11 Mart 1935 Tarihli Ulus Gazetesi Sayfa 4

SAYIFA 4 — Yumnanistan isyanı i ve fransız gazeteleri Hükümet darbelerinin tarihçesi Eko dö Paris gazetesinde B. Perti- maks Yunanlstandaki hükümet darbele- k Bİnin tarihçesin! şöyle anlatmaktadırı : On üç yıldanberi yapılan hükümet Garbelerinden, askeri olan iki tanesi müuvaffak olmuştur: Bunlardan birisi, #ylül 1922 de miralay Gönatas ile mira- lay Plastiras tarafından yapılıp kıral Kostantini ikinci defa olarak tahttan düşüren, Anadolu bozgunundan mesul #ddedilen altı bakanın idamına sebeb olan ve mart 1924 de cümhuriyet reji - minin kurulmasiyle sonuçlananıdır; ö- teki de, beş yılda biribiri arkasına beş kabine değiştikten sonra 1925 de genc- ral Pangalos tarafından yapılıp iki yıl diktatörlük ile netiçelenenidir. Çabuk bastırılan hükümet darbelerini saymak ise faydasızdır. Pakat ihtilal olarak yalrız bir hâdise vuku bulmuştur. Bu da 1916 da Selanikle Makedonyanın ay- rılmak istemeleridir. Ancak itilaf dev- Jetlerinin himayesi sayesinde Yananis- tanın birliği B. Venizelosla ortun ayrıl- ma taraftarı bükümetinin etrafında ye- niden kurulmuştur. » Şimdiki Yunanistanın yaşayışında oldukça sık bir hâdise haline geleti hü- kümet darbesi ne için bu sefer ülkenin Mkiye ayrılmasıma yol açacak şekilde yayılmış, vahimleşmiştir? Çünkü şim- diki hareket, karşısında enerjiü bir hü- kümetle, orduyu iyice elinde tutan Ge- neral Kondilis gibi bir savaş bakanı bulmuştur. B. Çaldaris onun otorite ve prestij sahibi bir adam olduğunu bil- diği için kabinesini kurarken, 1926-28 deki ulusal birlik kabinesinde B. Zai anis'e iş arkadaşlığı etmiş olan bu cüm- hüriyetçinin yardımını da temin etmiş- Ur, Şunu da ilave edelim ki General Kondilis General Plastirasın şahsi düş- manıdır. Onun için, isyana mukavemet- te daha büyük bir azimle hareket et - miştir. Gözden uzak tutulan bir kuvvet: Komünizm Şimdiye kadar gözden uzak tutlan ve ancak 9 mart tarihli ajans telgraf. larında adı geçmeğe başlıyan komünizm ge isyan:n şebeblerinden biridir. 4 mart tarihli Ürnanite gazetesi bunu şöyle an- Tatiyori k «Yunaalslandaki askorler güruhu - — Hun şizadiki çarpışması kapitalist ve fe- odal köpekler arasında yapılan bir sâ- vaştır. Bunlardan her biri proletarya- ya hâkim olmak için en iyi vasıtaya sa- bib olduğunu iddia ediyor. Bu vasıta - ların biri monarşis't-faşist, öteki de as- kert-faşist diktatörlüktür. t Şu balde yunün isyanı, krizin derin- » diğinin ve Yunanistandaki yar-fcodal ve kapitallat rejimin sarsılığşının sarih bir tezahürüdür. Bu çarpışma, başka anlaşmazlıkları — da ortaya çıkarmıştır. Bütün Balkan ül- keleri gibi Yunanistan da büyük em « peryalist Ülkelerin kuvvetli bir nüfuzu altındadır. İngiliz sermayesinin eski ajanı olan Venizelos, fransız emperya « izminin yardımiyle husule gelen ve Çaldarin hükümeti tarafından imzala - — nan Balkan anlaşmasmma karşı şiddetli — blr taarruza geçmiştir. Onun için, Ve- — nizelosla onun etrafındaki (demokra - — tik) atkeri güruhun Hitler tarafından |— öne sürüldükleri çok kuvvetle muhte- meldir. Böylece, şimdiki Yunanistan — İayanı, Avrupa emperyalistleri, bilhas- — sa Fransa ile Almanya arasındaki şid- — detli