25 Eylül 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 1

#FON: 24310, 24318. 24319 'TINCI YIL — No, 1846 E-V-İ gAnkara Caddesi 102 5 KURUŞ GÜNLÜK SIİYASI HALK GAZETESİ 4 adet 1000 * » 500 4 adet 250 40 , 100 T. C. ZİRAAT BANKASI Kuruluş 1888 - Sermaye 100,000,000 Türk lirası Bankamızca kumbaralı ve ihbarsız tasarruf hesaplarında en az 50 lirası bulunanlara senede 4 defa aşağıdaki ikramiyeler verilir, 100 adet $O 120 . 40 160 adet 20 IR O M A | Konferansında Neler Konuşuldu? Mihver devletleri, Akdeniz mese- lesini esasından halledebilmek için Cebelitarığı ele geçirmek mecbu. riyetindedirler. Fakat, İspanya ye- ni bir harbe girecek vaziyette de- ğildir. Bu yüzden mihver devlet- lerine deniz ve hava üsleri vere- Cek, topraklarından asker geçir- Melerine müsaade edecektir. Ro- mada konuşulduğu anlaşılan en tmühim mesele işte budur. | l 2 M. Zekeriya SERTEL l | Romadı Alman ve İtalyan Hariciye nazu'l?nmn Mü. j lemek lâzım geldiği, ve belki de | mühim ler bek- " mülâkat esnasında İspanya Meselesinin halledileceği hakkın. da iki üç gün evvel yaptığımız 'alâminler çok geçmeden hakikat Oldu. ( — Filyaki henüz bu mülâkata ait Tesmi bir tebliğ neşredilmemiş. tir. Hâlâ Alman ve İtalyan mat- Hatı müphem konuşmakta ber- devamdır. Fakat şimdiye kadar Yaprlan neşriyattan vâzıh suret. te anlaşılan şudur: Almanya, İngiltereye taarruza €vamla beraber, Akdeniz mese- ini de esasından halle karar Vermiştir. İtalyanın Mısırı istilâ. Ya teşebbüsü Akdeniz davasının i için atılmış ilk adımdır. Fa- | ;:: bu meselenin halli, daha di- di DD Şarki Afrikada Ingiliz tayyarelerinin kakard taarruzuna uğrayan bir İtalyan hava meyd bül d sonraki İspanya, Harbe Girmesi İçin, Tazyik Ediliyor Harbin Siklet Merkezi Manştan Akdenize Geçmek Üzeredir Londraya Göre Akdenizdeki İngiliz Mevzilerine Yeni Bir Taarruz Beklenmeli Berlin, 24 (A.A.) — Von Rib. bentrop, Roma müzakerelerinin son bulması münasebetile Kont Ciano'ya gönderdiği teşekkür tel. grafında Roma görüşmeleri hak- kında şu sözleri söylüyor: “Halihazır safhasmda İngil. “ terenin ezilmesini, müşterek - si- yasi hedeflerin vâzıhan tayini bahsindeki mühim leleri İNGİLİZ HAVA KUVVETLERİNE MENSUP BİR TAYYARE, UÇUŞA HAZIR VAZİYETTE Dakar Limanında müstakbel hayat sahalarımızın teşkilâtlandırılması ve emniyet altına alınmasını Duçe'nizle ve sizinle görüşmek üzere Führer. den vazife aldığım cihetle her zamanki gibi noktai nazarlarımız. da tam bir mutabakat olduğunu müşahede ettim.,, bazı meselelerin de hallini itap ettirmektedir. Bu meselel Tin başında İspanyanım vaziyeti | Belir, Akdenize hâkim olmak için | Cebelitarığı elde etmek lâzımdır. Âkdenize hâkim olan bu kaya | E_îpl'çasmı ele geçirmek için ise $ Spanyanım yardımına ihtiyaç 6 Vardır. Berlinde Suner'le bu me- | ç , Sele görüşülmüş ve İspanyadan he şekilde istifade edilebileceği İspanya harpten yeni çıkmıştır. Setil veyperlşan bir haldedir. Ya- :bhen henüz kapanmamıştır. Bu vazaîlne değildir. ğ ı"Dlmyanm mihver devletlerine İllhak ederek harbe girmesinde İStar etmemiştir. Almanyanın is. iği İspanyada bazı deniz ve hava üsleri tesis etmek ve İca. binda