31 Aralık 1934 Tarihli Türk Dili Gazetesi Sayfa 3

SAYFA: 3 Türk dılinin temizlenmesi ve yenileşmesi. Yazan: Braslau Üniversitesinde Profesör Dr. Friedrich Giese Türkisehe Post T. P. Türkiye luusanu ve on- ün önderini bilhassa al ükadar —eden birçok Tfi- kir meseleleri — arasında Türk dilinin eski ve ya. baneı sözlerden - temizlen- mesi işi, bugünün en mü- him bir meselesidir. Ba- şka memleketlerde de - me. veut olan bu — meselenin Türkiyede — ehemmiyet ve zorluğu daha çoktur. Çü- nkü Türk yazı dili va ktile «kasden araber, fars ca ve Türkce sözlerden karışık — olarak — kurulmüş çok sanatkürane bir yae- Pdir. Bu yapıda yolüz sö- zler değil aymı zamanda tasrif gşekilleri de mütc- addit — gramerlere tâbi bulunmaktadır. Bu | Sabable nisbeten kolay süs | aılan dil temizliği, düşünül- | düğünden daha güçtür. Va- kıa daha geçen — yüz yılın ortasında — bu hususta ilk tecrübelere girişilmiş ve za- | man ile gerçekten bazı dü- zeltmeler (ıslahat) yapılmış, isede etrofli ve şumullü bir ölçüde bir tecrübe, — ancak Türkiye cümhuriyeti - reisi Kemal Atatürk — tarafından tatbik edilmiştir. Çünkü bu sder dil işi diğer fikir — iş- lerile beraber ele alınmıştır. | 1932 yılı temmuzunda bu | maksat ile devlet rejisi tara- findan «Türk dili tetkik ce. miyeti» kurularak bu cemi- yete dil bilgisi ile alâka- dar bütün meseleleri şamil ve geniş vazile — çerçevesi çizilmiştir. Bu işleri karar- | laştırmak için 1932 yılında birinci «Türk dili kong toplanarak 26 eylülden 5 il- kteşrine kalar iş görmüşt. Ür. Aynı kongre ikinci dela olarak da bu sene toplanıb 18 oğustostan 23 ağustosa kadar çalışılmıştır. Bu ikin. ci kurultaya Türk - bilginle. ti ile birlikte «Rus bilgin- ler akademisi» Üüyeterinden iki zat, profesör Samo jloviç ve profesör Meş- çaninof ve bir de Tür- kiyenin misafiri — sıfatı ile ben iştirak —ettim. Türk olmıyan — bilginlerin adetl- eri pek 0z el-lugund.ıvn anlaşılır ki bu kongre br | «Uluslar arası dil araştır- ma - kuruültayın goyılamez. Nitekim — bu, kongrenin açılma söylevinde de ile | eri sürülmüştü. Bu kon- gre bir öz Türk kong- | resi idi ve yalnız Türk dili jle — meşgul oldu Türkiyenin — tanınmış dost- ları bu köngreye — davet edildi. Şu halde — bütün iş. münbasıran dil bilgi- Bi işi değil, aynı zama- nda ve — herşeyden ÖUCB! ulusal bir iş idi h Bu işte de Atatürk'ün öaderliği ve yaratıcılığı | amil olub Atatürk — mille- tine sevebileceği ve — ifti- har edebileceği — temiz ve | öz bir Türk dili vermek Kayret ve — amacındadır. Bu işde diğer dillere mü kayeseler faydalı olabildiği takdirde bu yabancı diller Üzerinde de araştırmalar ya- Pilacaktır. ve yalniz dil bil- i değil, aynı ıımııîdı | Bununla beraber birçok ilmi | Çocuk esirgeme kurumu me- ıştırı- | İevi n cıları ve - palâontologlar da Türk'ün ana dilinin güzelli- ğıti, — üstünlüğünü — ortaya koymak için