1 Mart 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

Hayat Ansiklopedisi L Inci cüzü çıktı 75 •• »• O O 7 7 İSTANBUL . CAĞALOĞLU . u , iftoc f inCİ SüllB RU. OOİI Telgraf ve mektup adresl: Cumhuriyet, Istanbui . Posta kntusn: İstanbul, No. 24« O t l l i o I 111311 l o O O Teiefon: Baîmuharrlr ve evl: 22366, Tahrlr heyeü: 24298, Idare ve matbaa kıamlle Matbaacılık ve Nesriyat Şlrietl 24299 24290. umhur Kitabcılardan arayuıı. Soysal yaşayışta Yeni büyük adım: Bügük Mecliste Türk kadını! ürkiye Büyük Millet Meclisinin beşinci seçim devresi bugün Ankarada ilk fevkalâde toplantısını yapacaktır: Üyeleri arasmda kadın saylavlar da olarak. Bunun büyük bir devrim (inkılâb) olduğu üzerinde bütün ulusça bir parça durarak düşünmeliyiz. Türkiye Büyük Millet Meclisi siyasal Türk kurumunun en yüce sekisidir. Temel yasamızda yazılıdır ki ulusun gerek kanun yapmak, gerek kanunu yürütmek bakımlanndan bütün işieri Türkiye Büyük Millet Meclisinin elindedir. Bu baş kuralın prensipi söyledir: Temelli olarak bütün buyruk ulusundur. Ulus bu buyurukçuluğunu yürütmek için kendisinden seçtiği yurddaşlarla Türkiye Büyük Millet Meclisini kurar. Bu merlistir ki kanun ve idare düzenlerinin hepsini yapar ve yaptmr: Bir cumhurreisi seçer, ve onun kuracağı hükumet elile uluşun işlerini kendi gözü önünde gördürür. Hükumetler yerlerinde aurabilmek için iyi ig görmek yoliîe kendilerini meclise beğendirmeğe ve sevdirmeğe borcludurlar. Yoksa yerlerinde duramazlar. Meclis, her vakit hükumeti düşürüp yerine bir yenisini getirmeğe yeter• liklidir. Türkiyede en ileri işler olarak savaşı meclis kabul ve ilân edebilir, barışı da 'ancak o yapar... Işte bugün Türk kadını bu mecliste yer alıyor, Ve bu iş 1920 yıh nisanımn 23 ünde açılan ilk Büyük Millet Meclisinden sonra, yalnız on beş yıllık bir zaman arasile, beşinci Büyük Millet Meclisinde "erçekltk olan bu ilerlemedir. fîuncan önceki devrede kadmlanmız köy ve belediye meclislerine girmek hakkını almışlardı. Şimdi büyük bir adımla Büyük Millet Meclisine kadar atlamış bulunuyorlar. Türk ulusu bu seçim devresincîe Meclise yalnız on yedi kadın üye gönderdi. Meclis üyelerinin hepsi dört yüzden bir eksiktir. İlk bakışta bütün meciise göre kaâın üyelerinin sayısı az gibi görünür. Ancak bir kez bu ilk başlangıcdır. Ondan başka eğer bu ilk başlangıcda meclise on yedi kadın üye gönderilmeyip yalnız bir tek bile yollanmış olsaydı devrim işi gene gerçeklik olmuş olurdu. İş bunun olmasındadır, sayısında değil. Zamanla o artık gereği gibi olacağına varır, gider. Doğrusunu söylemek için ilk seçimde Büyiîk Meclise on yedi kadın üye girebilmiş olması hiç az değildir. Bundau sekiz on yıl önce İngilterede meclise ilk kadın girdiği zaman bu çok büyük bir iş sayılarak çevresinde büyük gürültü yapılmıştı. Ilkin orada meclise bizimki gibi böyle on yedi değil, tek kadın girebilmişti. Bugün meclislerine kadın saylav gönderen başka uluslar da vardır, ve oralarda bu iş tavsamıştır bile. Vaktile İngilterede ille kadını da parlamentoya sokmak istiyen bir kadın çalışması vardı, sutragette adını taşıyan kadınlar bu uğurda hergün gürültülü çahşrrıalannın binbir belgesini gösteriyorlardı. Şimdi artık o yolda gürültülü çalışmalar görmemekteyiz. O kadar ki sufragette kelimesi bile sanki tarihe karışmış gibidir. Şimdi Avrupadaki kadın işleri daha çok kadının ulusal ve uluslararası yaşayışta yapabileceği iyilikler yönünde ilerliyor. Kadınhğın siyasal haklarını alabilmesi için yalnız