18 Aralık 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2

i y l İ ; ! | f' Mi AFi e. dedh Ulus, un Dil Yazıları - TÜRK DİLİ İle İndo-Öropeen ve Semitik Diller Arasında Mukayese Dillerin bir kaynaktan geldiği- ni ileri süren teorilere kısa bir bakış ve (Güneş - Dil) teorisi ile (M. Hılaire ve Barenton)un teorisinin karşılaştırılması Bu mefhumları ve sonra dan çalamak yolunu tutmuş tur. Misal o'arak, aşağıda “at e$ Mefhumunun (0 muhte- Hiftelif dil grupundaki man- alarını tahlil ederken aldığı söz kökleri ile manalarını buraya kaydedelim: “Ateş, mefhumunda M Hilatre de Barentonun bul duğu manalar. şunlardır: 1 - Mabet mihrap 2 - Kurban 3 - Allah veya buğday H S At On mühtelif dil grupun dan aldığı kelimeleri kendi idüşünüşüne göre bölerek bu” nların parçalarına bu mana lardan birini izafe eden fra. nsız dilcisi “ateş, mefhumu- nun cüzüleri saydığı bu ma- naları kök adını verdığı şu kelime parçaları ile ifade ediyor: | * Mabet ve mihrap m anasına: a. hâ, ag, pu, ri, g, v, e, pua, un, wa, ha 2 — Kurban manasına: te mis 3 - Allah veya manasına: il 4 Ateş manasına şi, n ir, pil ak, ug ukü, og, ur, di, si, izi, pi -Â, ti, Bu seride, doğrudan doğ- ruya kök o an ag. ig, ug. Og, uk ve bunün yerini tu- tabilecek pern — kökleriden an, İl ir, ur. gibi heceler vardır. Fakat aynı zamanda konsoma başlıyan ve kök alamıyan ha, pu. ri. ha, mis, gi, ni, pl. di, si, ti nosilaplara ve hatta pu- a, v a. uk, izi, pi-â gibi iki si- lâplı sözlere de tesadüf olu nuyor. buğday Gerçek “ateş — manasına olan “pur,'kelimesinin ana liziminde görüldüğü bzere, M Hilairede Barenton, bir kere pu ya “mihrap, ire “ateş, manası verdiği halde dönüp bir —kere deri ye “mihrap, ve pi ye manasi yermektedir. Bu yolda bir analize ke- yfi ve indi dememek güç tür. Kelimelerin birbirinden çı: kış tarzı hakkında M. hilai- re de barentonun görüşüde şöyledir: “Lengüistikte kelimelerin biribirinden çıkışı, baş'ıca dört yolda olur: * — Prensipal köke mu ayyen “manalı yeni eleman- ilâvesiyle: *2 — Söze menfi mana verdiren ve böylece kelime- leri müspet ve menfi diye iki kısma ayıran bir edat ilâvesiyle: “3 — Kelimelerin baş ta- rafına preposition (ön edat) getiri erek: *4 — Vokllerin ve kon- “ateş. gibi mo- sonların şekil değiştirmele riyle. » Bu dört tarzın her birine Sümer Hiyeroğliflerindeu ör- mekler alarak onları - başka dillerede tatbike çalışan M hilairede barenton, ilk - yol dediği köke yapışan muay yen manalı elemanların (ye ni eklerin) manalarını sabit ve muayyen bir şekilde tes pit imkânını hiç te düşünmüş görünmüyor İşte M. hilairede batento nân eserinde takip ettiği fi lo'ojik metodun ana hatları bundan ibarettir. Bu ana hatların tatbika tını aşağıda “ateş, mefhu- munu gösteren muhtelif ke lıuılonıı analizinde görece. arın yerine geçen go” mef- bumiyle bütün başka süje ve objeleri ifade icin in| sanın ilk telâlfuz ettiği man alı söz ana kökünü “ n başka bir şey olmuyan “ağa ojarak tesbit eder. Bu “ağ, ana kökünün vo- kali olan a ses cıhazının te- kâmülüyle “1, i,0, önuü, vokallerine tahavvül ettiği gibi konsonu bır yandan “y,g. k, h; bir yandanda “v, b, m.p, f, ko: nsonuna tebadül eder. İşte bu g voka ve 9 konsonun p teşkil edebildiği 72 kök bi- rinci derece prensipal kök lerdir. Sekiz vokale söylenebi len (2) “V. - &. ana kökö, başlarında ve vokalle söyle: nen “t, d,n, riİ, s. &. C, Ç, Z, İ konsonlariyle birleşip ka ynaşarak ikinci derece pre- sipal kökler teşkil eder. Ana kökler birinci ve ik inci derece prensipal kökle- rin hepsinde yukarda sayılan mefhumlar vardır. İşte'bu nun için aşağıda gösterilen | analizlerde “ağ.eğ. uğ, iğ, &g, İg, og. ef,, köklerinin he- psinede “sıcaklık, manası veri'miştir. Köklere yapışan ve onla. rda müayyen mana nüans - ları yaratan eklere gelince, Güneş Dil teorisi bunlarıda şu yedi sınıfta toplamıştır: V— Ti a b vep fi | Y> 8a| ana kökteki mefhumu kendisinde tecessüm ve te celli ettiren süje veya obje nin ifadesidir. 