anlaşmazlıkların Yunanistandaki K _ı_üıhtl olarak tezahür etmektedir. Bu | Anlaşmazlığın şiddetini gösteren bu hal- — Jder, yakında patiryacak bir emperya- Hist savaşa delâlet etmektedir. Bununla beraber, daha kimsenin bahsetmediği bir kuvvet vardır. Bu da mart 1934 belediye seçimlerinde faşizm taraftarı iki burjuva blokunun karşısı. na dikilen, sıyasal hattı hareketinin ve çalışma kudretinin — doğruluğu bakı- mındaa komünist enternasyonalin en — €yİ partiterinden olan Yunanistandaki kardeş kömünist partisinin malik öldu- Bo kuüvvettir, *“Yunanistandaki kriz çok  vahimdir,, p —— “Yunanistandaki kriz sarahat kesb. — etrsoğe başlamaktadır ve bu krizin çok » Ve im mahiyette olduğunu — saklamak XYş_*ıbancı gazefelercl_e_ıı&ığgklğiıpız Yunanistandaki ayaklanma ve gazeteler İsyan hakkında Taymis ne di- yor? 4 teart 1935 tarihli Taymin gazetesi *“yunan ihtilali,, başlığı altında yazdığı bir başyazıda Pangalos'un on dört sa- atlik diktatörlüğünden, devlete gemi, cah kaybolmasına malolan, devlet sıkın- tısınt kıran yünan İsyanlacına geçen ilk teşrinde ayaklanan ispanyol sosyalisi- lerinin gösterdiği sebeb nevinden sebeb- ler gösterildiği yazıdlmakta ve kıral Kostantin'in düşmesi, $onradan — Veni- zelos'un mebuslar meclisinde ekseriye- ti kaybedip âyanda muhafaza etmesi, Çaldarisin iktidar mevkiine gelmesi gi- bi hâdiselerden bahsedilmekte ve sanza denilmektedir ki: “Selanik'te Venizelistlerle kıralcılar arasının gergirleşmesi ve hükümetin orada kıralcılık aleyhinde bir nümayiş yapılmasını menetmoesi, bugünkü hükü- tdetten meminün olmuyanlara <ati bir darbe indirmek karatrını verdirdiği gö- rülüyar.,, Taymis bundan gonra isyanın ne su- vetle başladığını kısaca hikâye etmekte ve makalesini şöylece bitirmektedir : “Hükümetin Venizelos taraftarların- dan birçoğunu tevkif ettiği ve Venize- Yos'un da bu isyanı teşvik etmek suçu ile itbatn edildiği haberine şaşmamalı- dır. Venizelos, kıral Kostantin'in düşme- sindenberi üç defa bahtsızlığa uğramış- tar, 1922 deki Anadoludaki felaketten sonra onun asker müttefiklerini kıralcı mazırları asmaktan mencdememeal Yu. nanistanda büyük bir hmç uyandırmış- t Sonra mahud hükümet darbesinden evel Venizelos'un Plastitas'ın evinde bulunmaz:, hakkında şüpheler uyandır- mıştı, Şimdi de büyük bir ekseriyetle me- busu bulunduğu Girid'de bulunurken giridlilerin hükümet aleyhinde ayak- lanmaları herhalde bu inanlı demokratı müşkül ve sıkmtılı bir vaziyete düşür- se gerektir.,, Mornine Post'un mütaleası, 4 mâzt 935 tarılli “Morning Post,, gâazetesi de “Yunanistan'daki kargaşa- İk” başlığı altında yazdığı bir. başya- zıda yunan teyanının ilk safkalarını an- lattıktan sonrâ diyor ki: “Bu ixyanı körükleyen kimdiz? Hü kümet, bütün isyanlarda perde arkasın. da hareket eden Venizelos'la Plastirası güstermekte ve taraftarlarını. mecpun- lac diye tacif etmektedir., Gazete, bundan sonza Venizelos'un ve Plastiras'ın son duruümlarından ve geçen yaz mevsiminde ada Kaz şeh. rinde buluştuzları zanan Çaldacis a- leyhine böyle bir hareketin esasını ka. rarlaştırdıklarrndan, bundan dolayı suç altında tetulduklarından, iktidar mev- kiine cümhuriyeti korumak maktadiy- le