2 Eylül 1942 Tarihli Tasviri Efkar Gazetesi Sayfa 2

» JTahların törkçeleşkrilmesine göçmek, ; Pirinç ve sadeyağ Dil Kürültayında | sevşlari Borsaya söylenen bir nutuk vesilesiyle Pl-:li değerli arkadaşımız Balta. çioğlü — İsmail Hakkını — Dil Kurukayında söyleyi sinin L8/B/942 tat kale şeklinde çikan nutkunu büyük bir zevkle okudum. İ- tiraf ederim Ki ben de © gün Kurultayda hazır bu- Tunüp prafesörün çok gözel, çok san- atkârane ve bilhassa gçok heyscatlı nutkuna dinleseydim. — hiç şüphesiz, herkes gibi ben de kendimi batibin heydesnina kaplırır. ve pek döğrü, pek isnbetli hirçok fikirlerin arasıma | bir kakım ifratların, haltâ tenakuz. ların sokulduğunun hiç farkıma var- mazdım. Iakılahları disiplin altına almak,| gadeleştirmek ve türkçeleştirmek ise | temek hususunda bepimiz müttelikir.| Ballacıoğ'u arkadaşım, benim şaha san öledenbori buna taraftar oldu- ğumu, ve, laruftar olmakla kalımi yarak bü esaslar dahilinde çalıytığı mç Bilir: Yürmü, yü beş seme ev- velki yazlarımda bile ağdalı ati lahları elden gelliği kadar boyket ettim. ve meselâ «takaimlamül> ta- biri yörine hep ciş bölümü> kelime- sİni kullundın. Havta, bazan ifr- kaçtığımı da ilruf ederim: Bir kaç, Bene evvel, Manrif - Veküliğinin, bi telsefe everinden bana yaplırdığı bi tercümede teklif ettiğim daha sadı fakat mevenk so'aneden hayli v tılshlardan dolayı, -0 zaman ta- Bimadığım ve tanışlıktan senra fik- TiBin — samimiliğine ve — gceiyesinin #ağlamlığına meftun olduğum . genç filoroflarımızdan Kara Hasanın ten- kidine uğradım, ve du yüzden, ken- dirlle «PFikir» mecmuasında uzun boylu ve oldukça nihoş bir münaka. şamız oldu. Demek ki esanta Balta. goğlu İsmall Hakkı ile hiç bir Ihti. lüfimiz yoktur. Ancak, ıstılahların ve ümümiyetle dilin türkçeleşlirilmesine —ne kadar taraftar isem, bu işin gelişi güzci, plânsız ve bir kaç kişinin hevesine| vesine göre yapılmasına da o kadar muaTı. aym. Vakıâ, arkadaşımız, Di Kürü- Mmunun vazettiği bir takım prensip- derden bahsediyor: DÜ Kurumanun nasil çalıştığını bilmam ve olabilir ki bir takım premsipleri nazari ola. Tak vazetmiş olsun; fakat bunların tatbik edildiğinde çok şüphem var: senelerde çi- kan kitaplarına, ve meselâ tiyaziye bir gezdir-| e ve, orada bunal- süren tiej kargaşılığa şahit olsa, benlm bu göpkeme iştirüâk edeceğinden, va fel-| gefe islılahları işinde biran daha ihe| tiyatlı davranmak İhtiyacın; duya gağından orulnlm. Bu mukaddimeden sönra, jstilah- darın irllmesi — mecelesine | gelelim. Fiktimce, bu işe gizişmeden evvei halledimesi ienp eden ve çim- diye kadar temra edildiğini hatır'a-| madığım bir nokta var: Hangi keli- gcler türkçedir? Zirs, şikürdir. ki tirkçe kelimeyi tarif etmeden, ıati. sızlar öküzlerin ş bu tarifı Şeabetle yapabilmek için de, düha evvel, ga esaslı prensipte ebem- miyetle durmak Jazrındır: belimeleriz mülliyetini, başlı başıma, na mengele. #i tayin edebilir, n de şekilleri. Eğer kelimelerin monşolorl, onların milli- yetini tayin edebilerydi. sayıya gel- mer bir çok dilin, Bir tek kolimesi olmıyacaktı, çünkü bütün kelimelei yabancı — kaynaklardan — zlınmadır. Şekilere gelince, dide birinci dere- €ede bir ehemmiyotleri olmaka ba- taber anlar da müilliyelin şaşmaz hir nişanesi değildir: ayni şekli taşıyan bir çok kelime, ayrı ayrı mânalar bir çok dilde müşterek! asıt bangi düm malıdı: ve hiç birinin. Şa halde, bir kelime-| nİn milliyotini kaynağında ve