25 Nisan 1940 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

.. e EE 20.4. 940 | 2S NİSAN DO İTAN sa ABONE BEDELİ Türkiye Eonebi iler CO Kr 1 Sene 2800 Kr. m” say 100 “0 » 3 Ay © e 1 Ay 300 Milletlerarası posta ittihadı m memleketler. için bedeli müddet sresiyle 30, te, 3; AS lirdır. Abane bedeli peşindir. Adren değiştirmek 25 kuruğtur p için mektuplera 10 kurustuk Pal ilâvesi Yizimdir. mn Türkün Sesi ve İtalya | talyanların meşhur muharrirle, | rinden Virginio Gayda, 20 Nisan | irihli “Giornale d'İtalia” gazetesin. | » İngiliz İletısat ma cevap veriyor, V e Vaziyetini tayin etmesini” isteyen | hutka verdiği cevabın sonunda, m Türk matbuatına getirerek di. “— Türk dahi kendi sesini duyurmak © Yarı resmi “Ülus” diyor ki “İtalya, demokrasilere karşı, ancak bir belinde ve neticede yapılacak bir Bilimde paya huk kazanmak için harbe Ürtstktir. Simdiye kudar böyle bir ihti- mevcut değildir!” lisa tekrar edeyim ki, Türkiye ta unutuyor. Mağlüplerin, - ve dahz s0- SA olrak Osmanlı imparatorluğu arazi” « artıkları üzerine Fransa ve İngilte- Me saldırdılar. 1915 de İtalya harbe, hita- Mindan 40 ay evvel, yani müttefiklerin Mi Karanlık zamanlarında girdi. O zamah- ye ortalıkta zafere dair hiçbir iz yoktu. © mağlüpların arlığı pek uzaklarda ld” Evvelâ, bizden bahsederken “Türk dahi kendi sesini duyurmak istiyor!” il dik EE Italya, İğ İnGitiz İİ rravsız İTALYAN A n TULON n di N 2 G7 sardinyap NAPOLİ 3 ig PALERMA İl af A ravrianya e” , MALTA z g TRABLUŞGARP Nİ İli , N (i! İm Harbe BİNGAZİ A7) Ne Zaman Girebilir ? YAZAN: HECTOR BYWATER D iğer mahafili bilmem, fakat İngiliz bahriye mahafili, Hit- lerin ateşteki kestanelerini çıkarmak için İtalyanın har- iki Italya, Harbi ket edecekler mi? YAZAN: ELİSABETH MACKENZİ (NEWS CHRONİCLE'İN ROMA MUHABİRİ) Bu harita bize İtalyanın stratejik vaziyetini göster- mektedir, İtalyanın bütün ülhalâtı deniz tarikiyle ya- pılır. Bütün deniz yolları- nın anahtarları İngilizlerin elindedir. Pantelaria, 12 a- dalar, ve Korsikadaki deniz üslerini kullanmıya mukte- dir değildir. Almanyadan da yardım görmesine im- kân yoktur. Bir harp vuku- unda İtalya bir kaç ay için- de açlıktan teslim olmıya mahkümdur. Rİ Bugün Göze Alabilir mi? talyanlar bu sırada harbe girecekler mi? Mihver arkadaş- ları olan Almanlarla birleşerek müttefiklere karşı hare- e 5 az elo İY I Süt Güğümünde P. 25. ub : Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Ke yürüyen vapur gibi bir şey. Vapurun kara ile ne ka- dar münasebeti yoksa, papucun da süt güğümü ile o kadar münasebeti yok. Fakat bu nisbetsizlik, bizim akıl ve mantığımıza uygun gele dahi, realitede papuç süt güğümünün içi ne girmiş. Belediye müfettişleri sütçülerin hıfzıssıhhaya uygun çalışıp çalışma. dıklarını tetkik ederken, bir süt gü. ğümünün içinde papuç bulmuşlar. Bu süt güğümünden çıkarılan papu- cun ifade ettiği tek bir mâna vardır. — Ben eehaletim.. Diye cıyak cıyak bağırıyor. Papucu süt güğümüne girdiği için ilham edecek değiliz. Çocuk