1 Mart 1935 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 2

Mün — Olacakdır sohbet s; FOLKLO Balıkesir halk Muallim R K, ÖZER âdetlerinden: Helya sohbetleri, Arıfaneler Erfeneler t Vüktile dedelerimizin gün | Jük çalışmalarının bin türlü zahmetlerini unutdurmak için tertib ötdikleri bu sohbet. | ler hakikaten çok eğlenceli olurmuş, Sohbet veya «sıra» “deni- len bu toplantılar kış mev- siminde, hoftanın belli günü «salıp ki - Balıkesirin pazar akgamı -yani çarşamba ge- cesi, bazan da cuma gecesi. yapılır. Bünun için — yater ezanını müteakib davetliler sohbet yapılacak eve ge- lirler. İçlerinden en ziyade sözü geçen bir kimse ida- reci tayin — edilir. Buna «Yurüân başı» denir, Ö, mec- lisin bir köşesinde oturur. Emirleri tatulur. Ve - itiraz edilmez. Sohbetde yarân ba- şihin tayin edeceği — bir kimse de -eğlenceleri idare eder. Buna «ebe» denir. Ebe eğlencelerin tertib edicisidir «Yarân başıp başlama ku- mandasını verince oyunlara* eğlencelere başlanır. (EBbe) mendilden bir tura yapar. Davetliler hepsi ortaya çıkar ve bir halka olurlar, Evyelâ ebe, «döneni» der. Bu söz hep bir ağızdan tekrar edi- lirki, bu oyunun başlangıcında bir nevi (yemindir). Artık oyundan dönmek yokdur, Halkanın ortasına mumu ya- nan bir şamdan konur, (Ebe) herkese bir (yanıltmac) ve- rir, Yanıltmac demek «Ebe» nin söyliyoceği, — yapacağı herhangi (zor) “ bir söz de- mekdir. Meselâ: (Ebe) şam- dani göstererok: — (Kubbe), Çenbili), (Zübbe), üç kerecik, maskaracık, (Ebir), (Dübür), (zımbır zımbir», der. Bu bir yanıltmaçdır. (Ebe) bunu oyunculara üç delfa tekrar eder. Herkes bunu aynen- söylemeğe mecburduür. Söy leyemiyen ceza görür Cezulur çok ağırdır. Yü- zükoyun yere yatırmak, mu htelif hayvan bağırmalarını taklit ettirmek vesaire.. Oy. un değişir. Şamdan yine or- tada ayn, vöziyetdedir. (Ebe) şöyle bir (yanıtmac) daha söyler: «Şamdan dibi, ortası, te- pesi» bunu da üç defa tek- rar eder. Oyunocular gayet oynakdır. «Ebe» oyuncuları şaşırtmak için şamdan — dibi diyeceği yerde bazan: (Bibi) der. Veyahut ortasıder, tapo- side demez «bortası» (pepesi) der, O esaada oyuncolar ya- Nıltmaçcı eyi idare etmek | mecburiyetindedirler. — Eğer şaşırırlarsa «ebe>» tarafından cezalandırılır. Bu iş epoyce devam eder. Bundan sonra | «ebe» tokrar emir verir. Oyunda değişiklik lâzım dır. Yüzük oyunuza başlan acakdır. Oyuncular ikiye ay- rılmışdır. Yüzüğü herhangi bir taraf saklar. O taraf beyit söylemeğe başlar: Dam ardından keçi geçer Sayın bakın kaçı geçer Yüzük bilenlere geçer Pek eğilme — Nafilesin Orla yerin hasırısın Yüzükcüler esirisin Haydindi ha yarân senin Yüzük senin, yarân senin Kırıştılar (be) turşoular! Yüzük bilmezler ırgalar. (Ah lelli) şaşma, zavallı Haydindi ha bulamaz ha Yerinmeyin işle ha, Çavdar ekdim- anıza Çıvdı gildi gök yüzüne Bakın şunların benzine Araşdır ha, araşdır ha | Bilemedin işie a hal Bir aralık şu beyit : Kalk al eline bir mendil Şunların gözlerini sil, Diye Söylenerek karşıki tarafın yüzleri silinir. Yüzük oyunu bu suretle devam eder. Artık. oyuncu- lar coşmuşdur. Hele ceza yiyenler daha açık gözlü davranmak — için — bütün kudretlerini sarfa başlamış- lardır. «GEbee başka — bir oyun icad eder. Ağız, burun, bacak, kol hareketlerile