battâ geklindi mak abestir: - Onu, bul harlei unsurlarda değli, mânevl, ra-| hi bir unsurda, milletin guar ve düy- guzunda aramalıdır: Bir. kelimeu'n bir dile ati olmasmın sarari ve küfi gorfı, © dül korusau fertlerki bu ke. sapanı Ş. Kılıçe 'akat, |larla yüklüdür. Bu noklayı güsü- miye teşebbüs edebiliris: türkçe ke- Üme, menşei ne olursa olsuü, — gekli HUbarile türkçe givesing uygun alan « bilkasa bupünkü Türklerin mu- hayyelesinde — bir, yüni bir münasi olan veya ölabilen kelimedir. Bu tarife göre, meselâ — mektep, mantık, postu, bocu, ve birnun izibi iktümeler, yabanel kaynaklardan alın miş olmakla — beraber, — türkçedir: çünkü türkçe givesine uygundur, ve günkü DÜkassa muha, nlade yüm tıyor. Bilâkia, yray, saylay, yazgat Gibi kelimeler, türkço kaynaklardan gediklleri Balde törkçe değildir. bahsi geçen ikinci Bll Gsasi; virsf) haiz değildir. Se, Kususunda eşi az bulanan Ma: rİf Vekilimiz bu noktayı pek gözel takdir etüğl içimdir Kİ Veki olur| olmaz ebakan> ebakanlık» gelime. lerini, türkçe asıllarına rağmen, pek haklı olarak Mmücbbet gürgün ceza. çankü yukarı ve Sina çarptırmiş, ve önların yerine.| çi arapça menşelerine rağmen, yukarı. mki tarife göre daha «vekli>, evekilliks kellmelerini koy- muştur. Bende. de ayni ikildar olsa, gokula, göğretmeni, ve «mektup zarflarından başka hiç bir yerde il- dat görmiyen. ebaya. «bayan> gibi kelimelere öyal cezayı tertip et- mökte zerye kadar vereddüt ebmer- dim Türkçe kelimeyi bu suretle tarif lettikten sonra, — Maılahlari için — ga Prensipleri kabul edeblliriz: A) Türkçe give uygun olan Ve halk diline eşreek derecede kökleşmiş olan yabane) meüşeli yatı- lahları kayıtsız, şartsız alıkoyacağı ». | Mantık. ruh ve bunlar gibi, türkçe şivesine uygun olan ve en busit kös. Tülerin bile anladığı — ve kullandığı kolimelere karşılıklar aramak, Ame. rikayı yenlden keşfetmiye kalkışmak tan başka bir şey dekildir. R) Zaviye kelimesi gibi türkçe 8l | aygün olmamakla — beraber. geniş bir yayım sahası odinmiye mu- vaffak olmuş olan istılahlar. daha muvafıkları bulununcıya kadar, mu- hafaza edilecektir. C) Ruhiyat, iştikra gibi. türkçe givesize uymadıkları gibi dilimizde kök de salamamış olan istilahlarz. ve şimdiye kadar türkçede ifade edil. memiş olan mefhumlara türkçe ııı_ Ğ—' getleline GKERka Pi bunu yaparken gö İki esastan ay- Tılmamıya çalıyacağız: | 1 — Kaynak vazifesini görecek olan köklerin, bugünkü konuşma ve- İya yazı dilinde İsleri — balunacak : asırlardanberi Glmüş veya başkal türkçe dehçelerinde yaşamakla bera ber bizim Tehçemize girememiş olan köklere, ya Hiç mürarant etmiyece. #iz. veya etsek bile, bu hususla çak imsakli davranadtağız. f v $ — Acelâde âilde çek kullanılan kelimelerden — sabılah yapmıyacağız. Bilindiği Üzece, İlmi — ystilahlarda, eprücislena, birlnci şarlğı; b çok kullanılan kelimcler müphemdir, ve, biribirine yakın veya uzak müna- nünde tattakları içindir ki Avren âlimleri xendi öz dillerinden ıstılı yapmak Tmkânlarına malik oldukları | başvurmayı tercih ediyorlar. Bu kayıtlar altında törkçe karşı- ıkdar arayıp uygunlarmı bulamaci- Hator İstemet. — müllet. li Baltacı-; mil s) astlahları bot bol kullandığı halda, bu. isti'ahlara laraflar olunlara Karşı ateş pöskü- rüyor, — Milletlerarası ıstılah taraf- tarları, daval kendisine eksik veya yanlış anlatmış olabilirler, ve. ya kendizi onların fikr &ir elmiş olabilir: bu. olanların ld. | dlalarının