31 Mayıs 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

< N . f DET z PÂZAR | TAN EVİ 31 İSTANBULı Aukırvı—cıddeıl No, 102 MAYIS | TELEFON: 21310, 24318 24515 1942 SCryTL —N ' İN BİNĞR CN GUÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ zi Yeni Devlet Telâkkisine Uygun Yeni Devlet Teşkilâtı Yapacağız Türkiye artık yanız kırtasi usulleri olmaktan çıkmak ihtiyacındadır. Ü ve mesuliyetler, teknik ihtisasa bir makine kurmay? icap ettirmek € iüare edilen bürokrat bir deviti zerine aldığı ve alacağı yeni vazife n, dinamik çalışan yeni edir. YAZAN: Başvekiı Refik Saydam ge. çen gün Büyük Millet Meclisinde mühim bir davaya temas ettiler ve dediler ki: “Harbin başlangıcından beri yaptığımız tecrübelerle görüyo . ruz ki devlet teşkilâtı “A,, sından “Z,, sine kadar baştan başa bu memleketin ihtiyacile telif edile- bilecek şekilde tebdil edilmek lâ. zımdır. Bu teşkilâtı behemehal yenileştirmek mecburiyeti var - dır. Bunun zamanı gelecektir. Be hemehal dinamik ve teknik ka - biliyeti tam bir devlet teşkilâtıma mutlak ihtiyaç vardır.,, Başvekilin kısaca temas ettiği ve bir kaç cümle ile hülâsa etti- ği bu dava Türk devlet bünyesin de ve ruhunda huüsüle gelen ve gelmekte olan büyük değişikli « ğin bir ifadesidir. Türk devleti, borokrat bir müessese olmaktan çıkarak iktisadi bir teşkilât hali. ni alryor demektir. Hâdisat bize borokrat devletin bugünkü ihti - yaçlara cevap vermekten uzak eskimiş bir makine olduğunu, ye- ni telakkilerle ve yeni cihazlarla çalışan bam başka bir Müessese olması lâzım geldiğini öğretmiş tir. Devlete bekçilikten başka bir vazife vermiyen, ve devletin ıkti sadi işleri başaramadığımı iddia e den liberal sistem artık tarihe ka- rışmıştır. Bugün liberalizmin va- tanı sayılan memleketlerde bile devleti cemiyetin yalnız inzibat ve asayış işlerini değil, bütün ikti sadi ve içtimai hayatımı idare et. ineğe ve-koentrolu altına almağa mecbur kalmıştır. Devletin her işte nâzım rol oynaması yalnız Harbin zaruretlerinden doğmuş geçici bir hâdise değildir. Geçen harptn beri devletin cemiyet için deki vazifesi durmadan genişle . miş, devlet cemiyet hayatının her safhasına müdahaleye mecbur ol. muştur, Bizim devletin de vasıfların « dan biri devletçi olmaktır. Fakat bütün memleketlerde olduğu gibi bizde de, devlet üzerine aldığı yeni vazifeleri eski borokrat dev let teşkilâtı ile idareye çalışmış. tır. Halbuki devletin iktisadi, ma- li ve içtimal yeni vazifeleri alma. sı, devletin bünyesini ve ruhunu değiştirmiş, ortaya bir yeni dev. let telâkkisi çıkarmıştır. Devle. tin bünyesini de bu yeni -telakk3 ve bu yeni ihtiyaçlara göre yeni baştan tanzim ve organize etmek lâzımdır. z Devlet müdahalelerini hâdise . lerin sevkile hasıl olmuş geçici bir zaruret telakki eden ve libe. ral telakkilerden ayrılamayan devletler, yeni vazife ve mesuli. yetler yüklenirken dahi, eski ida. Te sistemini bu yeni ihtiyaçlara uydurmağa çalışmakla iktifa et . mişler, devletin bünyesini değiş tirmeğe cesaret edememişlerdir. Harp başlayıncaya kadar bu