İspanyol topraklarından 3sker geçirmektir. Böyle bir mü- Saade şspanyamn bitaraflığını ih. lâle kâfi değildir. Amerika, Siltereden Atlas Okyanusunda 'Azı üsler kiralamamış mıdır? İı_ı- Biltere Mısırda askeri üsler vü. Cüde getirmemiş midir? Finlan. da Sovyetlere bazı adaları uzun | Püddet için terketmemiş midir? İxpanya da mihver devletlerine bazı üsler verebilir ve bitaraflı- |&mr muhafaza edebilir. Bu hiz. |Hetine mukabil de kendisine Ce- lğ'îta.uk verilebilir. İşte Riben> ;9p'un Romayı ziyaret sebeple. Tüden biri, İsp: anlaşma —. ıyada garp cephesini etmiş, ve Ribbentrop'un İş dönmesini beklemiştir. ümdi Berlinde İspanya mesele. | son şekli verilecektir. — * | AAf omada konuşulduğu anla. şılan ikinci mesele de Mnanistanım ve bu vesile ile %kanlırm vaziyetidir. İtalya ile Yunanistanın arası Miktır. İtalyanm Yunanistana k*"!l olan vaziyeti malümdur. ç deniz meselesini hal için, mih- *t devletlerinin Yunanistan en. $tlini de ortadan kaldırmak İste. Tieleri tabiidir. matbuatınım neşriyatı- ı;' bakılırsa, mihver - devletleri, | istan vesilesile, Balkan :'“elelerini tasfiye etmeye ka. Vermiş gibidirler, Hatta bu ?aksatlı yakında Yugoslav, Bul. 3r ve Yunan devletlerinin Ro- 'a bir konferansa davet edile. Ti söylenmektedir. * * Romada konuşulduğu tahmin îğ]en üçüncü meselenin de, gene deniz meselesile alâkadar ola. î'*k' Suriyenin vaziyeti olduğu Memin edilmektedir. Fakat bu x..;:ele hakkında sızan malümat azdır. x» » qaşlğrülüyor ki, Roma mülâkatı üy a ziyade Akdeniz meseleleri :ız*l'inde cereyan etmiştir. Bu krââeleıerin bir kısıgk bizi çok - dan alâkadar qiğeple mülâka: kat ve me X NU Başvekil Yunan Büyük Elçisini 'Dün Kabul Etti -Metaksas da Büyük Elçirizle Görüştü Ankara, 24 (A.A.) — Başvekil doktor Refik Saydam, buğün, Yunanistanın Ankara büyük el. çisi Rafael'i kaîu.l etmiştir. Atina, 24 (A.A.) — Başvekil metaksas, Türkiye büyük elçisini kabul etmiştir. ADLİYE VE DAHİLİYE VEKİL LERI ISTANBULA GELIYOR Ankara, 24 (TAN) — Adliye Vekili Fethi Okyar, 19,25 ekspre. sile, Dahiliye Vekili Faik Öztrak ta 20,20 trenile İstanbula hare. ket etmişlerdir. İktısat Vekili Hüsnü Çakır, re- fakatinde Mader Tetkik ve Ara. ma Enstitüsü Umum Müdürü Hadi olduğu halde şimal ve şarki Anadoluda tetkikatta bulunmak üzere bugün şehrimizd. ayrıl. Kont Ciano da gönderdiği tel- grafta Von Ribbentrop'a şunları söylüyor: Romada idare ettiğiniz müza. kereler, bu tarihi anda, mihver devletlerinin tesanüdünü ve iki milletimizin nihai zaferinden son ra Führer'l'e Duçe'nin yapacak. ları islahat üzerindeki tam noktai nazar mutabakatını bir daha is- pat etmişlerdir.,, LONDRA GAZETELERIİNDE Londra, 24 (A.A.) — Gazete, ler, Roma konu *büyük bir ehemmiyet veriyor ve konuş. maları her lan tahlil edi- îorlar. Times'in siyasi muharriri spanya Dahiliye Nazırı ve İs. panya flanjistleri şefi Suner'in Berlini ziyaretine işaret ederek spanyanın Akdenizdeki metali. binin Romada konuşulmuş olaca- ğıni anlatıyor ve şu hakikati tes. pit ediyor: A:Aln:ıanlarla İtalyanlar, İspanyanın mıştır. i isteklerini yerine getir. (Sonu, Sa: 2, Sü: 7) Afrika Harbi © Marsa Matruha Yapılan Hücum Netice Vermedi Kahire, 24 (A.A.) — İngiliz umumi karargâhının bugün neş. rettiği resmi tebliğ: “Garp çölün. deki vaziyette hiç bir değişiklk yoktur. 