çürüklöğüne hiç delület | etmaz. Gerek fikir, gerek minde kuvvetli bir şahsiyet olan ur. kadaşımız berkester Iyi bilir ki ko- nuşma dİNi, san'at âlj gibi şeyler ta- mamile atillidir; “ve, mülliyetlerinin çeşrisini mubafara ettükleri nlebetle) gözeldir: ilim e. tarifinin geropin. rasıdır, — vol Hmeyi Venimatmeleri, kendi malları | hiscetmeleridir. Bu umumü asas) böylecckaydleltik. ten sonra türkçe kelimeyi tarif” et- Milit Reman: 88 Madam Müri, takilrini gizlemedi: — Sen meraklı! dedi. Örtüyü Haleye verdi. Genç kız ça- İşşirken yarım aat kadar başında dordu. Sonra kol saatine baktı: Seklei yirmi geçiyor, dedi, bak kezumi, bülâ kızlar görünmediler. Ne yapacak ben bunlarla, Hale eesini çıkarmadı. Bugün vak. tinden evvel , çok iyi ettiği. ni düşürdü. İyin tereddül venen dir İki noktasıni Marlye sordü, — Kadin buna da memnun oldü: — Sor bana hep böyle, lıdlv ben 'dığı için Hale de yatağının koena- |lira ayda' böylerim kızlara, — Kendi akıllarına gilmez'nler, Daha gençelniz kuzum milleilerarası sahada, mületlerarası msul ve vasıtalar ku'lanmak Gizım. dir. (Di sühm T de, Stererenenin y BED’ #iz. Bilmezsiniz, her şeyi. öğrenmeli. Aravo, Hale öğleye tndar sesslz çalıetı Rum kıztarı Üribirlerile konuşuyor, onun mevcodiyetine bile hiç dikkat etmiyor görünüyorlardı. Sormalı; | Simageruyandıran| $; .İğy Siradâ yapıldığı için. pa İhtikâ-| h İkara borsanın halde, yenanca ve İâtince köklere », alırdı Alman san karara göre pltinç ve sadeyağ satışları da - borsuya alm- mıştir. Bu itibarla bundan sonra bü, maddelerin satışlarında borsa beyan- mamce| arakacaktır. Zeytinyağcıların toplantısı Dün Ticaret Odasında Zeytinyoğ- cilar komitesinin işkirâklle bir top. lantı yapılmıştır. — Toplantıda gıda | maddeleri satışlarının serbesi, bira- fikirleri dinlenmiştir. Suad Hayri Ürgüplü diyor ki: İstanbul matbuatı daima iyi şeylerin yardımcısıdır İstanbul C. H. P. İdare Heyeil Suat Hayri Ürgüpltinün yeni B ifesine başladığını yazmıştık. Suat Hayri Ürgüplü. dim bir are kadaşımıza şu beyanalta bulunmuş. | tur: e— İstanbul matbust —dalma İyi gezlerin yardımcınıdır. Nen da eski bir gazeteel arkadaşızızın. Matsun- kiymetli yardımlarlla vazifemde muvaffak olnuya çalşacağım. Vaziteme daha dün başladım. İt ir dastlarımın tebriklerini ka- ediyorum. Partl işleri özerinde henöz meşgul olmadım. inllhaplarıni — soruyormu.. müz; İntikapların Dek yakın olması iüberle k plânda meşgal olacağı. müyr 3ç bu elmcuktır.> Bunane buyurulur? Pirinç fiyatlarını kontrola memur komisyona, teklif edilen âza muhtekirmiş İbtikâra münl-almak üÜzere teşkll edilmiş olan Yöccarlardan müteşek- K0 Kondeyönfardar pirinç fiyatfar, nt tetkikerecek olan komiteye Fak Onur faminde bur İücearin da seçi Leklit odürülşük. Ticarat Odam Meçlisinin yaptığı. son ae tıda ba Yöklif tettdik edilirken, mev- gunbahis tüccarım hakkında ihtikâr suçundan delâyı takibal yapılmakta olduğu öğrenilmiş ve ismi listeder çıkarılmıştır. Piyasada yaratılan kâğıt buhranı devam ediyor Piyasada kâğıt buhram devam et- mektedir. Küğidın serbest birakıl. mer üzerime depolarındakl mallara ütala, şetajz. sahip olan küğil ta. kavvaları fiyatla satıp ellerinden çıkardıkla- rından, bugün - memleketi iki sene Mdare edeceği Iddin edilip duran- bütün kükıt stokları istçilerin glin. de toplanmış ve toplanmaktadır. İstanbulda kırk seklz saat içinde piyasadun çekilen bu kâğıtların bir tabakası bile hentiz