vazi yet böylece devam etmiştir. Fa - kat harp patlayıp ta, devlet cemi yetin iktisadi hayatını doğrudan doğruya tanzim vazifesile karşı- laşınca şaşırmışlar ve eski maki. nenin bu ağır yükü taşıyamadığı nı anlamışlardır. İşte şimdi Türk devletinin kar şısında bulunduğu mühim dava ARd7 Devamı: Sa. 2 Sü. 1 ZEKERİYA SERTEL f İ İKİNCİ CEPHE Amerikan Askerleri Yakında Fransa Topraklarına Çıkacak 6.De Ga_;jğ eGöre: "İlk Adım Parisin İşgali Olmalıdır., Fransaya Amerikan askerlerinin çıkacağını söyliyen Amcerika ge- nel kurmay başkanı Gr. Marshal Londra 30 (A.A.) — Amerika Kurmay Şefi Marshall Amerika kıtalarının İngiltereye vardığın.- dan ve yakında Fransaya ayak basacağından bahsetmistir. De Gaulle'e göre Londra 30 (A.A.) — Hür Fran sızlar Reisi de Gavülle söylediği bir nutukta, Almanların memle- ketten dışarı atılması için mille tin birlik kurmasından ve Saint Nazaire vakasından bahsederek ilk atılacak adımın Parisin işgali lüzumu olduğunu belirtmiştir. De Gaulle, Paris ele gectikten sonra bütün Fransız milletinin silâha sarılacağını ilâva etmistir. Amerikanın büyük hazırlığı Vaşington, 30 (A, A,) — Pek ya- kında neşredilecek olan resm? bir ra- AF7 Devamı: Sa. 2 Sü. 1 Hariciye Vekilimiz Dün Bir Resmi Kabul Tertip Etti Ankara, 30 (TAN) — Hariciye Vekili Şükrü Saraçoğlu ve sayın refikaları bu gece senelik mutat kabul resimlerinin ikincisini ver. mişlerdir. Bu toplantıda mihver ve bitaraf devletler kordiploma. tikleriyle Hariciye Vekâleti er . kânı hazır bulunmuşlardır. İSi.iIeyman Çakır Pavyonunun Temeli A'l'ıldıl Dünğkü temel atma merasimi — — ——— — 1 ,Yazisi 2 inci sdhtfetle) Geçen seneki Libya harekâtına Harkof'ta Muharebe Sona Erdi Almanlar Esir Sayısının 240 Bini Bulduğunu Bildiriyorlar Timoçenko Kuvvetlerinin Sıkıştırılması Gelişiyor Berlin, 30 (A.A.) — Alman or duları başkumandanlığının husu si tebliği: Harkof büyük meydan muha. rebesi bitmiştir. Mareşal Von Bock'un idare et. tiği cephane kesimlerinde örgene “|ral Von Kleist'in kara kuvvetle . riyle orgeneral Paulus'un zırhlı kuvvetleri düşmanın şiddetli hü cumlarla karşı koyarak müdafaa muharebesini bir imha zaferi ha- line getirmişlerdir. General Cornelio Dragalina'nın kumandasında bir Rumen kolor. dusu ve ayrıca bir MaMcar, bir İtalyan ve bir Slovak birliği AL man kıtalariyle birlikte harbet . mişler ve bu şanlı zaferden his.. se almışlardır. Örgeneral Löhr'un ve hava kuv vetleri kumandanı general Fluk. bsil'in hava birlikleri gerek mü- dafaa gerekse taarruz esnasında muharebelere fedagârlıkla işti . rak etmişler ve düşman hava kuv vetlerini mağlübederek muhare .