9 Ekim 1937 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

ğ 4 - » — Fiemim &a ı—.ı oldu ve mbuldan ..n_.% ldi İstanbuld. 9 BİRİNCİ TEŞRİN 937 İmparatorluk Yollarının Haiz Olduğu Ehemiyet La - Republigue (Fransız) Bazetesi yazıyor: Deniz ticaret yollarından başka böyük imparatorluk Yolları da mevcutlur. Hattâ ekseriyetle esas yollardan Ziyade bunlar büyük istika Metleri gösterirler. Bunlar- dan yaldız. ikisini zikrede- teğim: Bu yollar bir. — cihetten AÂvusturya - Almanya poli- Ukasının, diğer cihetten de Rus politikasının on sekizinci atir İptidasındanberi almış Oldukları veçheyi izah et- Mektedir On sekizinci asır iptidasın da merkezi Viyanada bu lunan ve Macaristani Türk lerin elinden kurtarmış ve tonra da Hirvatistanı zap tetmiş olan imparatorluğun | Politikası, Selânik ve İstan bul istikabetinde olarak ce huba ve cenubu — şarkiye doğru ilerlemek idi. On ikinci Şarlın müttefiki Olan Ukranyalı Mazeppanın Uğradığı bozgundan — sonra Ri n imparatorluk po itikası da evvelâ Karade Hizde yerleşmek ve sonra garpta kara yolu Özerine yürü Mek idi: Bunüun — için ikinci Katerina Kırımı — zaptetti, Yonra bhinci İskender Tuna Prensliklerini ele geçirdi ve Afkasyayı aşarak Gürcüs. dan ile Ermenistanın bir ve — Azerbaycanı £ arazisine dahil etti. akat her iki imparatorluk (Berlin sonradan Viya Baya istinatgâh teşkil et Tiştir) kendileri ile Türki € arasında bir takım kü: Sük devletlerin teşekkülüne Tüsaade ettiler: Romanya 'hb_m.- ve daha sonra A'lllıloıodı durdurulmuş Slan Meşhur Rus taarruzunu ben, İstanbul kapıların - Tn kurulan Bulgaristan dev- İeti. Bu suretle Rusya, yalnız İz tarıkiyle temas edebi- eği İstanbuldan kara ta- ailemış bulunmak- İ Ai buna mukabil 1878 Bosna Herseki zaptetmiş An Avusturya. Yenipazar ağı vasıtasiyle Türkiye temasta bulunuyordu. O Man Almanya işe dahil “l:: ve Bağdad demiryo- inşaya başladı. Bi baara süretle Hamburg - ile 5— körfezi birbirine bağ Yordu. Almanya — aynı ı—l—h Türkiyeye askeri heyet gönderiyor, Ak- eki donanmasının ko- 'hı.. e etmek — teşebbüsünde b'liwııııonlıı. Fakat 1912 de — Balkan leri ile Türkiye arasın hıııı patladı: Türkiye 'en A!ıupı kıtasında küçük bir arazi parça: Bek Xa4 M'.-ıhdud kaldı. Bu su ..'“hınmıyı * ve binaen Alman- Türkiyeden ";h'! bulunmakta idiler. Abil Arnavutluk felâket Ilurıııılıycır ve hattâ “Alman prensi veri . Fakat Rusyanın her daha — sarih etmesi anından itibaren mü- cadele kaybedilmiş bulunu yordu. Filhakika Rusyanın 1914 de neden barp ettiğini sorabiliriz. yüphesiz Siırbis: tanı korumak — için; fakat daha ziyade — Avusturyanın ve dolayısiyle Almanyanın Sırbistanı czerek ve kendi- lerine ilhak ederek Cermen Avusturya - Türkiye hattı nı, yani Berlin - Bağdad imparatorluk yolunu tesis eylemesine mani olmak için; ve aynı zamanda da İstan- bulu ve Boğazları ele geçi rerek Akdenize mahreç te min etmek için İhtilâfın düğüm noktasmı orada, İstanbulda bulunu yordu Bunun bir delili de Rus- yanın - 1917 senesine ka- dar- Boğazlar — meselesini kendi lehine olarak - hallet mek hususundaki israrı idi Esasen Ruslar Asyada Er zuruma kadar gelerek daha ileriye, Akdenize doğru git- mek için gayretler sarfet mişlerse de büyük birşey elde edememişlerdir Buna mukabil Almanya İstanbulda iki zırhlıya ve bir mı malik bulunu: yordu. Diğer bir maraşal, Vonder Geltz, Bağdadda bulunuyordu; ve Türkiyenin hemen hemen her - yerinde de mübim miktarda Alman zabitleri mevcuttu. Âynı za manda Almanya, Cermen kanından olan veya impa- ratorluk allesinin müttefiki bulunan prenslerden istifade etmiye teşebbüs eyliyebilir