Anadolü tacit- | n eline geçememistir. Bunlar, Ki bu. bilhassa mekteplerin açılaca- Yi kurbun, berkeslen evvel taleve ve talebe velileri olacaktır. Polisin müdakalesine ryağmen — Tahtakalede gözönünde cereyan edip duran bu alükadarların daha pratik ve enerjik bir şökilde müda- aürürt kılacak — bir çekil ğını tekrar ehemmiyetle kayde. diyoruz. Yüksek Tahsli Talebe Yurdu neden kapatılıyor ? Vilüâyet tarafından yüksek tahsll talebe yurduna yapıln bir tebllgatla | yurd binasının abşap olması dolayı- | sile yangın tehlikesine muruz olduğu ve yürdün Z4 sant içinde kapatılma. sına karar — verildiği büdirilmişti Bu katar üzerine yurdün kız ve er- kek kısımlarındaki (8 talaba mülş. Kkül bir vaziyette kalmışlardır. Genç ler bu işe bir çare bulunması için ulâkadar makamlara — müracaat et. mişlerdir Biz. talebe yurdlurına fazla ihitlyaç olduğu bir sırada ve yangını tenlike- sine karşı tedbir alınması mümkün olduğu halda Ani bir şekilde kar tılmasını doğru bulrsuyoruz. Dü ba. Tebelere herhülde kendi ni barın. dıracak bir yer bulmak rilmelidi — Netede senin iş? Hale isteksiz ve ciddi. kısa bir c vap verdi — Tüne'ç yakın, — Dlağaza — Hağıt. apartıman, maşırları işliyarüm. — Klimin yanıncat — Mari. Kadın yüzünü buruşturdu. — Göndelikle mi? diye sordu. — Evet kadar? Tira. Eleni güldü. İşçi feretleri hakkın. Kadın ça Hale öğleyin dosdoğru panılyonâ | da biçbir fikri olmuyan Male zaten geldi. Karanlık: merdivenlerden xi Çük odasına Çıktı. Biraz sonra M dam Eleni de gelmişti. Onu eskidi beri taniyormuş gibi dübalt bir vardı. Müsaade İslemelen otuzdu, — Yemeğla şimdi gelecek. dedi. Odada başka iskemle ve yer olma. TIta etarTdn Kadın sordü: merak ediyordu: — Az m? diye sordu. — Ar değil. İyi işçilere 8-4 Tira verirler. Beş alan da vardır. Sen ye- nisin? | — Yeniyim. İ — Az değil. Fakat nedir doksan *. Senin gibi bir kız için az... Blr rob yapacak olsan elli lira vereceksin. Değil mi? gün Alman orduları Rusyada bü kılmasından sonra fiyatların binden. yük bir operatif hereketi, sevkül hire yükselmesindeki sebenler araş- Ceyş taafrüzünüu başa çıkarmış, ilmiy ve bu Busüsla alâkalılâarın Soyyetlerin Cenup bölgesindeki ; tan başka birşey yapmadılar. İll küvvetlerini mağlâp ederek Ruz mükavemetimi - kırmış, artıklarını bir taraftan Volga bo- | yuna, diğer tâaraftan Kafkas dağ- İarına atmıştır. Bu hareketler es. nasında dört aY zarfında cem. an bir milyondan fazla esir ve bir çok ganimet almıştır. Bu. günkü motör harbinde-en çok benzin ve mazot ihtiyacı ripleri yüzde doksanı Kafka: b Mölğanden bu kayalD | mahrumiyet. Sovyet mukave. | Mmetinin Lemel nü kurulacaktı istilâsı hem bu cihetten Anglo.Sakson yııdımlın;înh;: Ta üzerinden Ke'mesini menet. | ri kat'idir. Bugün herşey Rusya. | nn mukavemetine hınlîdxrtıx:.. glo-Saksonlar bunu iyi bildik. leri için bir yandan Mısırın ce. nubunda Eritherelde yapılan A, merikan endüstri ve silâhlan. Ma tesislerile Ortaşark ve Rus. yaya Amerikan yardımlarını ye. tiştirmiye, diğer taratan Avus. tralyada kurdukları üslere da- lyıuırık Japanları Oyalayın on- kat Kafkaslarım” istilâsi ve Ba. kü petrol kuyularından Rusla- | rin mahrum kalmaları neticesin. de hem Anglo.Sakson yardım. ları Tm motörleri benzinsiz kalacak. | tır. Bundan sonra Moskova et. rafınd. kezi daha çabuk yıkılacaktır.Gö. rülüyor ki. 1939 senesi Ağusto. sunda Rusyanın Almanya ile u. yuşması neti rinde Almanyanın Polonya