11 Temmuz 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

Ecnebi |, sene Zi Kr, 1509 0 » vasi posta ittihadına a olatayanı mamleketler için İçimi müddet serasiyle 3.5 Miradır. Abone be- Adres değiştirmek e ae Cevap için mektup- Kuruşluk pul gâvesi lâzımdır, mez ir li al 0 İ Vaziyetimiz nirde, ithalât ve ihracat A üccarlarile uzun bir gö- yapan Ticaret Vekilimiz opçuoğlu'mun söyledi, : va vosında su cümleler de inin dünyama, taronde- ma zorlaşmıştır, Daş ti- my önühim tesirleri ol- iu yüzden, satılacak mahla- nrIRIN YE hansi memlekete ae eteklerinin. hükümetçe eyi ham olmuştur, ekili “SİR, Veya sulh olsun, yakla 4 Mracat mahsulle- iryezi yükselecektir. Türk | Pyöda, Amerikan doların» fa ent ge kiri gelm para olmak isti- el pazarlardan mah- pe sak, yerlerine yenileri a- mizin sözleri - hele kül okununca» anlaşılmak. a ürkiye ticaret hayatı. > uğratacak hiçbir sebep “2 memlekette hiçbir Uğunu çekmeyişimiz wn *abil delillerindendir. bi başlıyalı hir yıla ii halde, Türkiyede ha. 00 aden bir şey kaybet. il tablği muh mizin yüksek kıy. liyikile mind a ak kâfidir. si “Türkiyesini Türkiye, U. İştirak etmediği dey Parbe girmiş mem. 1 fazla sıkıntı içindey- “ Vekilimizin . teminat, İlan, iz ömmiyeti büsbütün Pa itmektedir: Bugün, e de, çi eyi sebep yokken endi. mit) mek için, ancak boz. u ve kafası taşımak lâ. a Tühü, ve bu menhus spmiyanlar, Türk tica, seyrind, şüpgedeki mükemmeli. çe * ürk Tiyatrosu #velki gün, Bk Fransanın yı. ia ln hakkımdaki medi e e iğimiz için e Yülmz gunu ha- . NEF yazmak fs. Ayrı cerya; yi lr alem” si im Yözılara, ler. Bartin. ele a A hs ii Y* yeni bir diyece, P biran ö e mektubu g. ayı bile bey. YP Kesiyoruz, ari no ley yer Anka Bubasin. Duman 84 İMOT İstanbul do Zama, ürken (320 - 68) pek subeye müracaati, - ? MAYİ is m incelenmek g- ile ala <üzdanları ve ra- y İn 13, Teme abla eml A a Bu resim, Balkanlardan Almanyaya ne gönderildiğini, Almanyanın da Balkanlara neler verdiğini gösteriyor . Almanyanın Cenubu Şarki Avrupa Devletlerile Iktısadi Münasebetleri M üttefikler, 1939 senesinin 3 Eylülünde Almanya. ya harp ilân ettikleri zaman, harbi silâh kuvevtile değil, fa. kat Almanyanın iktısadi haya. mi boğarak kazanmayı kur. muşlardı. Aldatıcı olduğu de- recede cazip olan abloka plân. larına göre müttelikler, Bal. kanların ihracat ticaretini in. hisar altma alarak Almanya. nin alabileceği gıda maddeleri. ni tahdit edeceklerdi. Fakat, bu teşebbüsler çok geç kaldı. Çünkü, Berlin . Moskova ara- sında yapılan ademi tecavüz paktı Almanyanın ihafasına im kân bırakmamıştı ve müttefik. lerin ihata siyaseti de, muvaf. fakıyetsizliğe mahkümdü. İngiliz ve Fransız ajanları, u mektubumda, bir A. merikan gazeteci dostu. mun Fransadaki müşahadeleri. ni naklediyorum: Otomobilleri bozulup, yaya yollara düşmemiş, bu sayede en uzaklara kadar gidebilmiş olan “motörize muhacirler,, de, artık yurtlarma