9 Mayıs 1942 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

TAN EVİ İSTANBUL1 Ankara caddesi No, 107 — TELGRAF: TAN, IİSTANBUL TELEFON: 24310, 24318. 24319 ——— SEKİZİNCİ YIL — No, 2414 S İ A GÜNLÜK SİYASİ HALK GAZETESİ Ekmek İşi Parti Başvekil ile Ticaret Vekili İzahat Verdi MAYIS 1019 || l FEVKALADE ÇEKiLi$ örüşüldü Ekmek İstihkakının Azaltılmasına Sebep, Yeni Mahsule Kadar Ordu ve Halk İhtiyaçları İçin Her İhtimale Karşı İhtiyatlı Bulunmak Zaruretidir Başvekil Dr. Refik Saydam Madagaskar Meselesi Laval shükümeti; “Madagaskarın- iş- gali karşısında —müttefiklere karşı kat'i bir harekette bulunmıya ce- saret edememiştir. Bu gidişle Ma- dagaskar hadisesinin de Suriye me. selesi gibi kapanacağına hükmedile bilir. Şu halde Laval'in Fransada iktidar mevkiine gelmesi Fransanm dış siyasetinde büyük bir değişik- lik yapmıyacaktır. Anlaşıldığına göre, Laval'in vazifesi Fransa sa- hillerine asker çıkarılması ihtimali karşısında dahilde — asayişi temin etmek ve icap ederse böyle bir çı- karma teşebbüsüne karşı gelmekten ibarettir. M. Zekeriya SERTEL ngiliz kuvvetleri 48 saat için- de Madagaskarın en büyük deniz üssünü işgal ediverdiler. Vichy'den aldıkları emir üzerine mukavemete geçen Madagaskar - daki Fransız kuvvetleri, üstün İngiliz kuvvetleri karşısında 48 saatten fazla mukavemet edeme. diler. Adada bulunan 15000 kişi- lik Fransız kuvvetinin yarısı içe- rilere çekilmiş olmakla beraber, artık Madagaskar işgaline niha . yet bulmuş nazariyle bakılabilir. Madagaskarınm işgali bir takım Mmeselelerin aydınlanı yar - dım etmiştir. Her şeyden evvel bu hâdise, Müttefiklerin teşebbüsü daima Almanlara bırakmak istemedikle. rini, bilâkis 1942 yılında teşebbü- sü ellerinde bulundurmıya ka - rar verdiklerini gösterir. Adanın İşgali Fransayı Alman kucağına d_üşürebilirdi. Müttefikler bu teh likeyi dahi göze alarak kat'i bir hareketten çekinmemişlerdir. Madagaskarın işgali, deniz, ha. Va ve kara kuvvetlerinin iştira - kiyle karaya asker çıkarılması hususunda müttefikler için bü - Yük bir çapta muvaffakıyetli bir rübe olmuştur. Avrupa sahil. lerine asker çıkarmıya hazırlanan Müttefikler bu tecrübeden hayli istifade edeceklerdir. Madagas - karın işgalinde kara, deniz ve hava kuvvetleri beraber çalışmış lar, hattâ adaya paraşütlerle de asker indirmişlerdir. Bu tecrü - bede elde edilen muvaffakıyet ngilizleri Avrupada karaya as . €er çıkarmak hususunda da teşçi edici bir rol oynıyacaktır. * * Fakat Madagaskarın işgali yü S zünden aydınlanan en mü him hâdise, Fransanm vaziyeti olmuştur. Bütün dünya Kaval hükümeti - Verilen Tasvibp Karar Edildi Başvekil, Müstahsile » Bırakılacak Mahsül Üzerinden Serbest Ticaret * Yaptırılmasını Doğru Ankara, 8 (A.A.) — C. H. P. Meclis grupu umumi heyeti bu- gün 8/5/1942 saat 17 de reis ve- kili Seyhan mebusu Hilmi Ura. nın reisliğinde fevkalâde olarak toplanmıştır. Celse açıldıktan ve geçen top- lantıya ait zabit hülâsası okun- duktan sonra, hükümetçe halka werilmekte olan günlük ekmek miktari üzerinde dündenberi a- hlınan kararın mucip sebepleri hakkında grup umumi heyetini hükümetin tenvir etmek istediği ve bugünlük fevkalâde toplantı. nın mevzuu bu olduğu riyaset tarafından heyete bildiri'di Ticaret Vekili Kürsüde Söz alarak kürsüye gelen Tica- ret Vekili Mümtaz Ökmen 1941 senesi hububat mahsulünün elve rişli olmaması sebebiyle hükümet çe daha Eylül ayında ekmeğin İhtiyaci Fevkinde Bulmadığını Söyledi AAŞ Baştarat' 1 incide — Ticarst Vekili Mümtaz Ökmenj | ana gemisini, bir hafif kruvazörü Yeni Gine . Sulgî_ı_nda - Bir Deniz Muharebesi