ta. arruzile başlamış olan bu harp, yine Rusvemma mükavemeti kı. şeklini alacaktır. Kkua gelen harp hareketlerini kı. saca gözden- geçirmek ve buna göre son askeri vaziyeti tesbit | etmek, bü vaziyeti Göjektif ola. rak görüp takdir eylemek isti. İngilizler, laşsaydılar, Almanya bu harbe başlamazdı; İngiltere ile Fran. &a kendi harp kuvvetlerinin za. yıf yerlerini, buna mukabil ye. ni fışkıran Alman mikiyetçiliği retin vücude getirdiği yeni Al. çarpışma ruhlarını iyi anlıyabil. ni kat'i surette çekeTek Vaktin. a tâ Yle başlayınca, |venerek harbi kabul eden Po. "Jimha ettiler. ona yardım elmek maksadi'e, Al manyaya harp açtılar; fakal iş| bundan da Almanya, kendi bit hudu. dunda., Siegfrid hatt TASVİRİ EFKÂR ASKERİ VAZİYET Üç harp yılı içinde Yapılan askeri harekâtla, bunların siyasi, askeri neticeleri ve müstakbel inkişaflar İxinct Citan Harbinin dör. düncü senesine girdik. B M fırsat böyle reketi 1939 uha. | den Berlin sıkmaktadır. — Rusl ve petrol kaynaklarının | B sarsacak, kökü., Kafkasların bakımından ehemmiyeti Yetini k ve harbin neticesine tesi, tün dünyayi nizlerin 1 Rusyaya saldırmalarını kürmiye çalışmaktadırlar, Fa. keti tardolundu. duracak ve hem Rüsla. i Rusş mukavemet met sinde eylülün bi. larak ezilmesi neti: yi bir nde soni 5 eden — Aln Geçmiş olan üç sene içinde vu. tıma karşı Fransız ve enler için, faydalıdır. Eğer 1939 senesi ilkbaharında Ruslarla çabük an. yürüdü. Nin intikam kudretini ve bu kud. man ordularını, bunların yeni seydiler, Polonyanın dizginleri. evvel bu harbin zuhuruya mâni olabilirlerdi. Harp bu ha. llöyetçi AL myanın intikamcı orduları, İngiliz ve Fransız yardımına gü bin biri lonya ordularını on bes günde 8 eylölde İngilte. Te ve önün arkasından Fransa, İrini imha güya Polonyayı kurtarmak ve ileri varmadı. Bu esna, | a Frat ve İngiliz ardularının taarruz) Yını bevhüde yere bekledi. Fa. kat İngilizlerle — Fransızlar ha. zırlanmakta, kuvvet toplama'z z k harbe İüp etmek eylemekten iş kalmamıştı. İngilterenin gizli tan, trüdafaa tertipleri almak. olarak Rusya ile AZ Emekli Ali İhsan Sâbis Maginot hatlında müdafaada ka. lp Belçika ve Hollanda üzerin. den Kolonya Bremen hattı üze- hâkimliğini münhasır bir imtiyaz telâkki e. den İngiltereyi şaşırtan İlk Al. man hamlesi Norveç'te görüldü. Almânya bunün da işini on beş , günde bitirerek tekmil Norveçi işgal etti. İngilizlerle Fransızla- rin Norveç'e yardım için yap: sıkları çok zayıf bir $hraç hare. bir hafta içinde ZAN: General kaçırıldı. Bu suretle onların | İngilizlerle Frafsızlar ilk defa o. eylülünde yaparak, istikametinde taar- ruz etmeliydiler, Polonyanın gi- | ni bitirdikten sunra batı cephe. sine dönen Almariya, lüp edilemez bir Almanya ol- muştu. Bütün kış, Fransız ve İn. giliz ordularına taarruz için hâ- zırlanan Alman orduları yıldı. Tit Harbi yapmak için İlkbaha, rı beklediler.. Kü Ve yıldırım hâarbinin mahi. takdir edemiyerek AlL manların zayıflığına hükmetmi. ye başladılar. 