dönmiye baş. Jamışlardır. Bunlar turistik bir seyahatten dönmüşe benziyor. Jar: Sakalları taze traş olmuş, gömlekleri temiz ve atomobil. leri deri valizlerle dolu. Vesi. kaları yolunda, vizeleri tamam. dır. Arabalarındeki benzin te. nekeleri, yerlerine vârmaları- na yetecek kadardır. Bunlar a- taip bir takım “efendi, adam. lardır. Acaip, çünkü otomobil. leri, deri valizleri olduğu halde on beş gündür ceplerinde on paraları.yoktur. On beş gün- dür, iane ile, asker ekmekleri İle geçinmektedirler. Çok acele kaçmışlar, bir ay, orada, bura. da, ceplerinde getirebildikleri. le, bunlar da bitince; yüzükle. rini, gerdanlıklarını, saatlerini satarak günlerini gün etmişler. dir. Şimdide satabilecekleri başka neleri kalmışsa, onları satmaktadırlar; eğer alıcı bu. Junursa.... Bütün dönüş yollarındaki uğ. rak şehir ve kasabalarda bu, “motörize muhacirler, in as. trağan kürk, halis domuz deri. si valiz, hattâ şapka satıcıları haline geldikleri göze çarpıyor. YT oursda bunlardan birini gördüm: Kârlı, fakat a. calp bir iş üzerinde pazarlığı Uydurunca, sevinç içinde oto. mobiline koştu, bir bavulunu Şikarıp, attı; sonra © pazarlık ettiği “piyade muhacir,, e: — Buyurun, dedi. Yeriniz O yayaya yer açmak için ba. Vulunu feda etmişti. Buna şaş- me çünkü, Tours'dan Pari. #8 ancak iki bin franga gidile- bilir. Bu vara ile, “piyade mu. Cenubu Şarki Avrupada dola. siyor ve mahsülleri almıya uğ- raşıyorlardı. Almak istedikleri şeyler; o Yugoslavyadaki jüt, Romanyadaki buğday, Bulga- ristan ve Yunanislandaki yağ veren nebati yağlardı. Fakat bütün bu ajanlar muvaffak o- İamadılar. Çünkü, müttefikler bunun mukabilinde hiçbir tek. lifte bulunamıyorlardı. Harp, biraz ilerleyince, İngiltere ve Fransa, Balkanları iktisaden istilâdan vaz geçtiler. Çünkü, Akdeniz emniyetsizlik içinde idi. Demiryoldan bir şey nakli. ne imkân kalmamıştı. ilkanların iktisadi kuvv ti hakkında müttefikle. rin düşüncesi de sağlam değil. Fransad Yazan: 6G; hacir,, bir aydır yürüyen ayak lermt biraz dinlendirecektir; üç gündür aç olan, “molörize muhacir,, de istikbslini temin etmiştir. Yoksa, yolların açi masını, trenlerin ( işlemesini beklemeğe kalırsa... Düşman daha Somme'dai. ken, Paristen kaçıp tâ Bor- deaux'ya kadar giden “molöri- ze muhacirler, den dönenler, şimdi harbin geçtiği yolları görünce, şaşa kalıyorlar: Bu yollar gerçekten şaşılacak bir manzara arzetmektedir. Binlerce yıllık medeniyet, intizam duygusu insanım o de. xece iliğine kadar işlemiştir ki, bir odanın içinde iki sandalye, bir mağa ve bir şişe devrilmiş olması, o odaya giren adamın orada bir dram görmesine ye- ter. Bir de üstünde bin şeyin yikilıp devrildiği şu güzel Fren sa yollarının vereceği dehşeti düşünün! akat bu felâketin içinde olanlar ağızların bile açmıyorlar, Gırtlaklarına kadar içine gömüldükleri sefaletten kimse bahsetmiyor. Herkes yü. rüyor, ve uzaklara bakıyor. Cenuptan