gelen Çaldatis'in ise son zamanlar « da gene kırallık istediği ve prens Yor- gi'yi kıral yapacağı söylendiğinden bahsettikten sonra diyor ki: x *“Yunanistan'ı, Yugoslavyayı, Roman- ya'yı ve Türkiye'yi biribirine bağlayan balkan andlaşmrasrar yapan Çaldaris'in bundan dolayı mesı! tutulduğu da söy- lenmektedir. Bu andlaşmayı imralayan Hariciye Bakantı Maksimos'an istifası da dikkate değer. Horhalde bütün bu hâdiseleri şimdiden izah etmeğe imkân yoktur, Dünyanım her tarafında fırıldak içe- risinde fıtıldak dönüyer, Fakat bu bil- ——— ——— — ——— ——— —- görek değildir. Orada hem aakeri bir ayaklanma, he de eryasal — bir ihtilal vardır ve bunların biri ötekini teyid et- mektedir.,, Yaunanistan isyaznı hakkm- daki bağ yazısın? böyle başlıyan 3 mart tarihli Lö Tan gazetesi, B. Veni. zelos'un da isyanda parmağr olduğuz- da artık şüpbe kalmadığını söyledik. ten sonra, işyanın çabucak bastırıldığı Atidada Çaldaria hükümetinin duruma hakim olduğunun muhakkak bulundu. ğunu, bununla beraber, bu durümmun da gok nazik olduğunu yazmakta, hükü- metin vazifesi icabı düzeni yeniden kurarak devam ettirmeğe karar verdi- ğini ilave ettikten sonza, banun için gerek olan — vasrtalara malik — olup ol. madığını sormaktadır, g B. Çaldarisin yunan ulusuna hita ben meştettiği bildizikten ve — İsyanı bastırmak için alman tedbirleridden bahe eden gazete, yazısına şöyle devam et. mektedir: Resmen bildirilen duyuklara bakı- lınıııılle: donanmanın en eyi üç ge. misini ellerine geçirmişlerdir. Girid sularında aşağı yukarı emin bir vazi- yette bulunmaktadırlar, buradan Ege denizine yayılabilirler, adaları kendi ellerinde tutabilirler ve kara Yunanis- tanile olan rabrtaları kontrol edebilir- Jer, Şizndi belli olan başka bir hadise de Makedonyadaki durumun, dün Ati- nadan bildirilen duyuklardan daha Xa. ranlık olduğudur. Lö Tan, Makedonyadaki dürumdan bahsettikten, kabinedeki değişiklikler- te bunları sebeblerini anlattıktan, B. Çaldarisin isyanı bastırmak için ulu. sun yürdeeverliğine hitab etmesinin gok muvaftk olduğunu söyledikten son- ra yazısını şöyle bitirmektedir: Böyle bic kriz, ancal yapacağı yürdsevörlik hamlesinde birleşmesi ge. zek elen ulusun yardımile bastırılabi. dir, Ülkesinc büyük yararlıklar göster- miş olan ve şan ve şerefiri kotumağı haklı olarak dJüşünen B. Venizeles bu cihete İâkayd kalmamalıdır. Bundan başka, otoritesi büyük olan ve vahim ahvalde sıyasal partileri barıştırmak için büyük bir tedbir ve meharetle mü- dahaleler yapmış Lulunan cümbur re. isi B, Zalmis'in şahsi nüfuzuna güve- nilebilir. Eğer bütün — sıyasal partiler başkanlarının devlet reisinden yardım- Tarmı esizgemedikleri sahi ise, B. Za. imis'in fikirleri yatıştırmak üzere fay- dal; çalışmalar yapması ihtimali var- dır. Fakat bunun için de, gelecek gün. lerde tamiri imkânşız şeylerden kaçı- nılması ve ihtilalin, her türlü barışık- lığa engel olacak şekilde yeni inkişaf. lar güstermemesi gerektir. hasşa balkan yarım adasında göze çarp- maktadır... Mançester Gardyen ve yunan iİsyanı, 4 mart 935 tarihli Mançester Gar dyen gazetesinin “yunan isyanıı,, baş Dığt altırda yazdığı bir başyazıda Yu- manistanda silâhiı bir isyan