haftası. Dı yaşadığımız bu haftada, bu süt güğümünden çocuğa içirilen sütle, hıfzıssıhha arasındaki mi İçtimai hıfarssıhha ile bu sütçünün zihniyeti arasındaki nisbeti araştıra- cağız. Çocuk davasını senelerdenberidir yazıp, duruyoruz. Bu koskocaman di başında süt meselesinin gel. diğini de yalnız doktorların şahade- ne güvenerek değil, içtimai hifaıs- ” sıhha kanunlarının da birinci madde. sine girdiğne güvenerek, iddia edebi. liriz. Anasının memesindeki sütten, cahil sütçünün güğümündeki süte geçerken, çocuğun ilk gıdası olan bu maddeyi, içinde papuç gizli süt gü- gümünü elinde sallıyarak dolaşan İsüitçünün çizeceği mukadderata bağ- lomı bırakacağız? İçtimai hıfzissıhha kanunlarını ya. İpanlar, çocuk hufzıssıhhasının mad- delerini yazarken başa, süt ve su, di- ye iki mayi koymuşlar... Pastörün mikrobuna dayanan bütün hıfzıssıh. . be gireceği hakkında son günlerde intişar eden haberlerden mü- Gayda'ya ei teessir olmamıştır. Bu mahafilde hâkim olan kanaat, Mussolini- İleti, kendi sesini, “Bari” radyosu | nin bir kedi pençesi rolü oynamak istemiyecek kadar zeki oldu- | ile Norveçin istilâya uğraması üzerine İtalyanında harekete Yibi hususi maksatlarla yahancılara| ğudur. geçmek üzere olduğuna dair bir takım mülâhazalar ileri sürül- Bildir, a ei Akdenizdeki deniz kuvvetlerinin bulunduğu vaziyet hakkın-!dü. Fakat Roma mahafili, İtalyanın gayrimuhariplik vaziyetini ği da kendimi az çok salâhiyet sahibi telâkki ediyorum. Çünkü Ha- | henüz değiştirmediğine kanidir. Fakat bunun mânası İtalyanın beş harbi esnasında evvelâ Fransız, sonra da İtalyan donanma-| harbe girmesi değildir. Belki harbe, münasip göreceği ve men- ha hükümleri ve tedbirleri bu ikisi- ni halletmekle işe girişiyorlar. Sleri- lize süt, Pastörize süt, fennin, ço. cuğa, dünyaya ayak bastı hediyesi. Çocuk nüfusunu çoğaltmak, vefi- yatı azaltmak için, nüfus siyaseti gü- den devlete hediye ettiği muvaffa. kıyet beratı. Sağlam ırk, fizyolojisi İtalyada herkesin biribirine sorduğu sual budur. Danimarka iğimiz ozaman, “Bari” radyosu bihi, gramofon plâklarından yapılmış konik siperler arkasında, ve uydur. havadis bültenlerinden maskeler takarak konuşmayız; Biz, sesimizi, kabında icap eden yerlere en açık, VE en kısa yoldan götürürüz! ig rik unuttuğumuza gelince. bu irayı bilfiil ve sarühatle tekzip e- İen vâkıalardan birisi de; bugün tt Müş bulunduğumuz şu isabetli ve dü. t siyaset yoludur: Biz, bu yolu imkânını, ir safhasını |) Uutmadığımız tarihin sayısız tecri. İ elerinden aldık, Gaydanın diğer iddiası da şu: Vak. İtalya harbe müttefiklerin en ka. zamanlarında girmiş! Ve o sı-| ta, ortada hiçbir zafer izi yokmuş! halde, İtalya Umumi Harbe ne tla girmişti? *“— Mademki müttefikler mağlüp| “luyorlar, mademki onlar için hiçbir isler ümidi yok: Artık ben de onlar. | iü pirlikte intihar etmeliyim!” mi de. li Görülüyer ki, tarihi unutan biz de- kendisidir. Ve biraz hafızasını Yorarsa, kolaylıkla anlar ki, İtalya. Ma Umumi Harbe, başlayışından hir Nİ sonra