- be meydanıni terketmeğe mecbur bırakmışlardır. AA7 Devamiı: Sa. 2, Sü. 7 AFRiİKA CEPHESİi I SOVYET TEB İngilizler Vaziyetten Memnun Almanlar, Tobruk'u Ele Geçirmek İçin Çalışıyorlar Kahire 30 (A.A.) — Ortasark İngiliz hava kuvvetleri kuman - danlığının 30 mayıs tarihli teb liği: Cuma günü bütün gün tankla- rimiz ve bomba tayyarelerimiz kara muharebesini destekliyerek geniş hareketler yapmıslardır. Düsmanın Birihakem ve Akroma daki makineli küvvetleri avcıla- Tımız ve bomba ucaklarımız ta rafından siddetli hücumlarla kar sılasmış düsmann bir cok tasıtı tahrip edilmis veya hasara uğ- ratılmıs. muharebe cevresi üze. rinde cerevan eden savas, hava savaşlarında iki Yunkers 87. iki Messersimid 109 bir Macehi 209 ki tonyekün bes düsman ucağı düşürülmüstür. Öğleden sonra havanın fenaliğiından dolayı ha. va hareketleri az olmuştur. Ucaklarmmız persembe gecesi ayni bölge üzerinde hareket ya- barak iki Yunkers 88 tayyaresi düsürmüsler ve daha baska tay - yareleri hasara uğratmıslardır. Sicilvya'da Katanya hava alanı. na bomba ucaklarımız perşembe gecesi taarruz' etmislerdir. Bu hareketler-onunda on iki ucağı. miız kavrb fakat pilotlart sağdir. AF” Devamı: Sa, 2, Sü. 6 CASKERİ VAZİYET ) MİHVER TAARRUZU Mihverciler, Avrupada 1942 de Kat'i Bir Üstünlük Temini İçin Libya'da Büyük Bir Taarruza Girişmeğe Mecbur İdiler Yazan! Emekli Deniz Subayı NECATİ YASMUT Japon Başvekili General Tojo'nun, mhiverin stratejik — işbirliği hakkında yapmış olduğu beyanat esnasında, Av rupada, Afrikada ve 'Asyadü mihver kuüvvetleri üç istikamette taarruza geç miş bulunuyor. Birincisi: Harkofun cenubunda İz. yum istikametindeki Alman. taarruzu, Bu taarruz daha ziyade Harkof isti- kametinde yapılan ve Alman cenüp cephesi için tehlikeli bir vaziyet ihdas edecek olan Rus taarruzunu durdür mak için tâli l lmış bir batı Pasifikte müttefiklere dit bütün üslerin, adaların ve' geçitlerin işgalini ihtiva ediyordu.” Japotlar, altı ' aylık deniz, kara ve hava muharebelerinden sonra birinci fasir Avustralya ve do. ğusundaki adalar/ müstesna olmak ü- zere muvaffakiyetle ikmal ettiler, A- vustralyayı da tecrit etmek tecrübe. sine giriştiler fakat Mercan denizi muharebesinde muvaffak olamadılar. Bu husustaki plânlarında bazı tâdilât yüparak Birmanyadaki — taarruzlarını süratlendirip Çinle müttefiklerin ra. SER İ taarruzdur. Ve inkişafı da mevzildir. Almanlar şimdilik burada büyük bir taarruza girişmek niyetinde olamaz. lar. Şark cephesinin her hangi bir ke siminde yahut bir kaç kesiminde 'esaslı büyük bir taarruz için Libya taarru- zunun neticesini beklemek - zarüreti vardır. İkincisit Japon ordusunun Birman yadan Çine karşı giriştiği taarrüz. Bu taarruz, Uzak Şarkta, balı ve cenup bıtasini tamamiyle kestiler, — şimdi ikinci -faslın —tatbikine giriştiler. Bu fasıl, Çin-> küvvetlerinin — imhasidır. Amerika' ve İtigiliz kaynaklartıtıdan son gelen hâberlere nazaran, — Japon meselesinden evvel Avrupa harbini tas fiye etmek hususunda müttefik askeri h ve idare adamlarının evvelce vermiş oldukları kararda bir değişiklik olmadığı bilâkis İngiltereye AF Devamı: Sa, 2, Sü. 3 iştirâk eden Hintli birlikler Ğİ Almanlar 14,000 Ölü Verdiler Sovyetler Bir Çok Askeri Noktaları Ele Geçirdiler Moskova, Almanların İddialarını Yalanlıyor Moskova, 30 (A.A.) — Sovyet sabah tebliği: 30 mayıs gecesi kıtalarımız İz. yum istikametinde düşman tank ve piyade kuvvetlerine karşı ta. arruz muharebeleri yapmışlardır. Cephenin öteki