gelenler, üzerinde buraların bıraktığı tesir, kisa. Ca; dehşet vericidir, lâkin Şi. malden gelenler burularda, bir limanda duyulan huzuru duyu. yorlar, denebilir: Onlar o kadar daha trajik sahnelerde kaderle. rinin oyununu seyretmişlerdir. Artık, Alman askerleri ile muhacirlerin arasında, yavaş yavaş dülgerler, (o duvarcılar, marangozlar da görülmeğe baş- lamıştır. Bunlar, ellerinde â- letleri ile, yıkıntılarn içinde yorgun, argın dolaşıyorlar, Daha iki, üç gün öncesine kadar fırınların önünde ekmelr di. Çünkü İngiltere ile Frsnsa Cenubu Şarki Avrupanın, Garp sermayesini yatırmıya uygun bir yer olmadığını, burunın an- cak Alman iktisadi inkışalına yardım edebilecek bir müteca- nis iktisadi vahdet teşkil ettiği ni anlamamışlardı. Yalniz, Ro. manyadan petrol, Yugoslavya. dan demir gibi iptidai madde. leri alarak bunların iktisadi in. kişatma yvurdım sırası geçmiş. tr. Kıymet esası olarak mesai ile muhtelif memleketler ara #inda tiçaret altının yerini tut. muş olduğu için, Cenubu Şar. ki Avrupası o memleketlerinin iktisadi hayatı da, bahis mev. “zuu milletlerin milli ihtiyacına uygun esaslara dayanmış bulu. nuyor. CENEVRE MEKTUBU Motorize ve Piyade Muhacirler YerlerineNasılDöndü? almak için “kuyruk, yapan halk, bu cefadan birçok yerler. de kurtulmuşlardır; fakat act alın yazıları yüzlerinde çizgi, çizgi derinleşmiş, hazin kalaba. Wrklar, belediyelerin haber bü. roları ile postahanelerin, ku. mandanlıkların önlerini hâlâ doldurmaktadır. Bunlar, kayıplarından haber bekliyen, gözlerinin içinde ü mitle yelsin henüz mücadele halinde olduğu zavalllardır. Postahane dediğime bakıp ta, buralarda bir posta servisi ol. duğunu sanmayınız. Buradaki henüz “sui generis,, bir posta servisidir. Mektuplar, zarfsız. dır ve vergi dairesi ilânları gi. bi, bir tahta levha üzerine sira #ra ağılmıştır. Bunlar, sahibi O şehir veya kasabada ise, şa. yet postahanenin önünden ge. çerse, görüp te okusun ve ken- dilerinden malümat alsın, diye bsşka yerde kalmışların gün. derdikleri açık mektuplardır. 'Filân yardım organizasyonu topladı. Trenler işlemiye başlar başlamaz döneceğiz, “Paul esirdir. Hafifçe yara. lıdır. Adres Feldlazareti X “Çabuk dönmeğe bak! Ço. cuklar benimledir, kurtulmuş- lardır. “Dodo'cuğum, sağım. Koca. man bir öpücük, — Yvonne.,, ütün bu dram kimbilir B daha ne kadar sürecek? Demiryolu ve posta işleri tabi! Almanların elinde. Pek az Fransiz, bu Almanlara yardim ediyor. Şimdiki halde her tarafta gö. ze çarpan faaliyet, ölinüş hay. vanların gömülmesine, obüsle. rin ve bombaların toprakta aç- tıkları büyük yaraları doldur. nuya, köprüleri tamire, yıkıl. miş arabaları kaldırmıya, su yollarını birleştirip dezenfekte etmeğe, demiryollarını ve is. tasyonları dolduran enkazı kal. Armva inhisir etmektedir. x| B w yüzden, bu meml sıkı bağlanmaları için bir “AL man iktisadi tezyik,, ine ihti. yaç yoktu. Çünkü iki tarafın