1940 İlkbaharının başinda bü- kanağ Düşmanları bu- Ve bu meyanda de- kondisine boğulup f iz deniz hâkim. Tiğine ük büyük darbeyi vura. rak meydan okuyan Almanya. nin Norveç'i işgal etmesi Atlan. | tik deniz muharebeleri içim lü- | zümlu bir hareketti. Almanya bu sahillerden denizallı ve hava taarruzlarile İngiltereyi aç bırakmak ve bi- tap düşürmek istiyordu. Norvec. te mağlüp ulmakla İngilizler ve Fransızlar ikinci defa olarak bu harbi kaybetmek 4ehlikesine düş istifade ederek üler. Atlantik deniz harbi için bu su vaziyet ve üs temin anya, 1940 mayısında Batı cihatindeki İngiliz ve Fran. sız ordularına karşı bir yıldırım taarruzuna başladı. Maginol hat. müdafaada kalarak Hollanda, ve Belçika üzerinden İngiliz — ordul. İngiüzlerle Fransızlar üçüncü bir büyük hatâ yaparak aylar. danberi tahkim ettikle lerden dışarı çıktlar ve güya Beiçikahlarla Hollandalıdara dım için koştular: fakat mağlüp ve perişan olarak geri çekildili İngiliz ordusu Dunkerguc'te Bi yük Britanya adasına atlamak zorunda kaldi; ve çok büyük ka. |yıplar neticesinde takriben 300 bin insan kurtarabildi. Yalrız ka lan Fransızlar, büyük mete uğrayarak haziran içinde mütareke talebine mecbur kal- | dılar. Bu suretle Almanya har. ! setesinde Polonyada, te ve Fransada üç bi zafer kazanmış ve devletin tekmil askı mevzi. yar ir hezi. ik büyük etmiş oldü. — Fransa harbi kaybetti, İngiltere üçüncü defa olarak tehlikesine düştü.. Bu zamana kadar bitaraf duran İtalya, hazi. Tân içinde Almanya tarafına ge harbi kaybetmek girdi. Şimdi Alman. için, İngiltereyi maj veya sulha mesbur başka yapılacak bir ışmak Ve 0. Hak cevap vetmedi. Bu kadınin | Madam Eleni bundan eesaret almış odaya girişinden. oturaşündün. x0.'/ gi ayada kalklı ve genç kiza yak- ruşandan, halinden. sesinden teces- İnşarek elini Süsünden hoşlanmıyordu. Daha dün Bir, bugün Iki, Yeni Sapıdığı bir İn- | Kesin. dedi. Sanin — mabremiyetine — Kirmi | ? Pakki tardı? Bir ugak Sonra enu #Winl getirip Mmasanın Üstüne koy üleni kulkıp sandalyesin Haleyo ver. di. fakat yatağına oturda. Bu. genç kat) biraa daha ginirlendirmişti. Hiçbir. gey söylemeden — yemeğini | “TA yemiye başladı. Pirzola Iyi pişme- müştü BElep; sordu: Nasil külbastı? — İyi pismemtş. — Ab kuzum. — ihtiyarladı K&tina Pakat netyorem. kovamıyo. Tam. Hem çok alışmış bu evin içle- Tine. Herkese emniyet edemem — Birae Jaha .pişseydi. — Süylerim. Düzclir. Sen benden oda aramayı İkendine kızdı. ruştarmadan İve burasının mana kadar e. Parasız da kalırsan..- Söyle — İçikti. Hale kisik bir sösle tepekkür ebti. onan omnzuna kaydı — Ben islemem ki sön sikinli çe- yalnız birakti. Hale bütün vüdudunda bir ürper şetmişti. Birdenbire bütün iş- faz kompesto 1 Burada, verdiği para kadar bir müddet otürduklan sonra bi bir Kendi düşünüyordu. . Niçin iylee sorup 20 buraya gelmişti? Hemen Söleyman Efendiyi görmek mahiyelini öğrevmek istiyordu. Fakat adamcağız ne Za- evinde kalucaktı? İşe geç kalmamak için hemen kalk- saklama, Neye ihtiyacin olursa söy- ti Ve can ajkıntısı içinde — sokağa (Devamı var) | Jsat, Fransa müharebeleri esna. MELLİ nu Fransanın böş biraktığı harp safına sokmak islediği seziliyor. du, Fakat bunda da geç kalın. maıştı. Eğer âtıl geçirilen kış es- nâsinda Sövyet sür'atle ikna k,edilip, 1940 ilkbuharında Alman, İlar daha Norveç taarruzuna büş- PHadıkları zaman Rüslar doğudan larak harbi kaybetmek tehlike. | Ve İngilizlerle Fransızlar da bâm sine düştüler. Onlar, Almanya. nin 1940 mayısında yaptığı ha- tıdan Almanyaya taarruz edebil. seydiler, harp vaziy L ya aleyhine çevirebilirlerdi. O za man kaçırılan bu imkân ve fir. sında daki elde edilemedi. Al. mamya balı cephesinde muhare, beler yaparken Doğu tarafta ar. kası sakindi. İtalyarın 1940 haziranında Al. manya lehine harbe girmesi, Al. man Başkumandanlığına, tereyi lamak için yeni bir imkân verdi: Büyük Britanya