Fransada yeni yeni şöyie böyle bir kımıldanış başlıyabildi. Orada da oy (fikir) henüz güclü ve gözü pek bir yürüyüş göstermemektedir. Şimdilik kadına ilkönce belediye meclislerinden başlıyarak seçme ve seçilme hakkı verilmesini istiyen bir özen var. Ancak o kadar korkak yürüyor ki bunun elde edilmesi bile kolay olmıyacağı şimdiden görülmektedir. Biz ise belediyeyi çoktan geçtik ve en sonunda işte Büyük Meclise kadar vardık. Bundan dolayı ancak övünebiliriz. Çok yerinde bir T Beşinci Kurultay, ilk ve tarih1 Edirneyi hudutları içine toplantısını bugün yapıyor alan Bulgar haritası Gene General Zlâtefe ithaf! Fırka Grupu dün 3 te kadın saylavların da iştirakile toplandı Kurultayın bugünkü içtimaında Reisicumhur ve Meclis Reisi seçimi yapilacak, yeni saylavlar and içecekler, Riyaset Divanı azaları seçilecek Meclis Reisliğine Mustafa Abdülhalik namzed gösterildi Bugün Ankarada beşinci Büyük Millet Meclisi ilk toplantısını yapacaktır. Yeni bir saylav seçiminden ıonra yenî bir kurultayın ise başlaması esasında eherruniyetli bir hâdise ikrn beşinci Büyük Millet Meclisihin ilk içtimaı evvelki dört Büyük Millet Meclisinin ilk toplantılarından daha bü yük bir ehemmiyeti haiz bulunmaktadır. Çünkü ilk defadır ki Tfirk kadını, Millet Meclisinde Türk erkeğile beraber yanyana oturraağa, millet vekili olarak millet işlerine bakmağa bugünden itibaren baslamaktadır. Bu, başhbaşma mühim ve tarihî bir hâdise olduğu için, beşinci Kunıltayın ilk toplantısı da tarihî brr mahiyet almıstır. Sonra, beşinci Büyük Millet Meclisi, saylavknn çokluğu itibarile de bir yenilik arzetmektedir. Çünkü yeni mecliste saylavlann sayısı 400 den bir eksiktir, ki simdiye kadar, Millet Mec lisinde bu kadar meb'tıa bulunmamıstı. Bulgar Baaba ( gün birkaç tanesi bulunabilecek olan kanl General Zla , bu misallerden iste ikincisi: tef, Bulgarlarin Sofya 28 (Telefonla) Bulgar Türk dostluğu • Harbiye Nezaretinin naşiri efkârt na çok klyraet olan Narozmo Ezbrama yani (milverdiklerini, Tür lî müdafaa) isimli mecmua Ayastafanos muahedesinin yıldönümü sekiye ile hakika refine fevkalâde bir nüsha halinde ten dost geçin intisar etmi^tir. Mecmuanın bu mümek istedikleri nesebetle nesrettigi bir harita bu ni söyledL Bulgar günkü Bulgar topcaklarından baş gazeteleri de Türka bütün Makedonya, Serez, Drakiye ile Bulga ma, Edirne, Dedeağac ve bütün ristan araslnda c; Trakya ile Tunanm garbine kadar zilmif siyaaî yo Dobrucayı ihtiva etmektedir. Ha Iu karartacak nes General Zlatef ritanm altına (Bulgar milletinin riyat yapmamalarl (I) için Türk gazemazide ve istikbaldeki ebedi ide telerine müracaat ve hitabda bulunduali) ibaresi yazılmıstır. lar. Biz Bulgar meslektaşlarlmlza ce Millî müd'afaa mecmuaıı Bulgar vaben Türk gazetelerinin Bulgarlarl Harbiye Nezaretinin nasrri efkârı gücendirecek nesriyat yapmalarlna geolduğu için sansürden geçmeden ne Bulgarlarin ve Bulgar gazetelerinin çıkıyordu. Fakat Bulgar Harbiye sebeb olduklarlnl yazdlk ve dün bu • Nezaretinin resmî mecmuasında nun yepyeni bir misalini bildirdik. Her ULrkast beşinci sahifede) Bu haritayı Bulgar Harbiye Nezaretinin mecmuası, çıkar çıkmaz toplatılan son ııüshasında neşretmiştir. Bugün siyasal hayatımızda faaliyete başlıyan beşinci Kurultaya ve bu arada Millet Meclisine yeni giren Türk kadınma büyük ve uğurlu muvaffakiyetler dileriz. Ankara 28 (Telefonla) Meclis Içti tıma ruznamesı kâtibîumumiliğî gazetelere verdtgi bir ilânla Meclisin cuma gÜBÜ saat 14 te toplanacağını