birleşmişlerdir. meselelerin hepsini halledip bitirmek için dıl bilginlerin- den ve — mütehassıslardan mürekkep bir heyet teşkili lâzımdır. Şimdi vakıa ecnebi amemleketlerde dıl bilgisi öğ renmiş olan birçok Türk bil- ginleri vardır. Bunlardan bir kaç genç de — Almanyadan felsefe doktorluğu almış bu—l| lanuyorlar. - Fakat bü ele- manlar yopılacak iş için ye- tmez. Bu işde heves ve he yecin duyan kimselerin ge- niş bir cephede — toplanarak onları mümkün olduğu ka- dar çabucak bilgisi işlerinde çalıştırmalıdır. Bu mütuslearımızdan dil | işinin kusurlu olduğunu sö. ylemek istediğimiz anlaşılm- * osın, Bizim arzumuz: Bu iş- bir beraberlik lerde niçin | ve bütünlük olmadığını ve V eğer Türkiyede bir dil bil gisi okulu (mekteb) buluna- aydı ve bu okul bir terdisi- yona sahib olarak dil bilgisi ile neler — yapılması lâzim ve mümkün olduğuna dajr molümat ve tecrübeleri haiz W bulunsaydı, dil işinin nasıl bir şekil almş — olacağını | araştırmaktır. Çünkü bu iş | hakkındaki fikirler ve telâk- | kiler döğinık ve biribirinden | ayrıdır. Türkler kendi ara- | larındaki ve garbda hakim | ilim metodlarındakı fikir vo elâkki ayrılıgın,kendileri de itiraf etmektedirler. Bunun- la beraber geniş muhitlerin birlik — çalışmalarile Türk Dili. Tetkik — Cemiyetinin kurulduğu gündenberi Tü- rk dili höznesinin tesbiti için yine pek çok - der- gi — işleri yapmak — müm. | kün olmuştlur. Bu büyük işin — verimleri kongroye arzedilen birçok yazı 've kitablarda — görülmüştür. Bu' işlerde çalışanların ga. yreti ve bütün — halkın dil işleri için gösterdiği olâka hayretlere şayandır. Bin bir Almın sifatı jile yani dil bil- gisi için birçok hizmetler yapmış bir ulusun çocuğu olmaklığım itibarile, ancak Türk devlst reisinin önderi- iği ve milleti coşturan teş- viki jile izah ve ifade edile- n bir mucize önünde bulun- makla hayranım. Eyi evim ve muvaflakıyetleri — eksik olmıyacak yeni bir dil bilgi kurumunun arifesinde bulu nuyoruz. —Ti pp Ürgüp kadınları Ürgüp, 30 (AA .) — Kadı- oplarım:z dün gece belediye | salonunda toplanmışlar — ve alınbaşı örten peçe- nin bir duha konulmamasını kararlaştırmışlardır. Çocuklara - yardım Zonguldak, 30 (AA.) — kteplere devam eden yardı- ma muhtaç 250 çocuğa her gün sıcak yemek vermeğe | leri | Şahab da ŞEREMETLİ soy başlamıştır. Kurum ders yılı başında 129 çocuğun ders YURKDİLİ Soy Adı Ala—nlar Hilmi Şeremeti L Hakkı USER --Balike- sir hayvan hastalıkları mü- cadele reisi, Latfullah ŞEREMETLİ — Baki ilk tedrisat müfettiş. | lerinden, muallim. (Kardeş. umumi yilâyet meclisi azasından Hilmi, S dkı, am- | cazadeleri tahsildar — Meh- | met, terzi — Cemal, — terzi | adını almışlardır.) Rüstem AKELLİ — İnhi- sarlar — başçevirgonlıği satış | refiki ve sevk memürü İzzet ERKAN — Çağış nahiyesi - Yeniceköyünden. Baki GİRGİN — Bürhani ye - Taylıelı köyü muhtarı, İsmail NALINCIOĞLU — Hacıgaybi mahallesinde, Mustafa oğlu Hüseyin ÇAKAR — Martlı mahallesinde Kuyualanlı, Mehmet oğlu Avni AKSOY — Havran | nahiyesi çevirgeni. (Ağabey- isi Kemal reis gambotu ku- mandanı yüzbaşı — Edip te AKSOY soy adını almıştır.) Ali ENGÜR— Havran na-, hiyesi tahrirat kâtibi Rifat DAVRAS— Havran inhısarlar momuru Fehim ERDEM— Havran | Posta ve telgraf çevirgeni Ahmet ÇATALBAŞ — Ha- vran nahbiyesi köy kâtibı, Zahir EMRE —Havran be- lediye reisi. Hamdi ÖZKAN - Havran-! Temaşalıkta binbaşı. Necmi ARAN — Havran belediye muhasebecisi, AhmetYIİLMAZ — Bürha. niye Ağacık köyü muhtarı Ahmet Kemal ÖZÇELİK— Bürhaniye Koca cami ma- hallesinda Hüsnü oğlu. Faik ÖZTOK — Belediye Etfajye memuru İbrahim ERSAN — Bufa- | iye şoförü | Hasim SARAN — Bifajye şolörü Âdil ŞEN — Etaiye şo- | förü. | Üzeyir ERGOVAN — Bi. | faiye onbaşısı, | Hüsnü KÂŞİN — Bırıi-l ye mürettebatından Hasbi KIRKSÖĞÜT Etfaiye mürettehatından. İsmall — ÖZOĞLU Etfiye mürettebatından. İsmail ÖZCAN — Btfaiya Mürettebatından. Abdurrahim ÖZEN — Bt- faiye —mürettebatından. Ahmet ALAN — Eifaiye mürettebatından. İsmail AYKAÇ — Evaiye | mnrettebatından. İbrahim İNAL — Etfaiye mürettebatından Faik ACAR — mürettebatından, Bandırmazın Mecidiye köyünde sayadı alanlar. Şemsi sıyı.ş z Btfaiye | de sallanmakta olduğunu bil- | ka, ortada dönen bazı rivaye- Yakın komş 31 İlkkânum ularımızda neler oluyor? Balkanlarda Umumli Vaziyet. Bulgaristan ile Yugoslavya arasındaki müna- sebet ne halde? Elen ulusal bankasının vaziyeti Atinada çıkan — hükümet taraftarı Katimerini gazete- Yugoslavyada — vukua gelen kabine buhranı münasebetile alelumum balkan hükümetle- rinin vaziyetini tetkik etme- kte ve demektedir ki: Yugoslavyada bu buhran, Balkanlarda dahili vaziyet- lerin çok zorluklar gösterdi. ği bir zamana tesadüf et- miştir. Bükreşten gelen haber- ler, Tataresko kabinesinin dirmektedir. Buna sebeb ola- rak da kabineye iştirak et- memekle beraber hükümet Krkasının reisi olan Bratin- na ile başkan arasında çı kan ihtlâf ne ulusal çiftçi fırkasının şiddetli muhalefeti dolayısile 'vücude gelen öko- nomik buhran gösterilmek. tedir. Bu — gebeplerden bir tanesini de bakanlardan, yük- sek devlet memurlarından başl yarak ufak — zabitlere kadar birçok — şaheiyetlerin karıştığı Skoda harb levazı. mı Skandeli teşkil eylemek tedir Bulgaristanda, rejimi düş ünmeğe matuf geniş - bir ko komplo, bundan sonra vuk- ua gelecek başka dahili ga- yri tahiiliklerin başlangıcı gibi gözükmektedir. Filhaki- yegâne sükünet vahasını Tü- rkiye teşkik etmektedir. Yugoslavya ve Bulgaristan Atinada çıkan — Elefteron Vima hazetesi — Makadonya dahil? ihtilâi komitesinin ha. lâ yaşamakta olduğuna dair olarak aşağıdaki Bolgrat me- ktubunu neşretmektedir: Belgratta çıkan — Politika güzetesinin Sofya —muhabiri Makedonya dahili jhtilâl ko- mitosi aleyhine hükümetin aldığı