19 Nisan 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

A 3 TÜRKDİLİ — 19 Nisan | — Osmanlıcadan Türkçeye Karşılıklar kılavuzu - B N. 21 a r_nık: Bana ifham etmek istediğiniz Mütaleanın fajidesi nedir? — Bana an- 1 latmak istediginiz oyun faydası nedir. |[Ilnhıııl — Kurtulmak onmak Ürnek; 1 Ebeveyninin lünetine uğ- Tayanlar ifham olmaz — Ana baba İlenci alanlar onmaz. 2 — Bu türlü L lâh olmadi — Bu darmasoğınıklan İt türlü kurtulamadı, — Batkı î'ıf_ük. iflâs namuslu bir jinsan için | h."lden beterdir — Batkı namuslu | l'.."' adam — için ölümden daha fenadır. | #tmek — Batmak ŞPnek: Borçlarının kesreti ifla, perişanlıktan bir karşısında 8 etmekten başka çare bulamadı— eçlarının çokluğu karşısında — bat- *_'“hın başka çare bulamadı €tmek — Tüketmek yok etmek Staek: 1 — Bütün kumarda İft Gti — Bütün kumarda letti — Kendi mevcudiyetini V€rcesine çalışlı — -Kendi .h'l' Yok — ödercesine çalıştı B etmek — Çevirmek dek: Bu evi yeni bir şekle ilrağ 'M,'“İ için hazırlanan projeyi beğen- Üm — Bu evi yeni bir şekle çevirmek h hazırlanan tasarı beğendim b.g — Aşırı (Bak: Fart) ıu. &tmek — Salmak (Terim) tmek — Ayırmak, bölmek .—:'"kî | — Bu toprağı dört şerik Asında ifraz ederek her kısmına bir ha yoptıracaklar — Bu toprağı dört f"'i arasında bölerek her kısmına '? Yapı yaptıracaklar. .— Bunlar arasında*ifraz edeceğiniz bir tünesi — Bunlar arasında nyıraca- 1Z bir tanesi tmek (Nıfak anlamına) (ı&k: fesud) *imek-- (Fitne anlamına) — Bozut- î_': (Bak: Fesad) eĞ Bak: ) 5 “mokıınçı (Bak: Faş Kak) varını varını bile ifna varlığını için ı Bak Ara boz- | u — Dile vermek (Bak: Faşet- İhl:.: #lmek — Kıvanmak (Bak; Fahr) ..ı* Kuraç (Bak; Bühtan) '.. ” Ayrılmak (Bak; Firak) om;' Yırtıcılık LÜ, 'hoııda bir kaplan iftirası var — Ş*—_' "4 bir kaplan yırtıcılığı var ' rı.ı“o":' — Yurtcı A & —"i: Kan kokusu almış müfteris bit v 'h.'ı:ıl Bgibi üzerine atıldı — Kan ko- n “mış yırtıcı bir kaplen gibi üze- n..u.ıd' y plen gi ılçkmı başlantı Büyük Mıllet Moelisinin bu s0- Tesaisinin iftitahında — Kamu- yılki çalışmalarının başlantı- Üt * % P. lh.lı.u — Açım söylevi tıuü"r“rk Dili Kurultayında irad p Nltay YÜtku iftitahi — Türk Dili Ku- Pa .ı'"'d“ Yaptığınız açım söylevi —Öı..'f"k. (ğzab etmek) — Kızdırmak K'Puoyi iğzab etmemek lâzım- imseyi kızdırmamalıdır. Ücenme, gücen Tnej hi Tatın Bana karşı duyduğunuz iğbi- “*Wıi.. 1— Bana karşıduyduğunuz u'ğh,' T (gücenmenin) sebebi nedir. om'k'* Gücenik "“İıı.. Yalnız sana değil, bütün in- h —hüqün * Muğberim — Yalnız sana değil | Bber l'ı'“nlnrn güceniğim j Simak - — Gücenmek Muğber olmanızı hiç isteme © iğbirarınızı celbettiğime ediğ; M -— Gücenmeniz — hiç is- " | Hinlde gizi gücöndirdiğime “!oru.,,_ Tmap “ek A - Aldatmak, kandırmak aya- ig_îı: ha Türl Biktiş nleri Va Ni u“b ürlü yolanları aldatanların 0 Bir 2 Bişlamak — olumuz. Hay — Benç kızı evleneceğim diyerek ©$ bir eğrümdür — Bir gönç ü yalanlarla — insanları affetmek mümkün de. kızı. evleneceğim diyerek — kandırmak bir suçtur. 