çıkmasının hayret edilecek bir şey olmadığı, yeni Yumnanistan'da bunun çok görüldüğü, fakat bir tarafın öte tarali kırıması si- vil halkta derin bir. acı uyandıracağı söylendikten sonra yunan isyanının o- kuyucularımızca malüm olan ilk başla- ma safbaları anlatılmakta ve denilmek- tedir kiz Tayamıa dözt yerde bir taraftan başla ması, bunun plânının önceden eyice ha- zırlanmış olduğunu gösteriyor. Hükü- met mahfilleri, bu hareketin 1922 de kı- ralın atılmasında çalışmaış ve 1933 de de Venizelos taraftarlarının seçimde kay- betmeleri üzerine akim kalan bir hükü. met darbesi yapmış olan general Plas- tiras tarafından ilkam edildiğini lemektedirler. Gazete, biraz general Plastiras'ın dik- tatörlük teşebdüsünden ve biraz da or- duda bulunan Venizelos taraftarların- dan bahsettikten tonra gene sözüne şöy- lece devam ediyor: “Görünüşe bakılırsa bu yeni müca- dele, bu yeni çekişme parlamento taraf- tarı hükümetle, diktatörlük kurmak is- tiyenler arasında bir çekişmedir ki bun- da hükümetin muzafferiyeti sabit ola- caktır., Yazının bundan sonra gelen satırla- rında Çaldaris'ia cümhuriyeti karumak vadini vererek Iktidar mevkline gelişi, mebuslar meclisinde ekseriyet kazanıp âyandı galebenin Venizelistlerde kaldı- gu Venizelos'un cümhuriyetçi olması. na rağmen bazı tedbirlerle demokrasi esaslarını çiğzediği, B. Çaldaris'in par- lamento usulünü ve demokrasiyi koru- mak dileğiyle bir dene evel Venizelosla bir anlaşına teşebbüsünde bulunduğu anlatıldıktan sonra deniliyor ki: “Ne yazık ki böyle bir anlaşma Yu- nanistanın sıyasal hayatında bir kalde bükmünü almamıştır ve ekseriya parti kayvgaları kanlı safhalara kadar dökü. lür. Çaldarisçiler, Venizelistleri — “mec- nuular, diye anatlar; general Plastira- ten da kendileriyle ağız birliği ettiği Venizelistler ise muhaliflerini mevki- lerinden istifade etmek suretiyle kıral. lıiğı geri getirmek istemek suçu ile iİt- bam eyliyorlar, Bu yazıların yazıldığı sitada B., Venizelos'un ne düşündüğü belli değildir. Pakat şurasını kaydet- mek gerektir ki lsyan eden dört savaş gemisi oenun memleketi olan ve kendi. sinin orada bulunduğu Girid adasına doğru gitmişlerdir.,, Gazete, bundan sonra tayyarelerin gemileri ne suretle takib ettiğini anlat- tıktan sonra başyazısınr şu suretle so- na erdirmektedir! “Tabii, Yunanistan'da bugün sansör vardır; fakat bununla beraber memle- ketin her tarafiyle muhabere ve muva- Balasr kesilmiş olan Girid adasından başka her tarafta hükümetin hâkim bir söye Edebiyat: — Yazı yaz - mak size çok pa- ra kazandıriyor mut delikanlı? —Elbette.. pa- ra istemek için babama ne ka - dar mektub ya- zabilirsem.. (1935 gaztesin - den) 11 MART 19835 PAZA dürümdü olduğu anlaşılıyor. Bununla beraber, Çaldaris hükül tinin zayıf tarafları yok değildir. B Çaldaris, kendi durumunu pekiştirmi Istiyorsa cümhuriyete ılığını Jamlaştırmak, gayri tabil bir idare © ve balkan ihtilallerinin ictinabı kabil tedbirlerinden bulunan örfi reyi ve sanseörü kaldırmak hususu hiç tereddüd etmemelidir.,, Yunan isyanı ve Deyli Tele, 4 mart tarihli Deyli Telej tesi, “Yunanistan'da silahlı isyane B lığı altında yazdığı bir başyazıtla, b zamanlar sıyasal