kesimlerinde bildirilmeğe değer ehemmiyetli bir hareket olmamıştır. Bir ço knoktalar ele geçirildi Moskova, 30 (A.A.) — Harkof istikametinde ilerliyen Kızılordu kıtaları bir köyle müteaddit as . keri noktaları ele geçirmiştir. zyum . Darvenkovo kesimin - de Almanların iki şiddetli kü - cumu püskürtülmüştür. Cephe - den gelen haberlere göre düşman bu çekilme esnasında 1400 den fazla kayıp vermiştir. ÂŞ7 Devamı: Sa, 2, Sü. 5 ha a oladile eeeti el 4 ÂA. Hitler Dün Bir Demeç Verdi Führer, 10 Bin Yeni Subaya Vazifelerini İzah EtHi Berlin 30 (A.A.) Führer, bugün spor sarayında kara, de. niz ve hava kuvvetlerine yeni il tihak eden Subaylarla gelecek deyrede subay çıkacak olanlara hitaben bir nütuk söyiemiştir. Mareşal Keitel Hitlere 10 bin su. bay ve subay namzedini takdim etmiştir. Alman tarihinin verdiği dersle ri belirten Hitler genç askerlere Alman ordusundaki yüksek vazi. felerini tevdi etmiştir. Bu gış cereyan eden muazzam müdafaa muharebesınin bir tarih çesini yapan Hitler -yüksek gu- manda prensibinin müşkü! vazi yetlerde dayanmak ve zorlukları vermekten ibaret olduğunu yok. sa zafer bayramları yapmak ol. madığını belirtmiştir. Sürekli ve heyecanlı sözlerle genç subaylara hitap eden Führer Alman milletinin mukadderatın . nın kendilerinin cephedegi hare. kât tarzlarına bağlı olduğunu her zaman hatırlamalarını tavsiye et miş ve şöyle demiştir: “Nerede harbedecek olursanız olunuz bütün Almanyanın size emanet edilmiş olduğunu hiç bir zaman unutmayınız.,1 SAAT SERGİSİ Türkiyeye ilk defa olarak getirilen meşhur VACHERON et Saatları, Eminönünde yeni açılan Arlon sâat CONSTANTİN mağazasında 1 Hazirandan 6 Hazirana kadar teşhir edileceğinden muh- terem halkımızın teşriflerini rica ederiz, Takımı Geldi Misafir Alman futbol takımı dün sabah saat 6 da Sirkeci garına kelmiş ve doğruca ikametlerine tahsis edilen Tokatliyan oteline inmiş. tir. Kafileye evvelce. de bildirdi. ğimiz gibi beynelmilel spor âle . minin meşhur simalarından Dr. Karl Weam riyaset etmektedir. Yanında Alman futbol federasyo nu reisi. Admira reisi ve Alman yanın en iyi antrenörü bulunmak tadır. Takım Admira adiyle seyahat etmektedir. Bütün müdafaa oyun cuları Admiraya mensuptur. Yal nız ileri hattı teşkil eden müha - cimler Admiradan olmayıp muh telif Alman klüplerine mensup - turlar. Oyuncular içinde yedi mil li takım âzası vardır. Bilhassa Almanyanın en kuvvetli takımı Sehalke'den evvelce de bildirdi. ğimiz gibi Urban, Gauchel ve Sa letzki vardır. Alman takımı dün Şeref stadında yirmi dakikalık bir antrenman yaymış ve hemen istirahate çekilmiştir. Maçı bölge sporservisi şefi ve kıdemli ve kıy metli hakemlerimizden Kemal Halim idare edecektir. Diğer ta- raftan Fenerbahçe takımında bü #yük Fikretin de oynaması büyük ihtimal dahilindedir. Büyük maç tan evvel Fenerbahçe - Galatasa ray ikinci takımları, spor bayram larında ortaya koyup berabere kalmaları yüzünden alamadıkları kupa için saat 16 da karşılaşacak lardır. Alman takımı şu kadro ile oy- nıyacaktır: Deyhle, Schilling, Gerhart, Manreiter, Klazl, Zehet