sayılası yazıyor. - Musolini,, le kruv ünün y akta ği tezgâhtan yükseldi. İşçiler, azkerli çekilmedikçe işe haşlamayı reddettilef Fakat tersaneyi askerle işgal et mek kıyatıya kararını vermiş olan d€ niz komutanı işçilerin bu kadar meşfü itteklerini yerine getirmeyi reddetti. bu yüzden karıştt askerlere işçilefi Iı'rıin(*ri kapamaktan başka yapacak şey bulami! muhafızlar, kara V| leri, işçileri tek kapıya doğ' Bütün tersane © za çıkarma! n komut. rı emrini vererek dı. Jandarmalarla deniz asl ru iterek onların üzerlerine yürüdülefi Sonra çıkan vahim hâditelerin asil sebebi bu oldu L'Hümenite: Tulon ve Brest hadiseleri neyi ifit de eder? Her şeyden önce, Lavalin 09* namak istediği rol ne olursa olsun, buy” rultu kanunların gitgide halkın gözür in de bunlafi der üne ve işçil kaldırmak için kahramanca savaşmıy? hazır olduklarını ifade eder Halkçı cebhe ve er ne vitrinl mun başında olafi ri kırar ne kalt veleri yağma eder, ne de üç renkli baj” rağı yırtarlar. Onlar inşa etmek, get * çekleştirmek istiyorlar. —Onların savf komünis Ş bir kütle savaşıdır. Onlar kan dökmek kurbanlar her zaman kendi taraflarıl” istemezler V€ avaşlara ve h azırlanış devresinde İş rikçileri aralarından — uzaklaştırmay? dikkat etsinl Lavalin sıyasası ve bir ingiliz g:ızelesî 8$ Ağustos 935 tarihli Deyli Herald gazetesi “Fransanın sıkıntısı,, — başlığ! altında yazmış olduğu bir baş betkedi diyor ki: Pariste çıkan Tan gazetesi diyor Kİ “Bay Lavalin buyrultu — kanunlarıtf karşı ayrışın takındığı tavır, Fransayf yetleştirmek ve burada marksist İf diktatörlük kurmak manevrasının üt rine bir örtü örtmekten başka bir 16f değildir... Bunlar, dayanışık burjuvayı korkü” tup aşırı buhranların — önüne geçmel için söylenmiş tuhaf sözlerdir. Bugünkü a sovyetleşmektefii ve bir marksist diktatörlük kurmak * tan daha imkânsız hiç bir şey tasarlif namaz. Hattâ komünistler, kendile' bile dünya üÜzerindeki karargâhların * Tansa da genel ve evrensel bir devrim yap daki kınavlarını bırakmış bi mak yolu lunuyorlar, Pranaade yapılan şey, fransız iştitfi nin kendi yaşayış standardına karjff tedbir almağa girişen hükümet, büyü /';)nmcm (Detroit Wiy9t )