di. Bu prensler bütün Bal kan tahtlarını işgal eylemek. te idi: Romanyada ilk za- manların — Hohenzollernleri; Yunanistanda 1917 ye ka dar ikinci Vilhelmin kız kardeşinin kocası; 1915 te Bulgaristanda Cobeurg Bu suretle iki imparator luk yolu iki kuvvet hattı şeklinde — temadi ederken birbiri ile — çarpışıyorlardı: Moskova — İstanbul - Ak- deniz, ve Berlin - Viyana - İstanbul — Bağdad. Hatların kavşak - noktası İstanbuldur. Bu ikt kuvvet hattından birinin kırılması Tâzımdı. Evvelâ — Rusların kuvvet hattı Brest - Lito wekda ve Versayda - kırıldı Fakat Versay — muahedesi Avusturya - Almanya kuv vet hattını da kırdı, hem de © şekilde ki bugün Alman ya yalnız Türkiyeyi ve Bal. kanları elinden kaçırmış ol- makla kalmayıp aynı za- manda kargısında — bir de müstakil Avusturya bulmak:- tadır, Çekoslovakya da bu na inzimam ediyor. Bundan daha müthiş bir gerileme tasavvur edilemez di. Yarın şüphesiz Rusya, cenubu garbi istikametinde ki ilerleyişine devam etmek çarelerini, hiç olmazsa Uk- ranyayı elinde tuttuğu müd.- detçe. — arıyacaktır. Diğer cihetten Almanya cenubu şarki istikametinde ki ilerleyişine devam edemi: ı yecek vaziyeltedir, onun ön: | ünde bugün için aşılmaz ma- | maktadırlar, TÜRKDİLİ Resmen ölen adam İtalyanın Padoa şehrinde Antonyo adında bir adam, bir sabah gazetesini okur ken kendi vefat haberini de okumuştur. Ticaretle meşgul olan bu adam haberin bir yanlışlık Üüzerine - çıktığını sanmış, fakat yaptığı tahki- katta şehrin hastahanesinde Antonya adında bir adamın öldüğünü anlamıştır. Nüfus kaydında — yalnız kendisi olduğu için, hastaha nede ölen adamın vefat mu- amelesi tüccarın nüfus kü- tüğü Üzerinde yapılmıştır. Tüccar Antonya, bu sebeple hayatta olduğunu hiçbir ma kama anlatamamıştır. Resmen ö'en zava dam, cağız, şimdi hakiki ölümü nü beklemektedir! nin İlerleme hareketinde bi- rinci hamleyi Anschluss ve Çekoslovakyanın muhasara edilmesi teşkil eyliyecektir Ve Anschluss temin edildik ten sonra Çekoslovakya ol guün bir meyve gibi düşecek tir. O zaman şimale ve gar- ba doğru tamamiyle açık bu'unan Macaristan eğilmek mecburiyetinde kalacak ve Almanyanın hazırladığı man- zümeye duhulü ise Alman ları Tuna Avrupasının kalp gâbına sokacaktır. Burada duralım; zira bu vaziyet he- men Trieste ve Selânik, İs tanbul, Tuna ağızları gibi noktalar üzerine bir. tehdit teşkil edecektir. Halbuki Ak- denizde birinci safda bir yer işgal etmekte bulunan - İtal ya ise daha şimdiden bu Rus ve Alman ilerleyişleri karşısında onlara - nisbetle İngiltere (ve Fransa) vaziye tinde bulunmaktadır Akdeniz devletlerinin ana damarı büyük Cebelüttarık Süveyş yoludur ki yakın şar kın petrol sahaları özerine açık kapı teşkil etmekte ol- an Suriyeye doğru ikinci de- recede bir de kola malik bulunmaktadır. Akdeniz de wletleri için Boğazların Türk ol ve Rusların veya Almanların eline geçmeme si, Balkanlarla Yakın Şark n da her türlü Alman veya Rus nüfuzundan âri bulun ması çok ehemmiyetli ve lüzumlu bir. mesele teşkil etmiştir. Bugün de her za mankinden daha zazuri bir vaziyet teşkil etmektedir. İşte yolların düğüm nokta- sı olan İstanbulda yarının politikasının esas batları bu nlardır. Bu esas hatlar — ise dönkü politikayı veçhelen. dirmekte, onlara pek de uz ak düşmemektedirler Boğaz- içi, Boğazler ve Eğe denizi muhtelif cereyanların birbi- ri ile çarpıştıkları stratezik bir nokta teşkil etmektedir ler. Bu süretle beynelmilel sahada birinci plânda bir yer işgal etmekte bulunan Türkiyenin dostluğu bir ne vi büyük koz mahiyetinde görülmektedir Şunu da kaydedebiliriz ki Almanya ile Rusya