meier, Arlt, Urban, — Saletzi, Güuachel, Mialecki. İhtiyatları Neutzner, Mirsitzka, Bergman. Dün saat altıda Alman konso. loshanesinde misafir takım şerefi ne bir çay verilmiştir. Bugün üçüncü sahifemizde Ad mira takımı ve oyun sistemi hak. kında dikkate tdeğer bir. makale bulacaksınız. Futbolcüler F. Bahçe İle Kadıköyünde Yapacaklar İlk Maçı Bugün Kont Ciano İtalyanın Dış Siyasetin İzah Etti "İtalyanın Bakası Bu Harbe Bağlıdır,, Nazır, Türkiye İle İtalya Arasındaki - İyi Münasebata İşaret EH Roma, 30 (A. A.) — İtalya hari ciye nazırı Kont Ciano, hariciye bütçesinin müzakeresi münasebe tile âyan meclisi ercürneninde söytediği bir nutukta İta!ya dış si yasetinin prensiplerinden bahse, derek şöyle demiştir: eGçen senenin başlıca sivasi O. layları da göstermiştir ki İtaly nı İngiltereye karşı takip © siyasetin esası dün ilduğu gibi bugün de İngilterenin dünya im. baratorluğuna karşı mücadele ve hücum fırsatı nerede zuhur eder se orada mücadele etmektir. Amerikanın harbe gir'aesi me. selesine temas eden nazır sözleri ne söyle devam etmiştir: “Amerika harbe resmen al'ı ây evvel girdi .Fakat hakikatte iki seneden beri Amerika bitaraf lıklan çıkmış bulunuyordu. Filha kika Amerikan kuvveti bir para. van arkomra gizlenerek bütün kuvvetile İngiltereye yardım edi vordu.., . z AÂFe Devamı: Sa, 2, Sü. 5 Dün şehrimize gelen Admira takımı oyuncuları Sirkeci garında Alemdağ Ormanında Dün Bir Yangın Çıktı , y Maarif Vekili Bedeni Terbiyesi İşini Tetkike Başladı Ankara, 30 (A.A,) — Maa. rif Vekili Hasan Âli Yücel bugün öğleden önce Maarif Vekilliğine yeni bağlanan beden terbiyesi umum mü . dürlüğü merkez teşkilâtımı tetkik etmiş, başta umum müdür olmak üzere bütün memurlarla görüşmüş, işler hakkında ilgililerden bilgi sormuş, çalışma programları. nı gözden geçirmiştir. Şim . diye kadar beden terbiyesi ve gençlik teşkilâtı için ya- pılmış tetkikata ait bütün raporların neşri vekillikçe karar altına alınmıştır, Teşdelen Mıntakasında 5 Kilometre Kare Orman Yandı ve Söndürüldü, Fakat Baltacı Çiftliği İstikametinde Yeniden Başladı Dün sâat 16 da Alemdağında Taşdelen mıntakasında vakıf or. manlardan yankın çıkmıştır. Üs. küdar itfaiye grupu yangını sön. dürmek için hareket etmiş, yakın köylüler, ve birlikler de söndür - me işine yardıma koşmuşlardır. Üsküdar temizlik işleri amelesin den de Alemdağına söndürme e. kipleri gönderilmiştir. Akşam geç vakit 5 kilometre kare ormanlık bir saha yandıktan sonra ateş ön lenmiş ise de, rüzgârın tesiriyle Baltacı çiftliği istikametinde ye. ni bir atlama yapmıştır. Üsküdar kaymakamı, jandarma ko. mutanı da yangın yerinde bulunarak ateşin önlenmesi için yaprlan mücade- leye nezaret —etmektedirler. Rangın gazetemizi makineye verinciye kadar Baltacıçiftliği istikametinde devam et mekte di; fakat devamlı çalışmalar sayesinde ve alevlerin sardığı istika. mette ağaçlar kesilip devrilerek ate. şin sirayet imkânları önlenmiş bulu. nuyordu. Yangının ormandaki kömüt torluklarından çıktığı tahmin edil « mektedir.