bildinniftir. Ruzname şudor: 1 En yaşh aza tarafmdan Mec • Usin açümaıı, 2 Axanm and içtnesi, İArkast ikinei sahifede) Italya, vakit kazanmak arzusunda imiş! Habeş hududlarına bir kolordu yığınca müzakereye girişecek ve yeni imtiyazlar istiyecekr^iş Londra 28 (A.A.) Deyli Telegraf sunlan yazıyor: <Görünüse bakılırsa Italya, Habeslerin gözlerini dağlamak için bir kolordunun müessir manzarasını hazırladıktan sonra Habesistanla doğrudan dogru'ya gSrüsmelere girismek hususunda vakit kazanmak istemektedir. Böylece, Italya, belki de istedigi tazmrnattan baska, Habesistandan umumi mahiyette si • yasal ve ekonomik imtiyazlar ko • paracağını ümid etmektedir. ttalya Habes ihtilâfının alnus olduğu vaziyet karsısında Londra rahatsızhk duymaktadır. M. Mu • solininin pahalıya malolacak bir çete harbine girişmiyeceği muhakkaktır. Fakat simdiye kadar yap • mış olduğu hazırlıklarm da mual • lâktaki meseleleri istedigi sekilde haletmesine müsaade edeceği muhakkakbr.» Trakya için yeni karariar Atatürk Ankarada Vekâlet mümessillerinden mürekkeb bir komisyon toplanıyor, îskân isjerine aid meseleler 3 4 gün içinde karara bağlanacak Ankara 26 ( Telefonla ) Trakya Umumî müfettisi Ibra him Taji burada ternaslanna de • vam etmektedir. Bu temaslar Trakya için çok iyi neticeler vermistir. Her ve kâletten alâka • dar birer zatın iştirakile bir ko Trakya ümumî mu. misyon toplana fettisi İbrahim Tall iş yapmış olduğumuzun inanıyla. Kadın erkek bütün yurddaşlann bu nokta üzerinde çok durmalannı ve işin büyük değerine uygun özenli düşüncelere dalmalannı isteriz. Kadının durumu bütün insanlıkta ötedenberi ona yaraşan bütün bir özenle göze alınmarmştır. Kadın topluluğun yarısı olduğu halde ona dokunan işleri bütün insanlık binlerce yüzyıllar uzunîuğunca doğru göremedi. Binlerce yüzyıllar uzunluğunca kadın hep erkeğe göre ikinei plânda görüldü, ve dinler de tabiî bir akışla hep bu yolda türeler koyageldi. Hemen bütün dinlerde erkeğe göre kadının yeri ikinei, üçüncü plândadır, ve onun hakları erkeklerinkinden azdır. Din, topluluğun yarattığı bir yaşama yolundan başka şey olmadığına göre yeryüzünde insanlar belirdi belireli, demek ki yüz binlerce yüzyıldanberi kadının mazlum bir varlık sürüklemiş olduğu açık bir iştir. Türk devrim devresinde bu ağır sorağın (meselenin) az zamanda inanılmaz kolayhkla görülen biçimde çözülmesi, Türkün derin ve büyük tarihinde oldumolasıya kadına saygı değer yüksek bir ysr vermesinden ileri gelir. Bizde din ve hele dinin yanlış anlaşılış ve yayılışı tarihsel yaşayışı karıştırmıştır. Türk tarihinde kadın oldumolasıya özyön (hür) ye öz 1 rak Trakya hakkında lâzım gelen mesail konuşulacaktır. Dahiliye Bakanlığı, Trakyada iskân islerile yakuıdan alâkadar ol • maktadır. Bütün meseleler dört beş gün içinde bitecektir. Mevcud muhacirler yerlestirîldlkten sonra Bulgaristan ve Romanyadan birçok muhacir getirtilecek tir. Romanya hükumeti oradaki Türklerin yarı arazisine Makedonyadan gelen muhacirleri yerlestirmiş, yaruını da satın almıstır. Bu muhacirler malları ve paralarile memlekethnize gelmeğe baslamıs lardır. bey (müstakil) iken çölden çıkan islâm dininin kendi aramıza anlaşılamaz yanlış anlaşılışlarla girişi kadını o yüksek haklarından uzaklaştırarak onu kahn çullann içine sokmuş ve dört duvar arasına koymuştur. Böyle olduğu halde Türk kadını gene kendi tarihsel ulusal benliğini saklamaktan geri durmamıştır. Bunun içindir ki Türk topluluğu kendi varhğını binbir fırünaya karşı