girmesi, müttefiklerin 70- ine iman edişinin neticesidir. İtalya, Büyük Harbin ilk ayların. Almanyanın kazandığı zafer! pkı bugünkü gibi, hezimeti hazırla. birer hesapsızlık olduğunu kes- , ve “Ulus” gazetesinde ortaya Atılan maksatla silâha sarılmıştır. Ni- tekim, bugün, ayni İtalyanın vaziye. pre türlü tayin edemeyişi de, Al. yanın şurada burada kazandığı #aferlerin, tıpkı Umumi Harpteki gi. Mi suni olduğuna ayni katiyetle inan. Mak hususunda henüz o mütereddit bulunmasından ibarettir, Halbuki, o Gicrmale d'İtalia'nm * makalesine bakılırsa, İtalya, bugün, müttefikler cephe. #inde mevki alsa, yirmi sene sonraki İtalyan Gaydası, şu iddiada buluna. taktır; “— Almanya Çekoslovak dâvasını, dâvasını, Avusturya dâvasını, Pölonya dâvasını kati bir zaferle ta. Mamlamıştı. Müttefikler en kara ini yaşıyorlardı: Ve biz, o za. Man işe karıştık!” Kd Sözlerimizi hulâsa etmemiz lâzım *elirse, diyebiliriz ki isbatı hiç de #üç olmıyan hakikat şudur: İtalya, iz, müttefiklerin kazanacakların. kâfi derecede emin değildir. O- Na tereddüt veren bu emniyetsizlik. ; tir. Kendi yardımının da imzi! *aleri hangi taraf kazanabilir ve h tarafın kazanması, İtalyaya daha paye ve pay ayırabilir? harbe - tipki Umumi Harpte gibi . bu suallerin kati ceva. bulduğu gün girecektir; Bu he. u gidişe göre de İtalyanın ilere karşı bir harp kabul günün gelebileceğine i- imkânsızdır. PHiei; 3 z t sında resmen misafir olarak bulundum. İtalyaya gittiğim zaman, Mus. solini ile, Kont Clano ile ve Amiral Cavagnari ile hususi tım. Bir çok deniz üslerini ve harp gemilerini ziyaret 'ettim. yen ile yaptığım mülâ. kat hususi mahiyette oldu. ğu için, şimdiye kadar bunu ifşa | elimemiştim. Fakat o vakittenberi | Mussolini muhtelif nutuklarında Akdenizin hürriyetinden bahsetti. ği için bugün söyliyebilirim: Mus. solininin o vakit bana söyledikleri şöyle hulâse edilebilir: “İtalya sevküleeyş bakımından bir adadır. Uzun sahilleri her ta. raftan hücuma maruzdur. Deniz. lerden ithalât yapmadıkça yaşıya. maz. Biz bunu temin için kuvvetli bir donanma yapmağa çalışıyo. ruz.” Kont Ciano ile Amiral Cayag- mari de bana ayni şeyleri tekrar et. tiler, Fakat İtalyanın o İngiltere ve Fransa ile harbe girmeden evvel göz önünde bulundurmıya mec. be olduğu bir takım vâkıalar var. ir; 1 — İngiltere ve Fransanın Ak. denizdeki müşterek donanmaları İtalyan donanmasına üstündür. 2 — İtalyan yarım adasmın hiç. bir tarafı denizden ve havadan ya. Pılacak hücumlara karşı mahfuz değildir. Hattâ Roma bile gemile yin uzun menzilli toplarile deniz. den dövülebilir. 3 — Cebelitarık boğazile Süveyş kanalını kapamak suretile İtalyayı tamamen abloka altına almak müm | kündür. 4 — İtalyanm Habeşistanla olan muvasalasını kesmek kabildir. 