e— Müttefiklere Göre: Japonlar 1 l[ğak Gemisi, 1 Kruvazör, 2 Torpito, JaponTeBrî ine Göre: İki Tayyare . Gemisi İle Bir Zırhlı *Batırıldı Grupunda G Amerikan donanmasına mensup tayyare gemilerinden biri hedefe ateş açarken —T Melbourne, 8 (A:A.) — Mütte. fik karargâhı bildiriyor: Passifik cenup batısında göçen deniz çar- pışması esnasında;;inüttefik kuv- vetler düşmana ağli: kayıplar ver dirmişler, bir hafif'kruvazör, iki torpido muhribi, dört topçeker, bir malzeme gemisi batırmışlar, 9 bin tonilâtoluk 'bir deniz uçak ve bir yük gemisini ağır hasara uğratmışlardır. 'Tebliğ müttefik kayıplarının hafif olduğunu ilâve etmektedir. Muharebe devam ediyor Melbourn, 8 (A.A.) — Ayvustral yadaki müttefik kuvvetler umu, mi karargâhınm tehliği: Cenup Batı Pasifikteki şiddetli deniz muharebesi devam etmek - tedir. Düşman filosundan bir kruva- zör, iki torpido muhribi, dört top çekerle bir iaşe gemisinin batırıl. dığı ve deniz uçaklarına mahsus "Sulh İçin | Fedakârlık Yapmalıyız" Eden Diyor ki: — "Sulhu KorumakYükü Harpten Sonra İngil- tere, Amerika,Rusya ve Çine Düşecektir., İngiltere için dünyada artık infi- ratçılığın bahis mevzuu olamıya- eağım söyliyen Mr. Eden Edinbourg, 8 (A.A.) — Harici- ye nazırı M. Eden, bu akşam E- dinbourg'ta söylediği bir nutukta harpten sonraki dünya durumunu tasvir etmiş ve demiştir ki: “Sulh için fedakârlıklar yap. malıyız. Bu harp başlamadan ev- vel dünya gözlerimizin önünde ufalıyordu. Harp, bu gelişimi hız- landırdı. Harpten sunraki dünya daha küçük olacaktır. İnfirat için, bencil siyaset için fena komşuluk siyasei için yer kalmıyacaktır. Britanya İmparatorluğu icin dün hin bu hâdise kakşısında alacağı nğğ,?qpevumı: Say2, Sü. 4 , * < 4 & VA İ ASE” Devamı: Sa. 2, Sü. 5 KS Devamı: Sa. 2, Su. 6 Weygand Fas'a Geçmiş! ——i Amerika Diğer Fransiz Müstemlekelerine El Koymıya Hazırlanıyor Martinigue'de Bulunan Fransız Altinları Vene- züella'ya Naklediliyor Londra, 8 (A.A.) — Madagas - kar büyük Britanyanın kontrolü altına girdikten sonra Panama kanalı karşısında önemli bir stra- tejik durumu olan Martinik ada. sı dikkati çekmekte bulunmuş - tur. Vichy, Fransanın yıkılışın - danberi orada saklı bulunan 250 milyon altın lirayı nakletmekle meşgüuldür. Bu altınlar iki deni - zaltı gel yüklenmekte ve bi taraf yük gemileri tarafından Ve Kd Devamı: Sa. 2, Sü. 5 Deniz harbinin vuku bulduğu yeri gösterir harita Tramvay ve Elektrik - İdareleri Bilânçoya Göre Geçen Yıl 1,876,722 Lira Kâr Etti Elektrok, tramvay, tünel işlet meleri umum müdürlüğünün 1941 yılı bilânçosu hakkında ha- zırlanan mazbata dün şehir mec. lisinde okünmuştur. Bu bilânço - ya göre; idare, 1941 * yılında 1,876,722 lira 57 kuruş safi hâsı- lat elde etmiştir. İşletme hâsılatı, muhtelif hâsılat ve faiz hesabı ile elde edilen kâr ise 9,259,299 li. ra 57 kuruştur. Bu paranın 1196649 lira 97 kuruşu elektrik- ten, 679790 lira 28 kuruşu tram- vaydan, 4011 lira 83 kuruşu oto büsten toplanmıştır. Tünel işlet. mesi bilânçosu 3730 lira 1 kuruş zararla kapanmıştır. “Encürhen, mürakip raporlarını in- celedikten sonra şu mütalâaları yü- rütmüştür: İstihlâkin çoğalacağı — farzolunarak elektrik tesiatinda yapılan takviyenin yada artık infirat banis mevzuu | — ümit edilen sarfiyat temin edile- A” Devamı: Sa. 2, Su. 7 Seylâna da Takviyeler Gönderildi Çin Kıf_aîe—rı Doğu Asyada Japonları Boyuna Hırpalıyor B AM Birmanyada Akyab Limanı da Düştü Londra, 8 (A.A.) — Öğrenildiği ne göre, son günlerde doğu Afri . kadan- getirilen İngiliz - kıtaları Seylâna çıkmıştır. * Yeni Delhi,.8 (A.A.) — Küçük Japon kuvvetleri