22 Eylül akşamı topçula- rımız bir kaç düşman bataryasını ıskat etmişlerdir. 22 . 23 Ey_lu.l gecesi tayyareler Matruha Gdört defa hücum etmişlerdir. Zayiat yoktur.,, ITALYAN TEBLIGİ İtalyada bir mahal; 24 (A.A.) — İ- talyan umumi karargâhı 109 numaralı tebliği: Şimali Afrikada: Marsa — Matruh müstahkem mevkii tekrar muü, vaffakıyetle bombardıman edilmiştir. Bir tayyare filomuz Port Sudan tay- yare meydanını bombardıman etmiş, yerde bulunan düşman tayyarelerini a, ğir hasara uğratmıştır, Diğer bir filomuz da Aden tayyare meydanını bombardıman etmiştir. Düş man hava kuvvetleri Gura, Adiugri, Sciasciamanna ve Diredua'yı yeniden bombardıman etmişlerdir. Hasar ol. müştur. MISIRDA VAZİYET , Kahire, 24 (Ç(A.A.) — Neşredilen bir beyanname, Mısır ordusunda müs- tahdem olup normal olarak yalnız harp halinde askeri kanuna tâbi tutulan ba- zı sivillerin halen askeri kanuna tâbi V kl: mr bildi b A; * Mevcut istisnai hal hidematını teşdit etmekte olan bu be örfi idare Japonlar Fr. Hindiçinis'ne Girdiler Amerika, Japonyaya Karşı Tedbir Alıyor Japon Başvekili Prens Konoye Tokyo, 24 (A.A.) — Bugünkü kabine içtimaında, Harbiye Na. zırı, Fransız Hindiçinisinde mu- h ilân edildiği hakkında yalnış şayialara yol açmıştır. Kahirede tam bir sükü, net vardır, taşrada da hayat normal şekilde devam etmektedir. LONDRAYA GÖRE Lonâra, 24 (A.A.) —Reuter'in dip. lomatik muharririnin — salâhiyettar Londra — mahfillerinden öğrendiğine göre, İngiliz hükümeti, bugünkü va- ziyette Mısır hükümetinin hattı ha- reketinden çok memnundur ve Mısır ş (Sonu, Sa; 2, Sü: 6) - ta nihayet verildiğini ve programa tevfikan Japon kıtaatı. nın ilerlemekte olduğunu bildir. miştir. Muhasamat sırasında ölen Japonların sayısı yüzü bulmuş- tur. Fransız garnizonu teslim ol. baz Moh tın dur Amerikada e . Bir Milyarlık Harp Levazımı D e en ge Sipariş Edildi Vaşingtan, 24 (A.A.) — Son sekiz gün zarfında Birleşik Ame. rika Harbiye Nezareti bir milyar dolardan fazla bir kıymette harp malzemesi siparişi vermiştir. Bu haberi verirken Roosevelt, sipariş edilen malzeme meyanın. da gaz maskelerile tayyare bu- lunduğunu beyan etmiştir. Tay. yarelerin adedi 3022 dir. ROOSEVELT'İN MESAJI Boston, 24 (A.A.) — Roose. velt, Amerikan lejyonunun 22 n- ci yıllık kongresine gönderdiği mesajda şöyle demektedir: “Yabancı memleketlere, sulhu ve hür hükümeti sevenlerle bun. ların tahribini isteyenler arasın. da ciddi bir anlaşmazlık mevcut- tur. Bu kuvvet imtihanı, genişle. miştir ve istesek istemesek, bu. gün bütün dünya sulhu için bir tehdit teşkil etmektedir. Ameri- kan hayat tarzımızı, kendisini tehdit edebilecek her şekilde te. cavüze karşı himaye etmemiz lâ. zımdır. Şeker Fabrikalarının Çalışma Saatleri Ankara, 24 (A.A.) — Şeker fab rikalarında günde üç saate kadar fazla çalışma yapılmasına dair Koordi dan önce iki Japon tayyaresi dü- şürülmüştür. ÇİNİN- VAZİYETİ Chung - King, 24 (A.A.) — Salâ. (Sonu, Sa; 2 Sü; 3) yon Heyeti tarafından verilen karar, Vekiller