5 — İtalya hariçten getirttiği 26 milyon ton mevaddan mahrum e. dilebilir ki, en mühimmi budur. ie 86 sı deniz tarikile it. hal edilen bu maddelere İ- talya sulh zamanında bile şiddetle muhtaçtır. Harp halinde ise bu ih. tiyaç artacaktır. Bu maddeleri te. min etmedikçe İtalya bir kaç ay bile harbe devam edemez. İtalyanın Trablusta Pantelaria ve Adalar denizinde kuvvetli deniz üs. leri bulunmasına rağmen, Akdeniz. deki hayat' hattını muhafaza ede. mez. Maltayı alabilir veya ala. maz. Fakat alsa bile kullanamaz. Akdenizde müttefiklerin donanma- larin sussturmadıkça iktisaden boğulmaktan kurtulamaz. Ve İtal. yanların da müttefikler donanma. smı susturmıya muvaffak olacak. larina inandıkları iddia edilemez. (Devamı 7 incide) mülâkatlar | i güzeli Sayın “Ulusal Ekonomi ve Art- tırma Kurumu,, nun gazetelerde, kırmızı o domatesin bu zamanda gülden ve lâleden daha kıymetli olduğu hakkında yazdırdığı öğüdü, tabii, okumuş ve doğruluğuna el. bette yürekten kanaat getirmişsi. nizdir.. Dünyada zeytin dalı hâkim ol. duğu samunlarda ilkbahar mevsi- minde bahçelere gülün verdiği gü- zelliğe vâkıâ hiç bir çiçek bile ye- tişemez. Fakat bu yılda olduğu gi- bi, zeytin dalının hükmü kalma. yıp ta zeytinin taneleri daha ziya- de itibar bulduğu bir zamanda kırmızı domatesin bahçelere vere- ceği kıymet, gülün vereceği güzel. Tikten süphesiz çok üstündür. Domatesin bir tek kusuru var- dır: O da ilk vatanı Asya veya Av- rupa toprakları olmadığı için bi- zim-eski mdeniyetimizde bir efsa. nesi bulunmaması. Meselâ insan bir kirmizi gül görünce; onun gü- zel rengi derhal aşk perisinin ef- sanesini hatıra getirir: Aşk perisi perilerin hepsine | birden ziyafet çektiği birgün, sofranın üzerinde bulunan şarap testisi aşk perisinin kanatlarile devrilmiş te, o vakte kadar hepsi beyaz olan güller bir- denbire kızarmışlar. Halbuki kır- mızı dömatesin ilk vatanı olan Pe- ru memlektinden bize kadar gelen haber, ancak onun ilkin hir kiraz kadar küçük olduğu halde, yavaş yavaş büyümüs olmasından ibaret. tir. Dematesin biraz yamrı yumru olması da bundan ileri gelse ge- rek... Fakat yamrı yumru olması, i mâni olmadığından, XYI amcı asırda domatesi tanıyan Avrupalılardan kimisi, onun ilk vatanı olan memleketin zenginli. ğini düşünerek, altından elma, ki- misi de domatesin kırmızı rengin. den hoşlanarak, aşk elması, adın vermişlerdir. Bazıları domatesin yapraklarına insana uyku getirmek kabahatini atfederler. Hattâ bir hekim, uyku-* | suzluktan şikâyet eden bir hasta- sını, elinde yapraklarile bir kır. mızı domates tutturarak güzel gü zel uyutmuş olduğunu iddin eder Fakat domatesin bu hassası, bir kabahat değil, sinirlerin gerildiği bu zamanda onun için yeniden bi? kıymettir. İnsan uyuyamadığı ge celerde elinde yapraklı bir kırmız domatesi tutması. biraz gürin sel faatlerinin icap ettirdiği sırada girecektir. LOKM HEKİMİN. ÖĞÜTLERİ GÜLDEN KiYMETLİ DOMATES... se bile, bahçelerde kırmızı domates yetiştirmek âdet olunca, sıcak ge- celerde domates bahçesine çıkıp orada sinirleri sükinleştirmek pek kolay bir iş olur.. Domates pek lezzelli ve yüreğe frahlık verir bir sebze — yahut manav dükkünlarında da satıldığı. na göre, bir yemiş — olmakla be- raber, insanı besliyecek bir yemek sayılamaz. Azotlu maddeleri yüzde