bu nok ta üzerinde anlaşabilmek hu susunda 1914 dekinden ileri gidememiş — bulunuyorlarsa | İngiltere, İtalya ve Fransa da öylece kendileri için es a8 noktayı teşkil etmekte ol- | an bu mesele karşısında ay nı cephede birleşmiş bulun Sovyetlerde 937 - 938 İlk ve orta mektepler, ye- ni ders yılına başlıyan tale- beye kapılarını açmıştır. İlk ve orta mektep talebeleri nin miktarı, harpten evvel ki devreye nazaran, bugün dört misline çıkmış ve 30 milyonu geçmiştir. Bütün memleket, — yeni ders yılına büyük bir faali yetle — hazırlanmıştır. Her tarafta yeni mektepler yap' almış, eskileri yepyeni ola cak derecede tamir edil miş, laboratuvarlar haıârlın- mış ve kütüphaneler zengin leştirilmiştir. Bütün Sovyet gazeteleri ve umumil teşek- külleri, bu mektep yapıcılı ğı fanliyetini içten gelen derin bir dıkkat ve memnu niyetle takip eylemiştir Bu yıl ilk defa olarak mektep kapısından içeri gi ren 5.200 000 çocuk büyük bir şefkatle karşılanmış, bu nların sınıfları söslenmiş ve ilk gün kendilerine hediye- ler dağıtılmıştır. Bu yıl, ilk ve orta mek teplerin ıhtiyaçlarına 7 mil- yar ruble tahsis olunmuştur. Sovyetler Birliğinde maarife sarfedilen paraların umumi yekünu, 1936 yılı sarfiyatı- na nisbetle 7,5 milyar bir fazlalık kaydetmek suretiyle 18.270 000 000 rubleyi bul- amnuştur. Sön üç yıl içinde. Sovyet ler Birliğinde 11.500 yeni mektep İnşa olunmuştur. Son yirmi inkilâp yılı es- masıada — yapılan — binaların umumi hacmı, !10 milyon metre mikâbından fazladır. Bu mikdar ise, Çarlık Rus yasının iklasırda vücude ge tirdiği inşaatı kolaylıkla geç- mektedir. Bu gün faaliyete nihayet verilmiş de değildir Gerek merkerz idareleri, ger- ek federe Cumburiyetler, plân mucibince kültür saha sındaki faaliyetlerine devam eylemektedirler —— — Panik Neler Yapar Lonrada bir berber salo nunda çok harikülâde ve garip bir hödise olmuştur. Bir adam traş olurken, diğer bir adam salonun ka pısına gelmiş: - Bay Dagerni .. Bay Dagerni. ne duruyorsun ? Fvin yanıyor! Diye bağırmış ve koşarak oradan ayrılmış tir. Traş olan yarısı traşlı, yarısı boynunda havlu asılı olduğu halde yerinden fırlamış ve koşmağa başlamıştır. Fakat zat yüzünün sabunlu bir müddet koştuktan sonra durmuş ve: - Ben neye koşuyorum böyle? Benim adım Dager- ni değil Delirdim mi? De miş ve ayni halde ve ken- disi, kendi haline kahkaha larla gülerek berber salonu al Pierre Dominigue na dönmüş traşımı da ta mamlattırmıştır. Bu, paniğin nasıl husul ler yaptır bulduğuna ve nel hu dir. eeT LA O B | beline kadar Pa Döniz aşkıl Henüöz onbeş yaşlarında bulunan bir İngiliz kızı, Ma- Yılmda İzültür ı delen Luiza Vithol denize en ziyade meclüp olan bir insanmış. Bu kızcağız, elin den gelse denizden çıkmak istemezmiş Çok küçük ya- şında deniz kenarında yarı sular içinde | oynarmış Çok çabuk yüzme | | | öğrenmis, birinci derecede yüzücü ve mükemmel bir kayıkçı olmuş Fakat geçen- lerde bir kayıkla denizde dolaşırken kazaya uğramış kayık batmış Luizanın ce- sedi ancak üç gün — sonra bulunmuştur Luizanın denize karşı se- vgisine hüzmet olmak üzere cenaze merasimini — deniz üzerinde sandallarla yapıl mış ve cesedi de — ayağına büyük bir demir — parçası bağlanarak denizin — dibine bırakılmıştır. Yedi sene - süküt! Paris mahkemelerinde şa yanıdikkat bir muhakeme başlamıştır: Sinir mütehassıs. larından bir adam tam ye- di senedenberi, — ayni evde yaşadıkları halde zevcesine bir kelime bile söz söyleme- | miş, yedi sene derin bir sü küt muhafaza etmiştlir Bu sükütun nihayete er miyeceğine kanaat hasıl ed en zevce, kocası aleyhine mahkemeye — müracaat et- miştir. Mabhkemenin ne karar ve receği şimdilik — belli değil Sti Tüccar Andonyo Adorno, bir otomabil kazasile yüzü nün şeklinin değişeceğini ak- hna bile getirmiyordu. Bu adamcık Navarda, geçen ay- n sekizinde bir otomobilin altında kalmış ve beş hafıf çe yara almıştır. Beş on gün hastahanede yattıktan | sonra bu adam bir piyango | bileti almış fakat bu biletin | numarasının kendisine çar- pan otomobilin — numarası o'an 15 le bitmesine bilhas sa dikkat etmiş ve 8515 nu maralı biletini seçmiştir. İşte bu bilete yarım mil yon dolar isabet etmişlir. Tavuktan bülbül Geçenlerde — gazetelerde kuş gibi öten bir fareden bahsedilmişti. Fakat — son günlerde Yusuf Grad adlı bir adamın tavuğu da bül bül gibi ötmeğe başlamıştır Bu tavuk, diğer tavuklar gibi gidaklıyacağı — yerde çok tatlı bir sesle ve bülbül gibi ötmekte imiş! Buna “Dinle fakat inan- | ma!.., mı demek İâzımdır, biz bilmiyoruz! Radyosuz ve - otomobilsiz şehir Merkezi Afrikadan veya orta Asya çöllerinden bah- sedecek değiliz. Radyo ve otomobilden Mmahrum olan şehir, medeni memleketler: den birisindedir. Bu şehir Amerikada Tennesideki Kol Hos şehridir. Bu şehir halkı mutaassıp insanlardan mü rekkeptir; bunlar, son za manın bazı — keşiflerinden istifadeyi inkâr ve reddedi: | yorlar! R vayete göre bu yede çok rahat etmişle de bilhassa büy Z A CA SAYFA: 3 Roma Sular altında kaldı. Roma, 8 (AA.) — Bu- gün yağan şiddetli bir yağ mur neticesinde bütün Ro ma sular altında kalmıştır. Sular, Viteryo köprüsünü alıp götürmüş. her taraf su hücumuna maraz kalmıştır. Su altında kalan şehrin üç yüz mıntakasından itfaiye davet edilmiştir Zarar çok mühimdir Gönüllülerin ispanyadan Çekilmesi (Baştarafı birinci sayfada) tilâlcilerin dün yapmak le- tedikleri taarruz, cumhuril- yetçi İspanya kuvvetlerinin mukabil taarruzile aktm kal mıştır. Valânsiya, 8 (A A.) Milli müdafaa vazareti bir kararname neşrederek ordu nun siyasetle alâkasını kes mek için bir takım tedbirler alınışltır. Hu kararname mu cibince ordu erkân ve zabi- tanına siyasi mahiyette her hangi bir umuml toplantıya iştirak etmek veya gazete- lere beyanatta — bulunmak yasaktır Kararnamenin esbabı mu cibesinde ezcümle deniyor ki; “Ordumuzu bugün terkip eden unsurların mahiyetine nazaran herhangi bir teşek: külün bu orduya sahip ol- duğu kanaatinin ortaya çık ması tecviz edilemez Ordu herkesindir. Ve hiç kimse- nin değildir. Ordu milletin bizzat Kendlıldlr ü Roma, 8 (Radyo) — Çe- koslovakyadan külliyetli miktarda silâh tahmil edi lerek, Avusturya yolile cum huriyetçi İspanyaya gönde rilmek istenilmişşe de, Avus turya buna mani olmuştur. Bunun üzerine. bu - silâbla rın, Tuna yolile gönderilme: vi ve bu hususta Romanya dan müsaade alınması te: karrür eylemiştir Sen Jan Doloz, 8 (Radyo) — İhtilâlciler Avusturya cephesinde ilerlediklerini ve fakat havaların son derece #iddetli devam ettiğini ileri sürüyorlar. Salamanka, 7 (A A.) — Karargâhı umumi tebliğ edi yor: Astürle cephesi: — Cora, İleriga ve daha bazı sırtlar kıtaatımız. tarafından - İşgal edilmiştir Leon cephesi: Bazı kasaba: larla magiendome dağ sil- silesi kâmilen işgal edilmiş- tir. Düşman — sahada birçok ölü terketmiştir. Kıtalarımız şimal istikametinde Sanjuste geçidini geride ak ilerlemişlerdir Diğer cephelerde topçu ve piyade ateşi teati edil- miştir. Sıhıııdın—ııîilı—ı... Kadın Bundan sonra, sahnede göremiyeceğimiz kadın, bir genç değildir; fakat 78 ya- şında bir kocakarıdır; buna rağmen sahne ve filim âle- minde çok sevilmektedir. Bu kadının adı Adele Sad- roktur; ve Alman filimlerin- ' rol biral