Heyetin- ce tasdik edilmiştir. Bu karara göre, fazla mesai yapacak işçiye her fazla saat için azami munzam ücret verilecektir. İngiliz Amirali Bir. Ültimatom Daha Verdi Neşredilen Tebliğler A Harekâtın Devam Ettiğini Bildiriyor Vichy, 24 (A.A.) — Fransız A- mirallık dairesinin tebliği: 23 Eylülde, iki zırhlı, bir çok kru. vazör, torpito ve asker nakliye ilosu, Dakar önüne gel n Sabık General de Gauülle, Fransız makamlarına şehri terketmeleri. ni bildirmiştir. Fransız makam- ları, bu ültimatomu reddetmiş. tir. Bunun üzerine, İngiliz filosu, şehir üzerine ateş açmıştır. Muharebe esnasında denizaltı. larrmızdan birisi, Persee, bir İn- giliz kruvazörüne kahramanca hücum ederken batmıştır. İngi. liz kruyazörüne muhakkak suret. te torpil isabet etmiştir. Denizal- tiının mürettebatından büyük bir kısmı kurtarılmıştır. De gaull'un emri altında, Da. karm cenubuna dört ve şarkına iki asker çıkarma —teşebbüsü yay ıştır. u 16 Şi bbüslerin hepsi geri püskürtülmüştür. Bu muvaffakiyetsizlik karşı- sında, İngiliz amiralı, saat - 1,30 da ikinci bir ültimatom gönder. miş ve İngiliz kuvvetlerile Dakara bizzat hücum etmek mec. buriyetinde kalacağını, sabah sa- at 6 ya kadar şehir teslim olmaz. sa istihkâmları tahrip edeceğini ve kıtalarının şehri işgal eyleye. ceğini bildirmiştir. Umumi vali bu ültimatoma da red cevabı ver- miştir. Muharebe devam ediyor. (Sonu, Sa: 2, Sü: 5) 4 O Ask z Askeri Vaziyet İngiltereyi İki Cepheden Tehdide Uğraşıyorlar Mihver — devletleri İngiltereyi iki cepheden birden sıkışlırmıya karar vermiş görünüyorlar. Şim- diye kadar Avrupa harbini Al- manya tek başına idare etmiş, İn- giltereyi istilâ vazifesini de üze, rine almıştır. DA el Şimdi Akdenizde İtalya da fa- aliyete geçmek üzeredir ve bü faaliyetin mukaddemesi olmak ü. zere Mısıra hücum etmiştir. Bu sebeple askeri bakımdan hel il * AL 1 İngiltere üzerine hava hücumla- “rina- devam e ” İtaly Hava Faaliyeti Berlinde Bir Çok Yangınlar Çıkarıldı İngiltere Üzerindeki Harplerde 18 Alman Tayyaresi Düşürüldü Londra,; 24 (A.A.) — İngiliz lava Nezareti istihbarat servisi. “in bildirdiğine göre, Berlin Ü- zerine sori hüçumu yapan İngi. da Akdenizde İngiltereyi sıkıştır- mıya çalışacaktır. Roma mülâ- katının da kısmen bu mesele ile alâkadar ölduğu tahmin edilebi- lir. Şimdiye kadar — İtalyanlar müstakillen hareket — etmişlerdir. Alman ve İtalyan kuvvetleri ara- sında bir kumanda. birliği tesis e. dilmemiştir. Roma mülâkatında bu kumanda birliğinin tesisi et- rafında da müzakereler cereyan ettiği haber verilmektedir. Bu haberler bize Almanyanın tek başına İngiltereyi mağlüp e- demiyeceğine kanaat getirmiş ol- duğunu gösteren en büyük delil- dir. Çünkü Almanya şimdiye ka- dar İngiltereyi istilâ ile her işin halledilebileceğine kani bulunu. yordu. Bir defa İngiliz adaları iş- gal edildikten sonra, bütün dün- ya Meselelerini ve bütün İngiliz İmparatorluklarını — bir çırpıda halletmek mümkün zannediliyor- du. Şimdi ise, İngiltereye bir defa da İmparatorluklarından — darbe vurmak ihtiyacını duymıya baş- lamışlardır. Demek ki, bir buçuk aylık tecrübeden sonra, İngilte- renin kolay kolay istilâ edilemi. yeceğine kansat getirilmiştir. Almanyanın bu kanaate var- mâasi bile, bir nevi mağlübiyet sayılabilir. 