biri, yağı yüzde yarımı bile tut- maz, yüzde dört nisbetinde şekeri varsa da; ondan da pek çok kalori umulamaz. Ondan dolayı domate. sin en makbul yemeği etle, piri le doldurulmuş ve sade yağla ya hut zeytinyağ ile pişirilmiş olma- sıdır. Fakat büna karşı domatesin insanı koruyacak gıda olması ba. kımından kıymetine baha biçile. mez.. Domates salata olarak ve çiğ yenildiği vakit, v şünmeğe de lüzum olmadığından, yüzde 700 A vitamininin, 40 ölçü BI, 50 B2 ve yüzde 33 mil'gram C vitamininin hepsinden istifade edilir. Yalnız domatesin i- yice kırmızı olmasına dikkat et. mek lâzımdır. Domates ne kadar kırmızı olursa, vitaminleri *o ka. dar olgundür, Kırmızı domates su latasını yarı yarıya hiyarla karış. tırıp, onun da vitaminlerini ilâve etmek mümkün olduğu gibi, üze- rine zeytinyağı akıtarak salataya kalori yapacak bir kudret verme. ğe de bir mhni olamaz. Madenleri bakımından da kırmı. #1 domates zengin bir hazinedir. En lüzumlu on ki madenin hepsi onda tamam olduğundan, bunların nisbetlerini yazmıya o burada yer bulunmaz. Fakat Oo madenlerinin hepsinden birden çıkan kimya ha. li yüzde 5,65 derecede alkalen ol. * ması, domatese iyi bir kıymet ver- diğini söylemek lâzımdır. Domatesin romatizmaya, reklerde kumları sebep olabileceği o hikâyeleri çoktanberi suya düştüğünü hilir. siniz, böb. daki A vitamini taze. sindekine nisbetle pek çok ziyade /yüzde 3000 ölçü) bulunduğu gibi, güzellik akıllılık cevheri olan iyot madı başka madenlerin ak. sine, domates salçasında sebat ci- üğinden, tazesini bulamadığımız zamanlarda, salçasını bol bol kul- lanmakta ihmal etmemelisiniz. dahi, deniz inlerinin han | gisi ve ne kadar kaybolacağım dü. | yahut kansere | Bu yüzden İtalyanların İ bu sırada şimale çevrilmiştir, Şi. malde görünen şey, Alman hava kuvveti gibi büyük bir kuvvetin kuwvetimi bertaraf © demiyecek mahiyette olduğudur. Bu yüzden İngiliz donanması de. nize hâkimdir. Gerçi İtalya da do. nanmasını takviye ediyor ve 35 bin tonluk dört safıharp zırhlısı ya- piyor. Fakat bunların inşaatı he- nüz tamamlanmamıştır. İtalyanın yol ağzında bulundu. Hunu gösteren bir takım emareler vardır. Sinyor Mussolininin 1942 sergisi için -Kapitolde yapılacak #oplantıyı tehir etmesi bu emare. ler arasındadır. Halbuki bu mu. azzam serginin hazirlanması ve in- şaat yapılması, hayırlı bir alâmet | sayılıyordu. Her İtalyan bu muaz. zam İnşaata bakarak: “Demek ki, harp olmıyacak!” diyordu. Duçe. nin Kapitolde yapılacak toplantıyı tehir etmesi üzerine sulhün teh. likede olduğu zannedildi D vakit hulül etmedikçe söz söylemiyeceğini, lakat vakit ge. lince de İtalyan milletinin söyler. mesi lâzım gelen sözü söyliyeceği. ni anlatmış ve o zaman İtalyanın harbe gireceğine ima etmişti Duüçe sözünü tutarak İtalyanın vaziyetini tavzih eden bir takım sözlerden başka bir şey söyleme. di. İtdiyan matbuatının müttefikle Te karşı hasmane hareketi de bi muamma teşkil ediyor e, geçen sene Cunev'da, Brenner mülükatmdanverı sal. yan güzeteleri müttefiklere