2 — (<h n) süje veya ob jeye muttasıl sahayı ve bu sahadaki süje veya objenin (1) Türkçeye yalnız bi yan.i lügatinden takip ed. en M. halafre de bazenlon «aleş» manasına olurak Hi rkçe «ode kelimesini — hile a,voka linin uzunca söylenme ılnde* keklimelerin etimolojik ku . | , de olu. Sonradan morfo'ojik! olan “ğ, de, bulamanış Türkçe «aleş ka- rşılığı diye zlya demek olan s«nur» kelimesini yazmıştır. TÜRKDİLİ ana söje veya ebje ile mü- nasebetini yahut hariçte bu unan herhangi bir süje ve ya objenin ana süje ve ob jJenin ana süje ve objeye bitişk sahada tece'lisini an latır. H 8 *4. Z.0 © Sahı söje veya objeden oldukça uzak bir sahayı ve bu saha daki süje veya objenin ana süje veya obje ile münase betini yahut ana süje veya oöbjenin bu sahalara yayıla- rek dağılışını ifade eder 4 |—-I) süje veya obje- den gayet uzak müphem, umumi geniş gayrişahsi sen | gin ve simal bir sahayı va osahada buludan süje veya obje ile gayet müphem bir münasebetini yahut ana sü- je veya objenin bu sahada gayet umumi bir vasf ha- line gelisini anlatır 5 (. b k. “gih, yi ğ & hayı &. v.b, m, p, f, c ©. ). &4| kök mefhumununnu bir bir takım ekler!le birleşe rek aldığı anlamı tamama lamağa tayin ve ifadeye vc isimlendirmeğe yarayan um- ümi bir âmil rolünü oynar 6 — | — rjbirobje, süj panse veya hareketin mua yyne, müspet, kati bir nok- ta veya sahaya bağlı olduğu nu orada takarrür ve teme- rküz ettiğini bildirir. 7 — (Ht “d.), yapıcılık, yaptırıcılık, yapılmış olmak. hk mana'ariyle keskin ve fail rolünü ifa eder Güneş Dil teorisine göre Sdeej ruluşu (V - K İVL A Kİ | AİV - KA 8erisi- ha'in | ve fenet.k sebeplerle bu vol' kal ve konsonlardan bir ta- kımı düşebilir Kelime'erin etimo'ojik ta- hlillerinde ayrıldıkları her bir cüze yukarda izah edi- len kök ve ek manaları ve- rilerek kelimenin anlamı ta yin olunur. İşte “Güneş - Dil, teorisi nin filoğik metodu da böy- le hulâsa edilebilir. ki bunu | da aşağıdaki tatbikat izaha kifayet edecektir: |3) İ Necmi DİLMEN (2) Bu formül'erde (V.) vokal, (K.) konson manası na kutllanılmıştır. Bir kon dök GAĞA (W SEE T önnik kök şek'i, | —- | onün ek şekli demektir. (3) Li metoda göre “ateş, manasına gelen kelimelerin karşılıklı analizlerini yarın neşredeceğiz. Bir Yıl başı bileti — bulundu. 93Ö Yıl başı piyangosuna ait bir bilet bulunmuştur. Kaybedenlerin — Gazetemiz İdarehanesine gelmeleri. Bir atanmı Bandırma uray sağlık iş yarlığına Sılivri Dispanseri sağlık — işyarı Kemal atan- mıştır. Bllimiz finans tahsil espe- kterliğine atanan Muammer Ziya 'e muhasebe sekreter- liğine — atanan Sebahattin ödevlerine başlamıştır. |şehir kulübü | tarımızdan| | layısile cumartesi günü saat | mallarımızın ve arttırmanın Birinci Kânun 18 — | — — —————— —— ——— ——————. Konser yoksullar” gözetme birliği yararına konser verilecek,. “*Bosna Sevdaları,, filimi ve İstanbu! radyosu okuyu: eularından — Belma Cevdet ve arkadaşları — yoksulları gözetme birliği yararına ay n ön doküzüncü perşemhe günü akşamı saat yirmi de ında bir konser vereceklerdir. Araba koca köprüden ge- çerken içimde yeni yeni du yguların baş ka'dırdığını du- yuüyorum. Fırtınalı bir Ramazan ak şamı; beni yeni a'dığım İşe götüren — yaylinin — içinde köylere doğru ilerler ken bana, ayda bır kaç m- acmua ve gazete kazandır- maktan başka bir iş miyecek kadar az olan bir ücretle yapmağa gittiğim bu işin bana en çok kıvanç veren tarafı beş senedir iç lerinde bulunduğum köyler den on altı aydır ayrı kal maklığım sonu duyduğum hüsranı azaltacağım ümididir. Köy ve köylüleri