tedbirler hakkında ya- zdığı bir makalede — alınan bütün bu tedbirlere rağımen komitenin hakikatte infisah | etmeği fakat şimdilik faali yetini durdurduğu şüphesini göstermektedir. Muhabir aynı zamanda diyor ki: Yug- oslav — Kralı Aleksandrın katli üzerine Bulgar — polisi katilin bağlı olduğu Maked. | onya dahili ihtilâl komitesi | ozası hakkında — te- tkikat — ve — taharriyata koyulmuştu. Bugün ise, o za- man tevkif olunarak emniyet meselesi dolayısile — hususi karargâhlarda toplanan bu u komite azalarının bir kısımı | serbest bırakılmış ve köyle- rine dönmüşleriir. Bulgar resmi mehalifi bu tlere göre, başbakan ile kral Borisin arası rçıkcadır. İngi- liz monbalarından gelen mal- ümata nazaran bunun sebebi | de kralın ziyadosile alâkad- ar olduğu komitecilerin tak ibidir. Arnavutluk da dahi kral | Zogu tarafından tesis olunan rejimin, kralın düşmanları al eyhine gıpılın şiddetli takib- ler ve bugünkü — vaziyetten memnun olmıyanların kütle halinde tovkifleri nazarı dik- kate alınırsa, kuvvetli esaslar Üzerine dayanmakta olduğu zannını veriyor. Hükümeti aloyhtar her tü. rlü tezahürleri şimdiye ka- dar daha bidayette ezecek kadar kuvvetli bulunan Yu nanistan istisna edilirse bal kanların — karışık ufkundan dir. istasiyonu bokçisi Hüse- yin de SAVAŞ — soyad ini almıştır ) Fehmi GÖZER — İmam (kv- rdeşi Demirkapı — köyünde Zahid de GÖZER soy adı- ni almıştır ) İsmail EKEN — ihtiyar he- yeli üyesi, İsa ÖZDEMİR — ihtiyar | heyeti üyesi. , Hüseyin BAYKAN — ih- tiyar heyeti üyesi Hamdal TEKİN — ihtiy- ar heyeti üvesi Hasan ÖZKAN — Kâhya Yahya ÖZER, Üzeyr UZ- SOY, Cafer EROL, Kansav GÜNGÖR, — Sita ÜZCAN, Beşir YILMAZ, Şaban AY- DEMİR, Abdallah AGIRCAN, İsmail GÜMÜŞ, İsa KOZ, İsmail ALİŞ, Mustafa BOĞ- ALI. Mehmet AKÇA, İsmail KOMUK, Mirza TUT, İsmail SAŞAN, Zıramuk UZTAN, Fehmi SAVMAZ Murat KUL, Mirza CANDEMİR, İsmail BEGİRAT, Küâzım KAZAK, Mirza N, Hamit KO- ŞUCU S serbest bırakmayı şu suretle izah etmektedir: Yap lan 'ta- hkikat ebu Mekedonyalılar al- eyhine hiçbir emare meydana gıkarmamış olduğu gibi ko- mite tarafından — öldürülen adamların aileleri de bunlar aleyhine hiçbir — müracaatta bulunmamışlardır. Diğer taraftan şunu da na- zarı dikkate almak lâzım ge- liyor ki alınan tedbirler bizz- at komite aleyhine — değil fakat cjnayet ve katijl işleri- | nde methaldar olmak itibari- le bu komite azaları aleyhine olarak alınmıştır. Georgiet hükümetinin al- diği bu tedbirlerle — dahi komite aleyhine birçok va- ziyetler meydana çıkmıştır. Polis — teşkilâtı bugün bu va. ziyetleri tesbit ve tasnif et- mekle moşgrildür. Birçok kişiler Makedonya komitesi azasının Bulgarist- anın içlerine vo istodikleri yerlere sürgün olarak yoll- anmalarının da tamamen İüz- umsuz olduğunu iddia etm. ektedirler. Çünkü — tethişci olmakta devam eden bu Makedonya — «muharipleri» kararkâhlarda