muhtelif takli- | dler cular selâ: Oturulduğu halde; Bunları oyun. Me- yapar, tekrar ederler. dizler göğse doğru - müteveccih- | dir, elter yerdedir. Cemaat hep bir ağızdan «ebe» ye karşı ve gür sesle: — Ebe bin pamuk aldım. | attırmağa gittim. — Attıramazsın — Bak — nasıl attırırım — Haydi sende.. — Altıramam mı?.. Diyerek döner, Bu; ga- yet hoş bir işdir. Zevk ve neşeye diyecek yokdur. Bacak hareketlerile tek- rar bir oyun başlar. Oyu- ncular « eyi; örüse, Örüse darılmaca yoğisev — diyerek bacaklarını havaya kaldırıb sevicolılık gösterirler. «Ebev durmadan oyun bu- lur ve cemaat, tepe taklak gelir. Muhtelif ve — güzel hareketlerle ve birçok hayvan bağırmalarını taklid ederler, (Yarün başı) kendini kasarak sedirinde oyunları seyret- mekdedir. Hiç bir kimsede cıyıklık — yokdur. — Herkes oyunlarila - meşgüldür. Bir müdded sonra — yorgunluk kahveleri gelir, Biraz din- Tenilib, tekrar oyunlara baş- lanır. Bazan oyunlara daha ziyade zevk ve sevinc kat- mak için; oyuncuların elleri | yüzleri boyanır. Buda bir | nsvi âlem içinde Alemdir. (Ebe) tekrar yanıltmaclara başlar. Bir yandanda helva- lar çekilir yapılır. ve arada yenir. — Yanıltmaçların — bir kaçını yazayım, Çıklım dingil kozun tepesine | Döndüm arkama baklım Alaşehir yakası beypazar .. Bunu bilirsen bilirsin Bilmezsen cümle âlem key- fini bozar YUREDİLİ İstanbul tramvay ışı Buraya tekler, devletce şüp- hesiz üstün olnrak alınacak düzönlerin bir yanlışı varsa düzeltilmesi için gelirlir. Bu- rada adalet; bir üstünlük aramakla değil, devletce ya- nlış tutulmuş yollar var sa onların doğrultulmasile uğraşır. Bunun için kurul- muş bir çatının altında, de- vlet benden üstün olmama- hdır demek kendine verilmiş en yüce hakkı tanımamak olur ki, d«vacıların bunu unutmuş olduklarına da bir türlü jnanmıyoruz. Şirket, 1926 da yaptığı bir anlaşma üzerine yeni tramvay yolları yapmak, iş- letmek için halktan para al. mıştır. İstanbul belediyesi yolları açmadığından bu iş- ! leri yapmadığını ileri sürü. yor. Bu doğru olabilir: an. ancak yapılmıyan — ve işlen- meyen tramvav — yollarının | karşılığı olan paralar gene halka verilecek yerde başka- larının kazancına doğru na- sıl yol bulur buna inanrmi- voruz. Binlerce — zavallının ekmeğinden uzun - yıllar ke- silerek — biriken — paralar, ancak İstanbulun her- yanında — bayındırlığı artırarak iş ve geçim ala- nıni genişletmeğe verilebi- lirdi, şuna buna değil, Yurdda — işliyen yerli, ya- bancı her kapitalin normal ücretini almasını gerekdir Cümurluk ea açık yürekla bu sıyasayı tütmüş — iler leme ve yücelme sıkıntıları içinde bilecski diş- bore- | larını ödeme yolundan ay- rılmamışdır. Bayındırlık bakanlığı ka- Uzandığı dünkü davasile ka. pitalj değil, oski,duşünce- lero saplanarak doğruyn ve | yeniyi görmekden — uzak kör bir para gücünü yen- mişdir. Kemal Ünal EncCİ 1 ine A kötek (Kel) köpek döner, hem külük döner Sizin larlanın, bizim tarla- nın arayerinde mildir. bir diken ağacı bilmiş Bir yanına anacık binmiş Bir yanına babacık Babacık anacığı şilker. Anucık babacığı silker Sildir, Bak ağzıma Eğrise eğri (de) Doğrusa doğru (de) Sen benim ağzımın kâhya sı mın ( Zıbnın) ummaca Üç kere ağzını açıb yum- maca Üç kere de arkasından Kahkaha ile gülmece Denir