hürriyetin doğd yer olan Yunanistanın son zamanlı politika çarpışmalarına beşik olduğuml yürdseverlik gayreti yerine pattileriii kazanc ihtirasiyle davrandıklarını, Ço gdefa hükümetin iktidar mevkiine ge mesi seçim ile değil de zorla vukua gİ diğini, politika partileri başlarının d8* diklerini yapabilmek için ordu generâl Teriyle höşmud olmayan amiralları tft trikalara düşürdüklerini yazmakta, O dan sonra yunan isyanı ile alâkası olülk ve kendi şahsiyetinden asilerin beklediği Venizelosun 1897 yılmdanb çıkardığı patırdıları yazıya şöylece devam etmektedir: “Rakat csas yunan topraklarında İli lan Venizelist partı dağıtılmış ve Vet nizelosun dostları tevkif olunmuşs3 zaman Venizelos isminla tılsımı Gİ Tid'de isyanı uzun zaman devam ettil mez. Vi Onun için pek yakında Venizeldi yeni bir menfa hayatı beklemektedik ve onun İngiltere'deki dostları, bu ta böyle tehlikeli ve çıkmaz bir teşelt büse niçin gitişmiş olduğunu hayretlt karşılayacaklardır. 5 Büu adâamı, son yunanlıların - içind berkesten tazla yürduma hizmet etmiğt tir, İ 1912 yılında Türkiye'yi mağlüb edeii — üçlü balkan ittilakını hazırlamış, ondağı sonra da sulistimallerle savaşa girişei tir, Genel savaşta da kendisi Kıral Koi tantini atmak suretiyle müttefiklerifi Tüzumundan fazla itimadırı kazanmıştla — Gene Venizelos Atatürk'le anlaşat rak asırlardanberi süren nefret ve düş manlık faslını kapatmağa muvaffak olt müştü. Son balkan andlaşmasının esdt sını hazırlayan da kendisi idi. Venizes los, kendisinin diktatörlerin yapıldığk — maddelerden olmadığını söylemişti. F4Y kat yine kendismnin bir seçim neticesify de mağlüb olmayı soğuk kanlılıkla kât bul edecek bir maddeder. de yapilmas diği anlaşılmaktadır. İ Kendi gözünde Çaldaris hükümetie nin işlediği kötülükler ne türlü şeylef — olursa olsun liberal bir önder için dev mokrasi havası içinde silahlı bir isyafi — bayrağını dalgalandırınak haklı ve doğt — ru bir hareket sayılmasa ger Açık Teşekkür. ğ Kısa bir hastalıktan gonca — yetmiğ senelik varlığına ebediyen gözlerini yut — man ve ölümü ile bizlere unutulmaz âr —— cılar bırakan İbnirrefik Ahmed Nutf — (Sekizinci) nin cenaze merasimine gele. mek — lütüfkârlığımda gı değce — büyüklerc, techiz, tekfin — ve tedfin — maszafı « — n: — detühte etmek — ve meza * rına çelenk koymak süretiyle çok büs — yük bir kadrişinaslık gösteren Ankarâ Halkevi İdare Heyetine, ölümünü, çoll sevdiği sahne üzerinde Halka duyuft mak ve temsillerini bir dakika durdur" mak süretile muhabbet, sevgi, ve teese sürlerini ispat eden Halkevi Temsil — Heyeti mümessil ve gençlerine, tabutüur nu omuzlarında taşıyan ve mezarı bit — şına kadar gelmek ütfünde bulunanlar — ra, hususi bir çelenkle sevgilerini yöse teren Raşid Rıza ve arkadaşlarına, biZ* leri avutmaya koşan ve-acımıza igdııl'î eden bütün ehibba, akraba ve bildikles re sonsuz minnet ve şükranlarımızı S0t — narız. kısaca anlatal bulunan — saye — gonazesmini Eşi; Zafer, oğlu: Tevfik (Sekizinci) ÜLKÜ HALKEVLERİ MECMUA Sİ Mart başında çıkan 25 inci sas yısı ile üçüncü yılına başladı. Bu - sayı ile bütün Halkevlerinin bir — yıllık çalışmalarını gösteren bir | broşür parasız olarak verilmektes dir, 5)