8 Aylık İthalât Ve İhracatımız Ankara, 24 (A.A,) — Sekiz aylık dış ticaretimiz etrafında neşredilen resmi rakkamlar'a göre, bu devre içinde mem Teketimizden 74.741.222 lira değerinde ihracat yapılmış ve 49.107.867 lira de- ğerinde de ithalâtta hulunulmuştur, İh. racatımız İlehindeki fark 25.633.355 liradır, 1939 yılınm aynı devresinde ise 73.584,447 lira değerinde ihracatta ve 99,432.263 liralık ta ithalâtta bulunul. muş ve böylece ithalât:mız aleyhinde olmak üzere 20.454.129 liralık bir fark kaydedilmişti, Sekiz aylık değer itibaril arasındaki ait ise ihracatımızda 17.497.650 lira i'e İ- talyanın, 10,661.047 lira ile Birleşik A. Mmerikanım, 8.635.399 lira ile İngiltere, nin başta geldiklerini göstermektedir, Bunları takriben de 6.977.038 lira ile Romanya, 6,613.274 lira ile Fransa, 6.375,519 lira ile Almanya; 3:800,262 lira ile Çekoslovakya, 2,942,262 1ira ile Yunanistan ve 2,436,326 lira ile de Macaristan gelmektedir. İthalâtımızda ise, 8,021,710 lira ile İtalya, 7,060,968 lira ile Birleşik Ame- rika, 6,615,997 lira ile — Almanya, 6,459,011 lira ile İngiltere, 6,274,844 lira ile Romanya başta gelmekte ve bunları 1,802,945 lira ile — Fransa, 1,332,241 lira ile Çekoslovakya, 985,086 ithalât ve ihracatımızın lira ile de Macaristan takip eylemek. tedir. Suriyedeki Fransız Kıtaatı Terhis Edildi Londra, 24 (A.A.) — Teyit edi- len bir habere göre, Suriyedeki Fransız kıtaatı terhis edilmiştir. Bu da Fransa tarafından imza e. dilmiş olan mütarekename ahkâ. mı icabatındandır. liz tayyalı filosu, Alman hü, kümet merkezi üzerine şimdiye kadar gönderilmiş olan filoların en büyüğünü teşkil etmiş ve Ber- lin elektrik santrallarile gaz fab. rikalarına - hücumlar yapılarak geniş hasar vukua getirilmiştir. Hepsi Berlin mıntakasında öl. mak üzere, garb filosu elektrik santralı ile Wilmersdorf, Char- lottenburg, Klingenberg ve Moa. bit elektrik santralları teker te. ker devamlı bombardımanlara hedef teşkil eylemiştir. Bir çok yangınların çıktığı görülmüştür. Bir tayyare, 130 kilometre mesa- feden müşahede edilen beş büyük yangın çıkarmıştır. Diğer bir tay. yare, büyük elektrik santralmda dört muhtelif noktada yangın çık mış olğuğunu haber vermiştir. Klingenberg ve Wilmersdorf'da da, vaziyet aynı tarzda kendisini göstermiştir. Bombalar, elektrik | santralları üzerinde patlamış ve büyük alevler çıkmıştır. Klingberger'deki büyük yan. gın, diğer bir pilota yolunu gös- termiş. ve bu tayyare de bomba« larını attıktan sonra elektrik san. tralı daha büyük bir şiddetle yanmaya başlamıştır. Gaz fabri- kasına hücum eden diğer bir pi. lot, bombalarınm' binalar arasın. da infilâk ettiğini görmüştür. Ay- nı hedefe, bilâhara diğer tayya. reler de hücum etmiş ve bu tay. yareler, bütün mıntakada küçük küçük bir çok yangınlar çıkar- mıştır. Garp kalesinin şarkındaki demiryolu iltisak noktası da bom bardıman edilmiştir. W. M. B. | tayyare motörleri fabrikasına ya. pilan hücum esnasında da bu bu mıntakaya bir çok bombalar (Sonu; Sa; 2, Sü: 1)