ve üç kere gülünür. Bütün bunlar gayet sür- ( atle ve şaşırılmadan söyle. necokdir, Aksi takdirde ce- za görülür. Cozalardan ev- ( ©lce yapılan yemine göra; | kimse mütcessir olmaz, darıl- maz. Bazan; okadar ağır ceza- Tar tatbik edilir ki: Oyun- | larda yenilen taraf sohbet ŞEHİRVEMÜLHAKATTA SAYFA Kültür | Çevirgeni mektebleri birer hirer teftiş ediyor. Külhtür işleri çevirgeni bay Salim Atalık — kentimizdeki | okulları teftiş etmektedir. Değerli bir mâarıfcı olan çevirgen dün Alişuuri — oku- ; luna uğramış, gerek tedrisat ve gerekse idare — yönünden | okulun bütün işlerini gözden | geçirmişdir. Çevirgen Alişu- urj okulu okutanlarının çalı- , Şmasını ümnümiyet itibarile takdir etmişdir. | Daimi vilâyet encümeninde | Daimt Vilâyet Encümeni dün — mutad toplantısını yapmış biriken işleri gö rüşmüşdür. Encümen bu hususda kararlar vermişdir. Halkevimizin müsameresi Halkevimizin — tertib ettiği müsamere dün akşam ve- rilmişdir. Müsamere arasında Necati bey muallim meoktebi ve lisenin değerli edebiyat hocası bay Bakinin veıdışi konfrans büyük bir alâka ile dinlenmişdir. aait h— Yenı yıl büdcesi (Üst tarafı birinci sayfada) |" büdce haricinde cereyan et. mekde olan bazı irad ve ma- sraf mahiyetindeki muamelo- lerin büdceye alınmasından. dır, Mütebaki iki milyon İjru da bazı nevi — varidatımızda yapılacak 1slahat ve tadille- ri dön tahakkuk edecek fark dır. Yeni büdce demiryolları proğramını tamamen derpiş ettiği gibi, sanayi programı için de 3 milyon İjralık bir tahsisat ayrılmış ve Maarif, Ziraat işleri için de 2 milyon liralık bir para tahsis ve mil- H müdafaa hizmetleri ve diğer Vekâletlerin ihtiyacla. rı da ayrıca temin edilmiş - | dir. bir sü birikintisine götürü- lür, Va orada eyice ısladık- tan sonra, tekrar ayni vazi- yetde eve dönülür, Bilhassa sohbete geç gölen davetliler ortada hazırlanmış bir kilim içine konarak yere — vurulub yani (Altı okka) edilir ki: Bu çok zorlu bir cezadır... Alaturka saat ikide baş- lıyan bu cümbüşler, saat ye- diye kadar devam — eder. | Artık hayli do Yorunulmuştur. (Yarân başı) sohbot sahibini çağırır, memleketin meşhur kaymaklısile süslenmiş ye- | meğin hazırlanmasını emre- | dar. Yemek - hazırlandıkdan | gonra; cemaat adedine göre | gofralara taksim — edilir. Ye- | mekler yenir. Kahvelör içi- lir. Beş on dakika sonra, tokrar birer kahve daha | sunulur. Vo orada ortaya | sureti mahsusada — hazırla- | nmış ve etrafı yanmış fener lerle süslü bir iskemle ve bunun üstüne d& bir fincan | kuhve konur Gelacek hafta için soh- bat sırasını alacak - kimso | ©o kahveyi içer, Bunu müte- akib davetliler dörder, beşer altışar kişi odanın birer köş V esine otururlar, Ve sohbot Dalan kimseyi karşılıklı ve | ahenkli bir makamla, aşa- | Şu karşıdan gelir bir köpek — yapılan evin yakınında çeşme | ğıdaki beyitleri söyliyerek * üeü Gö eei : metbe başlar z ı Spor: — LikMaçları. Bu defa çok hararetli olaca! Lik maçlarına bugünlerde başlanması beklenmekdedir. Budefaki maçlara birinci takımlardan başka ikinci ta- kımların da iştirak edeceği kuvvetle umulmakdadır. Esasen ikinci takımlar bu- ndân önceki maçlarda biri- ncilerden daha çok muvaff. akıyet kazanmış ve maçlara girmek hususunda hak ka- zanmış bulunuyorlar.. Birinci ve