hiçbir kontr- ola tabi tutulmadan serbes- tce yaşamakta ve bu suret le memloket dahilindeki ta- raftarları ile münasebet to. sir etmekte devam öyleme- ktedirler. Bunlardan birçokları, Ma. kadonya komitesinin meçhul devletleri tarafından — iaşa teyi dağıtmakla Bulgaristan- da keyfi hareketlerin kalm- iyacağını — zannetmektedir. Fakat aynı zamanda bu ted- birlerin istikbalde komitenin faaliyetine mani olmıya kâfi geldediğini de düşünmekte- dir. Halen komite. Faklat Bul- garistan tethişçilerle dolud- ur. Bugün bunların mesuli- yetten korkarak her türlü faaliyetten uzakta durmalar- nn ehemmiyeti yoktur. Mi- halief Bulgaristandan — kaçtı Bulgaristanda isimleri meç- hul tutulan mümessiller — ve vekiller bırakmıştır. Komite- nin silâhlarından tecrit Olu- nmasının da ehemmiyeti yo. ktur, çünkü bu, evelce sil- ühları kimden aldılar ise yi, ne aynı yerden — silâhlarına karşı bir teminat teşkil et- mez. Aynı muhabir, komite az- aları aleyhine açılan tahkik. attan da anlaşıldığı veçhile Stamboliski'nin katli tarihi olan 9-Haziran 1923 tarjhi- nden Georgief hükümetinin iktidar mevkijine — geçtiği 1933 Mayıs karj- hine kadar Bulgar hükümeti memurlarının komite ile alâ. ka halinde bulunduğunu ve komitenin faaliyetinden me- sul olduklarını — da tebarüz ettirmektedir. Muhabir mekt- ubunu şöyle — bitirmektedir Bundan evelki Bulgar hükü- metlerinin himayesi komite- nin evelce yaptığı faaliyetleri çok kolaylaştırmıştır. Bu hi- —— maye olmasa idi kote, bugü. nkü Bulgar hükümetibin itti. ham ettiği fiilleri yapmazdı, Bundan dolayı, Makedonya dahili ihtilâl komitesinin ka- nli faaliyetine yeniden — ilk fırsatta buşlaması daima tam bir surette mevcut bulunma. ktadır. Elen Ulusal Bakanının va- Tiyeli, — » 15 birinci kânunda neşre- ttiği bir hesab vaziyetine gö- re, Elen ulusal — Bankasının altın ve — Adöviz — ihtiyatı 5,200,749,686 drahmiya çı. kmıştır. Birinci kânunun 7 sindeki vaziyste nazaran bu mikdar 15,695,383 — drahmi fazladır. Devletin bankaya — borcu 2.714,111,162 drahmiden ib- arettir. Tedavüldeki akçe, 5,482,836,100 drahmi tutmu- ştur. Ayın yedisindeki vaziy. ete nazoran bu — mikdar, 150,497,800 drahmi — daha azdır. Bankanın drahmi - olarak oblikasyonlar ayın yedisine nisbeten 229 343.864 drahmi fazlasile 4.028.413.149 olunmaktadır. ve «muharib» olmaları baysiyetile - taraft- arları ile anlaşmış bulunma. ktadırlar. — Bu — sebebden dolayı bunları, — Georgifef hükümeti, kendi memleketl- erinde daha sıkı polis kon- altında bulunorak ye- ecinayetlere daha zor iştirak edebileceklerini düş- ünerek, serbest bırakmıştır. | Georgief hükümeti, komi- drahmiye çıkmıştır. . Ki « Pire belediyesi bütçesi Pire — belediye — meclisi 19341935 bütçesi müzaker- elerini bitirmek üzeredir. Bütçenin — varidat — faslı 76.500.00 — drahmi olarak tosbit olunmakta ve 2500.000 drahmi de “ihtiyat —olarak l |