birbirine ne derece bağlı olduk- larını idrâk leri bu netice. yi vermeğe ki idi, Bu itibarla Garp devletleri, Balkan devletlerine istiktazler vermekten bahsettikleri halde, Almanya 1933 den başlıyarak, bu memleketlerdeki mübadele yolile istihsali canlandırıyordu. Almanya, bu memleketler. den gıda maddeleri ve iptedi maddeler alryor ve bu memle- ketlere ihracat yapıyordu. Ne. tice, iki taraf arasında, harbin dahi tesir edeceği sürekii ve faydalı bir mübadele olmuştur. Bu vaziyet, alâkadar memle. ketlerin iktisadi hayatını can. landırmıştır. o Fakat Cenubu Şarki Avrupanın . Almanyaya yalnız gıda maddeleri ve-ipti. dai madde göndererek, sanay? mamülâtı aldığını söylemekle kalırsak; vaziyeti anlatmamış oluruz. Çünkü, Almanyaya mal vermek, bu memleketlerin is. tihsal hayatını ilerletmiştir ve ilerletmektedir. Gerçi bu memleketlerin bir kısmında nüfus kesafeti Al manyaya faiktir. Çünkü Bulga. | ristanda her hektar başına 116, Yugoslavyada 111, Romanyada 96 ve Almanyada 76 kişi dü. şüyor, fakat istihsal Almanya. ya nisbetle çok geridir. Meselâ Romanyada 900 kilogram istih. sal olunduğu “alde, Almanyada 2220 kilogram istihsal olunu. yor. Sonra hayvanat istihsali de, ayni merkezdedir ve Almanya» daki domuzlar, o Romanya ve Bulgaristana nisbetle alli mis. lidir. Bu yüzden, bu memle. ketler İçin zirai istihsali arttır. mak çok mühim bir meseledir ve Almanya bunu temin ede. cek makine ve teçhizatı ver. mektedir. Avan Cenubu | Şark! Avrupadan buğday, tü. tün, şarap, tohum, petrol, de. mir alıyorsa da, bunların hepsi. ni ödüyor ve İngiliz Hrası gibi şüpheli bir kıymet vermiyor. İngilterenin. Almanya gibi Balkanlarda muvaffak olma. masının sebebi budur, İngilte. re, dünya Iktısadiyatınm yeni cereyanından gafil kalmış, di. ğer taraftan 1932 de akdettiği Ottava konferansı e İmpara. torluk ortarkisi vücude getir. mek istiyerek, Conubu Şarki Avrupadaki piyasalerin kay. betmiştir. Cenubu Şarki Avrupa mem. leketleri, komşuları olduktan başka, 85 milyon nüfusu bulu. Ban ve en İyi müşterileri olan Almanyanın ihtiyaçlarını naza. rı dikkate almak vaziyetinde idiler. Bu yüzden 1938 de altı Balkan devletinin ihracatından ti. 1884 ten itibaren Roman. yada Soya fasulyesinin zeriya. ti artmış, Yugoslavya pamuk ALKAN MEKTUBU | (Deairan mekrünü 7 Besarabya ve Şimal Bukovinanın Işgaline © . Ait Yeni Tafsilât (Sureti Mahsusada Balkanlara Giden Muharririmiz Sevim Sertel Yazıyor) esarabya ve Bukovinanm Sovyetler tarafından İşga- 1 hâdisesi, bütün dünyaya, muh- tasar ajans telgraflarile duyurul. du. Fakat bu hâdisenin enteresan safahatı hakkında fazla melü. mat verilmedi. Eğer sıkı sansür mâni olmasaydı, ben bu tafsilât size, daha evvel yetiştirebilecek. tim. Fakat maalesef, sansür yüzün. den telgraftan ve telefondan İsti. fade edemediğim için, işgal taf- silâtını ancak bugünkü omektu. bumla yetiştirebiliyorum: Terih, 27 Haziran 1940 tır. Sovyet o Hariciye Komiseri, Moskovadaki Romanya Sefirini dairesine çağırmış, ve ondan ba. zı mühim taleplerde bulunmuş- tur. Bu haber, burada duyulur du. yulmaz, bütün Rumenler, öte. denberi korktukları bir feli uğramanın hissikablelvukuu ile sarsıldılar, Nisbeten nikbin olan. lar: *.