a datina askör çıkâararak mağlüp edilemiyen İngiliz İmparatorlu. Runa, Mısıra ve Süveyşe taar. Tüz suüretile, yeni bir darbe vur- mak mümkün olacaktı. Bu mak. satla Şimeli Afrikada hazırlıkla, rTa ve harekete bi o zamen bu seferi fleri götü miye mâni oldu. Mısıra karşı &. hemmiyetli bir taarruz icrası n Balkanlardan, “Yunanistan ve Girid üzerinden Mısıra doğ. Tü yaklaşmak ve daha emniyetli bir Muvasala hattı vücude getir. mek lâzım geldi, İlkönce İtalya, Yunanistanla münasebete giri- şerek bu yolu temine çalıştı; fa. kat İngiliz garantisine güvenen Yunanistan, bu tekliflere ne sulh ve ne harp yollarile muva- fakat ebti. da Yunanlılar İtalyanlara karşı vatanlarını iyi müdafaa ettiler. İtalyanların bu meşguliyetinden tetifade eden İngiltere, Şimali Afrikadaki — vaziyetlerini islah etti ve Amerikanın yardımını te. min eyledi. İtalya, Yunanislanı martında Almanya bu işe mü- Adahâle ederek Bulkanları ve ni. bayet nisan ve mayıs aylarındı Yunanistanı ve Giridi istilâ ctti. İngütere gerek Yugatlavy, merkezine ve $ol cenahına karşı |ne rağmen Giridi dahi müdufaa | edemiyerek bunları Almanlara üvvetle. | gerek Yunanistana vâdettiği yar dımı pek az kuüyvetlerle yaptı. #ından her iki devlet mağlüp ve perişan oldu. İngiliz kuvvet. leri, Yunanistanı — terkettikten İbaşka, İngiliz deniz kuvvetleri bırakmak zoruna düştü, İngilte. re Gördüncü defa olarak harbi ve Akdeniz filosunda büyük ka. düğünden Girid seferini m akıp Almanya, 1941 görülen Ruslara taarruz etmiye tnecbur kaldı. Bundan birkaç ay yardımına mukabil, TJaponyanın Mihvere İtihakı Bingazi sancı hududuna — dayanmıştı. Rusya ile - Almanya arasındaki ciklirdi. 1941 sgenesinde ya, Rusyada pek bü Leningrad» hattı açılamadı. — Yalnız nün kasden yapı dahi istemediklerine, ile Rusyanın beklediklerine hükmettiler. (Derom; sahife 4, sütun 1 de) 1940 ve 194i kışın. yola getiremevince 1941 senesi | a ve ikaybetmek tehlikesine uğradı yıplar verdi. Bu esnada İngilte. re ile Rusyanın arası düzelerek » | Rusların vaziyeti şüpheli- görül. hazira. nında, İngütere Jehinde har. be müdahale edecek durumda evvel Almanya Japonlarla uyu- şarak, Amerikanın İngiltereye ) temin etmiş ve icabında Rusyaya karşı bir da taarruza geçerek - İngilizleri ıdan ve Berka ha valisinden tardeylemiş ve Mısır | Fukat harp, Mısıra ve Süveyşe tevcih olunacak Mihver taarruzunu ge. man. üyük zaferler kazandı ve birçok Rus kuvvetle, İzini yok etti; «Rostof . Maskova. önüne kadar ileriledi. Bir taraftan Rusya, Al. manları doğuda meşgul eder. ken, diğer taraftan İngiltere ve Armerika, Avrupanın batısında " | Almanlara taarruz ederek ikinci bir cephe açacaklar ve Almanya |yı arkasından vuracaklardı. Fa. kat, bu cephe, şimdiye kadar Rusyaya harp malzemesi sevketmekle ik. ldığına ve Ân- | glo-Saksonların Rus galebesini Almanya sirbirlerile çarpı- İsarak her ikisinin dahi perişan ve bitap bir hale düşmelerini 2. EYLÜL ——— SİYASİ VAZIYET Harbin dördüncü yılı Hm lördüncü yılı, Mih. verin mühim bir muvalfaki. yetile başladı. Alman ve Rumen orduları Kafkusyunın Karadeniz sahilini setreden silsilenin tepe- lerinde Rusların mukavemetni kırarak denix kemarına kadar in. mişlerdir. Karadenizin şark hilinin en şimaldeki mühim li. manı Ânapa, Rumen kıt'aları ta, rafındon zaptedilmiştir. Malüm- dur ki bu sahilin en geniş limanı Batumdur. Kuradehizin bülün şimal sa- hilleri, bu denize sevkülceyş ci. hetinden