Akyab'a girmiş lerdir. Doğu Çindeki Harekât Çung King 8 (A.A.) — Çan Kay Şekin komandosları Çinin işgal altındaki kısmında Japonları hır palamıya devam etmektedirler. Bunların en son yaptıkları hare - İ.ort__ğîorî Majta Adasına: Kumandan Tayin Edildi Adaya Geçen Ay 6 Bin Tondan Fazla Bomba Atıldı General Lord Gort Londra, 8 (A.A.) — Müctemle- ke nezaretinin Perşembe akşamı neşrettiği tebliğ: - Malta adasr ve ona bağlı yerler valisı ve başku- danı Tümgeneral Sir William ket Kanton'a girerek burada bir- çok binaları havaya uçurmak - ve Dobbie Krala istifasını vermiştir. Kral, Genera) Vikont Gort'u bu birçok Japonları öldürmek olmuş tur. vazifeye tayin etmiştir. Tevzi Birlikleri için Hazırlık Ekmek Karneleri İle. Gıda.. Maddesi Tevziatına Önümüzdeki Çarşamba Gününden İtibaren Başlanabilecektir Dün sabah vilâyette yapılan toplantıda bulunanlar (Yazısı 2 inci sayfamızdadır) Lüksün Bolluğu, Lüzumlunun Yokluğu Dünkü başmakalemiz, şimdiye kadar herhan- gi gazetede okuduğum bütün başmakalele- rin en değerlisi idi; devlet ve millet bakımından HAL' D fikirlerin en doğrusunu, öğütlerin en faydalısını veriyordu. Bir kere dış siyasetten bahsetmıyordu; sonra iç siyaseti de ağzında eveleyip gevelemiyor, REFİK AgE7 Devamı; Sa, 2, Sü. 7 KARAY selenin kabuğuna değil, özüne dokunuyor, en kestirme yolu gösteriyordu. Kisaltacak olursak - tekrarında ha - yır vardır! - diyordu ki: “Şeker sarfını azaltmak istiyorsak neden şekercilere lüks şeker yaptırtarak halkın yoksulluğuna karşı acı bir istihza teşkil eden bir israfa kalkışryoruz? Süt bulunmuyorsa neden lüls peynire müsaade ederek geçimi dar vatandaşları esas gidası olar: beyaz peynirden mahrum bırakıyoruz? Hayvanlarımız arpasız kalıvorsa niçin bira içiyoruz? Patates, kestane, İmdık, nohut ve baklayı ne sebeple pasta şekline sokturarak fiyatlarının artmasına göz yumuyoruz?,, Çok doğru... Şiddetle doğru! Lüks şekerden, lüks " peynir - den, lüks mancalardan, lüks içkilerden, lüks gıda il!etinden kur. tulmalıyız. Geçen gün Mecidiyeköyü gazinolarında müüşteriler şi- şe şişe bira yuvarlarlarken bir yük beygiri de kıştan kalma bir aç- lıkla önlerine yuvarlanıverdi. Gittikçe dikleşen, fersizleşen göz. lerini onlara dikerek âdeta diyordu ki: “İnsafsızlar! Bir dakikalık sudan zevkiniz için bakınız biz ne hale geldik! Sizin ağzınız dahi köpüklü âmma benimki bira köpüğü değil... Ölüm köpüğü!,, me- zeci camekânlarımız dil peyniri kutuları, kirlihanım topakları, lor sepetleri, kaşar ve graviyar kelleleri, yaldızlı krem kalipları ile tıka basa dolu... Fakat bir dirhem beyaz peyniri, ilâca derman, bülamazsınız! Şekerci vitrinleri sulh zamanındakilerden çok daha çeşitli ve şakrak! Pastacılar ise “ne sihirdir, ne keramet, el çabuk- luğu ve göz buvacılığı marifet!,, der gibi gittikçe hokkabazliğı art- tıfıyorlar, donanıyorlar, şenleniyorlar; çoluk çocuğa yediremedik- leri nesne bırakmıyorlar. Evet, dünya bizimkinden derin ve çaresiz bir yokluk içinde- dir; ayrıca harp felâketini çekmektedir. Ağızdan gelen haberler, ajansların bildirdiklerinden çok acı ve korkunçtur. Hattâ, inan. mayınız, çoğunda adları sayılan iaşe vesikaları karşılıksız ve bah- sedilen iaşe düzeni de yalandır. Fakat durumumuzu iyileştirmek için âlmamız lâzımgelen daha bir sürü tedbirler de yok değildir. Haniya bir zamanlar ortalıkta “tek tip,, sözü dolaşıp duruyordu? Bir tip peynir yapılmalı: Beyaz! Bir tip şeker görmeliyiz: Akide! Bir tip pasta tanıyoruz: Ekmek! Ve bir tip, iaşe sistemi istiyoruz: Lüks gıdaya veda! Zira lüksün bolluğu, lüzumlunun yokluğuna sebep oluyor.