— Bu, Mıkovina ile, Şimali Retarabya olacak!,, diyorlardı. Daha bedbin olanlar; Sovyet. lerin bütün Besarabyayı, Buko. vinayı, Tuna ağzım, Şimali Dob. ricayı, hattâ Karpat geçidi ile, Rumen petrol kuyularını istedi. ğini tahmin ediyorlardı. endişelendiren R mühi: oktalardan birisi de, Rumen hükümetinin yapılan taleplere vereceği cevaptı. Ekse. riyet, sulh taraftarıydı. Fakat on. lar da içlerini çekerek: “ — Ah, diyorlardı, bari feda edilemiyecek kadar fazla isteme- miş olsalar”, Meğer, bülün bu rivayetlerin dolaştığı sıralarda, Sovyetlerin ne istediklerinden Kraliyet Mec. Misinin bile kati malümatı yok. muş: Çünkü Romanyanın Mos- kova Sefiri, çektiği kısa telgrut ta sadece: “— Sovyetler, Besarabya Şimali Bükovinayı istiyorla, demiş ve şu cümleyi ilâve etmiş: “— İstenilen araziyi teferrüa. tile gösteren harita yoldadır!,, Sovyet notasi, o Moskovsdaki Rumen Sefirine, saat onda veril. mişti, Ve notanm verilişinden iki saat sonra toplanan Kraliyet Meclisi de, kati bir şey söyliye. miyordu: Çünkü telgrafın henüz yolda bulunduğunu bildirdiği haritayı beklemek zarureti var. dı. Bu haritanın ellerine gelme. $ine ise, henüz 8 saat vardı. Yani sekiz saa sonra, Rumen milletinin mukadderatı taayyün edecekti: Romanya, ya ümitsiz silâha sarılacak, yahut İstenilen yerleri sessiz, sadasız iade ede. cekti! Sekiz saat, bu kadar mühim i. ki karardan birisini tercih ede. bilmek İçin, çok kısa bir zavaun. dı. Bu müddeti biraz arttırmak lâzimdi. Fakat — ihtimal, Ru. men Sefiri hiç kimse tarafından kabul olunmadığı için — Sovyet ime temasa girilemiyor. lu. umenleri ve sırada, Kral Carol, şüphe. siz Romanyanın en telâşlı şahsiyetiydi: Ordu kumandanıni çağırıyor, ondan ayrılır ayrılmaz Alman Sefirine koşuyor, Alman Sefirile görüştükten sonra, İtai- Yan Sefirine baş vuruyordu. Bütün bunlardan sonra topla. nan Rumen Meclisi, saat üçte dağıldı: O zamana kadar, her. kes inkisar ve teessürle öğren. mişti ki, Romanyaya hayli ümit. ziraatine başlamış, Bulgar'stan şarap, meyva vesnirenin daha! iyi cinslerini | yetiştirmeğe e. hemmiyet vermiştir. Harp, bu mübadalenin önü. ne geçmemiş, yalnız geciktir. miştir. Fakat bu da mübadele. nin İnkişafına mâni olmamak. tadır. Almanya ile Cenuhu Sarki Avrupa arasındaki mübadele seneden seneye büyüyecektir. ler vermiş olan İtalya, ve AL manya, hiçbir şeye karışmıya. caki Meclis, saat beşte yeniden toplandı ve bu ikinci toplantı, gecenin tâ sekizine kadar sürdü: Bu toplantı neticesinde, Sovyet taleplerinin kabulüne karar ve. rilmişti. O gece Kralın #arayı, büyük bir halk kalabalığı ile doluydu. Fakat bü biçare