koruyabilmiştir. Şimdi Türk kadını çuldan ve duvardan çıkmakla ancak kendisinin tarihsel tabiî yaşayışına dönmüştür. İşte bu işte başkalarına göre bizim ayırdım noktamız buradadır. Bize diyecekler bulunur ki bir yandan Türk kadınlan saylav seçilerek Meclise giriyorlar, diğer yandan yurdun şurasmda burasında hâlâ çarşafla örtülü Türk kadınları görülebiliyor. Bunun böyle olmadığını söyliyecek biz değiliz, ancak bunun böyle olması Türk kadımnın hakkı olan yüksekliğe çıkmasına engel olamaz. O yanda hâlâ düzelmemiş yanlışlar varsa onlar düzelir, bu yanda ise yapılması gerek olan doğru işler yürür ve yükselir. Türk kadımnın saylav olarak mecliste yer alması, Türkiyede kadınhk işinin kesenkes (kat'î) çö.zülmesinin en yüksek ve en parlak belgesidir. Ankara 28 (Telefonla) Reisicumhur Atatürk, bugün 12,40 ta Ankaraya muvasaîat ettiler. Gazi istasyonunda ls met tnönü ve Vekiller taraf ın dan karsıtandılar. Atatürk Gazi istasyonundan tsmet tn önü ve Dahiliye Vekili ile Çankayayı teşrif buyurdutar. Esnaf Bankası tasf iye edilecek Heyeti umumiye, dün buna karar verdi I îtalyanın Habeşlerden itteği mııııııiıııııııııiııııııııııııııııııııııııiMiııiMiııııııııııııııııiıııımıııııııııııııııınııınııııimnıtııııiHiıııiMiıııııııiMiıııııııiııııııııııınıııııııırmııııiMi» Roma 28 (A.A.) tyi haber alan mehafilde, Habesistanın, sul ha tesneliğini filiyaila isbat etmesi lâzım geleceği söyleniyor. Afrlhadaki Italym muatemlekele rinln fevkalâde komiaeri General Bono, Habef kabileleri reislerile görüşörken Gene bu mehafile g3re, Roma» daki Habo? maslahatgiizannın söz» leri, Habesistanın simdiye kadar defalarla ifaâe ettiği seylerin tekra (Arkası be$inci sahifede) ııııııııııınıııııuıııııııııııııııııııııııuııııııııınıııııııııııııııııııııııııııııııııtıııtııııııııııııııııııııııııııııııııııııııınııııııııııııııınııııııııııııııııııııınıınııiı Halic tersanesinde yeni vapur yapmak kabildir Bunun için mevcud fabrikaların eksiklerini ta* mamlamak ve bazı mütehassıslar getirtmek kâf idir "Esnaf Bankası binan Esnaf Bankasının heyeti umumi • yesi dün saat 11 de Bankamn Ye • nipostane caddesindeki bmasında toplanmışfar. Dünkü toplantıda Belediyeyi muhasebe müdür muavini Nail temsil etmiştir. tArkası beşinci 1935 bütçesi Hangi vekâletlere nekadar tahsisat ayrıldı? Ankara 28 (Telefonla) Meclise gönderilmek uzere olan 93S bütçesi • nin umumî yekunu geçen seneye nazaan on milyon lira fazladir. Bunun altı milyonu varidat fazlasfle, iki milyonu < \rkasx be$incı tahifede\ ÜÇÜNCÜDE: Venızelos Paşa İzmlr lsgalini nasıl yapmıştı? Yazan: Abidin Daver BEŞİNCİDE: Sinema, Adanada yol faallyeti. Yeni vapur yapmağa değil, gemi karinelerinin temizlenmerine ve Sç havtuan fcnç tekne yaralartnın tamirine yarayan Kanmpaşadaki bakışı gorunüşü yetistirecek, gemilerimizirt Alman mühendisleri Ha amele tersaaemizde yapılması su kendi retile licde tetkikat yaptılar decek harice para gitmeaini mene olan bu proje alâkadarlar tarafından ehemmiyetle telâkki edüEkonomi Bakanlığına bağiı Ka miş ve tatbik kabiliyeti üzerinde sımpasadaki fabrikaların ıslahı suretile skndiden sonca, muhtac olaca etüdlere başlaomıştır. Başvekâlet tarafmdan vâki olan davet üzeri ğımız vapurların burada yaptınl ne Denizyolları tdaresi Müdürü masını temin için mühim bir proje Sadettin de gene bu isler içm An • hazırlandığını haber vermistik. Memlekette iş hacmini genişle • karaya gitmiştir. 'Arkast dördüncu tahifede) tecek, gemi insaatında mütehassıs Bugün YUNUS NADt