her şey- B. Salim Gündoğanın baş- | gen çok sevdiğim içindir ki kanlığında toplanarak - bazı | yurt borcunu ödeme KŞ işler üzerinde görüşüp ka- | onı öğrenipte bir buçuk se- | nedir beni bekliyen anne- min yanında on beş günden fazla kalamıyarak köylü'e- rin arasına beni götürecek olan arabanın içinde yolla Üzin kısalmasını — istiyorum. Bir buçuk saatlik gidişten sonra Sarıköy kamununa ııldllim zaman kılbiı:ı son salonl: göre- Yalnız bir gece için o'an bu konser programında bilha ssa ulusal eserler yer alma ktadır. İL sürel kurulunun toplar- tısı İl sürel kurulu dün İlbay rarlar vermiştir. L | Baytari mücadele başkanı | Mezun bulunan Çanakka- le baytar direktörü Rızanın işlerine bakmak üzere şeh rimiz baytar mücadele baş- | kanı İsmail Hakkı Uzer Ça ! nakkaleye gitmıştir. Bandırmada Yerli Malı ve Arttırma Haftası: 17 |Özel ay | sonra uray bandosu — önde Ulusal arttır- | olduğu halde — okullar ve ma ve ekonomi haftası do- | halk e'lerinde yerli maline dair levha'ar olduğu halde bir gösteriş geçişi yaptılar. Bandırmayı baştan başa do laştı'ar. Bu münasebetle kahveci ler müşterilerine çay kahve - yerine incir. portakal gibi vull meyvı'ır verdiler. Bandırma, 12 de cumuriyet alanında işyarların. okulların, halkın iştiraki tle bir - toplantı ya- pıldi. Bu — toplantıda yerli güzel Buııdı n değerini belirten ıoylevler verildi Susığırlk BUGECE hucıları bir kulüp kurdular Şİ fa Susığırlık, 17 (Özel ayta- Eczahanesi ramızdan| — İlçemizde bu | Nöbetçidir. gün bir avcılar kulübü ku rulmuştur. Kulübün başkan- | lığına eczaci Asaf Aktire | nin Akçapınar — köyünden Şaban oğlu Çolak Ahmet muhasebeciliğine özel muha- sebe işyarı Emin Uzel, vez- ihtisas muhakemesinde dün nedarlığına Recep Demirci, sekreterliğine de tapu işya- rı Sadi, üyeliğe de berber Ha- san ayrılmışlardır. Birkaçakçı altı aya mah- küm oldu. Kaçakçılıktan suçlu Göne 160 lira çarpı'- altı ay hapse ve ağır para cezasına mıştır. BK SN alİRDERS BAA PK BAA İA MÜD ÜKMİ Nİ SENENİN EN BÜYÜK MUAZZAM HARİKASI KLEO PATRA BÜYÜK GALA OLARAK Parşembe akşamından itibaren ŞEHİR SİNEMASINDA :£ GÖSTERİLEĞEKTİR. YERLERİNİZİ ŞİMDİDEN ALDIRINIZ. | yapılan duruşması sonunda || KöY MEKTUPLARI llimiz Köylerine Doğru suz heyecanlarla çarpıyor ve ben Leylâsını arıyan Me- enunun, Loylâsını görünce duyduğu kıvancı düyüya- rum. Sarıköy; bana geçmişin ilik. dakikalarında burada im heyecanlı günleri an bu kamunda ilk gördüğüm değ şiklik her za- man için yangın doğuran çaltı avluların kalkması, ve güzel bir cumuriyet alanının yapılması, pazar yerinin dü- zgünleştiğini görmek oluyor. İki yıldır kamunda olan ka: munbayın ve senelerdenberi şarbaylık yapan Mehmet Çe tinin kamunbay Osman On atla el ele vermesi kamunda göze çarpacak kadar işler yaralmış. .. Gece toplantılarında bu- lunduğum zaman onların kamtınu işıklandirmak için fabrika, motör getirtmeği ve evlere elektirik vermeği bir an evel sona erdirmek için konuştuklarını duyunca on- ları taktirden Gönenli'erin de kulakları çınlasın. Demekten kendimi alamıyorum Yakalanan Tütün kaçakçıları" Ilıca kamununa bağlı Yeni Kavak köyünden Halim oğ- lu Saferin evinden bir kile yaprak tütön ve ayni köy den Halil oğlu Saidin Süleyman oğlu Mustafanın tabakalarında kaçak tütün İbrahim oğlu Yunusun üze- rinde de bir kâğıt içersinde tülün ve fitilliçakmak. Ah met oğlu Hamzada a beş fişengi ile bir tabanca yaka- Tanmıştır. ve ——— —— Un ve zahire fiatları 17 Birinci Kânun — Salı Unlar 72 lik bir Çuval un Kuruş 60 Randımanlı 1050 70 . 950 BO ” 900 Kırma 600 NOT: Bu fiatlara muamele ve buğdayı koruma ver. gisi dahildir. Zahire fiat'arı beher kilosu: Cinsi Kııruı Sert — buğ. ğ 6 50 y MDANE 75 Kızılca , 6 2 | Yumuşak , &5 75 . siğ Arpa 4 Mısır 4 25 Çavdar 4 Kepek 2