ikinci takımla- İstasyonda BirHâdist | rin ayrı ayrı karşılaşmasi dden zevkli ve — mel sporu için çok - faydalı cakdır. Gücün hazırlıkları Idmangücü birinci V&" jinci takımları şu güıl'*. başlanacak olan Lik A , için eksersizlere başlaml dır, Güçlü gençler mlüwı eyi bir netice elde etmi mindedirler ) . K Alacağını almak isterken-: Dün istasyonda dikkate şayan bir hâdise olmuşdur. Çivi Ahmet adında bir kah veci İzmire — gitmekde olan bir alacaklısından iki üç li ra kadar bir alacağını almak üzere trene binmiş bu sıra- da trenin birdenbire kalkması üzerine trenden at- lamışdır. İş bu kadarla kulmu.ı mış kahveci trenden atladı- kdan sonra istasyon C| murları tarafından yııkll] ve hirsizlik yapmış O:J, ihtimaline binaen bir müdt | istasyonda ılıkonulı.I!'w. Kahveci nihayet üç hirea T acağına mukabil aldıği İ"J 1m İiranın üzerine bir '_’ş> dar daha eklemek yani lira onza vermek j | serbest bırakılmışdır. türkiyenin eiyasası (Ünt tarafı birineci sayfada) Kellog misakındaki eski ve ı ana maksadın ameli - bir su. rette temin olunması lâzı- mgeldiğine aksi halde dün yanın herhangi bir köşesin de herhangi bir devletin kendi- “ni her kayıttan azade sanorso, her-tarfta biribirine emni- yetsizlik ve hor tarafta ge. | lecek — endişe uyanacağına ve yapılacağına işaret otm- ekde ve yazısını şu sartırlarla bitirmekaedir: «—Türkiye on seneden fıılı, komşularile — anlaşmak için Gelin; başdan başlıyalım Haşlamalar haşlıyalım Mehmed ağa sohbet aldı Buna neler isliyelim. | | | Sevdiğim bir ruh Sardığım da ruh Olacak sohbet senin Yarân senin.. ve eski düşmanlıkları lerde yenmek için çalı Elde etdiğimiz neticelef müsbet ve çok . mühist Hatta - bizim paıiıııııd'l"i | biribirile düşman oldukl zanneden diğer bazı ri teşvik edecek gül'ı nekler vardır. Türkiye di emniyeti için çok hat dir. Bu. endişesini © tedbirlerin yanında. bi kendi eyi niyetini mek suüretile eyi niyt” sempatisini toplamaklâ | min etmeğe çalışıyor.” kemlenin etrafjma Fenerleri hep dizeri: Denir, iskemlenin da yanan fenerler davetliler çoşğun tazahü evlerine — dağılır. | başka birde (avcı sobb vardır ki; bunları da ** | tertib ederler. O hafta Kahveciğin ağır olsun Kulacığın sağır olsun Sohbet senin, yardân senin Eşeğim gelir odundan Helvası yenmez dadından Eti de (dombay-manda bu- dundam Babuşcuların muşlası - bir nevi deri dövmeğe mahsus £ mahruli demir Yambaşında ustası Yardu kaymaklı hastası Jİzun çarşı baştan başa Keklik seker taşlan laşa Mehmed ağa sohbel uldı Buna derler hacı paşa Evlerinin ömü iğde İğdenin dalları yerde (Pazar) günü al tavanlı (Şehnişenli) yüksek evde Toplanış (yarân) bu yerde Engin derede gezeriz | F her avcı vurduğu S sohbet yapan evin $07 | teslim eder. Gece t0P zevk ve eğlenceler Ytf Arfaneler- Erf€' 4 Halk — arasında (B çe tabir edilen bu mpl". U eğlencelerle, ııohbı"-u'* sında fark — vardır. lerde masraflar ortakt kişi para sarfederek dan yömek ıiıu—ııinı. j eder ve her kes hi düşeni verir. Bunda | helva sohbetlerindek' | ve ona benzer bir ç0' lar yapılır, — eğlenilir ekseriya: On beş bazan da ayda bir ki ğ | pılan bu toplantılar Alemleri kodar getELİ neşeli geçmeı.Arfn""ı E len eskisi gibi değil$'ü buşka — şekillerde 87 | üç dört ayda bir d&t klileri tarafındı