karşı çok sert bir lisan kullanıyor ve AL man propagandasi bütün teferrua. tile İtalyan gazetelerinde yer bul- du. İtalyan gâzeteleri müttefikle. rin muvaffakıyetlerini mütemadi. yen küçültüyor ve muvaffakiyet. Sizliklerini dalma büyütüyorlar. İskandinavyanın istilâya uğra. muasındanberi Roma ile Berlin, mât buata bakılırsa, tek kafa ile düşü. nüyormuş gibi görünüyor. İki ta. rafa ait askeri heyetlerin faaliye. te geçmesi de bunu teyit ediyordu. Hariçte unutulan bir nokta İL talya ile Almanyanın müttefik ol. dukları ve İtalyanm Almanyaya müzaheret mecburiyetinde bulun- duğudur. İtalya matbuatınır hedefi: | — Müttefiklerin zayıf olduk. İarını ve harbi kaybedeceklerin! İ. talyanlara anlatmak, 2 — İtalyan halkının müttefik. ve dimaği tekâmülü normal millet yapmak istiyen tekâmülcüye, sağlam çocuk ismile hediye ettiği cemiyet temelini kuran ilk nüvve... İçtimai hıfzıssıhhaya evvelâ bu sütün çinde- ki mikrobu öldürmek mücadelesile başlıyorlar; “bütün fizyolojik tekâ- mül, sağlam ırk, kuvvetli millet, bu mikrobu öldürdüğü nisbette müte. kâmil, sağlam ve kuvvetli olmak im- kânlarına kavuşuyor. Süt güğümündeki papuca bunun içindir ki, içleniyor, bu sütçüyü elle. rinde güğümlerini sallıya sallıya do- laştıran yoksuzluğa hayıflanıyor, her Şehre istediğimiz kadar bu şehrinde de fenni süt veren bir fab- rikanın dumanlarını bu göklerde u- gar görmek istiyor, bu sütçülerin e- lindeki güğümlerle papuçlarını baş- larına çalmak istiyoruz, Çocuk bayramını yaşadığımız bu | haftanın içinde sütçünün güğümün. İden çıkan bu papuç yerine, günahı Bın bedeli olarak bir fabrika bırakı. lamaz mı? Bütün inşaatı durdurma sına rağmen, istikbali durdurmamak için İstanbul şehrinin gayyur valisi bu papuça bedel, bu şehrin çocukla. rına halledilmiş bir süt davasınm beratını hediye edemez mi? | 1941 senesi çocuk bayramı için validen çocuklara böyle bir hediye istersek, belli belediye bütçesinin imkânları haricine çıkmış, fakat i memleketin hayat imkânları içine girmiş olmaz mıyız? ler lehindeki hislerini bertaraf et. mek. Fakat bu hedef, İtalyanların, as. keri kuvvetlerini müttefikler aley. hinde kullanacacklarını anlatmaz. Bunun böyle olması için İtalyanm. müttefiklerin mağlüp olacağına i- nanmalıdır. ie İtalyanlar, Almanların harbi kazanacaklarına ina. niyorlar, Fakat ekseriyet İtalyanın harpten hariç kalması lehindedir. Bugün de İtalyanlar Brenner mülâkatı üzerinde düşünüyor ve Hitlerin simale karşı yaptığı hare. | ketlerden bahsetmiş, ve cenubu şarki Avrupada bir harekette bu. Yunmıyacağını anlatmış olacağını tahmin ediyorlar. Umumi kanaat İtalyanın gayri. muhuriplikten ayrılmıyacağı mer. i kezindedir. İtalya, harbin başlama. si üzerine ihtiyar ettiği vaziyetin tepeden tırnağa kadar müsellâh gayrimuhariplik old ilân et. ti ve bunun için hâzırlik yarışı i başladı. Çünkü Duçe, harbin her. lâbza kopabileceği kanaatindedir. Bugün de vaziyet ayni merkez. de. Yani harp her dakika kopabi. lir. Onun icin İtalyan ordusu ten. (Mevamı 7 inekle)