hâkim mevkide bulu- nan Kifım yarımadası ve bütün Azak Denizi sahilleri Mihyerin eline geçmişti. Şimdi Karadeni. zin şurk sahilleri de işgal edil. y mektedir, Almanlarln müttefikleri Kı- rımı zaptederek Akyar (Sivas- topol) büyük deniz ve hava lis. ele geçirdiklerindenberi Karadeniz sularında Rus donan. masına karşı - tefevvuku temin ettikleri, büyük Rus harp gemi. lerinin himayesi altında geyre- den kafilelerin uğradıkları ükı- betten iyice maktadır. Türkistanın kapısı Stalingra- dın da günleri sayılıdır. Cenup- miş ve şehre yaklaşmıştır. Bu şehrin karşı şahilindeki Rus hava meydanları dahi Al- mün hava filelarımın bombardı. manı altındadır. - Binaenaleyh İdil Suyu ve bülün Hazer Deni- İzi artık Ruslar için kabili istifa- | de teğildir. Harbin geçen üç yılındaki hâ- - diseler kısaca gözden geçirile. cek olursa, hayal ve hatıra gel- miyen değişiklikler göze çarpar. Bu hâdiselerden herbirinin poli, tika noktasından da fevkalüde ehemmiyeti vardır. Ayrupanın garp müntehası sa- İkilerinden, bunun Asya ile hu. dudu. olan Kafkas sgilsilelsi ve İdil suyu aşağı mecrasına kadar bütün Avrupanm karası, Alman larla müttefiklerinin, yahut bun darla dost veya hakiki bitaraf devletlerin elindedir. Daima en büyük İngilir do- nanmasının bulunduğu ve İngil. terenin mutlak surette hâkim el düğu Akdenizde, İngilir gemile, vi en büyük salfı harp zırhlıları ve tayyare gemileri himayesi al. tında antak seyretmektedirler. Üç yüz senedenberi yalmız İn. gilir bayrağının hâkim olduğu Allas Okyanusunun — gerek İn- giltere, gerek Amerika ve Garbi Afrika sahillerinde İngiliz de- nizyollarımın emniyeti münselip oli | imuştur. Bir haftada yüz seksen bin ton hacminde otuz vapur batı- rılmış ve bir ay içinde de sekiz yüz bin totluk yüz küsür vapnr yokedilmiştir. Avustralya müs- tesna, bütün Büyük Okyanusun garp nısfi Japonların hükmü al- tına geçmiştir. İngiliz İmparatorluğunun bel. kemiği Ortaşark, şimalde Kaf. kasyadaki Alman ordusu ve garpta Nil vâdisine yaklaşan Rommel'in zırhlı tümenleri ve garkta Japon orduları tarafın. dan tehdil edilmektedir. Dört yüz milyon İngiliz tebansının ya. şamakta olduğu Hindistanda ka. rışıklıklar olmakta — ve şimdiye kadar daima İngilir taraftarlığı yapan Liberal Parti lideri Mahas ba dahi son kongresinde Hindis. mukabil siklet hazırlamıya baş- | tanda derha) milli bir Hint hükü İamıştı. İmeti kurulmasını İngiltereden General Rommel'in kumanda. | talep etmektedir. sışda Şimali Afrikaya sevkedil. Müuhat Fevri TOGAY Zak #lan bir Alman zırhılı kolor. . dusu, Yunanistanda Alman taar | Orozdibak satın Tuzü yapılırken, Simali Afrika. n Ai Sümerbank tazafından abamatl takarrür edan Orsedibak mücsecte. ainin antış işi bilirilmiş ve bekrir müzmelesi akşam Sümerbanik adına Yerl! Ma'lar Pazarları Müdüre düğtince iİkmâl olunmuştür. Bina ya kında tahliye edilecek ve Yerli Ma'. lar Pararları mücssesasi bataya İn- 050 bin küsür Biru. İzsliülerikilükendü Çözebileceğiniz kesmeyiniz, Joubert yukarıya aldığımız Hmuk İstediği mü. na şudar: İnsanlar, birat uğra. şarı tatlılıkla halledebi. lecekleri vak'a ve bödisdleri ei. raflar)n) darıltarak, gücendinerek cerri şekilde — halletmomelidirler. Ru şekilde bir sureti hal, bizi bel. ki muvaffakiyete gölürür. fakat etrafımızda gayri memnunlardan ve hoşmutsazlardan müteşekkil bir grup toplar. - Bu He, müstakbel muvaffakiyetlerimiz için en bü. yük bir mim) Yeşkii eder. donbert”