kalabalığın, ne Römanvadan neler İstenildiğin. den, ne de verilen karardan ha. berleri vardı. Buna rağmen, İç- lerinde: gi “ Besarabyayı vermeyiz! diye bağıranlar vardı. Fakat anda, Rumen hükümeti, Besarabyadan değil, istenildiğini bilmediği diğer yerlerden de vaz geçmiş bulunuyordu. ” Çünkü üç tarafı düşmanla çi rilmiş olan Romanyanın, her hangi bir sebep yüzünden yetlerle çarpişmayı göze na İmkân görülememişti. O gece saat 22 de nın Sovyetlere verdiği cevap şü. idiz “— Talepleriniz !saf olunacı tır: İşgal ne zaman, ve nasıl baş, bu suali sormakt . Çünkü hükümet, > İ Sovyetlerin işgale başlayıp | lamadiklarından da bihaberdi. 28 Haziran sabahı, saat dörtte, Sövyetler cevap verdiler: ci “— Ordularımız, bugün, saa on ikide, Çetatca . Alba, Çigi Kikinev ve Cernatçi hudut hirlerine girecektir. İşgal, dört günde tamamlanacaktır. müddet zarfında Romanya, olunacak sahadaki askeri mühimatını ve halkını çekmeğe mecburdur!,, B u cevabr alan Rumen kümetinin derhal verd emir üzerine, tahliyeye başl di. Bu telâş arasında, Besai daki muhâcirler Romanyaya Romanyadaki yahudiler de sarabyaya can atmak çirpinryorlardı.. Bükreşteki $ yet sefarethanesinin önü, vize almek için toplanmış mı iler. le dolüydu. Bunlar, B: byaya gidebilmek izinini biran koparabilmek için âdeta birbir. lerini çiğniyorlardı. Hattâ bü İfada, zabıtanın müdahalesini cap ettiren gürültüler, kavj lar da oluyordu. eN Ayın 20 unda birdenbire baş İıyan şidetli yağmurlar, Ru leri * büsbütün müşkül mevi düşürmüştü: Çünkü bu yüz! tren yolları bozulmuş ve ta kN işi zorlaşmıştı. Yapılan yeni bir talep üzerine, Sovyetlerin, i dikleri mühleti dört saat daha U-. zatmalarına rağmen, Bes daki Rumen kıtaları, ancak İarinı kurtarabildiler ve mi matın büyük bir kısmıni, İda bırakmak © mecburiyetinde kaldılar, Ecnebi. gazete muhabirlerin Bükreşten ayrılmalarına izin rilroediği için, Besarabyadan len muhacirlerle hâlâ temasâ remedik. Onlardan, çok şayi dikkat vâkıâlar dinliy a sanmaktayım. Fakat onlarla gör rüşmeğe muvaffak olabileceği miz şüphelidir: Çünkü Rumen- ler, gelen muhacirleri de m ret altında bulunduruyorlar hiç kimse ile temas ettirmed Karpat dağları civarındaki lere gönderiyorlar: İşittiğimize göre, muhacirlere orada yeni evler verilmektey. miş! Buna bakılırsa Roma Sovyetlerin derhal kabul etti taleplerini çoktanberi bel te, ve ona göre hazırlanmakta dı. Masmafih, bu evlerden i klamının, o Besarabyays giden | Musevilerin boşalttıkları ikamete gâhlar olması de muhtemeldir, Söylenildiğine göre, kend rine bir vasıta bulunmadığı patırdı çıkarmış olan Museviler. den birçokları; Rumenler tara. lından © insafsızca öldürülmüş. lerdir: Fakat bu katliâm höva disi, bugise kadar, ne tashin ©. lonmuş, nie de katiyetle yül etmiştir. “ Şu anda ise. Romanya, müm- kün mertebe tehlikesiz yeti. rulmuş bir kaza saydığı bu yük hâdiseyi, sükünetle h miş görünüyor, ij Serim SFRTI vü