3- Bizim hizmetciyi iğfal ile kaçırdı- lar — Bizim hizmetçiyi ayartarak ka- çırdılar. İğlâk etmak —— Çapraştırmak Örnek: Mütaleanızı bir çok İüzum- suz teforruatla iğlâk etmek muvafık değildir Oyunuzu 'çok gereksiz ay. rıntılarla çapraştırmak uygün değil- dir. Muğlâk — Çapraşık Örnek: Bir sürü muğlâk ifadeler ara sında ne demek istediğinizi anlıya- madım — Bir sürü çapıaşık anlatım Jar arasında ne demek — istediğini zi anlıyamadım, İğmazı ayn — Gözyumu / Örne: Cürümlerinde aüuniyet — sohibi olmayanları iğmazayn ile karşılamalıdır — BSuçlarında kötücül olmıyanları gö- zyumu ile karşılamalıdır İğmazı aynetmek — Gözyummak Örnek: Bözon bir cürme karşı iğmazı ayanemek mücrimi takrar cürme teş- ci etmek olur Kimi kere bir suça katşı gözyummak suçluyu — bir daha suç işlemeye yüreklendirmek olur. Müsameha — Hoşgörü Örnek! Müsamah alicenap ruhların bir hassasıdır — Hoşgörü akı yüreklerin bir özgüsüdür. Müsameha etmek Örnek: Her cürme karşı etmek muvafık olmaz — hoşgörmek uygun olmaz. İğan etmek — Doyurmak İgra etmek — Hırslanmak, | | | | — Hoşgörmek müsameha Her suça kışkırtmak ra atmekle, fonalığa iğra etmek bir değildir. — Zenğinliğe para kozanma- bir değildir. İğtişaş — Kargaşalık Örnek: Zohur eden iğtişaş mhvacehe- sinde bin an bile şaşalamıyarak — çıkan kargaşalık önünde bir an bile şaşalamıyarak İğva etmek — Azdırmak, baştan çıkarma Örnek I— den inhirafa iğva adonlor leri doğru yoldun sapıtmağa lar 2 — Bir genç kızı iğva ederek sonra iz Genç- azdıran- genç kızı baştan gıkararak - şonra - ov- lenmeden geri durmak suçtur. Ihafe etmek — Korkutmak Örnek: Boni ihafe etmek mi istiyorsu: nuz — Beni korkutmak mı istiyorsün. uz , İhanet Hayınlık İhalo — Üsterme (Bak: EBmanet) İhale etmek — “Üsterleme (Bak: Emanet) İhata - Sarme, çovirme genbili Örnek; | — Bu adumın siyasi lelerde ihatası var — Bu adamın si- yasal sorumlarda genbilisi var. 2- Düşman ordusunu ihata çenberi içine düşürdü mese sarma çenberi içine düşürdü. 3 — Ordumuzun yaptığı büyük ihata çevirme haroketi İhata etmok — Sarmak, çevirmek almak, kavramak — (Fr.) Cerner, encereler co. nocevojr Örnek; 1 — Ordumuzun düşman küuv- vetlerini ihata etti— Ordumuz düşman kuvvotlerini sardı 2 — Bahçe dıvarla ihata edilmiştir. Bahçe dıvarla çavrilmiştir. 3 — Gözün ihata edabildiği yerler -— Gözün alabildiği yerler. 4 — Aklım bunu ihata Aklım bunu kavrayamadı. ihatai nazar — Gengörü Örnek; Onun ihatai ederim rim. ihbar etmek nazarına - Onun gengörüsüne güveni- -- Bildirmek, düydurmak haber vermek (Fr.) Avertir, aviser Örnek; Hastalığını ihbar Hastalığını bildirmedi (haber vermedi) | ihbariye — bildirge Vihdas etmek — Çıkarmak Za hırslandırmakla fenalığa kışkırtmaki SKİ Gönçleri tariki müstakim-* divaçtan imtina etmek cürümdür — Bir | Öcnek: Zenginliğe para kozanmağa iğ- | B | | Düşman ordusunu | hareketi — Ordumuzun yaptığı büyük edemedi — itimad | | | | etmedi — | Örnek; Mesele ihdas etüek — Mesele çıkarmak. ihfa etmek — Gizlemek Örnek; Daygüularınt ihta etmeğe — çalı- şıyordu — Duygularını gizlemeye ça. Lşıyordu. ihkak etmek — vermek ihlâl etmok — Bozmak sakatlamak Örnek; Rahatımı ihlâl etti — Rahatı- mı bozdu İhmal — Savsa Örnek; 1 — Vazifesini ödevini savsadı. * 2 — Vorilon işleri ihmal tetti — Veri. len işleri boşladı, vetilen işlere — bak- madı ; ihmalei — Savsacı Ürnek; O, ihmalcinin biridir — O, ih- malcinin biridir. * * Mühmel — Savak —| Ürnek: Mühmel bir giyiniş — Satak bir giyiniş İhmirar — Kızartı, kızılhk ihnak etmek — Boğmak Ürnek; Osmanlı tarihinde pödişahların ihnak ettiği adamlar — Osmanlı, tari- hinde padişahların boğduğu adamlar ihrak — Yakım, yıktna ihrak etmek — Yakmak ihtirak — Yamım ihraz etmek — Kazanmak, almalı - Örnek: Aranızda ihrazı mevzi medi — Aranızda yer alamadı Bu şerefi canı pahasına ihraz - etti - Buü şerefi canı ” pahasına kazandı. İhsa etinek — Saymak Örnek: Adedini jihsa etmek rından — hariçtir Sayısını erkimden — Jrşarıdır. İhsa etmek — Burmak (Terim) ihsaiyet — istatistik ihsan (Lütaf) Kayra Örnek: ihsanlarının bolluğu sehasını gösterir — Köâyralarının — bolluğu - cö: merdliğini , gösterir. — * İlisa etmek — Sezdirmek < Ürnek: Doğru hareket etmediğini ih- ihsas etti — Doğru hareket etmediğini sezdirdi. ihtar etmek — Hatırlatmak (Bak: Hatır) ihticaç etmak * 'Belgelemek ihtida etmök — Din. döğiştitmek, dön mek (Bak: Hidayet) ihtifa —etmek Gizlemek — | â Örnek: Yakalanacağını anlayınca ihtı- fa etti — Yakalanacağım anlayınca gizlendi ihtiful — -Alay, tören (Merasim anlamına) İktikâr- — Vurgunculuk Ornek: Hükümet ihtikârın — önüne geç- mek için çok çalışıyor — Hükümnet vurgunculuğun — önüne goçınels için çok — çalışıyor. Mühtekir — Vurguncu Örnek: Muhtekirlere göz açtırmayiz — Vurgunculara göz açtırmayiz ihtilâç — Çarpınma, seyirme ihtilaf — Uymazlık Örnek: Düşüncelerimiz arasında ihtilâf Düşüncelerimiz arasında uy- Haklandırmak, hbakkını ihmal etti — İ ede iktida- saymak var — mazlık — var. ihtilâl — Devrin (inkılâp anlamına), Azı (isyan 'anlamına) İhtilâlci — Devrimci (inkılâpcı) azıyan (asi) ihtilâs Aşırı, aşırım Örnek: ihtilâsının sebebini anlıyamadı- lar, Aşırımın sebebini anlıyamadılar. ihtilât etmek — Karmaşmak görüşmek — (Fr.) Se metire en relation, se met- tre en, contact es compliguer Örnek: Su ile şeker ihtilât eder — Su ile Şşakoer karmaşır. Kötü adamlarla ihtilât Kötü adamlarla görüşmemeli, ibtimal —— iktimal ihtimam — Kayıt, özen Örnok: ihmalsiz bir çalışma — Kayıtsız bir çolışma, ihtimam etmek — Kayıtlanmak, özenmek örnek; Giyinmesine çok ihtimam eder - Giyinmesine çok kayıtlanır. ihtira (Bak; icad) İhtiras (Bak: Hırs) Ihtiraz— Çökinme, sakinma (Bak: Hazör, te- haşi) etmemeli — & Ihtirazötmek — Sakınmak — 1295000 Ürnek: Şunun bunun; hakkında dedikodu etmekten ihtiraz ederdi —.. Şunun, bunun hakkında dedikodu. etmekten - sakınındı (Çekindi). Muhteriz — Sakıngan, çekingen n Ürnek: Niçin böyle muhteriz buluyor- sunuz? — Niçin böyle sakıngan <çeki:; ngen) durüyorsunuy? Ihtisar etmek — Kısaltmak Örnek: bu kitabı ihtisar - etmeliydiniz — bu kitabı kısaltmalıydınız. Muhtasar — Kısak örnek: Muhtasar yazmak için — biçok fikirleri buraya koymadım — Kısa ya: zmak için birçok fikirleri buraya.koy- madım. ' ihtisas — Uzuğ Örnek: Kulak - hastalıklarında ihtiması: vardır — Kulak hestalıklarında; uzu> ğu — vardır. n , da Mütehassıs — Uzman Örnek: istatistik —mütehassıdı tik uzmanı 1 ihtişam (Bak; Debdebe) — Görkem 13371 Örnek: ihtişam içinde ilerliyen - büyük bir -alay, — Görkemı içinde- ilerliyan'ı büyük bir alay. , Ç ihtiva — Kapsa til O8! ihtiva etmek — Kapsamak; — almak | içine ulmak, f b iyaç — ihtiyaç (T. Kö.) ihtiyan (Yaşk anlamına) —- - ihtiyar' (Er:) VisuX visillard ihtiyar — isten « (Fr.): (Opiton: 'e ihtiyari/ — ijstenel — (Pr.) Fâcuktâtif Örnek: ihtiyari mevkif — ıstenel durök ihtiyar — Katlarima — (Fr.) Süpporfs, endürer y M.â Ürnek: ” Ortadaki bülün — müşkülüt' ile mücadeleyi ihtiyar ederek — bu işe giriştim — Ortadaki Bütün” güçlükler- le döğüşmeğe katlanaraik bü 'işe giriş- İ tim ihtiyar (Baksiradey — (Pr.)' Volonte' ihtiyat' — 1,Saknı 2 — yedek Ürnek ! |— ihtiyat jle hareket ödiniz — Sakmifile hüreköt”ediniz. 2— Yol Ükundur ihtiyat benzih alihiz — Yöl uzündür yödek benzin alıhit. îhü(ıthıı Saknili — (Pr.)Paudent Örnek: Devlet işlarinde ,ihtiyatkâr buln. mak en mühim bir hassadır —, Devz, let işlerinde saknılı bulunmak ea öü- einli »hir özgüdür. ihtizaz —. , Tütreme va ihtizaz etmek Titremek 1 ihya etmek --- Canlandırinak*diriltimek Ürnek: | -- Ba' iyiliğiniz 'beni ihya” st-' ti -- Bu iyiliğiniz beni canladirdı. 2 - - Ölüleri ihyâ etmek mümküu değildir. — Ölüleri diriltmek mümkün «değildir. y ihzar etmek — Hazırlamak (Bak: Hazır) ikame dtmek — Çekmek — (Pr:) Descen- dre, tracer Ürnek: Aut mek. ikame etmek — koymak (Er.) Placer Örnek; ;Nöbetçi ikame etmek — betçi koymak. İ ikame etmek — Açmak — (Er,) İntentor Örnek; Dava ikame etmek — Dilev açmak. ikame otmek — Getirmek — (Fr., Prod- vire etablir Ürnek; Beyyine ikama etmek — kahit getirmek Pi â hanl ve> ikame etme — Dike çek- Nö- ikame etmek — Yerine koymuk, geçirmek (Fr.) Remklacer z örnek; Ahmedin yerine Mehimedi ikâma etmek — Ahmedin yerine Mohmedi koymak , ikamet etmek — Oturmak, eğleşmek — (Er.) Demeurer z örnek; | — Nerede ikame ediyorsunuz — Nerede oturuyorsunuz? 2 — Biraz zaman orada ikamet et- tim. — Biraz zaman orada eğleştim. ikametgâh — konut , örnek; jkametgâh ittihaz ettiğiniz yerde sizi bulamamışlar — konut edindiğiniz ) — yerde sizi balamamışlar. .